Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159631 przypisów.
Prometeusz (mit. gr.) — bohater, który wykradł ogień z nieba i przyniósł go ludziom. Za karę przykutemu na rozkaz Zeusa do skały, sęp szarpał wciąż odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — bohater, który wykradł ogień z nieba i przyniósł go ludziom. Za karę został przykuty do skał Kaukazu, gdzie sęp wyjadał mu codziennie odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — jeden z tytanów, dobroczyńca ludzi (w niektórych wersjach mit. gr. także twórca ludzkości, który ulepił człowieka z gliny pomieszanej ze łzami, dając mu duszę z iskier pochodzących z wozu Heliosa); wykradł ogień z Olimpu, by ludzie mogli się przy nim ogrzać i przyrządzać pieczone potrawy; nauczył ich również metalurgii, uprawy roli, kowalstwa, budownictwa, ujarzmiania sił przyrody oraz czytania i pisania, a także podstępnie sprawił, że władca bogów wybrał na ofiarę dla bogów niejadalne części zwierząt: tłuszcz i kości; Zeus ukarał Prometeusza za kradzież ognia i zuchwalstwo, każąc przykuć go do skały na Kaukazie, gdzie codziennie sęp wyjadał mu wątrobę, odrastającą w ciągu nocy; z kaźni tej uwolnił Prometeusza Herakles. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — jeden z tytanów, dobroczyńca ludzi (w niektórych wersjach mitów także twórca ludzkości); wykradł ogień z Olimpu, by ludzie mogli się przy nim ogrzać i przyrządzać pieczone potrawy; nauczył ich również metalurgii, uprawy roli, kowalstwa, budownictwa, ujarzmiania sił przyrody oraz czytania i pisania, a także podstępnie sprawił, że władca bogów wybrał na ofiarę dla bogów niejadalne części zwierząt: tłuszcz i kości; Zeus ukarał Prometeusza za kradzież ognia i zuchwalstwo, każąc przykuć go do skały na Kaukazie, gdzie codziennie sęp wyjadał mu wątrobę, odrastającą w ciągu nocy; z kaźni tej uwolnił Prometeusza Herakles. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — jeden z tytanów, dobroczyńca ludzi (w niektórych wersjach mitu także twórca ludzkości, który ulepił człowieka z gliny pomieszanej ze łzami, dając mu duszę z iskier pochodzących z wozu Heliosa); wykradł ogień z Olimpu, by ludzie mogli się przy nim ogrzać i przyrządzać pieczone potrawy; nauczył również ludzi metalurgii, uprawy roli, kowalstwa, budownictwa, ujarzmiania sił przyrody oraz czytania i pisania, a także podstępnie sprawił, że władca bogów wybrał na ofiarę dla bogów niejadalne części zwierząt: tłuszcz i kości; Zeus ukarał Prometeusza za kradzież ognia i zuchwalstwo przykuwając go do skały na Kaukazie, gdzie codziennie sęp wyjadał wątrobę, odrastającą w ciągu nocy; uwolnił Prometeusza Herakles. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — jeden z tytanów, dobroczyńca ludzkości; ukradł bogom ogień, by darować go ludziom; za karę został przykuty do skał Kaukazu, gdzie sęp wyjadał mu wciąż odrastającą wątrobę; według niektórych mitów był także stworzycielem pierwszych ludzi i opiekował się nimi, ucząc wielu przydatnych umiejętności. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — jeden z tytanów, dobroczyńca ludzkości: wykradł bogom z Olimpu ogień i dał ludziom; za karę został na rozkaz Zeusa przykuty do skał Kaukazu, gdzie sęp wyszarpywał mu wciąż odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — syn tytana Japeta i okeanidy Klimene, dobroczyńca ludzkości; ukradł bogom ogień, by darować go ludziom; za karę został przykuty do skał Kaukazu, gdzie sęp wyjadał mu wciąż odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — tytan, który litując się nad rodem ludzkim wykradł z Olimpu ogień i dał ludziom, za co został na rozkaz Zeusa przykuty do skały na Kaukazie, gdzie wciąż od nowa orzeł (tu: sęp) wyjadał jego wątrobę (tu: serce), która odrastała w ciągu jednej nocy. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — tytan, który ukradł bogom ogień, by darować go ludziom; za karę przykuty do skał Kaukazu, gdzie sęp wyjadał mu wciąż odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — tytan, który ulepił z gliny pierwszych ludzi i opiekował się nimi, ucząc wielu przydatnych umiejętności, w tym rzemiosła. Ponieważ bogowie nie pozwalali ludziom poznać tajemnicy ognia, Prometeusz ulitował się i wykradł z Olimpu płonącą żagiew, by im ją podarować. Za karę został przykuty do zbocza w Górach Kaukaskich, skazany na tortury zadawane mu przez orła, który codziennie rano wyżerał mu odrastającą przez noc wątrobę. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — tytan, który ulepił z gliny pierwszych ludzi i opiekował się nimi, ucząc wielu przydatnych umiejętności, w tym rzemiosł. Ponieważ bogowie nie pozwalali ludziom poznać tajemnicy ognia, Prometeusz ulitował się i wykradł z Olimpu płonącą żagiew, by im ją podarować. Za karę został przykuty do zbocza w Górach Kaukaskich, skazany na tortury zadawane mu przez sępa, który codziennie rano wyżerał mu odrastającą przez noc wątrobę. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — w mitologii greckiej jeden z tytanów, który ulepił człowieka z gliny pomieszanej ze łzami i podarował mu ogień. [przypis edytorski]
Prometeusz — postać z mitologii greckiej, według której stworzył on człowieka, lepiąc go z gliny zmieszanej ze łzami, a następnie, wbrew woli bogów, obawiających się buntu ludzi podobnego do wcześniejszego buntu Tytanów, podarował ludziom ogień. Za karę został przykuty do skał Kaukazu, gdzie sęp wyjadał mu codziennie odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]
Prometeusz — Prometeusz rozpętany (ang. Prometheus Unbound), poemat Shelleya. [przypis edytorski]
Prometeusz rozkuty — niezachowana tragedia Ajschylosa, ostatnia część trylogii prometejskiej. [przypis edytorski]
Prometeusz skowany (daw.) — dziś: Prometeusz skuty (łańcuchami, kajdanami itp.); chodzi o karę, jaką wg mit. gr. poniósł Prometeusz za swoją zuchwałość, pomaganie ludziom i wykradzenie ognia bogów z Olimpu. [przypis edytorski]
Prometeusz — według mitologii greckiej tytan, który ukradł ogień z nieba i przyniósł go ludziom. Za karę został przykuty do skały na Kaukazie, a sęp szarpał jego wątrobę. [przypis redakcyjny]
Prometeusz — według mitologii greckiej wykradł ogień z nieba i przyniósł go ludziom. Za karę przykutemu na rozkaz Zeusa do skały, sęp szarpał wciąż odrastającą wątrobę. [przypis redakcyjny]
Promethidion — od tytułu poematu Norwida (wyd. 1850); tu zapewne: osoba wprowadzająca w życie ideały przedstawione przez romantycznego poetę, tzn. upowszechnianie wśród najszerszego ogółu prawdy i moralności wcielonej w najwyższe piękno formy (cel sztuki zdaniem Norwida). [przypis edytorski]
Promethidion (z gr.) — syn, potomek Prometeusza. [przypis edytorski]
Promień go blaskiem podwójnym zalewał — To znaczy, że światłość, jaką otoczony jest duch Justyniana, podwójnie rozpromieniła się nową wesołością z powodu zaspokojenia tak słusznych żądań poety. [przypis redakcyjny]
promieńmi — dziś popr. forma N.lm: promieniami. [przypis edytorski]
promieńmi — dziś popr.: promieniami. [przypis edytorski]
„Promień” — miesięcznik poświęcony sprawom młodzieży szkolnej, założony w 1899 roku. [przypis edytorski]
promień miesięczny — promień, światło księżyca. [przypis edytorski]
promieńmi — promieniami. [przypis edytorski]
promienica — przewlekła choroba zakaźna, wywoływana wniknięciem bakterii promieniowców przez drobne zranienia jamy ustnej. [przypis edytorski]
Promienie katodalne, jak to dowiódł Perrin, naładowane są elektrycznością odjemną — [por.] „Comptes rendus” 121, 1130 (1896); „Annales de chimie et de physique” (7) II, 496 (1897). [przypis autorski]
