Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159631 przypisów.
spostponować — potraktować z pogardą. [przypis edytorski]
spostponować (z łac.) — obrazić, poniżyć. [przypis edytorski]
spostponować (z łac.) — obrazić, zhańbić, upokorzyć. [przypis edytorski]
spostponować (z łac.) — obrazić, zlekceważyć. [przypis edytorski]
spostponować (z łac.) — obrazić, zlekceważyć. [przypis redakcyjny]
spostponować (z łac. postpono, postponere) — obrazić, poniżyć. [przypis edytorski]
spostponować (z łac.) — zlekceważyć. [przypis edytorski]
spostrzegam Maupertuisa (…). Powstaje od stołu przyjaciela, który jest największym z królów — W wyd. 1751 czytamy: „(…) księcia, stanowiącego, że się tak wyrażę, przedmiot czci czy podziwu Europy”. [przypis tłumacza]
Spostrzeganie jest to świadomość empiryczna… — ustęp od: „Spostrzeganie jest to (…)” do: „(…) wpływu na zmysł” jest dodatkiem drugiego wydania. [przypis tłumacza]
spostrzegłszy się z Mowglim w bambusowych zaroślach — zobaczywszy, że jest z Mowglim w bambusowych zaroślach. [przypis edytorski]
…spostrzegłszy to, przeszkodziłem temu — Arystoteles i towarzysze zaczęli obwarowywać wąski skalisty półwysep Eetoneję, zamykający port tak, że tylko wąski dostęp był od morza otwarty. Tam były ogromne spichrze państwowe, zbudowane przez Peryklesa. Od strony lądu i morza był ten półwysep obwarowany, oligarchowie przystąpili do zamknięcia go murem od strony portu (wschodniej), tak by powstała zamknięta w sobie mała twierdza, panująca nad portem, dzięki której mogliby, kogo zechcą, wpuścić do przystani, a aprowizację Aten mieliby w swym ręku (spichrze). Teramenes dorozumiał się, że radykalni oligarchowie za cenę utrzymania się przy władzy zrezygnują nawet z niepodległości i wpuszczą do portu Spartan. Flota spartańska ruszyła w kierunku Eubei — wyglądało to, jakby ją oligarchowie wezwali do Pireusu. Teramenes rozpoczął silniejszą opozycję. Pracujący nad zbudowaniem muru hoplici zbuntowali się i aresztowali nawet swego stratega, radykalnego oligarchę Aleksyklesa. Teramenes, zagrożony przez radykałów, dopatrujących się w tym jego roboty, uniknął niebezpieczeństwa w ten sposób, że oświadczył, iż idzie na pomoc koledze. Złajał hoplitów, ale na ich pytanie, czy w dobrym celu buduje się tę twierdzę i czy nie lepiej byłoby ją zburzyć, odrzekł, iż podziela ich zdanie, że zburzyć byłoby lepiej. Mur więc zburzono, Aleksyklesa wypuszczono. Chwilowo doszło między hoplitami a rządem do zgody. Ale przejazd floty lacedemońskiej przez Zatokę Sarońską wzdłuż Salaminy i zajęcie przez Lacedemończyków Eubei położyły kres rządom Czterystu (zob. str. 278, uw. 3). [przypis tłumacza]
Spostrzeżono, na przykład, że pewien sławny poeta łączy (w swym portrecie) wyraz łotra z ogniem Prometeja — Zdanie opuszczone w wyd. 1751 r. zapewne przez wzgląd na Voltaire'a, bawiącego wówczas jednocześnie z autorem na dworze poczdamskim. Voltaire nie darował jednak nigdy de la Mettriemu tej zaczepki osobistej, zwłaszcza zaś złośliwego nawiasu: „w swym portrecie”. Kiedy ktoś doniósł de la Mettriemu, że żart jego doprowadził Voltaire'a do wściekłości, odrzekł autor, że cofa częściowo poprzednie słowa, ile że słuszna jest tylko połowa żartu (dotycząca „wyrazu łotra”). [przypis tłumacza]
sposzyty — zszyty. [przypis edytorski]
sposzywać (starop.) — przerabiać; [poprzeszywać inaczej]. [przypis redakcyjny]
spotkać się — tu: w bezpośredniej walce. [przypis redakcyjny]
