Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7542 przypisów.
diugoń — duży roślinożerny ssak wodny zaliczany do rzędu brzegowców (syren), żyjący w lagunach, rzekach, zatokach i przybrzeżnych wodach mórz tropikalnych i subtropikalnych Oceanu Indyjskiego i zach. części Pacyfiku. [przypis edytorski]
diugoń — duży roślinożerny ssak wodny, zamieszkujący indopacyficzne płytkie, bezpieczne wody przybrzeżne. [przypis edytorski]
diuk, ang. duke — książę, niekoronowany władca państwa lub jego części (księstwa); różne od ang. prince: książę, członek rodziny królewskiej. [przypis edytorski]
diuk (fr. duc, z łac. dux: wódz) — książę (tytuł wyższy niż markiz). [przypis edytorski]
diuna — wydma. [przypis edytorski]
diuny — wydmy piaszczyste wzdłuż wybrzeży morskich. [przypis redakcyjny]
diurnista a. dietariusz — urzędnik niezatrudniony etatowo, pobierający wynagrodzenie dzienne (diety). [przypis edytorski]
diurnista (daw.) — urzędnik. [przypis edytorski]
diuszesa de Maufrigneuse — kobieta ta występuje także w innej powieści Balzaka: Ostatnie wcielenie Vautrina. [przypis edytorski]
diuszesa (z fr. duchesse) — księżna. [przypis edytorski]
diuszesa (z fr.) — księżna. [przypis edytorski]
diutius (…) possumus (łac.) — długo na los skarżyć się możemy, zmienić go nie możemy. [przypis redakcyjny]
diva (łac.) — boska; tytuł żony cezara. [przypis edytorski]
Divan — pers., daivan arab. — Rytuose reiškia vastybės tarybą, taipgi eilių rinkinį. Pas mus reiškia kilimą arba kaurą. [przypis tłumacza]
Diversos (…) conveniunt — Cornelius Gallus, I, 104. [przypis tłumacza]
divertere (łac.) — wstąpić. [przypis redakcyjny]
divertissement (fr.) — wywodzące się z francuskiej kultury dworskiej XVII w. krótkie widowiska, np. baletowe lub o charakterze mieszanym. [przypis edytorski]
divertissement (fr.) — zabawa, rozrywka; także: wywodzące się z fr. kultury dworskiej XVII w. krótkie widowiska, np. baletowe lub o charakterze mieszanym, pokazywane np. w antrakcie sztuk teatralnych czy operowych. [przypis edytorski]
dives a nie divus — bogaty, a nie boski. [przypis redakcyjny]
Divide et impera (łac.) — dziel i rządź. [przypis edytorski]
divide et impera (łac.) — dziel i rządź; rzym. maksyma streszczająca zasadę zdobywania i utrzymywania władzy przez skłócanie przeciwników i powstrzymywanie ich przed połączeniem sił. [przypis edytorski]
Divide et impera (łac.) — rozdzielaj i panuj; [dziel i rządź; red. WL]. [przypis redakcyjny]
divinae particula aurae (łac.) — cząstką ducha boskiego. [przypis redakcyjny]
divinatio (łac.) — tu: ubóstwienie. [przypis edytorski]
divination poétique (fr.) — proroctwo poetyckie. [przypis redakcyjny]
divinitus (łac.) — z Bożego natchnienia. [przypis edytorski]
divinitus (łac.) — z natchnienia Bożego. [przypis redakcyjny]
Divitiarum (…) satietas (łac.) — „Bogactwa owocem jest dostatek; o dostatku świadczy sytość” (Cicero, Paradoxa stoicorum, VI, 2; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
diwa — duch bądź bóstwo. [przypis edytorski]
diw a. dziw — postać złośliwego bożka w mitologii słowiańskiej. [przypis edytorski]
Diwa — w mit. słowiańskiej bożyszcze wróżące klęskę; wiara w nią rozpowszechniona była na Ukrainie, Podlasiu i Mazowszu. Tutaj jest imieniem własnym starej kobiety. [przypis edytorski]
diwa (z wł. diva: boska) — gwiazda sceny, słynna śpiewaczka, aktorka lub tancerka. [przypis edytorski]
diw (mit. st. irań.) — zły duch, demon. [przypis redakcyjny]
Diwrej Hajamim (Diwrej Hajomim) — Księgi Kronik, także nazwa kroniki. [przypis tłumacza]
Diwy — podług starożytnej mitologii Persów złośliwe geniusze, które niegdyś panowały na ziemi, potem wygnane przez aniołów, mieszkają teraz na końcu świata, za górą Kaf. Obszerniej o tym u Hammera, skąd poeta przejął powyższe objaśnienie. [przypis redakcyjny]
