Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10158 przypisów.
widziadły — dziś popr. forma (N.lm): widziadłami. [przypis edytorski]
widziała trup jakiś na pół zgniły — dziś popr. z B.: (…) trupa jakiegoś na pół zgniłego. [przypis edytorski]
widziałbyś tam był (starop. forma gram.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: widziałbyś tam wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
Widziałem damę — Dowiemy się niżej, że piękna dama, jaka tu objawia się poecie, ma imię Matylda. Kto była ta Matylda? Komentatorowie Boskiej Komedii gubią się w daremnych domysłach. Najprawdopodobniej, że Dante w symbolicznym widzeniu tej damy przez jej piękność i miłość chciał przedstawić piękny i pełen miłości bożej stan wewnętrzny duszy naszej po jej zupełnym oczyszczeniu się z grzechów i namiętności ziemskich. [przypis redakcyjny]
Widziałem długą drabinę — Drabina Jakubowa, o której Mojżesz w księdze 1, rozdz. 12, tak mówi: „I ujrzał we śnie drabinę stojącą na ziemi, a wierzch jej dosięgający nieba; i anioły boże wstępujące i zstępujące po niej”. [przypis redakcyjny]
Widziałem drugich potępieńców z bliska — Tu poeci wstępują w trzeci oddział tegoż kręgu, zwany Ptolomea, gdzie są karani ci, co zdradzili swoich krewnych i przyjaciół. [przypis redakcyjny]
Widziałem gwiazdy jaśniejsze daleko — Po raz ostatni tu noc zapada i hamuje pochód oczyszczonemu i przez rozum strzeżonemu poecie. Przez wąskie skał przerwy, gwiazdy nocne rzucają blask swój na niego, ale większe i jaśniejsze świecą mu jak uprzednio świeciły, ponieważ żadna mgła grzechu i namiętności jego wzroku już nie zaciemnia. [przypis redakcyjny]
widziałem ich trzech i nie mogę powiedzieć, abym utył z tego — Może aluzja do kardynała lotaryńskiego, który bywał w misjach politycznych u trzech papieży (Klemensa VII, Pawła III i Juliusza III), bez wielkiego skutku. [przypis tłumacza]
Widziałem ją — mowa o Elżbiecie Branickiej, późniejszej żonie poety. [przypis redakcyjny]
widziałem, jak rodziny moich przyjaciół […] wchodzą dość otwarcie w ligę z mymi prześladowcami — fatalność ta zaczęła się za mego pobytu w Yverdon. Kiedy młodszy Roguin umarł w rok czy dwa po moim wyjeździe z miasta, stary Roguin miał tę uczciwość, aby mi donieść z boleścią, iż znaleziono w papierach jego krewnego dowody, iż maczał palce w spisku mającym na celu wygnanie mnie z Yverdon i ze stanu berneńskiego. Dowodziło to bardzo jasno, iż spisek ten nie był, jak starano się wmówić, sprawką bigotów, ile że baneret Roguin nie tylko nie był dewotem, ale posuwał materializm i niedowiarstwo aż do nietolerancji i do fanatyzmu. Poza tym nikt w całym Yverdon tak mi nie nadskakiwał, nie obsypywał mnie czułościami, pochwałami i pochlebstwami co właśnie ów jegomość. Trzymał się wiernie ukochanego planu moich prześladowców. [przypis autorski]
Widziałem jezdne na przeglądach roty — Pieśń tę poczynając, poeta uroczystym i poważnym tonem epopei, nastręcza swojemu czytelnikowi przeczucie tonu komicznego, jakim wyśpiewa dalszy jej ciąg i koniec. W tej pieśni walka szatanów z oszustami, którzy są pod ich strażą, wzajemne ich szermy i figle przedstawiają dziki, a zarazem komiczny obraz. Poeta na początku tej pieśni dowodzi, jak wielostronne było jego ukształcenie, i że nie obce były jemu przeglądy i obroty wojenne. [przypis redakcyjny]
widziałem kogoś (…) w swej drodze — Montaigne ma tu na myśli przedwcześnie zmarłego ukochanego przyjaciela, Stefana de la Boêtie (1563). [przypis tłumacza]
