Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 457 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159475 przypisów.
za kopę — za kopę groszy, sposób używany w dawnym liczeniu i w opisach. [przypis redakcyjny]
Zakopiański Zamek — obecna nazwa to Kalacka Turnia. [przypis edytorski]
zakordonowany — tu: taki, który znalazł się za granicą; od daw. zakordonowy: zagraniczny. [przypis edytorski]
zakować (reg.) — zakukać. [przypis edytorski]
zakowany (starop.) — zakuty; wzmocniony (żelaznym) okuciem. [przypis edytorski]
za kratą — tj. w klasztorze. [przypis edytorski]
za kratę wyfrunę — losy autorki wiersza, Heli Blumengraber, nie są znane, ale ten fragment sugeruje, że w czasie wojny przebywała w zamknięciu: być może w getcie, więzieniu, obozie koncentracyjnym, obozie pracy lub obozie zagłady. [przypis edytorski]
zakrawać na — tu: zmierzać do. [przypis edytorski]
zakręty (starop.) — [tu:] wiry wodne. [przypis redakcyjny]
zakreślon — skrócona forma od: zakreślony. [przypis edytorski]
zakres pojęcia „modernizm” (…) obejmują nim niekiedy całą eksperymentującą literaturę dwudziestego wieku (…) w Związku Radzieckim tę, której dają ocenę negatywną — por. np. Elsberg Realizm i modernizm, w: Realizm i jego sootnoszenija s drugimi tworczeskimi metodami, Moskwa 1962. [przypis autorski]
zakres — tu: zasięg. [przypis edytorski]
za kruche (ne fores Samiae sient) — dosłownie: „że są samijskie”. Naczynia gliniane z Samos, bardzo kosztowne, były przysłowiowo kruche. [przypis tłumacza]
zakryć chroniącemu go bóstwu gęstą mgłą albo nocą (…) Parysa Wenerze, Ideosa Neptunowi, Hektora Apolonowi — por. Iliada, III, 381; V, 23; XX, 444. [przypis redakcyjny]
zakrystian — osoba nadzorująca zakrystię. [przypis edytorski]
zakrystian — sługa kościelny opiekujący się świątynią, przedmiotami liturgicznymi (naczyniami i szatami) oraz przygotowujący kapłanów do obrzędów w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
zakrystian (wł. sacristia a. sacrista) — osoba świecka lub duchowna niższej rangi sprawująca nadzór nad zakrystią (bocznym pomieszczeniem w świątyniach chrześc. służącym do przechowywania szat i naczyń liturgicznych oraz do przygotowania się do sprawowania obrzędów); do jej obowiązków należy pomaganie kapłanowi podczas odprawiania mszy i sprawowaniu obrzędów (przy pogrzebach, chrztach, ślubach itd.), otwieranie i zamykanie drzwi świątyni (odźwierny), sygnalizowanie dzwonem odbywających się uroczystości kościelnych (dzwonnik), dbanie o porządek w świątyni, pomoc w ubieraniu kapłana i in.; też: kościelny. [przypis edytorski]
zakrystyjan (z łac. sacrista) — dziś: zakrystianin, sługa kościelny opiekujący się świątynią, przedmiotami liturgicznymi (naczyniami i szatami) oraz przygotowujący kapłanów do obrzędów w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
zakrystyjan (z łac. sacrista) — dziś: zakrystian, sługa kościelny opiekujący się świątynią, przedmiotami liturgicznymi (naczyniami i szatami) oraz przygotowujący kapłanów do obrzędów w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
za krzem (starop.) — [za] krzakiem. [przypis redakcyjny]
