Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156973 przypisów.
niedoszły (starop.) — niedojrzały. [przypis redakcyjny]
niedotkliwy — tu: niedający się dotknąć. [przypis edytorski]
niedotkniony — dziś popr. forma: niedotknięty. [przypis edytorski]
nie dotrzymali punktów — tj. warunków umowy. [przypis edytorski]
nie dotrzyma skroni — nie utrzyma głowy. [przypis edytorski]
niedowarzeniec — człowiek niedojrzały, niepoważny. [przypis edytorski]
niedowarzony — tu: niedogotowany. [przypis edytorski]
Niedowiarki najbardziej łatwowierni: wierzą w cudy Wespazjana — Tacyt, Hist. IV, 81. [przypis tłumacza]
niedowidztwo — dziś popr.: niedowidzenie. [przypis edytorski]
niedowolen — niezadowolony. [przypis edytorski]
niedowolen takową ofiarą — niezadowolony z takiej ofiary. [przypis edytorski]
niedowolny (z ros.) — niezadowolony. [przypis edytorski]
nie drażń — dziś popr.: nie drażnij. [przypis edytorski]
nie dręczyłaż (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie dręczyła, czyż nie dręczyła. [przypis edytorski]
niedrug (z ukr. nedruh) — wróg. [przypis edytorski]
Nie duryś (białorus.) — nie rób durnot, głupstw. [przypis edytorski]
Nie dwornym (…) jeno — Voltaire, Comédie de Nanine. [przypis tłumacza]
niedyskretny — niełaskawy, dojmujący. [przypis redakcyjny]
niedźwiadek (daw.) — skorpion. [przypis edytorski]
Niedźwiadką byłam w Braurońskie Świątka — Świątko Braurońskie obchodzono na cześć Artemidy: dziewczątka wyżej lat dziesięciu, ubrane w pozłociste chitonki, łaziły na czworakach, udając niedźwiedzice. Był to symbol błagalny, aby się przestała gniewać Artemida za to, że kiedyś zabito oswojoną jej niedźwiedzicę w Brauronie, osadzie attyckiej. Niedźwiedzicę zabił młody Ateńczyk, gdyż pokaleczyła mu siostrę. Bogini zesłała zarazę na miasto, a jako środek przebłagalny ustanowiono ten obrzęd. [przypis tłumacza]
niedźwiednia — ubranie (futro) z niedźwiedziej skóry. [przypis edytorski]
niedźwiednik (przest.) — człowiek oprowadzający tresowane niedźwiedzie; niedźwiednicy zarabiali na pokazach, prowadząc wędrowny tryb życia. [przypis edytorski]
niedźwiedź — starop. forma (tu uwspółcześniona) pisowni: miedźwiedź. [przypis edytorski]
niedźwiedź — we fr. żargonie drukarskim: robotnik pracujący przy prasie drukarskiej; por. pierwsza część cyklu, Dwaj poeci. [przypis edytorski]
niedźwiedzia idącego w hurku (daw. reg.) — niedźwiedzia między osaczającymi go gromadą (hurmą) psami. [przypis edytorski]
niedźwiedziami zasłane — wyścielone niedźwiedzimi skórami. [przypis edytorski]
Niedźwiedzica — chodzi o jedną z konstelacji północnego nieba, Wielką lub Małą Niedźwiedzicę. [przypis edytorski]
Niedźwiedzica — w oryginale: Arktur (gr. Arktouros, dosł.: strażnik niedźwiedzia): najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza, czwarta co do jasności na nocnym niebie; położona w pobliżu Wielkiej Niedźwiedzicy, za którą podąża wraz z obrotem sfery niebieskiej; w tym miejscu nazwa Arktur pojawia się po raz pierwszy w historii. [przypis edytorski]
Niedźwiedzica (…) w zmroku zachodnim pierwsza zaświeci wspaniale — Arktur po raz pierwszy w ciągu roku pojawia się wieczorem nad wschodnim horyzontem pod koniec lutego (jak pisze Hezjod, 60 dni po przesileniu zimowym). [przypis edytorski]
niedźwiedziów — dziś popr. forma D. lm: niedźwiedzi. [przypis edytorski]
niedźwiedziowi w dole — istniała metoda polowania na niedźwiedzie przez zastawianie na nie pułapek w postaci dołów. [przypis edytorski]
niedźwiedzy (daw. forma) — dziś: niedźwiedzi. [przypis redakcyjny]
nie działająż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie:czy nie działają, czyż nie działają. [przypis edytorski]
Niedzica — Niedzica nad Dunajcem po stronie węgierskiéj. [przypis autorski]
