Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 14953 przypisów.

strateg — w staroż. Grecji: wysoki rangą dowódca wojskowy; w Atenach corocznie wybierano 10 strategów, po jednym z każdej jedn. administracyjnej. [przypis edytorski]

stratopedarcha — dosłownie: dowódca obozu. [przypis tłumacza]

stratopedarcha (gr. dosł.: dowódca obozu) — wysokiej rangi dowódca wojskowy. [przypis edytorski]

stratujem — dziś popr. forma: stratujemy. [przypis edytorski]

stratus — niska chmura chmura w postaci jednolitej białej lub szarawej warstwy; jej występowaniu czasem towarzyszy opad mżawki lub bardzo drobnego deszczu. [przypis edytorski]

Straty moje — z powodu oszukańczego bankructwa banku Thurneyssena. [przypis redakcyjny]

Strauchgasse — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]

Strauß, David Friedrich (1808–1874) — niem. teolog i filozof. [przypis edytorski]

Straussberg — miasto w Brandenburgii, w Marchii Odrzańskiej; pod koniec XVIII w. powstało tu sanatorium dla wojskowych oraz inwalidów wojennych, w którym następnie otworzono również oddział szkolno-wychowawczy dla zagrożonej społecznie młodzieży. [przypis edytorski]

Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. liberalny protestancki teolog i pisarz, pionier poszukiwań „Jezusa historycznego”, którego boskiej naturze zaprzeczał; wywarł wielki wpływ na europejskie chrześcijaństwo, rewolucjonizując badania nad Nowym Testamentem, wczesnym chrześcijaństwem i religiami starożytnymi. [przypis edytorski]

Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof i teolog, autor Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (1835), w którym dowodził, że Ewangelie stanowią głównie zbiory mitów i legend stworzonych w I i II w. n.e. na podstawie starotestamentowych podań o Mesjaszu; twierdził jednak, że chociaż Jezus nie istniał (lub był fanatykiem religijnym, a opisane cuda nie zdarzyły się naprawdę), należy pozostać przy religii chrześcijańskiej ze względu na chrześcijańską moralność. Pogląd ten spotkał się z krytyką Fryderyka Nietzschego w jego eseju David Strauss: der Bekenner und der Schriftsteller („David Strauss: myśliciel i pisarz”). [przypis edytorski]

Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof i teolog, który w swoim dwutomowym dziele Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (1835) dowodził, że Jezus nie istniał lub był jednym z fanatyków religijnych, a Ewangelie stanowią zbiory mitów i legend, a opisane w nich zdarzenia i cuda nie wydarzyły się naprawdę. [przypis edytorski]

Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof i teolog; w swoim głównym dziele Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (Życie Jezusa. Opracowanie krytyczne, 1835) dowodził, że Jezus najprawdopodobniej nie istniał, a Ewangelie to zbiór mitów powstałych w I i II w. n.e. na bazie starotestamentowych podań o mesjaszu; uważał jednak, że nie należy z tego powodu zrywać z chrześcijaństwem, które wypracowało wartościowy system moralny (z tym jego poglądem polemizował ostro Friedrich Nietzsche). [przypis edytorski]

Strauss, David Friedrich (1808–1874) — niem. pisarz, filozof neoheglista i teolog; w swoim głównym dziele Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet (Życie Jezusa. Opracowanie krytyczne, 1835) dowodził, że Jezus najprawdopodobniej nie istniał, a Ewangelie to zbiór mitów powstałych w I i II w. n.e. na bazie starotestamentowych podań o mesjaszu; uważał jednak, że nie należy z tego powodu zrywać z chrześcijaństwem, które wypracowało wartościowy system moralny (z tym jego poglądem polemizował ostro Friedrich Nietzsche). [przypis edytorski]

Strauss, Dawid (1808–1874) — niemiecki filozof i teolog. [przypis edytorski]

Strauss, Johann (1825–1899) — austriacki kompozytor, autor słynnych walców tanecznych i operetek; syn Johanna Straussa (1804–1849), kompozytora walców i innych tańców. [przypis edytorski]

