Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 161842 przypisów.
Zeleuchus, także lakoński król — powinno być: lokreński; chodzi o Zaleukosa, władcę i prawodawcę Lokrów Epizefiryjskich, greckiej kolonii w płd. Italii. [przypis edytorski]
Zelicha — w Biblii żona Potifara nie jest wymieniana z imienia. [przypis edytorski]
Zelis — być może tożsama z Zefis (w liście CXIV Usbek mówi, że ma 4 żony, pozostałe to Zachi, Fatme i Roksana). [przypis edytorski]
zelkorius — veidrodis. [przypis edytorski]
Zelma, właśc. Selma — zamek będący siedzibą władców Morwenu, królestwa opiewanego w pieśniach Osjana; przen. także jako nazwa krainy. [przypis edytorski]
zelose (łac.) — gorliwie. [przypis redakcyjny]
zelose pro patria et maiestate (łac.) — gorliwie za ojczyzną i majestatem. [przypis redakcyjny]
zelota — gorliwy wyznawca jakiejś religii. [przypis edytorski]
zelozja (z gr.) — gorliwość. [przypis edytorski]
zelus (gr. ζήλος) — gorliwość, współzawodnictwo, zazdrość. [przypis edytorski]
zelus (łac.) — gorliwość. [przypis edytorski]
ze lwami (reg.) — popr.: z lwami. [przypis edytorski]
zelżenie — obelga. [przypis edytorski]
zelżenie — tu: znieważenie. [przypis edytorski]
zelżony — pohańbiony. [przypis edytorski]
zelżyć kroku — zwolnić; uczynić marsz lżejszym, tzn. mniej forsownym. [przypis edytorski]
zelżyć — naubliżać. [przypis edytorski]
zelżyć się czym — zhańbić się czymś. [przypis edytorski]
zelżyć — tu: ulżyć. [przypis redakcyjny]
zelżyć — znieważyć, sponiewierać. [przypis edytorski]
zelżyła — tu: zwolniła. [przypis redakcyjny]
zelżywość (daw.) — obelga. [przypis edytorski]
zelżywość (daw.) — obelga, zniewaga. [przypis edytorski]
zelżywość (daw.) — zniewaga. [przypis edytorski]
zelżywość (starop.) — tu: obraza, obelga. [przypis edytorski]
zelżywy (daw.) — obraźliwy. [przypis edytorski]
zelżywy (daw.) — skłonny do obrażania. [przypis edytorski]
zelżywymi słowy — dziś: lżącymi słowami. [przypis edytorski]
zelżywy — obelżywy, obraźliwy. [przypis edytorski]
zelżywy — obraźliwy. [przypis edytorski]
zelżywy (starop.) — hańbiący, haniebny, sromotny, obelżywy. [przypis edytorski]
zelżywy — tu: obelżywy. [przypis edytorski]
zemdleć (daw.) — osłabnąć. [przypis edytorski]
zemdleć — tu: stracić siłę; osłabnąć. [przypis edytorski]
zemdlenie (daw.) — osłabienie. [przypis edytorski]
zemdlić (daw.) — osłabić. [przypis edytorski]
zemdlić (starop.) — osłabić. [przypis redakcyjny]
zemdlony* — osłabiony. [przypis redakcyjny]
zemgleć — dziś popr.: zemdleć. [przypis edytorski]
zemglić (gw.) — zemdlić. [przypis edytorski]
zemknąć — umknąć, uciec. [przypis edytorski]
zemla (z ros. земля) — ziemia. [przypis edytorski]
ze mnąś (…) robił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ze mną robiłeś. [przypis edytorski]
zemną (starop. forma) — dziś popr.: ze mną. [przypis edytorski]
zemną (starop. forma ort.) — dziś popr.: ze mną. [przypis edytorski]
zemną (starop. forma ort.) — dziś: ze mną. [przypis edytorski]
zemnie (starop. forma ort.) — ze mnie. [przypis edytorski]
Zemomisław — Siemnomysł, wg Kroniki Galla Anonima ojciec Mieszka I. [przypis edytorski]
Zemowit — Siemowit, syn Piasta, legendarnego założyciela dynastii. [przypis redakcyjny]
zemścić się czego (starop.) — dziś: zemścić się za co. [przypis edytorski]
zemścić się kogo (starop. forma) — zemścić się za kogo. [przypis edytorski]
zemścić się ślubuie (…) pośmiewiska (starop.) — ślubuje zemścić się za pośmiewisko (jakie z siebie uczynił, szukając jej). [przypis redakcyjny]
zemściłam się za brata mego męża (mit. rzym.) — Pigmalion, brat Dydony, zabił jej męża, Acharbasa; sformułowanie Nanny wskazuje raczej na szwagra, jednak należy pamiętać, że choć ta opowieść przypomina Eneidę, nie jest z nią tożsama. [przypis edytorski]
zemściła się na nim sowitymi obelgami — bohaterką tej anegdoty jest pani de Staël; jej krytyczny stosunek do Napoleona znalazł wyraz w Rozważaniach nad rewolucją francuską. [przypis redakcyjny]
zemsta jest rozkoszą Bogów — Stare greckie przysłowie. [przypis autorski]
Zemsta — komedia Aleksandra Fredry (1793–1876), wystawiona po raz pierwszy w 1834 roku. [przypis edytorski]