Niedzica — wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. [przypis edytorski]
nie dziejąż się — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie dzieją się. [przypis edytorski]
Nie dziejeż się — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czyż nie dzieje się? [przypis edytorski]
Niedziela Biała — przedostatnia przed Wielką Niedzielą, świętem Zmartwychwstania Pańskiego. [przypis redakcyjny]
niedziela (daw., gw.) — tu: tydzień. [przypis edytorski]
niedziela (daw., rus.) — tydzień. [przypis edytorski]
niedziela (daw.) — tu: tydzień. [przypis edytorski]
niedziela (daw.) — tydzień. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Niedziela Palmowa — święto chrześcijańskie przypadające 7 dni przed Wielkanocą, obchodzone na pamiątkę przybycia Jezusa do Jerozolimy i rozpoczynające Wielki Tydzień, związane z tradycją wykonywania palm wielkanocnych. [przypis edytorski]
Niedziela (…) Po sześciu dniach pracy — w XIX w. i w I poł. XX w. pracowano przez sześć dni w tygodniu. W Polsce wolne od pracy soboty wprowadzono dopiero w latach 70., pierwszą wolną sobotą był dzień 21 lipca 1973 r. [przypis edytorski]
Niedziela Przewodnia a. Biała — niedziela po niedzieli wielkanocnej, obchodzona jako kontynuacja świąt wielkanocnych w prawosławiu, starokatolicyzmie i tradycjonalizmie katolickim; w Kościele katolickim od 2000 roku obchodzona jako Niedziela Miłosierdzia Bożego. [przypis edytorski]
niedziela przewodnia — druga niedziela po Wielkanocy. [przypis edytorski]
Niedziela Przewodnia — pierwsza niedziela po Wielkiejnocy. [przypis redakcyjny]
niedziela Śródpostna — czwarta niedziela Wielkiego Postu. [przypis redakcyjny]
niedziela (starop.) — tu: tydzień. [przypis edytorski]
niedziela — tu daw.: tydzień. [przypis edytorski]
niedziela, że się jeden dzień nie idzie — dawniej był w tygodniu tylko jeden dzień odpoczynku od pracy i nauki: niedziela. Wolne soboty wprowadzono stopniowo, w Stanach Zjednoczonych dla niektórych grup pracowników już przed II wojną światową, w Polsce dopiero w latach 70. i 80. XX w. [przypis edytorski]
niedzielę (z ros.) — tydzień. [przypis autorski]
niedziele (daw.) — tygodnie. [przypis edytorski]
niedzieli — popr. niedziele, tj. tygodnie. [przypis edytorski]
Niedzieli Przewodnej — pierwszej niedzieli po Wielkanocy. [przypis redakcyjny]
nie dzierżą się — nie noszą [tu o szatach, ubraniach: nie nosi się ich, nie są w modzie]. [przypis redakcyjny]
nie dziesięć, ale dziesięć tysięcy, poprawiał go jakiś znawca tych spraw w epoce Ludwika XIII — J. Michelet, La Sorcière, s. 3; dzieło Micheleta cytuję w wydaniu Calm, Lévy 1922, z przedmową G. Séailles. [przypis autorski]
nie dzisiaj — nie od dzisiaj. [przypis edytorski]
nie dziwcie się, jeżeli podczas waszego odejścia trafi się ktoś silniejszy od was — Cyrus umyślnie wyraża się niejasno, by nabawić Chaldejczyków tym większego strachu. Niech czują, że im grozi utrata zdobyczy, a może i coś więcej. [przypis tłumacza]
Nie dziwię się jego zdaniu, wiedząc, że nie zna Ukrainy; ale dziwię się, patrząc na jego własne godło: kto chce zrozumieć poetę, powinien kraj jego poznać — prawdopodobnie aluzja do Adama Mickiewicza i motta Sonetów krymskich: Wer den Dichter will verstehen, Muss in Dichter's Lande gehen (Goethe im Chuld Nameh, West-östlicher Divan). [przypis edytorski]
Nie dziw (…) Litawor młody — w pierwotnej wersji: „A jam zapomniał — widzę, żem zbyt stary — / Co to jest młodość i niewieście czary!”. [przypis edytorski]
Nie dziwna nam robota (…) ano dziekujem za nię (gw.) — nie [jest] nam obca praca, ale skoro tak się gniewacie, to z niej zrezygnujemy [podziękujemy za nią]. [przypis edytorski]
nie dziwota (daw.) — nic dziwnego. [przypis edytorski]