Strauss, Johann Baptist (1804–1849) — austriacki kompozytor, dyrygent i skrzypek; autor tańców (poza walcami również polki, kadryle, kotyliony oraz marsze); ojciec Johanna Straussa, również kompozytora, autora słynnych operetek i walców. [przypis edytorski]

Strauss, Richard (1864–1949) — niemiecki kompozytor i dyrygent, jeden z czołowych kompozytorów późnego romantyzmu; tworzył początkowo głównie poematy symfoniczne, później opery, pisane pod wpływem Wagnerowskiej koncepcji dramatu muzycznego; autor m.in. opery Salome (1905), według dramatu Oscara Wilde'a. [przypis edytorski]

Strauss, Richard (1864–1949) — niemiecki kompozytor i dyrygent, jeden z czołowych kompozytorów późnego romantyzmu; tworzył początkowo głównie poematy symfoniczne, później opery, pisane pod wpływem Wagnerowskiej koncepcji dramatu muzycznego. [przypis edytorski]

strawa (daw.) — pokarm, pożywienie. [przypis edytorski]

strawa (daw.) — pożywienie, jedzenie. [przypis edytorski]

strawa — jedzenie, posiłek. [przypis edytorski]

strawa — pożywienie; wyżywienie. [przypis edytorski]

strawić — dziś: przetrawić. [przypis edytorski]

strawić — tu: spędzić. [przypis edytorski]

Strawiński, Igor Fiodorowicz (1882–1971) — kompozytor, pianista i dyrygent polskiego pochodzenia, urodzony w carskiej Rosji; autor baletu Ognisty ptak (1910), którego częścią jest mroczna kołysanka Ptaka. [przypis edytorski]

Strawiński, Igor Fiodorowicz (1882–1971) — rosyjski kompozytor, pianista i dyrygent; jeden z najwybitniejszych kompozytorów i symfoników XX w. [przypis edytorski]

Strawinski, Igor Fiodorowicz (1882–1971) — słynny rosyjski kompozytor, autor m.in. baletu Święto wiosny. Większość życia spędził na emigracji, m.in. we Francji i USA. [przypis edytorski]

strawne (daw.) — pieniądze na jedzenie. [przypis edytorski]

strawne (daw.) — pieniądze przeznaczone na posiłek. [przypis edytorski]

strawne — jedzenie (strawę) na drogę. [przypis edytorski]

strawne — pieniądze na strawę, na utrzymanie. [przypis redakcyjny]

strawne (wojsk.) — wyżywienie w wojsku (element uposażenia), którego równowartość niekiedy wypłacana jest w gotówce. [przypis edytorski]

strawne — wypłata służbie na wyżywienie. [przypis redakcyjny]

straża — tu: posterunek, placówka. [przypis redakcyjny]

„Strażnica” — najczęściej ukazujące się pismo podziemne w okresie przed powstaniem styczniowym oraz w trakcie jego trwania; publikowane z przerwami od 1 sierpnia 1861 r., ukazało się 45 numerów. [przypis edytorski]

strażnic — φρούρια, castella, Wachtcastelle (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]

Strażnicy Soboty (hebr. Szomre Szabat, jid. Szomrej Szabas) — zgrupowanie religijne pilnujące restrykcyjnego przestrzegania trzeciego przykazania Dekalogu. Tu w znaczeniu wszystkie religie mojżeszowe uznające Sobotę jako dzień święty. [przypis edytorski]

strażnik — Bidziński, Stefan; miał za żonę Teresę Myszkowską. [przypis redakcyjny]

Strażnik Niezłomny — postać z głośnej tragedii Leopolda Staffa pt. Skarb (1904), którą odgrywał wybitny aktor Ludwik Solski. [przypis edytorski]

strażnik — tu: policjant. [przypis edytorski]

strażnik — urzędnik wojskowy, czuwający nad strażami obozowymi, utrzymujący karność i porządek w obozie; był nim wymieniony niżej Piotr Mężyński. [przypis redakcyjny]