Zemsta — komedia Aleksandra Fredry. [przypis edytorski]
zemsta skłoniła najświetniejszego rojalistycznego pisarza… — François-René de Chateaubriand, który od 1822 był ministrem spraw zagranicznych, w 1824 został przez ultrarojalistycznego premiera de Villèle'a zwolniony ze stanowiska i przeszedł do liberalnej opozycji. [przypis edytorski]
Zemsta za… popioły ojców… przeklęstwo nowym pokoleniom — słowa te zawierają cały program „ideologiczny” walki Henryka. Nie chodzi mu o „żyjących” arystokratów, lecz o zemstę za zhańbioną przeszłość. Przyszłość zaś przeklina. [przypis redakcyjny]
zemsta z woli niebios Pana słuszna, jak była słusznie ukarana — Ta wątpliwość poety odnosi się do pieśni poprzedniej, gdzie mówi Justynian o Tytusie karzącym Żydów zburzeniem Jerozolimy za ukrzyżowanie Chrystusa. Myśl dosłowna dwóch tych wierszy jest taka: kiedy zemsta, jaka na Chrystusie była dopełniona, jest sprawiedliwą; jakże zniosła sprawiedliwość, ażeby ta sprawiedliwa zemsta na Żydach ukaraną była? [przypis redakcyjny]
zemstę na zdrajcę — żądaniu temu sąd sejmowy uczynił zadość dopiero 1 września 1790 i to bardzo łagodnie; Poniński został skazany tylko na utratę czci, tytułu książęcego, szlachectwa, urzędów i zaszczytów, nazwiska oraz na wygnanie z kraju; na prośby rodziny darowano mu nawet publiczne wyprowadzenie piechotą za miasto przez straż. [przypis redakcyjny]
zemsty na właściciela (daw.) — dziś popr.: na właścicielu. [przypis edytorski]
zeń (daw.) — tu: z niego, jak on. [przypis redakcyjny]
zeń — skrócone: z niego. [przypis edytorski]
zenana — część domu przeznaczona dla kobiet. [przypis edytorski]
zenana — (od zen: żona, kobieta) gineceum, alkierz, część domu przeznaczona dla kobiet. [przypis tłumacza]
zenany — apartamenty kobiet w domu bogatych muzułmanów w Indiach. [przypis redakcyjny]
Zend-Awesta a. Awesta — święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu, napisana w języku awestyjskim, wymarłym klasycznym języku staroż. Persji. Nazwa Zendawesta oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. [przypis edytorski]
Zendawesta a. Awesta — święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu. Nazwa Zendawesta oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. [przypis edytorski]
Zendawesta a. Awesta — święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu (zoroastryzmu), religii irańskiej, której charakterystyczną cechą jest wiara w istnienie dwóch walczących ze sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności), oraz kult ognia. Nazwa Zendawesta oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. [przypis edytorski]
Zendawesta — Avesta, święta księga Wschodu (Parsów) zawierająca objawienie Zaratustry, z komentarzem w języku zendzkim; tu w znaczeniu: hymny. [przypis redakcyjny]
zendowie (daw.) — wyznawcy zaratusztrianizmu (zoroastryzmu), religii irańskiej, której charakterystyczną cechą jest wiara w istnienie dwóch walczących ze sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności), oraz kult ognia; świętą księgą zaratusztrianizmu jest Awesta, zwana dawniej Zendawestą, co oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. Zendami nazywano także ogólnie irańskich Ariów. [przypis edytorski]
zendra (z niem.) — tarta cegła. [przypis redakcyjny]
zendzki (daw.) — taki jak w Zendaweście; dziś: awestyjski; Zendawesta a. Awesta: święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu (zoroastryzmu), dualistycznej religii irańskiej, której charakterystyczną cechą jest wiara w istnienie dwóch równorzędnych, walczących ze sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności). Nazwa Zendawesta oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. [przypis edytorski]
zeniacka (gw.) — żeniaczka; zawarcie ślubu, małżeństwa. [przypis edytorski]
zenit — najwyżej położony punkt na niebie. [przypis edytorski]
zenitówka (wojsk. pot.) — działo przeciwlotnicze. [przypis edytorski]
Zeno a. Castel San Zeno, a. Zenoburg — zamek w Merano. [przypis edytorski]
Zeno (a. Zenon) — filozof gr., twórca stoicyzmu, ur. w końcu IV w. przed Chr. [przypis redakcyjny]