Widziałem piękną dolinę przy Kownie — o kilka wiorst od Kowna, śród gór, ciągnie się dolina, ubarwiona kwieciem i przerżnięta strumieniem. Jedno z najpiękniejszych miejsc w Litwie. [przypis autorski]
Widziałem potwarzy, które się pod słońcem dzieją, i płacz niewinnych, których żaden nie cieszy, którzy się gwałtom odjąć nie mogą, od pomocy wszytkich odbieżani — Koh 4, 1. [przypis edytorski]
Widziałem (…) Prozną pracą — [por.] Prozna praca wyd. z r. 1611. [przypis redakcyjny]
Widziałem przed laty Betleem polskie w stodole w Toniach — w 1906 i 1907 r. sztuka została wystawiona w stodole dworu w Toniach, gdzie mieszkał w tym czasie Lucjan Rydel z żoną. [przypis edytorski]
Widziałem przedświt — Trafne przypomnienie przedświtu i wschodu słońca w zastosowaniu przejścia oczyszczonego z grzechu człowieka do stanu duchowej doskonałości. [przypis redakcyjny]
widziałem rzeczy, których kto schodzi stamtąd nie powiada — [por.] „Iż był zachwyconym do raju; i słyszał tajemne słowa, których się człowiekowi nie godzi mówić”; św. Paweł, List do Koryntian, rozdz. 12. [przypis redakcyjny]
Widziałem światła (…) roznieca — Tu poeta już nie widzi samego Chrystusa, tylko widzi blask, jakim swoich wybranych opromienia. [przypis redakcyjny]
widziałem się zmuszony — rozumiałem, że muszę. [przypis edytorski]
widziałem smoka — Smok to symbol Mahometa, który znaczną cześć wiernych oderwał od Kościoła i zmysłowymi obrazami Koranu pociągnął do siebie umysły niechętnie naginające się do surowych przepisów nauki ewangelicznej. [przypis redakcyjny]
widziałem twój nieroztropny przechód, Ulissesie — Słupy Herkulesa. [przypis redakcyjny]
widziałem (vidi) — niedbałość mowy codziennej; głośno tak za nim wołali (clamore flagitarier) — zaginionych i poszukiwanych wywoływał głośno herold, ale łacińskie wyrażenie może oznaczać także wierzyciela, wołającego za kimś o zwrot pieniędzy. W tym żart dwuznaczny. [przypis tłumacza]
Widziałem w życiu mało stu rękodzielników, stu rolników (…) jak powiada Epikur — cały ten ustęp, jak i wiele innych z Montaigne'a, spożytkował J.J. Rousseau w swoje słynnej inwektywie przeciw nauce, sztukom i cywilizacji. [przypis tłumacza]
widziałeśli — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy widziałeś. [przypis edytorski]
Widział ich twardy Smoleńsk — sprawy dzieł rycerskich wojska i diariusz z obozu z pod Smoleńska w roku 1633–1634. [przypis redakcyjny]
Widział ją czystą i niewinną (…) kwiatu jasnoty lub wyźlinu — S. Przybyszewski, Androgyne, Kraków 1900, s. 28–29. [przypis autorski]
widział, jak dragoni szóstego pułku — Autor był podporucznikiem w 6 pułku dragonów w 1800. [przypis tłumacza]
Widział koleją wszystkie duchów byty — To jest: tych duchów potępionych w piekle, duchów oczyszczających się ze zmaz śmiertelnych uzupełnieniem pokuty w czyśćcu i duchów błogosławionych w raju. [przypis redakcyjny]
widział Mindows — Sen ten jest przepowiednią dalszych wypadków z panowania Mindowsa. [przypis autorski]
widział na własne oczy, jak uciekają co tchu – cały przebieg drugiej bitwy przedstawia się zatem w następujący sposób: Grecy, zauważywszy, że Artakserkses wtargnął do obozu, zaprzestali ścigania. Klearch naradza się z Proksenosem, co teraz począć. Tymczasem król, zebrawszy swe wojska, nadciąga. Grecy ustawiają się frontem ku północy i oczekują ataku. Ale Persowie, zamiast iść dalej wprost na wroga, zmierzają w tę stronę, gdzie stało ich centrum przed rozpoczęciem walki. Nagle zbaczają na południowy zachód, idąc wprost na „lewe” skrzydło greckie. Grecy muszą teraz jakimś manewrem uchronić to skrzydło od zgniecenia, ale nie wykonali żadnego manewru, gdyż zanim zdołali się naradzić, król ustawił swe wojska w takim samym ordynku, w jakim rozpoczął był walkę. Grecy więc ruszyli na wroga, nie zmieniając szyku, i rozbili go szybko. Straty greckie wynosiły kilku rannych, Persów Cyrusa miało paść według Diodora Sycylijczyka (historyk grecki w I w. p.n.e., za cesarza Augusta) trzy tysiące, ludzi królewskich przeszło piętnaście tysięcy. Por. plan bitwy podany w Dodatku. [przypis tłumacza]