Straż nocna — obraz holenderskiego malarza Rembrandta Harmenszoona van Rijn, namalowany w 1642, przedstawiający kompanię straży obywatelskiej z Amsterdamu. [przypis edytorski]

Straż Przednia, właśc. Organizacja Pracy Obywatelskiej Młodzieży „Straż Przednia” — sanacyjna organizacja wychowania patriotycznego, założona w 1932, skupiająca młodzież szkół średnich, głównie gimnazjów i liceów ogólnokształcących. [przypis edytorski]

straż przyboczną — p. Starożytności XX, VIII, 6. [przypis tłumacza]

straż widnych — dziś popr.: widocznych straży. [przypis edytorski]

straży zawiódł (starop. forma) — zaprowadził straże; ustawił straże. [przypis edytorski]

straży zostawował i ludzie (starop.) — rozstawiał straże i ludzi. [przypis edytorski]

stręczą mamki — mowa o pośrednikach, u których bogata dama mogła dla swojego nowo narodzonego dziecka wynająć mamkę, aby ta karmiła niemowlę piersią. Mamki rekrutowały się z biednych rodzin, często musiały oddać lub zaniedbywać własne dzieci. [przypis edytorski]

stręczyć (daw.) — podsuwać komuś kupno czegoś, zatrudnienie kogoś itp.; namawiać, polecać. [przypis edytorski]

stręczyć (daw.) — podsuwać komuś kupno czegoś, zatrudnienie kogoś itp.; tu mowa o biurze pośrednictwa pracy, w którym można wynająć służące. [przypis edytorski]

stręczyć — tu: dostarczać. [przypis redakcyjny]

strėnos — nugaros apatinė dalis žemiau juosmens. [przypis edytorski]

strętwa, Electrophorus electricus, bł. węgorz elektryczny (biol.) — słodkowodna ryba z Ameryki Płd. wyposażona w narządy elektryczne, kształtem zbliżona do węgorzy. [przypis edytorski]

strętwa — węgorz elektryczny. [przypis edytorski]

strętwiałem (starop. forma ort.) — zdrętwiałem. [przypis edytorski]

strętwiałość — odrętwienie. [przypis edytorski]

strętwienie — dziś popr.: zdrętwienie. [przypis edytorski]

Streckt die Glieder, und legt sich nieder (niem.) — Rozciąga kończyny, i kładzie się na ziemię (cytat z wiersza Schillera Der Handschuh (Rękawiczka), opisujący lwa; w przekładzie Adama Mickiewicza: „I wyciągnął cielska brzemię, I obalił się na ziemię”). [przypis edytorski]

strega (wł.) — czarownica. [przypis edytorski]

Streicher, Julius (1885–1946) — założyciel pisma „der Stürmer”, które szerzyło nienawiść do Żydów. Organizator akcji bojkotu i pogromów. Gauleiter (naczelnik okręgu) Frankonii. Sądzony i powieszony w Norymberdze. [przypis edytorski]

strejk (daw., z ang. strike) — strajk, protest pracujących (a tu: dzieci). [przypis edytorski]

stremdził — zgniótł, zdruzgotał. [przypis autorski]

St. Renan — właściwie Saint-Renan, miejscowość i gmina we francuskim departamencie Finistère, w regionie Bretania. [przypis edytorski]

strengstens verboten (niem.) — najsurowiej. [przypis edytorski]

streszczamy tu protokół procesu Elwiry del Campo… — por. Helbing-Bauer, Die Tortur, s. 123–6. [przypis autorski]

stretta (z wł. stretto) — muz.: imitacja w polifonicznym utworze instrumentalnym lub wokalnym (fuga), w której głosy imitujące włączają się, zanim temat dobiegnie końca w poprzednich; a. rodzaj zakończenia o coraz szybszym tempie. [przypis edytorski]

Streversdorff, Heinrich Wolter von (1588–1674) — niemiecki augustianin, dziekan i profesor teologii w Kolonii, biskup pomocniczy Moguncji. [przypis edytorski]

strictius (przysłów.) — ściślej. [przypis redakcyjny]

stricto sensu (łac.) — w ścisłym znaczeniu. [przypis edytorski]

stride la vampa (wł.) — Ogień trzaska, szaleje. [przypis redakcyjny]

strielba — šautuvas. [przypis edytorski]

strielčius (brus.) — medžiotojas. [przypis edytorski]

