Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10286 przypisów.
w czyscu — dziś: w czyśćcu. [przypis edytorski]
Wczytując się dziś w wyrazy Adama jego zmęczoną pisane ręką, obudzały mi się skrupuły i obawy, czy się godzi ogłaszać tak prędko listy prywatne, dorywcze, senne… — z listu Ignacego Domejki do Józefa Bohdana Zalewskiego [w:] Korespondencja Adama Mickiewicza, t. 1, 1870, s. 115. [przypis edytorski]
Wda a. Bda — dziś: Czarna Woda, rzeka wpadająca do Wisły w okolicach Świecia. [przypis edytorski]
wdać się w coś — tu: zamienić się. [przypis redakcyjny]
wdać się — włączyć się. [przypis edytorski]
wdać się — włączyć się w jakąś sprawę. [przypis edytorski]
wdać się za kimś — tu: wstawić się za kimś (jako pośrednik). [przypis edytorski]
wdały (daw.) — piękny. [przypis edytorski]
wdałże się (…), uznałże cię — konstrukcje czasownikowe z partykułą wzmacniającą -że, tworzącą pytanie retoryczne; znaczenie: czy wdał się, czy uznał. [przypis edytorski]
w dalszym ciągu jeszcze będę o tym mówił — księga IV, rozdz. III i IV. [przypis autorski]
W Danii chłopi i mieszczanie (…) oddali i siebie i szlachtę w niewolę — szlachta duńska, która ujęła była władzę w r. 1772 (upadek ministra Struensee) musiała w r. 1784 ustąpić pod naciskiem zarówno regenta ks. Fryderyka (później Fryderyk VI), jak klas niższych; nowy rząd zniósł poddaństwo chłopów (reformy lat 1787, 1788). [przypis redakcyjny]
w dank (daw.) — w podzięce. [przypis edytorski]
wdarć się — wedrzeć się. [przypis edytorski]
wdarł się na tron i czoło swoje ozdobił ureusem […] San-amen-Herhor — Inaczej niż w powieści, Herhor sprawował silną i niezależną władzę, lecz tylko na terenie Górnego Egiptu. Podobnie jak jego następcy na urzędzie arcykapłana Amona w Tebach, nigdy nie koronował się na faraona, nie używał oficjalnych tytułów władcy i formalnie był wasalem jedynego władcy całego, zjednoczonego Egiptu, którym po śmierci Ramzesa XI został Smendes, pierwszy faraon XXI dynastii. [przypis edytorski]
wdawać się — tu: zadawać się. [przypis edytorski]
wdawa (starop. forma) — dziś 3.os. lp: wdaje. [przypis edytorski]
w dawnej trwać kolei — iść utartym szlakiem, od dawna wytyczoną drogą. Koleją dawniej nazywano ślad (koleinę) zostawiony na drodze przez jadący wóz. [przypis redakcyjny]
w dawniejszych czasach (…) Ale nie dzisiaj — zbyt romantyczna tyrada w ustach mówcy, który za perskie pieniądze przygotowywał potem powstanie w Grecji i wpuścił do portu pirejskiego Harpalosa. [przypis tłumacza]
wdawszy się — zaangażowawszy się. Zapewne chodzi o deklarację chęci zawarcia małżeństwa i związanie się narzeczeństwem; do zerwania takich więzów, zawieranych za porozumieniem rodzin obu narzeczonych, mogło dojść tylko z bardzo ważnych powodów, przy czym zerwanie narzeczeństwa przez jedną stronę rzucało cień podejrzeń na drugą. [przypis edytorski]
W. Dbałowski, J. J. Litauer, Ustawodawstwo autorskie obowiązujące w Polsce, Warszawa 1922, s. 37. [przypis autorski]
wdechiwać — dziś popr.: wdychać. [przypis edytorski]
W Defensio verae Translationis corporis catechismi in linguam polonicam (rękopis w archiwum państw. w Królewcu, nr. 207). [przypis autorski]