promienie pierwsze słońce miota na Jeruzalem — Tu poeta jak w niejednym miejscu przypomina czytelnikowi, że góra czyśćcowa a Jeruzalem leżą na dwóch przeciwległych półsferach. I tak, w tej chwili wieczór jest na górze czyśćcowej, wschód słońca w Jeruzalem, noc nad Ebro w Hiszpanii, a południe nad Gangesem w Indii. [przypis redakcyjny]
promienie radowe utrudniają lub tamują rozwój mikrobów — [por.] Aschinas i Caspari, „Annalen der Physik”, VI, 1901, s. 570. [przypis autorski]
Promienie uranowe, odkryte przez p. Becquerela, działają (…) — [por.] Becquerel, „Comptes rendus”, 1896 (kilka komunikatów). [przypis autorski]
Promienie wydzielane przez substancje silnie promieniotwórcze (…) wywołują np. zabarwienia szczególne szkła i porcelany — [por.] P. i M. Curie, „Comptes rendus”, CXXIX, 1899, s. 823. [przypis autorski]
promieni wtórnych (…) których badaniem zajął się p. Sagnac — [por.] Sagnac, „Comptes rendus”, 1897, 1898, 1899 (kilka komunikatów). [przypis autorski]
promienny — tu: błyszczący. [przypis edytorski]
prominencja — wybitność; tu: znaczące osoby. [przypis edytorski]
prominent — tu: więzień funkcyjny lub zatrudniony w uprzywilejowanym komandzie. [przypis edytorski]
prominent — w gwarze obozowej: więzień funkcyjny lub zatrudniony w uprzywilejowanym komandzie, mieszkający w bloku „prominenckim” (osobne łóżka z pościelą, często zmieniana bielizna osobista, zwolnienie od karnych ćwiczeń, itp.). [przypis edytorski]
promiscue — bez różnicy; wymiennie. [przypis edytorski]
promiscuitas (łac.) — promiskuityzm, brak reguł współżycia seksualnego, częste kontakty seksualne z różnymi partnerami bez zawierania związków czy głębszych relacji; wg dawnych hipotez typowy dla społeczeństw pierwotnych, poprzedzający wszelkie formy małżeństwa. [przypis edytorski]
promiskuityczny (z łac. promiscus a. promiscuus: wspólny) — właściwy promiskuityzmowi, czyli wspólnemu bytowaniu w nieplanowany sposób dobranych ludzi; dziś gł. w odniesieniu do seksualnych kontaktów pozbawionych więzi uczuciowych, podejmowanych z przypadkowymi partnerami. [przypis edytorski]
promocja — poparcie. [przypis redakcyjny]
promocja — tu: poparcie, protekcja. [przypis edytorski]
promocja — tu: wywyższenie. [przypis edytorski]
promocja — tu: zaszczyt. [przypis edytorski]
promocja — wywyższenie. [przypis redakcyjny]
promocji — do wyższego stopnia, urzędu. [przypis redakcyjny]
promocji — posunięcia na wyższy stopień awansu. [przypis redakcyjny]
promocyją — dziś popr. forma B.lp: promocję. [przypis edytorski]
promotiones (łac.) — protekcje, poparcie. [przypis redakcyjny]
promotionibus (łac.) — poparciem. [przypis redakcyjny]
promotores abdicationis (łac.) — sprawcy abdykacji. [przypis redakcyjny]
promotor (…) różańcowy — zakonnik prowadzący bractwo różańcowe, czyli dewocyjne stowarzyszenie osób świeckich; bractwa różańcowe tworzyli wyłącznie dominikanie. [przypis edytorski]
promovebant (łac.) — popierali. [przypis redakcyjny]
promovebunt (łac.) — popierać będą. [przypis redakcyjny]
promować — popierać. [przypis redakcyjny]
promowować — jak najmocniej popierać. [przypis redakcyjny]
promowowało — posuwało się na wyższy stopień. [przypis redakcyjny]
promowowali — dziś popr.: promowali. [przypis edytorski]
promulgacja (łac.) — ogłoszenie, obwieszczenie, ujawnienie. [przypis redakcyjny]
promulgować — ogłaszać. [przypis redakcyjny]
promulgować (z łac. promulgo, promulgare) — wyjawiać, obwieszczać, ogłaszać. [przypis edytorski]
promulgować (z łac. promulgo, promulgare: wyjawiać, obwieszczać) — ogłosić. [przypis edytorski]
promulgować (z łac. promulgo, promulgare: wyjawiać, obwieszczać) — ogłosić. [przypis edytorski]
promulgować (z łac. promulgo, promulgare: wyjawiam, obwieszczam) — ogłosić. [przypis edytorski]
promulgować (z łac. promulgo, promulgare: wyjawiam, obwieszczam) — ogłosić. [przypis redakcyjny]
promulgowanie (z łac. promulgo, promulgare: wyjawiam, obwieszczam) — ogłoszenie. [przypis edytorski]