Dixerat (…) soporem — Vergilius, Aeneida, VIII, 387, 392. [przypis tłumacza]
dix-huit-cent-trente (fr.) — lata 30-te XIX wieku. [przypis edytorski]
dix-huitième siècle (fr.) — osiemnasty wiek. [przypis edytorski]
Dixi custodiam vias meas (łac.) — Rzekłem: „Będę pilnował dróg moich”; Psalm 39. [przypis edytorski]
Dixi in corde meo de filiis hominum (łac.) — Koh 3, 18: „Rzekłem w sercu mym o synach ludzkich”. [przypis tłumacza]
dixi (łac.) — dosł.: powiedziałem, rzekłem; słowo używane często na zakończenie dłuższej przemowy wyjaśniającej stanowisko mówcy. [przypis edytorski]
dixi (łac.) — rzekłam, rzekłem (zwyczajowo na koniec wypowiedzi wyjaśniającej czyjeś stanowisko). [przypis edytorski]
dixi (łac.) — rzekłem. [przypis edytorski]
dixi (łac.) — rzekłem; wyraz kończący wypowiedź. [przypis edytorski]
dixit Dominus Domino meo (łac.) — rzekł Pan do Pana mego. [przypis autorski]
Dixit Dominus (łac.) — „Powiedział Pan” (Ps 109.) [przypis tłumacza]
Dixit injustus ut delinquat in semet ipso (łac.) — Nieprawość mówi do bezbożnika w głębi jego serca; Psalm 36 (35). [przypis edytorski]
Dixit insipiens in corde suo, non est Deus (łac.) — Mówi głupi w swoim sercu; Psalm 14. [przypis edytorski]
dix neuf ans (fr.) — dziewiętnaście lat. [przypis edytorski]
„diżestia” (neol.) — z fr. digestion: trawienie, przemyślenie. [przypis edytorski]
diżur a. dyżur (fr. de jour) — tutaj: dozór, na pewien dzień przypadający. [przypis redakcyjny]
Dizraeli — właściwie Beniamin Disraeli (1804–1881), polityk angielski, przywódca konserwatystów, w tym czasie premier i kierownik polityki zagranicznej Wielkiej Brytanii. [przypis redakcyjny]
djabeł — dziś popr.: diabeł. [przypis edytorski]
djabeł — dziś popr. pisownia: diabeł. [przypis edytorski]
djabłów — popr.: diabłów. [przypis edytorski]
djins (ang.) — dżinny, dobre lub złe duchy w kulturze arabskiej. [przypis tłumacza]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej, od starożytności do współczesności, Warszawa 2014, s. 7. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 12–13. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 13. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 15. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 19. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 8. [przypis autorski]
dławiący lęk mówił ludziom, że to dopiero początek — μείζονα δὲ τῶν ἑκάστοτε τολμωμένων τὴν ἐπὶ τοῖς ἀπειλουμένοις ἀνάτασιν (N), μετάστασιν (D); inni tłumacze ściślej trzymali się oryginału, według mnie ze stratą kolorytu. [przypis tłumacza]
dławić — dusić, prześladować, gnębić. [przypis edytorski]
dławić — dusić. [przypis edytorski]
dławić — tu: dusić, zabijać. [przypis edytorski]
dławić —tu: tłumić, dusić, gasić. [przypis edytorski]
dławiduda — organista. [przypis autorski]
dławiduda (żart.) — organista; muzykant, grajek. [przypis edytorski]
dławiduda (żart.) — organista. [przypis edytorski]
dławny — dławiony, duszony. [przypis redakcyjny]
dłoń w trąbkę zwinął — aby lepiej dostrzec z odległości. [przypis redakcyjny]
dłonią giaura — Giaur, poprawniej Kiafir, znaczy „niewierny”. Tak muzułmanie nazywają chrześcijan. [przypis autorski]
dłoto — dziś popr.: dłuto. [przypis edytorski]
dłubek — guzdrała, człowiek nieudolny. [przypis autorski]
Długa nań była feria — feria to część modlitewnika (brewiarza) wyznaczona na pewien dzień, niekiedy bardzo obszerna. [przypis edytorski]
długa przynajmniej półtorej mili — w rzeczywistości trasa ta jest prawie o połowę krótsza. [przypis edytorski]
dług honorowy — w ówczesnej obyczajowości szlacheckiej: dług wynikający z przegranej w karty. [przypis redakcyjny]
długiém — dziś popr. forma Msc. lp r.n.: długim. [przypis edytorski]
długiej niecierpliwe bitwy — zniecierpliwione długą bitwą (składnia łac.). [przypis edytorski]