wdepłem — dziś popr.: wdepnąłem. [przypis edytorski]
wdepli — popr.: wdepnęli. [przypis edytorski]
w dezabilu (z fr. déshabiller: rozbierać) — w bieliźnie, w niepełnym stroju. [przypis edytorski]
w dezertej (z łac.) — w pustynnej. [przypis redakcyjny]
W. Dilthey, Gesammelte Schriften, Leipzig 1924, V, s. 38. Definicja podawana przez Kummera jest następująca: „Eine Generation, so fasse ich in diesem Buche den Begriff, ist die relative Einheit aller etwa gleichartigen Menschen, die aus den gleichen wirtschaftlichen, sozialen und politischen Zuständen hervorgegangen sind und daher mit verwandter Weltanschauung, Bildung, Moral und Kunstempfindung ausgestattet sind” (F. Kummer, Deutsche Literaturgeschichte des 19. und 20. Jahrhunderts nach Generationen dargestellt, Dresden 1922, I, s. 5). W pierwszym wydaniu (s. 2) określenie jest krótsze, ale trochę dwuznaczne: „Eine Generation (Genus, Art) umfasst alle etwa gleichzeitig lebenden Menschen, die aus den gleichen etc.”
Określenie pióra Wechsslera brzmi: „Altersgemeinschaft oder genauer Gemeinschaft von Altersgenossen heisst eine Gruppe von Jahrgängen einer Nation, die infolge ihrer annähernd gleichzeitigen Geburt und ähnlicher Kindheits- und Jugendeindrücke unter dem Druck einer bestimmten geistigsittlichen Lage und staatlichgesellschaftlicher und wirtschaftlicher Verhältnisse sich zu annähernd gemeinsamen Wünschen und Bemühungen verbinden” (E. Wechssler, Die Generation als Jugendreihe und ihr Kampf um die Denkform, Leipzig 1930, s. 6).
Definicja Thibaudeta: „Ce qu'on apelle une generation litteraire, c est peut-etre, tout simplement, une certaine maniere commune de poser les problemes, arec des manieres, tres differentes de łes resoudre, ou plutót de ne pas les resoudre”. (A. Thibaudet, Reflexions sur le roman, Paris 1938, s. 188. Cytat pochodzi z napisanego w r. 1924 artykułu Le roman de Venergie).
[przypis autorski]
w długą iść (daw.) — w odwlokę. [przypis redakcyjny]
w długą (starop.) — daleko; w długą biegła uciekając: biegiem uciekała daleko. [przypis redakcyjny]
w długą uciekać (daw.) — wzdłuż, tj. prosto przed siebie uciekać („Jedni w długą, a drudzy poprzek uciekają”). [przypis redakcyjny]
w długą uciekać (daw.) — wzdłuż, tj. prosto przed siebie uciekać. [przypis redakcyjny]
w długą uciekać — wzdłuż, tj. prosto przed siebie uciekać. [przypis redakcyjny]
w dnie — dziś popr.: na dnie. [przypis edytorski]
w dni naszych połowie — Poeta naznaczając zwyczajną normę wieku człowieka na lat 70, sam w 35 roku życia swojego zstępuje do piekła, w roku 1300, w Wielki Piątek przed Wielką Nocą; a wszystkie jego kręgi w ciągu dwudziestu czterech godzin przebiega. [przypis redakcyjny]
W dniu dwudziestym wielkiego roku, miesiącu najdłuższym — w oryginale mowa o „wielkim” dwudziestym dniu miesiąca, kiedy dzień jest najdłuższy, tj. o dniu przesilenia letniego (20–21 czerwca). [przypis edytorski]
w dniu, kiedy zawalił się dom na ulicy Wspólnej… — 27 listopada 1878 r. zawaliła się ściana frontowa domu budowanego przy ul. Wspólnej 36. Jeden robotnik został zabity, pięciu ciężko rannych. [przypis redakcyjny]
