ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6369 przypisów.
ostrów — wyspa, kępa roślinności na wodzie. [przypis redakcyjny]
ostrów — wyspa na rzece. [przypis edytorski]
ostrów — wyspa. [przypis edytorski]
ostrów — wyspa rzeczna. [przypis redakcyjny]
ostrów — zarośnięta wyspa rzeczna. [przypis edytorski]
ostróżka — roślina ogrodowa. [przypis edytorski]
ostróżni — dziś popr.: ostrożni. [przypis edytorski]
ostróżniéj — dziś popr. pisownia: ostrożniej. [przypis edytorski]
ostróżny — dziś: ostrożny. [przypis edytorski]
ostróżny — dziś popr. pisownia: ostrożny. [przypis edytorski]
ostroga — skierowany do tyłu pazur na stopie samca niektórych gatunków ptaków. [przypis edytorski]
ostrogi dostaniesz — sens: zostaniesz pasowany na rycerza. [przypis edytorski]
ostrogi — tu przen. znak przynależności do stanu rycerskiego. [przypis edytorski]
ostrogocki — przym. od rzecz. Ostrogoci, nazwy barbarzyńskiego plemienia germańskiego, którego władcy po upadku zach. części Imperium Rzymskiego władali Italią od V do VI wieku. [przypis edytorski]
Ostrogska ordynacja — założona w r. 1609, obejmowała 24 miasta i 593 wsi; w r. 1753 Czartoryscy, chcąc udziałem w grabieży przeciągnąć na swoją stronę wybitniejszych stronników Potockich i hetmana Branickiego, skłonili zadłużonego ordynata Janusza Sanguszkę do zawarcia tzw. transakcji kolbuszowskiej, której mocą ordynacja miała być podzielona; zamiar udaremniony przez Branickiego został zatwierdzony przez Sejm r. 1766; Rzeczpospolita traciła 600 wojska, które ordynacja utrzymywała; obłowili się głównie Lubomirscy (9 miast i 400 wsi). [przypis redakcyjny]
ostrokół — ogrodzenie z grubych, zaostrzonych u góry, drewnianych pali. [przypis edytorski]
ostrokół — palisada; daw. ogrodzenie o funkcji obronnej, zbudowane z zaostrzonych na końcach, gęsto obok siebie wbitych w ziemię bali drewnianych. [przypis edytorski]
ostrokół — palisada; ogrodzenie z grubych, zaostrzonych pali; tu: gruby, zaostrzony pal. [przypis edytorski]
ostrokół — palisada. [przypis edytorski]
ostrokół — wał obronny z zaostrzonych pali. [przypis edytorski]
ostrokręg a. ostrokrąg (daw.) — stożek, bryła o okrągłej podstawie, zwężająca się stopniowo aż do ostrego wierzchołka. [przypis edytorski]
ostrokręgowy (daw.) — stożkowy, stożkowaty. [przypis edytorski]
ostrokrzew (biol.) — rodzaj roślin o ciemnozielonych, ząbkowanych liściach i okrągłych, czerwonych, silnie trujących owocach. [przypis edytorski]
ostrokrzew (bot.) — rodzaj roślin o ciemnozielonych, ząbkowanych liściach i okrągłych, czerwonych, silnie trujących owocach. [przypis edytorski]
ostrokrzew — roślina krzewiasta, wiecznie zielona, z rodziny ilwowatych; w Anglii ma zastosowanie przy obrzędach Bożego Narodzenia. [przypis redakcyjny]
Ostrolinka — zapewne mowa tu o wiosce Ostrołęce, leżącej nad Pilicą w pow. grójeckim, która odznacza się śliczną okolicą. [przypis autorski]
ostromlecz (bot.) — wilczomlecz, rodzaj roślin rosnących w cieplejszych strefach całego świata, wytwarzających biały, ostry i trujący sok mleczny. [przypis edytorski]
ostromlecz — wilczomlecz, rodzaj roślin, krzewów i drzew, wytwarzających biały, ostry i trujący sok mleczny. [przypis edytorski]
ostronie — ustronie. [przypis autorski]
Ostroróg, Jan (1436–1501) — doradca królów Kazimierza Jagiellończyka i Jana Olbrachta, twórca i publicysta polityczny, autor dzieła Memoriał o urządzeniu Rzeczypospolitej, popierał wzmocnienie władzy królewskiej i jej centralizację, podkreślał podległość kościoła władzy świeckiej (m.in. uważał, że sprawy kościelne powinny być sądzone w Polsce, a nie w Rzymie), sprzeciwiał się płaceniu podatków na rzecz kościoła, kładł nacisk na konieczność poprawy moralnej duchowieństwa, postulował przekazywanie zyski z majątków kościelnych na potrzeby kraju (nie na rzecz papiestwa), uważał, że należy zobowiązać zakony do utrzymywania ludzi ubogich i kalekich. [przypis edytorski]