Zakrzewski, Wincenty Walenty Ignacy (1844–1918) — historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (od 1872 r.; w roku akademickim 1890/1891 rektor tegoż uniwersytetu), od 1881 r. członek Akademii Umiejętności; autor prac na temat dziejów politycznych Polski w XVI w. i studiów o reformacji w Polsce (m.in. Powstanie i wzrost reformacji w Polsce 1520–1572 1870, Stosunki Stolicy Apostolskiej z Iwanem Groźnym, Carem i Wielkim Księciem Moskiewskim 1872, Po ucieczce Henryka, dzieje bezkrólewia 1574–1575 1878, Stefan Batory, przegląd historii jego panowania i program dalszych nad nią badań 1887, a także przekrojowych publikacji podręcznikowych z zakresu historii nowożytnej; wraz ze Stanisławem Smolką kierował zespołem badaczy przeszukujących archiwa watykańskie pod kątem materiałów źródłowych do historii Polski. [przypis edytorski]
Zakrzewski Wyssogota, Ignacy (1745–1802) — pierwszy prezydent Warszawy, wybrany 16 kwietnia 1792, usunięty 18 maja 1792 przez konfederację targowicką; w kwietniu 1794 po wypędzeniu Rosjan ze stolicy w wyniku insurekcji warszawskiej objął ponownie prezydenturę; przewodniczący Rady Zastępczej Tymczasowej, następnie członek Rady Najwyższej Narodowej; po upadku powstania wywieziony do Petersburga, uwolniony w 1796. [przypis edytorski]
Za którą teraz krwi strumienie ciekną — Ze śmiercią Buondelmonta pokój Florencji został zakłócony i krew się lała w wojnie domowej. [przypis redakcyjny]
za który (…) dostanie (daw.) — za który dostać można. [przypis edytorski]
za kupią (daw.) — na handel. [przypis edytorski]
zakupiliśmy skrzynię kapeluszy i czapek rogatych — kapelusze i czapeczki duchowne. [przypis tłumacza]
Zakupisz u nich dobrych trzech żołnierzy — konie jazdy rosyjskiej piękne są i drogo kosztują. Koń żołnierski gwardyjski płaci się często kilka tysięcy franków. Człowieka rosłego, miary przepisanej, można kupić za tysiąc franków. Kobietę w czasie głodu na Białorusi przedawano w Petersburgu za dwieście franków. Ze wstydem wyznać należy, iż panowie niektórzy polscy z Białorusi tego towaru dostarczali. [przypis autorski]
zakupna — dziś: zakupy. [przypis edytorski]
zakupno (daw.) — zakup, kupno. [przypis edytorski]
zakupno — dziś: kupno a. zakup. [przypis edytorski]
zakupno — dziś: kupno, zakup. [przypis edytorski]
zakurek — kurzawa, wiatr niosący pył śnieżny. [przypis edytorski]
zakurzon — zakurzony (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]
zakusić (starop.) — zakąsić; ugryźć; spróbować. [przypis edytorski]
zakusi (ros.) — zakąście. [przypis edytorski]
zakusy — próby zdobycia czegoś. [przypis edytorski]
zakutać — owinąć. [przypis edytorski]
zakutłana — owinięta. [przypis autorski]
zakwefione kobiety — w kulturze muzułmańskiej kobiety zasłaniają twarz specjalną zasłoną, kwefem. [przypis edytorski]
zakwefiony — mający twarz osłoniętą kwefem, tj. zasłoną z tkaniny. [przypis edytorski]
zakwestionować — podać w wątpliwość słuszność czegoś. [przypis edytorski]
zakwilę się na śmierć, jak (…) żona Zethosa — porównanie dotyczy Aedon zamienionej w słowika. [przypis redakcyjny]
zakwilić — zapłakać. [przypis edytorski]
Załączona tablica symbolów — wskazany spis znajduje się na końcu tomu. [przypis edytorski]
załączona w Uwagach mapka — uwagi autora zostały włączone w tekst w odpowiednich miejscach jako przypisy autorskie; z przyczyn technicznych mapka okolic Wilczy nie mogła być uwzględniona w tej publikacji. [przypis edytorski]