spotkał był — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym; znaczenie: spotkał wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
spotkałem był — forma czasu zaprzeszłego dla czynności wielokrotnej, ponawianej; inaczej: spotkałem wcześniej (dawniej, uprzednio). [przypis edytorski]
Spotkało cię (…) nieszczęście — w piwnicach domu Grabowskich odkryto skład broni, wskutek czego ojciec Wandy, Jan, dostał się do Cytadeli, do dziesiątego pawilonu, gdzie trzymano go pół roku. [przypis redakcyjny]
spotkaliśmy państwo Matacz — dziś popr. z B.: spotkaliśmy państwa Matacz. [przypis edytorski]
spotkamy się (…) u Barbina — cytat z komedii Moliera Uczone białogłowy (akt III, scena V); Claude Barbin (ok. 1628–1698): paryski księgarz, wydawca m.in. Moliera i La Fontaine'a. [przypis edytorski]
Spotkanie naznaczone (…) przy wyjściu z Opery — patrz List LXXIV. [przypis tłumacza]
spotknąć się — dziś: potknąć się. [przypis edytorski]
spotniały — pokryty potem. [przypis edytorski]
spotrafić (gw.) — zdołać, dać radę. [przypis edytorski]
spotrzebować (daw.) — zużyć. [przypis edytorski]
spotrzebować — zapewnić. [przypis edytorski]
spotrzebowywać (daw.) — zużywać. [przypis edytorski]
spotwarzanymi — Port-Royal. [przypis tłumacza]
spotykały (…) Republikany — dziś popr.: spotkali republikanie. [przypis edytorski]
spotyka się książki, gdzie jest mowa o duszy i o sercu — wycieczka przeciw głośnemu współczesnemu pedagogowi Charlesowi Rollin (1661–1741), który w swoim Traktacie o nauczaniu (Traité des études) posługuje się często wyrażeniem: „serce i dusza”. [przypis tłumacza]
spotykasz ładną kobietę galopującą w parku — Montagnola, 13 kwietnia 1819. [przypis autorski]
spoważniony — uhonorowany. [przypis redakcyjny]
Spowiadający zbójcę w jego jamie — Za czasów Dantego, zbójców wrzucano głową do świeżo wykopanego dołu i w tej postawie żywcem zasypywano ich ziemią. [przypis redakcyjny]
spowicie — okrycie, otulenie. [przypis redakcyjny]
spowiedałem (daw.) — dziś popr.: spowiadałem. [przypis edytorski]
Spowiedź dziecięcia wieku — powieść romantyczna Alfreda de Musseta (1810–1857), wyd. w 1826, napisana na podstawie przeżyć autora, mająca formę wyznań rozgoryczonego narratora rozliczającego się ze swoją miłosną przeszłością. [przypis edytorski]
„Spowiedzią powszechną” (…) zwie Antoni Potocki twórczość Młodej Polski do roku 1900 — A. Potocki, Polska literatura współczesna, Warszawa 1911, II, s. 38. [przypis autorski]
spowiedzie — dziś popr. M.lm: spowiedzi. [przypis edytorski]
spowinięte — inaczej: otoczone. [przypis edytorski]
spowinięty — dziś popr.: spowity. [przypis redakcyjny]
spowinowacisz (starop.) — ujmiesz, zobowiążesz. [przypis redakcyjny]
spowinowacony — tu: powiązany więzią podobną do rodzinnej. [przypis edytorski]
spowodować defiladę wszystkich nazwisk — francuski obyczaj każe wyszczególnić na karcie z zawiadomieniem o śmierci wszystkie najdalsze nawet pokrewieństwa i powinowactwa, dając w ten sposób pole dla turnieju próżności. [przypis autorski]
spowodywać (neol.) — forma ciągła czasownika „powodować”: powodować ciągle, raz za razem. [przypis edytorski]
spowolnieć — tu: spokornieć; zachowywać się „po (według) czyjejś woli”. [przypis edytorski]
spowszednieć — stać się zwyczajnym, utracić czar nowości. [przypis edytorski]
spoźniony — dziś popr. pisownia: spóźniony. [przypis edytorski]
spoza ogrodzenia — dziś raczej: zza ogrodzenia. [przypis edytorski]
spozierać (daw., gw.) — patrzeć, spoglądać. [przypis edytorski]