Ostroróg (…) przedstawił prośbę narodu polskiego, by wojewoda siedmiogrodzki książę Stefan Batory przyjąć raczył koronę, a w zamian oddał swe serce Rzeczypospolitej — Bielski, Kronika. [przypis autorski]
ostrość (starop.) — tu: surowość. [przypis edytorski]
ostrośmy jechali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ostro jechaliśmy. [przypis edytorski]
ostrow a. ostrów (daw.) — wyspa. [przypis edytorski]
ostrow — dziś popr. pisownia: ostrów, tj. wyspa. [przypis edytorski]
ostrowidz a. ostrowzrok (daw.) — ryś. [przypis edytorski]
ostrowidz — ryś. [przypis edytorski]
Ostrowska, Bronisława (1881–1928) — poetka okresu Młodej Polski, tłumaczka z jęz. francuskiego oraz autorka książek dla dzieci (Bohaterski miś). [przypis edytorski]
Ostrowska, Bronisława (1881–1928) — poetka polska okresu Młodej Polski, tłumaczka poezji francuskiej oraz pisarka książek dla dzieci. [przypis edytorski]
Ostrowska (…) cały cykl liryk zatytułowała „Woń kwiatów” — B. Ostrowska, Poezje, Lwów 1985, s. 79–91. [przypis autorski]
Ostrowska, Eleonora (ur. 1909) — pseud. „Ryta”, „Nora”; łączniczka TAP i ZWZ/AK, uczestniczka Powstania Warszawskiego; szwagierka Witolda Pileckiego. [przypis edytorski]
Ostrowsko — wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. [przypis edytorski]
ostrowu — raczej: ostrwi, od: ostr(z)ew, rogatka. [przypis redakcyjny]
ostrowy burzanu — na Ukrainie i Pobereżu nazywają burzanami wielkie krzaki ziela, które w czasie lata kwiatem okryte nadają przyjemną rozmaitość płaszczyznom. [przypis autorski]
ostroźniejszy (starop. forma) — ostrożniejszy. [przypis edytorski]
ostroża — ostrożność. [przypis redakcyjny]
ostrożasty — zaopatrzony w ostrogi. [przypis edytorski]
Ostrożny z kłótliwym nie dba — prawdopodobnie należało by to rozumieć tak: człowiek taktowy jest ostrożny wobec kogoś kłótliwego i nie dba (aby zawsze postawić na swoim). W przypadku takiego rozumienia trzeba by było postawić przecinek: Ostrożny z kłótliwym, nie dba, aby (…). [przypis edytorski]
ostrszy (daw. forma) — ostrzejszy; tu: bystrzejszy. [przypis redakcyjny]
ostry — tu: szorstki. [przypis redakcyjny]
ostrząsnąć — dziś popr.: otrząsnąć. [przypis edytorski]
Ostrze antymodernistyczne ma też po prostu wewnętrzna struktura Pałuby (…) po prostu blaga — A. Werner, Człowiek, literatura i konwencje. Refleksja historycznoliteracka w „Pałubie” Karola Irzykowskiego (Z problemów literatury polskiej XX wieku. Młoda Polska, s. 359). [przypis autorski]
ostrzedz (daw.) — dziś: ostrzec. [przypis edytorski]
ostrzegać z ordy (daw.) — bronić przed Tatarami. [przypis edytorski]
ostrzeń (Cynoglossum) — także: ostrzeń purpurowy, pot. psi język; gatunek roślin z rodziny ogórecznikowatych. [przypis edytorski]
o strzesie — dziś popr.: o strzesze; od strzecha: dach słomiany, kryjący chaty wiejskie; wspomniałem o strzesie: pomyślałem o dachu nad głową, o schronieniu się. [przypis edytorski]
Ostrzeżony — uzbrojony — tzn. zawczasu ostrzeżony [jest] na czas uzbrojony; polska wersja sentencji łacińskiej, korzystającej z podobieństwa słów: praemonitus, praemunitus. [przypis edytorski]
ostrzeż o tem Władysława — Władysława Zamojskiego. [przypis redakcyjny]
ostrzyga — ostryga. [przypis edytorski]
ostrzygł się — został ogolony i przebrany, zob. Ibn Ezra do 41:14. «Gdyż przed oblicze króla można udać się tylko wtedy, gdy zarówno ciało jak i ubiór wyglądają godnie», zob. Radak do 41:14. [przypis edytorski]
ostrzygów — ostryg. [przypis redakcyjny]
ostrzyszki (daw.) — dziś popr. pisownia: ostrzyżki; odpadki; tu: poboczne dochody. [przypis edytorski]
ostrzyżonych aż do skóry — oznaka żałoby. Byli to naprawdę ludzie w żałobie, a nie komediancka maskarada w celu demonstracyjnym. [przypis tłumacza]
Ostwald, Wilhelm Friedrich (1853–1932) — niemiecki chemik i filozof przyrody, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1909). [przypis edytorski]