widział się (daw., gw.) — wyglądał. [przypis edytorski]
widziałże — konstrukcja z partykułą -że, pełniącą funkcję wzmacniającą i pytajną; inaczej: czy widział. [przypis edytorski]
widziałżeś — czy widziałeś. [przypis edytorski]
widziałżeś (daw.) — konstrukcja z partykułą -że-; znaczenie: czyś widział, czy widziałeś. [przypis edytorski]
widzialnie — w źródle: widzialne; zmieniono po porównaniu z innymi wydaniami i opracowaniami. [przypis edytorski]
widzian — dziś: widziany. [przypis edytorski]
Widzicie tę postać bladą — chodzi tu o Joachima Lelewela (1786–1861) wybitnego polskiego historyka, ideologa i działacza polit., profesora w liceum krzemienieckim i na Uniwersytecie Wileńskim (był duchowym ojcem filomatów). W dziedzinie badań hist. był twórcą tzw. szkoły lelewelowskiej, stawiającej sobie za cel całościową analizę procesów historycznych (w związku z tym np. w dorobku Lelewela znajdują się ciekawe materiały i opracowania z zakresu geografii czy religio- i kulturoznawstwa). W czasie powstania listopadowego Lelewel był członkiem Rządu Narodowego i zwolennikiem przeprowadzenia głębokich, demokratycznych reform społecznych. Po upadku powstania przebywał na emigracji w Paryżu, a następnie w Brukseli, działał m.in. na rzecz zjednoczenia skłóconych polskich emigrantów. Był przywódcą współpracującego z lewicą fr. Komitetu Narodowego Polskiego, a następnie Młodej Polski, republikańskiej organizacji związanej z Młodą Europą Mazziniego. W 1846 wstąpił do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Po klęsce Wiosny Ludów wycofał się z życia politycznego. [przypis edytorski]
widzieć było — w domyśle: można było widzieć. [przypis edytorski]
widzieć cię płonę — tu: widzieć cię pragnę. [przypis edytorski]
widzieć co do chwały (starop.) — dostrzegać coś wartego pochwały, godnego pochwalenia, komplementowania. [przypis edytorski]
widzieć nie mogłem — trzeba dla usunięcia sprzeczności domyślać się słówka „naprawdę”: Widzieć naprawdę nie mogłem. [przypis redakcyjny]
widzieć się (gw.) — wydawać się. [przypis edytorski]
widzieć — tu: widać; można widzieć, można spostrzec. [przypis edytorski]
Widzieć wojsko w egipskim pogrzebane pyle, króla synem Jowisza — Aleksander Wielki po wkroczeniu do Egiptu udał się do sławnej wyroczni boga Amona, utożsamianego z greckim Zeusem (którego odpowiednikiem był rzymski Jowisz), w oazie Siwa na zachodniej pustyni. Trwająca trzy tygodnie wyprawa oddziału Aleksandra przez 300 km pustyni omal nie skończyła się tragicznie: zmagano się z brakiem wody, burzą piaskową, zgubieniem drogi. Wyrocznia uznała Aleksandra za syna Amona-Re i prawowitego władcę. [przypis edytorski]
widzielim (daw. forma) — widzieliśmy. [przypis edytorski]
Widzieliście, com uczynił Egipcyanom, a jakom was nosił na skrzydłach orlich… — Wj 19, 4–6. [przypis edytorski]
Widzieliśmy na tyle (…) których okien IMć pan Kochanowski cierpieć nie chceActa relat. quartual. crac. II, — p. 249. [przypis redakcyjny]
Widzieliśmy też, zeznają dalej wiertelnicy (…) jakiego niebezpieczeństwa — [por.] Acta relat. quartual. crac. II, p. 181. [przypis redakcyjny]
widziem (starop.; W. lm) — widzimy, oglądamy. [przypis redakcyjny]