spozierać (daw., gw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
spozierać (daw.) — spoglądać, patrzeć. [przypis edytorski]
spozierać (daw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
spozierać (gw.) — patrzeć. [przypis edytorski]
spozierać (gw.) — patrzyć. [przypis edytorski]
spozierać (gw.) — spoglądać, patrzeć. [przypis edytorski]
spozierać (gw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
spozierać — patrzeć. [przypis edytorski]
spozierać — spoglądać. [przypis edytorski]
spozierały — patrzyły, spoglądały. [przypis edytorski]
spoznała — rozpoznała. [przypis edytorski]
S. P. Q. R (łac.) — skrót od Senatus populusque Romanus, tj. senat i lud rzymski. [przypis edytorski]
spragilas — senoviškas įrankis javams kulti rankomis. [przypis edytorski]
spragnionym jest — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: spragniony jestem. [przypis edytorski]
spraktykować (daw.) — skłonić, przeciągnąć na swoją stronę. [przypis redakcyjny]
spraktykować — tu: utwierdzić, całkowicie przeciągnąć na swoją stronę, rozpracować. [przypis edytorski]
spraktykowany — przekupiony, zjednany. [przypis redakcyjny]
sprandininkas — kas taiso sprandus, masažuotojas. [przypis edytorski]
spraszać się — odmówić, wykręcić się. [przypis edytorski]
sprawą (daw.) — w szyku. [przypis edytorski]
sprawa „Alabamy” — podczas amerykańskiej wojny secesyjnej (1861–65) po stronie zbuntowanych stanów walczyły krążowniki parowe budowane i wyposażane na zamówienie w stoczniach Wlk. Brytanii, która oficjalnie deklarowała neutralność. Najskuteczniejszy z nich, „Alabama”, zatopił na Atlantyku i Pacyfiku ponad 60 statków handlowych Unii. Po wojnie rząd USA wysunął wobec rządu Wlk. Brytanii roszczenia za złamanie neutralności i skutki działań okrętów konfederackich, tzw. „roszczenia »Alabamy«”. Ostatecznie oba państwa uzgodniły, że sprawa zostanie osądzona przez powołaną w tym celu międzynarodową komisję. W 1872 w Genewie uznała ona działania Wlk. Brytanii za umyślne i przyznała St. Zjednoczonym kwotę 15,5 mln dolarów odszkodowania za straty bezpośrednie. [przypis edytorski]
sprawa Aresa — bitwa, potyczka (od imienia gr. boga wojny). [przypis edytorski]
sprawa Calasów — sprawa Jeana Calas, hugenoty, oskarżonego w 1762 o zamordowanie swego syna, Marc-Antoine'a zamierzającego rzekomo przejść na katolicyzm (Marc-Antoine najprawdopodobniej popełnił samobójstwo lub padł ofiarą napadu); ojca torturowano, po czym połamano kołem, z syna uczyniono katolickiego świętego-męczennika, jego młodszego brata, Pierre'a zmuszono do konwersji na katolicyzm, wszystkich członków rodziny dotknęły represje; Wolter zapoczątkował protesty przeciwko zarzutom i skazaniu, napisał Traktat o tolerancji (1763), nagłośnił sprawę w całej Europie i doprowadził do apelacji i pełnej rehabilitacji Jeana Calasa (1765); proces Calasa stał się symbolem walki francuskich środowisk liberalnych z fanatyzmem religijnym. [przypis edytorski]
sprawa Calasów — sprawa Jeana Calas, hugenoty, oskarżonego w 1762 r. o zamordowanie swego syna, Marc-Antoine'a zamierzającego rzekomo przejść na katolicyzm (Marc-Antoine najprawdopodobniej popełnił samobójstwo lub padł ofiarą napadu); ojca połamano kołem dla uświetnienia uroczystości dwudziestej rocznicy rzezi hugenotów, z syna uczyniono katolickiego świętego-męczennika, jego młodszego brata, Pierre'a zmuszono do konwersji na katolicyzm, wszystkich zresztą członków rodziny dotknęły represje; w związku z tą sprawą Voltaire napisał Traktat o tolerancji w 1763 r., a w 1765 r. doprowadził do rehabilitacji Jeana Calasa przez fr. parlament. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — porządek. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — rządy. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — szyk, organizacja. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — szyk, przygotowanie. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — szyk. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — tu: bitwa. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — tu: szyk bojowy. [przypis edytorski]
sprawa (daw.) — zarządzanie. [przypis edytorski]
Sprawa Dołęgi — powieść autorstwa Józefa Weyssenhoffa, opublikowana w 1901 r. [przypis edytorski]
sprawa Dreyfusa — Alfreda Dreyfusa (1859–1935), francuskiego oficera o żydowskich korzeniach, fałszywie oskarżono o szpiegowanie na rzecz Niemiec i skazano za zdradę; jego sprawa wzbudziła we Francji gorące emocje, ujawniając m.in. drzemiący w społeczeństwie antysemityzm; do obrońców niesłusznie skazanego oficera należał pisarz Emil Zola, który przy tej okazji napisał swój słynny artykuł J'accuse! (Oskarżam!). [przypis edytorski]
sprawa Dreyfusa — skandal polityczny w XIX-wiecznej Francji, związany z niesłusznym oskarżeniem o szpiegostwo oficera żydowskiego pochodzenia Alfreda Dreyfusa i z trudnościami w uzyskaniu jego rehabilitacji. [przypis edytorski]
sprawa Dreyfusa — sprawa Alfreda Dreyfusa (1859–1935), francuskiego oficera pochodzenia żydowskiego, oskarżonego o szpiegostwo na rzecz Niemiec, skazanego na dożywotni pobyt w kolonii karnej w 1894, ułaskawionego w 1906; sprawa podzieliła społeczeństwo francuskie, prowokując wielu intelektualistów do ostrych wypowiedzi (Dreyfusa bronili m. in. Emil Zola i Marcel Proust). [przypis edytorski]
sprawa gardłowa — sprawa, w której grozi kara śmierci. [przypis edytorski]
sprawa głosowania należy do tych, które roztrząsnąłem z największą starannością w „Umowie społecznej” — por. przypisek na str. 54. [przypis redakcyjny]
Sprawa kasy im. Mianowskiego — artykuł ten ukazał się 1 stycznia 1924 r. w „Kurjerze Warszawskim” (Nr. 1), a potem był przedrukowany w osobnej broszurze (Warszawa, 1924, str. 14 i 1 nieliczb.) nakładem samejże Kasy im. Mianowskiego. Pomiędzy pierwszem a drugiem wydaniem jest kilka różnic. Poszliśmy naogół za drugiem, przywracając tylko (na str. 220) wyrażenie „i zarządy banków” przez niedopatrzenie, zdaje się, opuszczone. Inne zmiany były poczynione zapewne na życzenie zarządu Kasy. Nazwana w „Kurjerze Warszawskim” „instytucją organizacyjno-naukową”, w broszurze jest Kasa nazwana „centralną instytucją organizacyjno-naukową”. Jaskrawe wyrażenie pierwszej redakcji przedostatniego ustępu: „instytucja — dogasa” — zostało w drugiej złagodzone na: „nie posiada dostatecznych środków”. Trudno wiedzieć dlaczego w drugiej redakcji została usunięta wzmianka o Towarzystwie Naukowem Warszawskiem („Jeżeli nie razi nikogo z magnatów tej ziemi lokal Towarzystwa naukowego i Kasy im. Mianowskiego…”; por. s. 219). [przypis redakcyjny]
sprawa Lubomirskiego — Do rokoszu Lubomirskiego przydaje prof. Battaglia ten komentarz, że Lubomirski układał z dworem wiedeńskim i berlińskim własną kandydaturę do tronu polskiego, na zasadzie swego pochodzenia od Piastów mazowieckich, przez Ostrogskich, Kostków i Odrowążów; [Battaglia, Otto Forst de (1889-1965), pol. historyk i krytyk literacki pochodzenia austriacko-włoskiego; w marcu 1938 r. opublikował w „Przeglądzie Powszechnym” artykuł Brązowienie Marysieńki, będący odpowiedzią na publikację biografii żony Sobieskiego autorstwa Boy'a Żeleńskiego; Red. WL.]. [przypis autorski]