w dniu odebrania Przemyśla — twierdza Przemyśl, zdobyta przez Rosjan po kilkumiesięcznym oblężeniu 22 marca 1915, została im odebrana w wyniku ofensywy połączonych wojsk austro-węgierskich i niemieckich 3 czerwca 1915. [przypis edytorski]
w dniu uroczystym apostoła Bartłomieja — 24 sierpnia 1109 r. [przypis edytorski]
w dniu urodzin króla rzymskiego — księcia Reichstadtu, któremu Napoleon nadał tytuł króla Rzymu. [przypis edytorski]
w dniu, w którym miasto obchodziło święto Plynteriów (…) co wielu wykładało jako wróżbę na jego niekorzyść i miasta… — inni historycy nie wspominają o tym święcie w dzień przyjazdu, gdyż przedstawiają powrót jako tryumfalny, a wzmianka o złej wróżbie psułaby ten nastrój. Przedstawiają też powrót jako pełen przepychu, nie tak skromny jak u Ksenofonta. Ale nasz autor jest tu bardziej wiarogodny. Alkibiades był zbyt ostrożny, by razić przepychem swych wrogów, którzy ciągle jeszcze byli dlań groźni. [przypis tłumacza]
w dniu zarządzeń — chodzi o rozkazy Karola X, takie jak: zniesienie wolności prasy czy rozwiązanie Izby Deputowanych, które stały się bezpośrednim powodem wybuchu rewolucji lipcowej z 27–29 VII 1830 r. [przypis edytorski]
w dół Węgrów — na południe Węgier. [przypis edytorski]
wdówka Cliquot (z fr: veuve Clicquot) — wysokiej jakości szampan; nazwa marki pochodzi od młodo owdowiałej właścicielki firmy. [przypis edytorski]
w dobrem — dziś popr. Msc.: w dobru. [przypis edytorski]
w dobrych ręku (starop.) — daw. forma liczby podwójnej. [przypis edytorski]
w dobrze urządzonej monarchii, każdy będzie mniej więcej dobrym obywatelem, a rzadko znajdzie się ktoś, kto by był zacnym człowiekiem; aby bowiem być zacnym człowiekiem, trzeba mieć zamiar nim być, i kochać państwo nie tyle dla siebie, ile dla niego samego. — To słowo zacny człowiek należy rozumieć jedynie w sensie politycznym. [przypis autorski]
w dole — w podziemiu zmarłych, królestwie Persefony. [przypis redakcyjny]
W dolinie, otoczonej ze wszech stron górami, leży miasto Bakczysaraj, niegdyś stolica Girajów, chanów krymskich. [przypis autorski]
w doli padło — przypadło w udziale jako los. [przypis edytorski]
w dom — dziś popr.: do domu. [przypis edytorski]
w domiech — dziś popr. forma Msc.lm: w domach. [przypis edytorski]
w domie (daw.) — dziś popr. forma N.lm: w domu. [przypis edytorski]
w domie (daw.) — dziś popr. forma: w domu. [przypis edytorski]
w domie — dziś popr. forma Msc.lp: w domu. [przypis edytorski]
w domie — dziś popr. forma: w domu. [przypis edytorski]
w domie — dziś popr. Msc. lp: w domu. [przypis edytorski]
w dom sie mój noście — zmierzajcie, przybywajcie do mojego domu. [przypis redakcyjny]
w domu (…) Januszewskich — informacje na ten temat znaleźć można w biografii autora Marii: J. Ujejski, Antoni Malczewski. Poeta i poemat. Warszawa 1922. [przypis redakcyjny]
w domu (…) po staroświecku oznaczonym znakiem — The Spread Eagle: pod orłem rozwijającym skrzydła do lotu; iście proroczy przypadek! [przypis autorski]