załamany — zagięty. [przypis edytorski]
załamują karty — tj. znaczą w ten sposób karty do gry, oszukują w grze. [przypis edytorski]
załatwię to (…) — w oryg. niem.: „Werd' ich besorgen” grinste Ostap („Postaram się”, uśmiechnął się Ostap); red. WL. [przypis edytorski]
załgać się — tu: zakraść się, wśliznąć się. [przypis edytorski]
załoga a. załóg — tu: rękojmia. [przypis edytorski]
załoga (daw.) — tu: zasadzka. [przypis redakcyjny]
załoga (daw.) — zapomoga, subsydium, dziś powiedzielibyśmy „pożywienie”. [przypis edytorski]
załoga (daw.) — zasadzka. [przypis edytorski]
Załoga G (jap. Kagaku ninja tai Gatchaman) — japoński serial anime o tematyce science-fiction emitowany początkowo w latach 1972–1974, w Polsce po raz pierwszy emitowany w latach 1980–1981 na antenie TVP 1 początkowo pod tytułem Wojna planet. [przypis edytorski]
załoga moskiewska chyciwszy cztery dni temu kilkunastu oblegających Niemców z naszej piechoty najemnej (…) umęczyli ich okrutnie i wyrzucili ciała do Dźwiny — historyczne: J. Bielski, Kronika. [przypis autorski]
załoga — tu: pomoc. [przypis redakcyjny]
załoga — tu: zabezpieczenie. [przypis edytorski]
załoga — tu: zasadzka. [przypis redakcyjny]
załoga — tu: zastaw, gwarancja. [przypis edytorski]
założone (…) od innych — dziś popr.: założone przez innych. [przypis edytorski]
założyć — tu: zasłonić. [przypis edytorski]
założyć — wypuścić (por. załoga w znaczeniu: zasadzka. [przypis redakcyjny]
Założyciela grób widzę płonący — Ktistu de tymbon eisoro pyrumenon [w oryg. Κτίστου δὲ τύμβον εἰσορῶ πυρούμενον]. [przypis autorski]
założył kościół św. Piotra w mieście Pięciokościelnym Bazoarium — w łac. oryg. Eclesiam sancti Petri de Bozoario inchoavit”. Miasto identyfikowano w tradycji rozmaicie (Borsod nad Cisą, Vasvar nad Raabą, Pécs/Pecz w płd.-zach. Węgrzech, zw. też Fünfkirchen); jednakże wychodząc od śladów założenia kościelnego ufundowanego przez króla Piotra, należy uznać, że chodzi tu o Starą Budę (dziś prawobrzeżna dzielnica Budapesztu; jej węg. nazwę Budavár zapisywano w romańskich tekstach jako Baduaria, Bedoara, Boduaria a. Bezuara); kościół pod wezwaniem św. Piotra w Budzie został zniszczony przez Tatarów w 1241 r. [przypis edytorski]
założyliby się — [w oryg.] gagé; niektórzy czytają gagné. [przypis tłumacza]
Założyli w Judei straszne Filistyny — poeta, nie troszcząc się o ścisłość historyczną, popełnia tu omyłkę; Filistyni mieszkali w Palestynie w okolicach Gazy przed przybyciem Żydów z Egiptu. [przypis redakcyjny]
załubnie — obszerne, kryte sanie. [przypis edytorski]
za łzy cierpią córki Likomeda — Deidamia, córka Likomeda, króla Scyrosu. Na dworze tegoż króla Tetys syna swojego, Achillesa, przebranego za dziewczynę chowała, ażeby go ocalić od niebezpieczeństwa, jakim wyrocznia z Troi jemu groziła. Ulisses odkrył jego kryjówkę i namówił Achillesa, aby rzucił swoją kochankę Deidamię i szedł z Grekami na wyprawę pod Troję. [przypis redakcyjny]
zalabas — lovio pavidalo ėdžios gyvuliams šerti. [przypis edytorski]
zalać (…) pałę (pot.) — upić się. [przypis edytorski]
zalać pałkę (pot.) — upić się. [przypis edytorski]
zalać sadła za skórę — dokuczyć komuś. [przypis edytorski]