sprawa — „nie ma tak dobrze” — niejasna dziś aluzja do jakiegoś głośnego błędu językowego. [przypis redakcyjny]
sprawa Pedaniusa Secunda, Prefekta Rzymu — Tacyt [Roczniki] XIV, 42n. [przypis autorski]
sprawa Sirvenów — sprawa rodziny Pierre-Paula Sirvena (1709–1777), hugenoty, którego jedna z trzech córek, Elisabeth, była upośledzona umysłowo; w 1760, w wieku 21 lat, zniknęła, jak się okazało, uprowadzona do specjalnego katolickiego klasztoru; w wyniku złego traktowania doznała załamania psychicznego i po pół roku została zwolniona; Sirven publicznie potępił jej potraktowanie, w odpowiedzi na co władze kościelne oskarżyły go o znęcanie się nad córką w celu zapobieżenia jej konwersji na katolicyzm; w 1762 Elisabeth ponownie zniknęła, jej ciało znaleziono w studni; wydano rozkaz aresztowania rodziny, oskarżonej o wspólne zamordowanie Elisabeth, ale udało im się uciec na czas; w zaocznym wyroku skazano ojca na łamanie na kołem, matkę na powieszenie, a dwie córki na wygnanie; Wolter zaangażował się w sprawę ich obrony, m.in. w Traktacie o tolerancji; po rehabilitacji Calasa Sirven, którego żona zmarła na wygnaniu, powrócił do kraju i oddał się do dyspozycji władz, został aresztowany i wkrótce zwolniony; w 1771 sąd unieważnił pierwotny wyrok i zrehabilitował całą rodzinę. [przypis edytorski]
sprawa (starop.) — porządek, dowództwo; [sprawą ustąpili: ustąpili w porządku; red. WL]. [przypis redakcyjny]
sprawa (starop.) — tu: dowództwo; pod twą sprawą: pod twym dowództwem. [przypis edytorski]
sprawa (starop.) — [tu:] porządek, dowództwo. [przypis redakcyjny]
sprawa Studzieńca — przy wsi Studzieniec, położonej pomiędzy Warszawą a Łodzią, w 1876 Towarzystwo Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych założyło pierwszy na ziemiach polskich zakład poprawczy dla nieletnich przestępców. Miał formę osady, z domkami dla grup wychowanków, ze szkołą, ogrodem i parkiem. W 1929 odbył się głośny proces sądowy, w którym skazano dyrektora i 10 pracowników placówki za głodzenie, bicie i inne formy znęcania się nad podopiecznymi, zaś zakład przeszedł pod bezpośredni zarząd Ministerstwa Sprawiedliwości. [przypis edytorski]
Sprawa szefa sztabu generalnego Redla — w oryg. Der Fall des Generalstabschefs Redl; wyd. w 1924 roku książka ukazująca kulisy największej afery szpiegowskiej przed wybuchem I wojny światowej: pułkownik Alfred Redl, szef sztabu generalnego VIII korpusu armii austro-węgierskiej w Pradze, okazał się pracować jako szpieg na rzecz Rosji carskiej; po zdemaskowaniu 25 maja 1913 popełnił samobójstwo. Niezwłocznie po samobójstwie Kisch opublikował serię artykułów na ten temat w czasopiśmie praskim „Bohemia”, dziesięć lat później książkę, po polsku noszącą również tytuł Z tajników szpiegostwa. [przypis edytorski]
sprawa — tu: rządy. [przypis edytorski]
sprawa — tu: szyk bojowy. [przypis edytorski]
sprawa Wrześni (1901) — strajk uczennic i uczniów szkoły we Wrześni skierowany przeciw germanizacji szkół. Kiedy niemiecki nauczyciel wymierzył karę cielesną dzieciom za odmowę odpowiadania w języku niemieckim na lekcji religii, przed szkołą zebrał się wzburzony tłum rodziców. Uczestników zajść władze niemieckie ukarały więzieniem i grzywnami. [przypis edytorski]