w domu Sędziego — Rząd rosyjski nigdy w krajach podbitych nie obala od razu praw i instytucji cywilnych, ale je powoli ukazami podkopuje i roztacza. W Małorosji na przykład utrzymano aż do ostatnich czasów Statut Litewski, ukazami odmieniony. Litwie zostawiono całe dawne urządzenie sądów cywilnych i kryminalnych. Obierani są więc po dawnemu sędziowie ziemscy i grodzcy w powiatach i sędziowie główni w guberniach. Ale że apelacja idzie do Petersburga, do mnogich różnego stopnia instancji, przy sądach więc miejscowych ledwie pozostał cień dawnej powagi tradycyjnej. [przypis autorski]
w domu widmo jej włada — wg jednej z wersji opowieści za sprawą bogini Afrodyty w pałacu Menelaosa w Sparcie przebywało widmo Heleny, aby ucieczka prawdziwej Heleny z Parysem pozostała nieodkryta do chwili, gdy kochankowie szczęśliwie dotrą do Troi. [przypis edytorski]
w domu — w ustach niewolnika oznacza stale dom jego pana. [przypis tłumacza]
wdową pozostać — p. wyżej w. 115. [przypis tłumacza]
wdowa Cliquot, Moët — gatunki francuskiego szampana. [przypis edytorski]
wdowa Malabaru — odniesienie do głównej bohaterki tragedii Lanassa, czyli wdowa Malabaru (1790), przełożonej przez Wojciecha Bogusławskiego sztuki Karla Martina Plümitzke: kobiety z płd.-zach. wybrzeża Indii, gdzie zwyczaj sati nakazuje wdowie rzucić się na stos pogrzebowy męża i spłonąć razem z jego zwłokami. [przypis edytorski]
wdowa po największym królu chrześcijaństwa — Maria Stuart (1587). [przypis tłumacza]
wdowa po rejencie — patrz: Wielkość i upadek Cezara Birotteau. [przypis edytorski]
Wdowa wypuściła braci z więzienia i ogłosiła królem Aleksandra… — por. Starożytności XIII, XII–XV. [przypis tłumacza]
Wdowią zasłonę już zrzuciła (…) — Wdowa sędziego Nina powtórnie poszła za mąż. Mężem jej drugim był Galeazzo Viskonti, który w herbie familijnym miał węża, a herb Gallury koguta. Nino niezadowolony z postępowania żony swojej, która wkrótce po owdowieniu ponowiła zamęście, nadmienia Dantemu, ażeby nie do niej, ale do córki jego Joanny udał się z prośbą o modlitwę, która by tu czas jego oczekiwania skróciła. [przypis redakcyjny]
wdrabiać — wrzucać kawałkami. [przypis autorski]
w drabinkach — tj. na wozie drabiniastym. [przypis edytorski]
w drewutnie (daw., gw.) — dziś forma N.lp: w drewutni. [przypis edytorski]
w Dreźnie — gdzie miał się odbyć ślub Poety. [przypis redakcyjny]
W drodze, mijając małe miasteczko San Giovanni, zaciekawia nas głośny strzał — dziś popr.: W drodze, kiedy mijamy małe miasteczko San Giovanni, zaciekawia nas głośny strzał. [przypis edytorski]
w drogęm się zaraz poczęła gotować (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: w drogę poczęłam się zaraz gotować. [przypis edytorski]
W drogę! — pomiędzy rozdziałami Kopanie (Digging for Treasure) a W drogę! (Good Hunting) w wersji angielskiej znajduje się pominięty w tłumaczeniu rozdział Detektywi (Being Detectives). [przypis edytorski]
w drożkę — w nogi. [przypis redakcyjny]
w drugą sferę biegła nasza jazda (…) — Tą drugą sferą jest planeta Merkury. Gwiazda ta świeci jaśniej w blasku Beatrycze, blask jej stopniowo się powiększa, im wyżej, szczeblując z gwiazdy na gwiazdę, zbliża się do Boga. [przypis redakcyjny]