widziemy (starop. forma) — dziś popr.: widzimy. [przypis edytorski]
widziemy (starop. forma) — widzimy. [przypis edytorski]
widziewa (gw.) — widzimy. [przypis edytorski]
widzimy być — składnia naśladująca łaciński accusativus cum infinitivo; dziś: widzimy, że są. [przypis edytorski]
widzimy, co lepsze, a obieramy gorsze — Jest to wyrażenie z Owidiusza, cytowanego w IV, 17, Przyp. [przypis redakcyjny]
Widzimy czasem obłok w kształcie smoka… — najsławniejszy ustęp w dramacie, często cytowany przez angielskich krytyków. [przypis tłumacza]
Widzimy, iż w krajach gdzie panuje wyłącznie duch handlu, frymarczy się wszystkimi ludzkimi czynnościami i wszystkimi cnotami; najdrobniejsze rzeczy, te których wymaga ludzkość, robi się lub daje za pieniądze — Holandia. [przypis autorski]
widzimy pana Mikołaja przez lat 13 (od r. 1569 do śmierci) na skromnym, lecz dochodnym urzędzie podstarościego radomskiego — [por.] ks. Gacki: O rodzinie (…), s. 51. [przypis redakcyjny]
Widzimy tedy, iż prawo gabiniańskie rozszerzyło semproniańską uchwałę senatu na prowincję, skoro Salamińczycy nie mogli pożyczyć pieniędzy w Rzymie z racji tego prawa. Brutus pożyczył im, pod przybranymi nazwiskami, na cztery od sta na miesiąc, i uzyskał na to dwie uchwały senatu — Pompejusz, który pożyczył królowi Ariobarsanowi sześćset talentów, kazał sobie płacić trzydzieści trzy talenty atyckie co miesiąc. [przypis autorski]
Widzimy w Grzegorzu z Tours, że dopuszczali się morderstw z zimną krwią i uśmiercali oskarżonych, nawet nie przesłuchawszy ich: dawali reskrypty na niedozwolone małżeństwa — Historia i dekrety pełne są tego, a rozmiar tych nadużyć widny jest zwłaszcza w edykcie Lotara II z r. 615, wydanym dla powściągnięcia ich. [przypis redakcyjny]
Widzimy (…) wzniosłego egoizmu — w oryginalnej wersji językowej: But we can see him, an obscure conqueror of fame, tearing himself out of the arms of a jealous love at the sign, at the call of his exalted egoism.; tłum. red. W.L. [przypis edytorski]
Widzimy z historii Wamby, który wstąpił na tron w r. 672, że tubylcy wzięli górę — Bunt tych prowincji dał hasło do powszechnego oderwania się. Paulus i jego poplecznicy byli Rzymianami; popierali ich nawet biskupi. Wamba nie śmiał uśmiercić buntowników, których pokonał. [przypis redakcyjny]
widzi nawet poszczególną istotę macierzyńską, jeszcze jako dziewczę, w pewnej perspektywie wieczności — „Wieczną byłam, wieczną w słodko tęskniącej rozkoszy, wszakże wieczną dla Twego zbawienia” (Brunhilda do Zygfryda). [przypis autorski]
widzioł (gw.) — widział. [przypis edytorski]
widzi on w śmierci nicość i ustanie wszelakiego życia — De Consolatione 19. [Seneka napisał trzy teksty de consolatione (o pocieszeniu): do Marcji, do matki Helwii oraz do Polibiusza; tu chodzi o De consolatione ad Marciam (O pocieszeniu do Marcji)]. [przypis autorski]
widzi się (daw., gw.) — wydaje się. [przypis edytorski]
widzi się (daw.) — wydaje się. [przypis edytorski]
widzisz bijąc się samego hetmana (starop. forma) — widzisz bijącego się samego hetmana. [przypis edytorski]
Widzisz, Hanka, ja ci toruję drogę do najsubtelniejszych tajników człowieka (…) pogrzebne pieśni zmarłych kwiatów — J. Wroczyński, Gawoty gwiezdne, Lwów 1905, s. 103 (opowieść Zwyciężyła; Jesiennej, strzaskanej harfy zgrzyt). [przypis autorski]
Widzisz-li Masgabę uczczonego pochodniami — Horas faessi Masgaban timomenon [w oryg.: Ὁρᾷς φάεσσι Μασγάβαν τιμώμενον]. [przypis autorski]
Widzisz to? Czyż gdy gromy miotają twe ręce (…) — por. powiedzenie „Widzisz i nie grzmisz”. [przypis edytorski]