Strike England, strike merciless (ang.) — uderz, Anglio, uderz bezlitośnie. [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — nowatorski pisarz szwedzki; ustanowił nowy język literacki, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. Ojca z 1887. [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — pisarz i malarz szwedzki, ustanowił nowy język literacki i formę nowoczesnego dramatu, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. dramatów Ojciec (1887), Panna Julia (1888), Pierwsze ostrzeżenie (1892), Do Damaszku (1898), Zbrodnie i zbrodnie (1899), Gustaw Waza (1899), Sonata widm (1907); powieści Czerwony pokój (1879), Historie małżeńskie (I, 1884; II, 1886), Spowiedź szaleńca (1888), Inferno (1897), eseju z zakresu krytyki sztuki Nowe sztuki czyli rola przypadku w powstawaniu dzieła sztuki oraz obrazów w duchu ekspresjonizmu, m.in. Kraina czarów (1894) czy Miasto (1903), a także eksperymentalnych fotografii (m.in. cyklu autoportretów z lat 1886, 1893 i 1906). [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — pisarz i malarz szwedzki, ustanowił nowy język literacki i formę nowoczesnego dramatu, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. dramatów Ojciec (1887), Panna Julia (1888), Pierwsze ostrzeżenie (1892), Do Damaszku (1898), Zbrodnie i zbrodnie (1899), Gustaw Waza (1899), Sonata widm (1907); powieści Czerwony pokój (1879), Historie małżeńskie (I, 1884; II, 1886), Spowiedź szaleńca (1888), Inferno (1897), eseju z zakresu krytyki sztuki Nowe sztuki czyli rola przypadku w powstawaniu dzieła sztuki oraz obrazów w duchu ekspresjonizmu, m.in. Kraina czarów (1894) czy Miasto (1903), a także eksperymentalnych fotografii (m.in. cyklu autoportretów z lat 1886, 1893 i 1906). Droga ewolucji Strindberga wiedzie od krytyki idealizmu mieszczańskiego ze stanowiska realistyczno-naturalistycznego, poprzez studia psychopatologiczne, nietzscheanizm i okultyzm, aż do skrajnego katolickiego mistycyzmu w Inferno (1897). [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — pisarz i malarz szwedzki, ustanowił nowy język literacki i formę nowoczesnego dramatu, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. dramatów Ojciec (1887), Panna Julia (1888), Pierwsze ostrzeżenie (1892), Do Damaszku (1898), Zbrodnie i zbrodnie (1899), Gustaw Waza (1899), Sonata widm (1907); powieści Czerwony pokój (1879), Historie małżeńskie (I, 1884; II, 1886), Spowiedź szaleńca (1888), Inferno (1897), eseju z zakresu krytyki sztuki Nowe sztuki czyli rola przypadku w powstawaniu dzieła sztuki oraz obrazów w duchu ekspresjonizmu, m.in. Kraina czarów (1894) czy Miasto (1903), a także eksperymentalnych fotografii (m.in. cyklu autoportretów z lat 1886, 1893 i 1906). [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — pisarz i malarz szwedzki, ustanowił nowy język literacki i formę nowoczesnego dramatu, zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. jednoaktówki Wierzyciele (1888). [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — pisarz szwedzki; zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. Ojca z 1887. [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — pisarz szwedzki; zaszczepił w Szwecji europejskie prądy literackie (np. naturalizm, ekspresjonizm); autor m.in. Ojca z 1887. [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — szwedzki dramatopisarz, powieściopisarz, malarz. [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — szwedzki pisarz, ojciec nowoczesnego dramatu. [przypis edytorski]

Strindberg, August (1849–1912) — szwedzki pisarz, twórca dramatów, powieści, esejów i utworów poetyckich, malarz i fotograf. [przypis edytorski]

striokas (brus.) — baimė. [przypis edytorski]