w drugiej pieśni — w innej pieśni. [przypis redakcyjny]
w drugim tomie mojego dzieła głównego (…) — Do etyki (Zur Ethik), rozdz. 47, s. 693, tom. II. Podaję tylko streszczenie ustępu od słów: „In meiner Preisschrift über die Freiheit des Willens (…)” do „der Sache angemessen ist” (s. 705 i 706), bo tylko on odnosi się bezpośrednio do naszej rozprawy, jako jej uzupełnienie, reszta zaś, jak w ogóle cały drugi tom, do rozmaitych innych miejsc w dziełach Schopenhauera (do §§ 56, 62 i 67 pierwszego tomu, do §§ 14 i 17 rozprawy o podstawie etyki i do rozdziału VIII i IX drugiego tomu Parergów). Po wtóre chciałem uniknąć niepotrzebnych powtórzeń, gdyż cały rozdział 3. mojego Wstępu zajmuje się etyką Schopenhauera i uwzględnia wszystkie odnośne ustępy jego dzieł. By jednak czytelnik wiedział, gdzie czego szukać, podaję poszczególne punkty, które Schopenhauer omawia w rozdz. 47 tomu II. I. 1) Stosunek badań fizycznych do etycznych. Zagadnienie, jakie Sokrates postawił filozofii etycznej. 2) W jaki sposób starają się rozwiązać to zagadnienie teizm i panteizm? 3) Stosunek do nich teorii Schopenhauera: godzi ona etycznie teizm z panteizmem (ἓν καὶ πᾶν) i rozwiązuje tak, przez wolę jako rzecz w sobie, owo zagadnienie filozofii etycznej. II. Uzupełnienia: 1) do § 67 tomu I: płacz jako wynik litości nad samym sobą, 2) do § 55 tomu I: o moralnym żalu za czyn popełniony; rozważanie poprzedzone określeniami skłonności, namiętności i afektu, 3) do § 62 tomu I i § 17 rozprawy o podstawie etyki. Państwo a prawo. Prawo narodów. Prawo prywatne. Prawo publiczne. Prawo własności. Prawo karne w związku z teorią moralnej poprawy. III. Uzupełnienia do obu rozpraw etycznych: 1) do § 14 rozprawy o podstawie etyki. O egoizmie. Metempsychoza. Jasnowidzenie w śnie magnetycznym. Wytłumaczenie na podstawie metafizycznej tożsamości woli jako rzeczy w sobie. Na niej polegają trzy zjawiska sympatii: a) litość, b) miłość płciowa, c) magia. 2) Do rozprawy o wolności woli. Schopenhauerowi idzie o wykazanie, że człowiek jest poniekąd swoim własnym dziełem. Charakter człowieka jest pierwotny, niezmienny i przyrodzony. Gdy teraz zważymy, że przyrodzone różności między ludźmi, tak intelektualne, jak moralne, są niezmiernie wielkie (zob. II. rozdz. 43), gdy sobie unaocznimy ludzi krańcowo sobie przeciwnych w każdym kierunku, to nie możemy przyjąć za rzecz możliwą, by te różności, które się nie dają niczym wyrównać, które przekształcają całą istotę człowieka i określają bieg jego życia, by mogły być dziełem samego przypadku, by mogły istnieć bez zasługi lub winy dotyczących ludzi. W dodatku związek rodziców, których przymioty pozwalają nam na empiryczne wykazanie źródła owych różności, jest dziełem bardzo przypadkowych okoliczności. Rozwiązania tego zagadnienia może nam dostarczyć tylko odróżnienie zjawiska rzeczy od ich istoty samej w sobie. Rzecz w sobie objawia się tylko przez formy zjawisk, a zatem to, co z niej samej wypływa, musi się mimo to ujawniać w tych formach, prowadzone przez związek przyczynowy: ten zewnętrzny, doświadczeniowy związek jest tylko narzędziem owego tajemniczego, niepojętego kierownika rzeczy: ale prawdziwa podstawa tych zjawisk, ustalonych koniecznością i zewnętrznie, tkwi we wnętrzu (wolnej) istoty tych zjawisk. [przypis tłumacza]