Widzisz to wielkie zwierciadło? Chodźmy stroić w nim miny, jak to niegdyś czyniłam w zamku Sombre Roche — w innym oprac. odmiana tekstu. [przypis edytorski]
Widzisz, że mówię, a jednak ja gorę — Duch tu mówiący jest hrabia Gwido de Montefeltro. [przypis redakcyjny]
widzita (gw.) — widzicie. [przypis edytorski]
widzita (gw.) — wstawajcie. [przypis edytorski]
widzi — tu w znaczeniu: spodziewa się. [przypis edytorski]
widzi wszędzie jezuitów i jezuickie intrygi — Niewątpliwie ujawnia się tu owa dochodząca do manii podejrzliwość, której tyle rysów odbija się w korespondencji Stendhala. [przypis tłumacza]
widzóm — dziś popr. forma C. lm: widzom. [przypis edytorski]
Więc (1)… — podane tutaj w nawiasach cyfry odnoszą się do komentarza. [przypis tłumacza]
Więc ci, co postępują sprawiedliwie, są sprawiedliwymi? — przed konkluzją powtórzone dla ułatwienia wnioskowania. [przypis tłumacza]
więcéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]
więcéj (daw.; wym.: więcy) — obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z wcześniej użytym słowem „tysięcy”. [przypis edytorski]
więcej — bardziej. [przypis edytorski]
więcej ci (…) jest — konstrukcja z partykułą „ci”, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
więcej daje połowa niż całość — Hezjod, Prace i dnie 40. [przypis edytorski]
więcej — dziś popr.: bardziej. [przypis edytorski]
więcej górzystych — dziś popr.: bardziej górzystych. [przypis edytorski]
więcej jak — dziś popr.: więcej niż. [przypis edytorski]
więcej (…) jak — dziś popr. w tego typu porównaniach: więcej niż. [przypis edytorski]
więcej jak innym — dziś popr.: więcej niż. [przypis edytorski]
Więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, / Niż się ich śniło waszym filozofom. — ten fragment wypowiedzi Hamleta po spotkaniu z duchem ojca posłużył za motto Dziadów cz. II Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
Więcej jest wiedzy na dnie kubka z kośćmi, niż o tym śnił d'Alembert — parafraza cytatu z Hamleta („Więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, niż się ich śniło waszym filozofom”), nawiązująca do pracy Jeana d'Alemberta (1717–1783), francuskiego filozofa, fizyka i matematyka, jednego z autorów Wielkiej Encyklopedii Francuskiej, do której napisał hasła dotyczące kombinatoryki, prawdopodobieństwa i kilku gier hazardowych (m.in. gry w kości), wraz z ich analizą matematyczną. [przypis edytorski]
Więcej legło, płochliwych straż tylna dopada — w A.[autografie] płochliwych zam. przekreślonego: a resztę. [przypis redakcyjny]
Więcej mam w sobie krwi rzymskiej — aluzja do praktykowanego w staroż. Rzymie obyczaju honorowego odbierania sobie życia w szczególnie dramatycznych okolicznościach. [przypis edytorski]
więcej moskiewską nie bawiący rzeczą — więcej nie zajmując się tematem Moskwy. [przypis edytorski]
Więcej nawet: skoro ten sam rząd może pod pewnymi względami dzielić się na dalsze części, z których to podziałów jeden może być zarządzany w taki sposób, inny zaś w inny… — na przykład ogółem spraw państwowych może zarządzać senat, z wyjątkiem spraw wojskowych, poddanych wyłącznie królowi, i z wyjątkiem wymiaru sprawiedliwości, powierzonego niezawisłym trybunałom. [przypis tłumacza]
więcej niż czas drogi cenię to — Pindar, Ody istmijskie I 1. [przypis edytorski]
więcej niż kiedy — bardziej niż zwykle. [przypis edytorski]
…więcej niż trzydzieści tysięcy Włochów oddało życie za to — kolejne wojny o zjednoczenie Włoch toczyły się w latach 1848–1870. [przypis edytorski]
więcej nudnego — dziś popr.: bardziej nudnego. [przypis edytorski]