Zenobia — wojownicza królowa Palmiry, pokonana w r. 273 przez Aureliana. [przypis redakcyjny]
Zenon Brzozowski (1806–1887) — przyjaciel i towarzysz podróży na Wschód Słowackiego. Przypominał on prawdopodobnie filozofa greckiego Zenona [z Elei, ok. 490–ok. 430 p.n.e.], który zaprzeczał możliwości ruchu we wszechświecie. [przypis redakcyjny]
Zenon, iż nawet Jedno nie jest i że nie ma nic — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, LXXXVIII, 44–45. [przypis edytorski]
Zenon, między swymi prawami (…) — wszystkie te przykłady z Diogenesa Laercjusza: Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów. [przypis tłumacza]
Zenon (…) ogłosił za bezużyteczne wszystkie nauki wyzwolone — Diogenes Laertios, Zenon z Kition, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VII, 32. [przypis tłumacza]
Zenon, widząc, iż Chermonides (…) zbliża się (…) — por. Diogenes Laertios, Życie Zenona [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VII, 12. [przypis tłumacza]
Zenon z Elei (ok. 490–ok. 430 p.n.e.) — filozof grecki, uczeń Parmenidesa, uważany za twórcę dialektyki, sztuki dyskutowania za pomocą argumentów rozumowych; sformułował serię paradoksów o niemożności istnienia wielości rzeczy i ruchu, bazujących na trudnościach w rozumieniu czasu, przestrzeni i materii jako wielkościach ciągłych, które można dzielić w nieskończoność, m.in. paradoks o Achillesie i żółwiu: Achilles i żółw stają do wyścigu na pewien ustalony dystans, przy czym Achilles pozwala żółwiowi, jako wolniejszemu, wystartować w połowie odległości do mety. Kiedy Achilles dobiegnie do miejsca startu żółwia, ten przez ten czas oddali się już o pewien dystans. Podobnie za każdym razem, kiedy Achilles osiągnie poprzednie położenie żółwia, ten będzie już dalej. Z tego schematu rozumowania wynika, że Achilles może się tylko zbliżać do żółwia, ale się z nim nie zrówna. [przypis edytorski]
Zenon z Elei (ok. 490–ok. 430 p.n.e.) — filozof grecki, uczeń Parmenidesa, uważany za twórcę dialektyki, sztuki dyskutowania za pomocą argumentów rozumowych; sformułował serię paradoksów o niemożności istnienia wielości rzeczy i ruchu, bazujących na trudnościach w rozumieniu czasu, przestrzeni i materii jako wielkościach ciągłych, które można dzielić w nieskończoność. [przypis edytorski]
Zenon z Kition (IV–IIIw. p.n.e.) — filozof ateński, twórca szkoły stoickiej. [przypis edytorski]
Zenon z Kition (ok. 335–ok. 263 p.n.e.) — filozof grecki, założyciel stoicyzmu, kierunku filozoficznego zalecającego sumienność w obowiązkach, zachowanie umiaru i spokoju wewnętrznego niezależnie od okoliczności zewnętrznych; prowadził szkołę stoików w Atenach. [przypis edytorski]
Zenon z Kition (ok. 336–ok. 264 p.n.e.) — filozof grecki, założyciel szkoły stoików w Atenach. [przypis edytorski]
zepchnieni — dziś: zepchnięci. [przypis edytorski]
zepchnion — daw. skrócona forma od: zepchnięty. [przypis edytorski]
zepchniony (starop. forma) — zepchnięty. [przypis edytorski]
zepewnić się — dziś: upewnić się. [przypis edytorski]
zeppelin — odmiana sterowca, pojazd latający lżejszy od powietrza, unoszący się dzięki usztywnionej konstrukcji wypełnionej wodorem lub helem, wyposażony w napęd śmigłowy i ster; od nazwiska Ferdynanda von Zeppelina (1838-1917). [przypis edytorski]
zeppelin — sterowiec, statek powietrzny. [przypis edytorski]
zeppelin — sterowiec, statek powietrzny z powłoką lub komorami wypełnionymi lżejszym od powietrza gazem oraz z własnym napędem; od nazwiska niemieckiego konstruktora Ferdinanda von Zeppelina (1838–1917), który zbudował pierwszy sterowiec o konstrukcji szkieletowej („Luftschiff-Zeppelin 1”); na cześć tego konstruktora nazwano słynny niemiecki sterowiec „LZ 127 Graf Zeppelin” (latający w l. 1928–1937), który oferował pierwsze komercyjne loty pasażerskie przez Atlantyk, a także wziął udział w wyprawie arktycznej (1931). [przypis edytorski]
zeppeliny — niemieckie bombowce strategiczne w czasie I wojny światowej. [przypis edytorski]
zeprzeć się — dziś: oprzeć się a. zaprzeć się. [przypis edytorski]
ze psami — dziś popr. forma przyimka: z psami. [przypis edytorski]