w drugim, wierzy — I, 26. [przypis tłumacza]
w drużbie — w parze (zob. Słownik Lindego). [przypis redakcyjny]
wdrużyć (daw.) — wdrążyć. [przypis redakcyjny]
wdrzewić się (neol.) — czas. utworzony od rzecz. drzewo; synonim: stać się drzewem, wcielić się w drzewo. [przypis edytorski]
w „duchach Słowa” (…) jest troistość (…) i to staje się początkiem stworzenia świata — por. Genesis z Ducha, s. 126 (Dzieła, wyd. Gubrynowicza, t. X). [przypis autorski]
w duchu podmiotu wywołuje poczucie mistycznego udziału obrazu w rzeczywistości psychicznej, którą on symbolizuje (…) po wyborze podniesiony został do godności przedmiotu oznaczonego — M. Raymond, De Baudelaire au surréalisme. Essai sur le mouvement poétique contemporain, Paris 1933, s. 54, 56. [przypis autorski]
W duszy (…) nerwy — Nim Arsena (w oryg. Ársinoe) wejdzie, już znamy ją na wylot. Na każdym kroku ta mistrzowska ekonomia. [przypis tłumacza]
W dwa lata później miałem podobne wrażenia przy zażyciu ya-yóó w postaci harminy Mercka, oczywiście poza seansami portretowymi z peyotlem i meskaliną. [przypis autorski]
W dwa lata później — o ile wydanie, które zachowało się, jest najstarsze. [przypis tłumacza]
W Dwóch i Trzech Jedność (…) — Przenajświętsza Trójca. [przypis redakcyjny]
w dwóchnasób — dziś: w dwójnasób, dwukrotnie. [przypis edytorski]
w dwóch rankach zasmarowałam kilka arkuszy — szkic do wspomnianej wprzód autobiograficznej powieści. Znalazłem wśród listów Narcyzy do Wandy rękopis tego szkicu i zamieściłem go przy nowym wydaniu Czy to powieść? (1929) w pełniejszym niż wprzód tekście. [przypis redakcyjny]
w dwóch synach Atreja — synami Atreusa byli Agamemnon, wódz naczelny wyprawy trojańskiej, i Menelaos, któremu Trojanie porwali żonę Helenę. [przypis edytorski]
w dwóch zaborach — chodzi o zabór pruski i rosyjski. [przypis edytorski]
w dwójnasób zabawić — zająć dwa razy tyle czasu. [przypis edytorski]
w dwoje tyle — dwa razy tyle; w dwójnasób. [przypis edytorski]
w dwudziestu leciech — dziś: w ciągu dwudziestu lat. [przypis edytorski]
w dwudziestym roku — Celimena ma dwadzieścia lat! Rysem tym Molier daje dowód wielkiego poczucia smaku, odejmując w ten sposób Celimenie to, co rola jej mogłaby mieć antypatycznego, gdyby to była dojrzała i zupełnie świadoma siebie kobieta. W tej Celimenie jest dużo z rozigranego dzieciaka, upitego uciechą życia, w które się rzuciła, korzystając ze swobody wdowieństwa. Wobec poważnego Alcesta jest ona trochę jak student wobec morałów profesora; sama jeszcze nierozbudzona i biorąc życie płytko, nie zdaje sobie może nawet sprawy z jego cierpienia. Któryś z krytyków francuskich zaznaczył trudność grania tej Celimeny, „która ma dwadzieścia lat, a którą, aby dobrze zagrać, trzeba być dwadzieścia lat na scenie”. [przypis tłumacza]
w dwunastym roku panowania Nerona — rok 65 n.e. [przypis tłumacza]
wdychiwała zapach perfumy — dziś popr.: wdychała zapach perfum. [przypis edytorski]