zalać sadła za skórę (fraz.) — uprzykrzać komuś życie, dręczyć kogoś, dokuczać komuś. [przypis edytorski]
za laty (starop. forma) — z latami; z czasem. [przypis edytorski]
za laty (starop. forma) — z latami, z czasem. [przypis edytorski]
[Z albumu] — urywek ten wpisał Żeromski do albumu pani Konradowej Olchowiczowej 2 listopada 1925 r. Jego facsimile zamieścił „Kurjer Warszawski” 1 stycznia 1926 r. (Nr. 1). [przypis redakcyjny]
zalecać się czymś (daw.) — mieć jakąś zaletę. [przypis edytorski]
zalecanie — oświadczanie się. [przypis redakcyjny]
zalecany przyjaciel — dla widoków swoich tylko. [przypis redakcyjny]
zalecony (daw.) — sławny. [przypis redakcyjny]
Zaledwie Józef w ten sposób do ładu doprowadził Galileę… — por. Autobiografia 3–8. [przypis tłumacza]
Zaledwie Kasjusz pociągnął do Syrii… — por. Starożytności XIV, XI, 7–XIII, 2. [przypis tłumacza]
zaledwiem połknął — inaczej: zaledwie połknąłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
zaledwiem rozpoczął — inaczej: zaledwie rozpocząłem; przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika. [przypis edytorski]
zaledwiem was (…) opuściła — inaczej: zaledwie was opuściłam (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
zaledwiem zaczął — inaczej: zaledwie zacząłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
zaledwie parę lat temu — tj. w 1926 roku. [przypis edytorski]
zaledwie parę scen jest oryginalnych, a nie zapożyczonych — W owym czasie pojęcia w tej mierze były zresztą zupełnie różne od dzisiejszych: każdy autor mógł brać obcy pomysł i spożytkować go lub naśladować bez żadnych skrupułów i wstydu. [przypis tłumacza]
zaledwie raz przelotnie dowiadujemy się, że Helena miała białe ramiona i piękne włosy — [por.] Iliada, III, 121 i 319. [przypis redakcyjny]
zaledwieśmy przebyli — zaledwie przebyliśmy. [przypis edytorski]
zaledwieśmy to uczynili — inaczej: zaledwie to uczyniliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
zaledwieśmy usiedli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zaledwie usiedliśmy. [przypis edytorski]
zaledwieśmy wjechali — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika; inaczej: zaledwie wjechaliśmy. [przypis edytorski]
zaledwie — tu: ledwo. [przypis edytorski]
zaledwo — dziś: zaledwie. [przypis edytorski]
zaledwoś (…) rozpalił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zaledwo rozpaliłeś. [przypis edytorski]
zalegać (starop.) — tu: rozciągać się. [przypis edytorski]
Za Leonardem Górnickim o systemie iberyjskim należy powiedzieć jedynie tyle, że miał on „dość słabe ramy konstrukcyjne i wykazywał daleko idące zróżnicowanie. Niektóre ustawodawstwa systemu iberyjskiego pozostawiały tak dużo do życzenia pod względem ujęć teoretycznych, że w zasadzie zbliżały się do systemu francuskiego”. L. Górnicki, Rozwój idei praw autorskich, od starożytności do II wojny światowej, Wrocław 2013, s. 288. Szerzej na temat systemu iberyjskiego por. S. M. Grzybowski, Ochrona osobista stosunku do dzieła po śmierci twórcy, Kraków 1933, s. 230 i n. [przypis autorski]
zalepły — dziś popr.: zalepiły się; zakrzepły. [przypis edytorski]
Zaleski, Bohdan (1802–1886) — polski poeta okresu romantyzmu, przynależący do tzw. „szkoły ukraińskiej”. [przypis edytorski]