promulgowano (z łac. promulgo: wyjawiam, obwieszczam) — ogłoszono. [przypis redakcyjny]
promulgowany (z łac.) — obwieszczony, ogłoszony. [przypis redakcyjny]
Promyk, Kazimierz (pseud.), właśc. Konrad Prószyński (1851–1908) — polski działacz oświatowy, pisarz, wydawca, autor elementarzy; propagował nauczanie indywidualne metodą samokształcenia, położył zasługi w upowszechnianiu czytelnictwa na wsi. [przypis edytorski]
Pronaque (…) vultus — Ovidius, Metamorphoses, I, 84. [przypis tłumacza]
Pronaszko, Zbigniew (1885–1958) — malarz, rzeźbiarz i scenograf, związany z nurtami formizmu i koloryzmu, profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, jeden z twórców awangardowego teatru Cricot. [przypis edytorski]
Pronti! Pronti! (wł.) — Odjazd! Odjazd! [przypis edytorski]
pronto — gotowe, załatwione. [przypis autorski]
prontosil — lek przeciwbakteryjny. [przypis edytorski]
pronuba — matrona, która towarzyszyła oblubienicy i pouczała ją o obowiązkach żony. [przypis redakcyjny]
pronunciamenta — ogłoszenia, edykty. [przypis autorski]
pronunciamento (hiszp. dosł.: oświadczenie) — rodzaj wojskowego buntu a. zamachu stanu, który zaczyna się od publicznej deklaracji wypowiedzenia posłuszeństwa rządowi dokonanej przez grupę spiskowców oczekujących następnie na poparcie reszty sił zbrojnych; pronunciamento było charakterystyczne dla Hiszpanii, Portugalii i krajów Ameryki Łacińskiej, szczególnie w XIX w. [przypis edytorski]
pronuncjacja (daw. z łac. a. z fr.) — sposób wymawiania, wymowa. [przypis edytorski]
pronuncjacja (z łac. pronuntiatio: wypowiedź) — sposób wymawiania, wymowa. [przypis edytorski]
pronuncować (z łac.) — wymawiać. [przypis edytorski]
proojmion (gr.) — wstęp a. modlitewny utwór poetycki. [przypis edytorski]
pro pace (łac.) — dla pokoju; za pokój. [przypis edytorski]
propadajemy (ros.) — giniemy. [przypis edytorski]
Propaganda — Kongregacja Rozkrzewiania Wiary (łac. Congregatio de Propaganda Fide), urząd watykański zajmujący się misyjną działalnością Kościoła katolickiego, założony w 1622. [przypis edytorski]
pro panis ratione sententia gravaminosa et parti adhaerenti (łac.) — wyrok ze względu na chleb zasłużonych uciążliwy i stronie sprzyjający. [przypis redakcyjny]
pro parte mea militantes (łac.) — moją stronę popierających. Znamy taki artykuł w instrukcji dla posłów sejmowych z województwa krakowskiego, uchwalonej 16 grudnia 1687 w Proszowicach: „Differentiam iniuriatis w dobrach margrabskich IMć P. Jana z Gosławic Paska, komornika ziemskiego krak., aby powagą pańską JKMci i Rzpltej uspokojona była, instabunt Ich MM. panowie posłowie”. [przypis redakcyjny]
pro patria et fide (łac.) — Za kraj i wiarę. [przypis edytorski]
pro patria et libertate (łac.) — za ojczyznę i wolność. [przypis edytorski]
pro patria (łac.) — dla ojczyzny. [przypis edytorski]
pro patria (łac.) — dla ojczyzny. [przypis redakcyjny]
propedeutyka — wprowadzenie do jakiejś dziedziny wiedzy. [przypis edytorski]
propedeutyka — zestaw podstawowych wiadomości z jakiejś dziedziny wiedzy. Birbant ma tu na myśli zasady antykoncepcji, jako wprowadzenie do eugeniki. [przypis edytorski]
propeller (ang.) — śruba napędowa. [przypis edytorski]
propensja — życzliwość. [przypis redakcyjny]
propensja (z łac.) — skłonność. [przypis edytorski]
Propercjusz — Sextus Propertius (ur. 50 p.n.e.) poeta rzymski, autor trenów i elegii miłosnych. [przypis edytorski]
Prophetae prophetabant mendacium, et sacerdotes applaudebant manibus (…) (łac.) — „Prorocy fałszywie prorokują, a kapłani przyklaskują rękami, a lud mój kocha się w tym: czegóż byście na ostatek nie uczynili?”. [przypis tłumacza]
prophetico spiritu (łac.) — prorockim duchem. [przypis redakcyjny]
propinacja — prawo sprzedaży napojów alkoholowych; tu: karczma. [przypis edytorski]