Długie kosy nie rozplotą — w trakcie wesela pannie młodej ściągano wianek, rozplatano warkocze i zakładano czepiec. [przypis edytorski]
długie mury — zbudowane za Peryklesa w latach 461–457; dwa ramiona, długości prawie 8 km, północne i środkowe, łączyły port Pireus z miastem, a droga z Faleronu do Aten zabezpieczona była trzecim ramieniem, południowym. [przypis tłumacza]
długimi gonitwy (daw. forma N.lm) — dziś: długimi gonitwami. [przypis edytorski]
Długim milczeniem ochrypiała stoi — Kiedy te trzy namiętności, krewkość zmysłowa, pycha i chciwość, hamujące nasz postęp ku wysokości moralnej i strącające nas na dół, przepalą się w swoich ogniach, na koniec przebudza się w nas rozum. Lecz rozum, ponieważ i tak długo w nas milczał, nie może od razu, przy pierwszym przebudzeniu się jasno i wyraźnie do nas przemawiać; dlatego zdaje się być ochrypły za długim milczeniem. Tu Dante uosabia rozum w osobie Wirgiliusza. Cześć, jakiej doznawał ten poeta w wiekach średnich, jego talent umiarkowany, oświecony smakiem i ukształceniem wyższym umysłowym, jego styl jasny i zwięzły, na koniec jego VI Ekloga, w której Dante, a przed nim jeszcze Konstanty Wielki dopatrzyli proroczej zapowiedzi chrystianizmu, wyraźnie skłoniły Dantego, [by] zrobić z Wirgiliusza symbol rozumu. Jako gorący zwolennik Augusta i wielbiciel cesarstwa rzymskiego jest Wirgiliusz także przedstawicielem ideałów politycznych Dantego, wszechświatowej potęgi cesarzy. Wirgiliusz jest w Dantowskiej Komedii przewodnikiem do wysokości, o ile bez światła objawionej wiary rozum może podążyć. [przypis redakcyjny]
długim żurawiem — tu: jak długi klucz żurawi. [przypis edytorski]
długi przeszło siedem metrów — w rzeczywistości długość ciała diugoni nie przekracza 3,3 m. [przypis edytorski]
dług księciu brandenburskiemu — w traktacie welawskim (10 września 1667) oddano Fryderykowi Wilhelmowi w zastaw Elbląg i Drahim, zastrzegając wykup Elbląga za 400 000 talarów, starostwa drahimskiego za 120 000 talarów. [przypis redakcyjny]
długocienny — rzucający długi cień. [przypis edytorski]
długogłowych i brachycefalów — nawiązanie do frenologii (z gr. φρήν, phrēn: rozum, umysł), daw. teorii naukowej, szukającej związków między cechami psychicznymi człowieka a fizyczną budową czaszki i mózgu; brachycefal (z gr.) — krótkogłowy. [przypis edytorski]
długo gniewliwy (starop.) — zapamiętały w gniewie. [przypis edytorski]
długo książę w niewoli u nich siedział — w 1393; Sienkiewicz prawdopodobnie przesadza na temat czasu trwania niewoli. [przypis edytorski]
długoruny (neol.) — o długich włosach. [przypis edytorski]
długość — w poprzednich wyd. Bibl. Nar.: „odległość”. [przypis redakcyjny]
długości osiemdziesięciu trzech stóp i czterech cali — tj. 25,4 m. [przypis edytorski]
długoś u niego była — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: długo u niej nie byłaś. [przypis edytorski]
Długosz, IV, 530. [przypis autorski]
Długosz, Jan (1415–1480) — polski historyk, autor Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego) opisujących historię Polski od czasów legendarnych do r. 1480 i obejmujących także dokładny geograficzny i hydrograficzny opis ziem polskich; sekretarz biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, kanonik krakowski od 1436 r., od 1480 r. arcybiskup lwowski; dyplomata, podróżował jako poseł do Rzymu, Czech i na Węgry, od 1467 r. wychowawca synów króla Kazimierza Jagiellończyka. Pochowany na Skałce. [przypis edytorski]
Długosz, Liber beneficiorum, I, 261. [przypis autorski]
długowełniste barany — Moneta z czasów św. Ludwika, tak nazywana dla wybitego na niej Baranka Bożego, z napisem: Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis! [Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami; red. WL]. [przypis tłumacza]
długoż — czy długo. [przypis edytorski]