Ostwald, Wilhelm Friedrich a. Vilhelms Ostvalds (1853–1932) — chemik i filozof przyrody łotewski, pochodzenia niem., prof. chemii na politechnice w Rydze (1882–1887), prof. chemii fizycznej na Uniwersytecie w Lipsku (1887–1906); laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1909 r. za prace dot. katalizy, warunków równowagi chemicznej oraz szybkości reakcji chemicznych; zgodnie z zasadami pozytywizmu uważał, że należy odrzucać nie dość silnie potwierdzone doświadczalnie koncepcje teoretyczne i na tej podstawie długo nie akceptował teorii atomowo-molekularnej budowy materii; twierdził, że nie ma empirycznych podstaw, by odrębnie rozpatrywać pojęcia „materia” i „energia”, ponieważ materia jest tylko jedną z form występowania energii; w 1895 r. opublikował książkę pt. Die überwindung des wissenschaftlichen Materialismus (Krytyka materyalizmu naukowego, wyd tł. pol. 1897). [przypis edytorski]
Ostya — [Ostia] miasto portowe nad ujściem Tybru. [przypis redakcyjny]
O. S. tyczących B. i K. J. — orzeczenie soboru tyczące bulli i konstytucji jezuitów. [przypis redakcyjny]
ostydły (daw.) — ostygły. [przypis redakcyjny]
ostydnąć — dziś popr.: ostygnąć. [przypis edytorski]
ostygnienie (daw.) — dziś popr.: ostygnięcie. [przypis edytorski]
osuć (daw.) — osypać. [przypis edytorski]
osuć (daw.) — osypać. [przypis redakcyjny]
osuć (daw.) — osypać, tu: otoczyć. [przypis redakcyjny]
osunąć się — oburzyć, obruszył się. [przypis redakcyjny]
osurowiałe rany (starop.) — odświeżone, na nowo się krwawiące. [przypis redakcyjny]
osurowiałe rany (starop.) — [rany] odświeżone, na nowo się krwawiące. [przypis redakcyjny]
osurowiały (daw.) — zdziczały. [przypis redakcyjny]
osuty (daw.) — osnuty, spowity. [przypis edytorski]
osuty (daw.) — osypany, spowity. [przypis edytorski]
osuty (daw.) — otoczony. [przypis redakcyjny]
osuwa się na ławę przed domem, łamie ręce — niem. fährt heftig auf, sinkt zurück, schlägt die Hände ineinander: zrywa się gwałtownie, opada z powrotem na ławę, potrząsa rękami; gesty wyrażające bardziej wzburzenie niż rozpacz. [przypis edytorski]
Oswald, Oswald, eine treue Seele… Das ist nicht mit Gold aufzuwiegen (niem.) — Oswaldzie, Oswaldzie, poczciwa duszo… Tego się nie da zrównoważyć pieniędzmi. [przypis edytorski]
Oswald Spengler (1880–1936) — niemiecki filozof historii i kultury. [przypis edytorski]
o swej kopie (daw.) — na własny koszt. [przypis edytorski]
oswobodzenia Włoch od barbarzyńców — „Liberar l'Italia de' barbari” (wł.), wyrażenie Petrarki z 1350 r., powtórzone później przez Juliusza II, Makiawela i hrabiego Alfieri. [przypis autorski]
O swobodzie sumienia — rozdział ten jest prawie dosłownym przekładem z Ammianusa Marcellinusa, Dzieje rzymskie. [przypis tłumacza]
oswojonaś (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „oswojona jesteś”. [przypis edytorski]
o synie — daw. forma Ms.lp; dziś: o synu. [przypis edytorski]
osyp — danina świadczona w naturze, w ziarnie zbóż. [przypis edytorski]
osyp — danina z ziarna. [przypis edytorski]
osypka — grubo zmielona mąka. [przypis edytorski]
osypka — grubo zmielona pszenica a. inne zboża; osypka używana była jako karma dla zwierząt domowych. [przypis edytorski]
osypka — opłata w zbożu. [przypis edytorski]
osypywało — dziś raczej: obsypywało. [przypis edytorski]
oszalać — doprowadzać do szaleństwa. [przypis edytorski]
oszalałego Egipcjanina (…) opatrzyć je do pogrzebu — por. Herodot, Dzieje II. [przypis tłumacza]
[Oszalał… kto] ([deliras plane, non scis quis] ego sim?) — tekst uszkodzony, uzupełnił Lindsay. [przypis tłumacza]
oszalał samotnością, postem — oszalał z powodu samotności i postu. [przypis edytorski]
oszalbierzyć — oszukać; por. szalbierz: oszust. [przypis edytorski]
oszaleniać (neol.) — czynić szalonym. [przypis edytorski]