Nie dziwota — οὐκέτι θαυμάζειν. [przypis tłumacza]
Nie dziw, powiada któryś starożytny (…) — Cały ten ustęp zaczerpnięty jest z Seneki: Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, LXXI i LXXII. [przypis tłumacza]
Nie dziwuj się, iż nad wysokiego jest wyższy, i drugi jeszcze wyższy, a ziemi wszytkiej król rozkazuje, i ona mu służy — Koh 5, 7–8. [przypis edytorski]
Nie dziw, że mnie to bardzo podchlebia, iż mi pozwalacie ozdobić karty moje Waszym imieniem — Wynika z tych słów, że Malczewski Niemcewicza o to pozwolenie prosił. Bardzo prawdopodobne, że jako dawnego znajomego. Nie ma jednak żadnych śladów zainteresowania się Marią i jej autorem ze strony Niemcewicza. K. W. Woycicki we wstępie do swego wydania pism Malczewskiego (Warszawa 1857, str. 27) zapewnia, że Niemcewicz poznał się na wysokiej wartości Marii, ale wówczas dopiero, kiedy ta wartość została już ustaloną przez Mochnackiego. Skąd Woycicki czerpie tę wiadomość, nie podaje. [przypis redakcyjny]
nie eques ale equus polonus (łac.) — nie jeździec (rycerz) ale koń polski. [przypis redakcyjny]
nieeuklidesowa geometria — geometria, która nie spełnia co najmniej jednego z aksjomatów geometrii Euklidesa; pierwsze geometrie nieeuklidesowe rozwinięto w XIX w. [przypis edytorski]
niefolguj (daw.) — dziś popr. ortografia: nie folguj; folgować sobie: pozwalać sobie. [przypis edytorski]
nie formalizuj się — nie baw się w formalności, nie przejmuj się konwenansami. [przypis edytorski]
niefortuna — niepowodzenie, nieszczęście. [przypis redakcyjny]
niefortuna — niepowodzenie. [przypis redakcyjny]
niefortunny — nieszczęśliwy, nieszczęsny, dotknięty złym losem (por. fortuna: powodzenie, szczęście, los; jest to pojęcie ważne w utworach Kochanowskiego). [przypis redakcyjny]
nie frankowany — bez znaczka a. opłaty, prawdop.: opłacany przez adresata. [przypis edytorski]
Nie ganił nigdy takich, co przyjaciołom dali się wywieść w pole — przeciętny Grek widocznie tak myślał. Ksenofontowi przypomina się tu prawem kontrastu Menon, tak ujemnie scharakteryzowany przez niego na końcu II księgi Anabazy [przypis tłumacza]
niegdyć (daw.) — kiedyś. [przypis edytorski]
niegdy (daw.) — kiedyś, niegdyś. [przypis edytorski]
niegdy (daw.) — niegdyś, kiedyś. [przypis edytorski]
niegdy — niegdyś, kiedyś. [przypis edytorski]
niegdy — niegdyś. [przypis edytorski]
Niegdyś (…) dziewczynie — niestosowne zdanie przepisane z pamiętników mego przyjaciela, nieboszczyka barona de Bottmer. Dzięki tej samej sztuce Feramorz podbił Lallę Rukh. Patrz ten uroczy poemat [Tomasza Moore; przyp. tł.]. [przypis autorski]
niegdyś legia cała okrzyknęła mnie cezarem dla gładkości liców moich — jest to tylko plotka, podkreślająca homoerotyczny rys w charakterystyce Heliogabala; cieszył się on popularnością wśród legionistów, jednakże o jego wyborze na cesarza zadecydowała złożona sytuacja polityczna i energiczne działania jego matki (Julii Soaemias) i babki (Julii Maesy), zdecydowanie żądnej władzy: kiedy w 217 r. n.e. zginął zamordowany cesarz Karakalla, Julia Maesa (jego ciotka) wraz ze swą córką, matką Heliogabala, wszczęły rewoltę w celu przywrócenia dynastii Sewerów, przekonały legionistów, że Heliogabal (Warius Awitus Bassjanus, 204–222) jest naturalnym synem Karakalli i wykorzystując niezadowolenie wojska oraz nieufność wobec sprawującego władzę po Karakalli prefekta pretorianów Makrynusa, doprowadziły do obwołania go przez pretorianów prawowitym cesarzem (16 maja 218 r.); kiedy w dodatku kilka tygodni później armia Makrynusa została pokonana przez legiony Heliogabala pod Antiochią, a sam Makrynus najpierw salwował się ucieczką, a następnie został zamordowany, senat poczuł się zmuszony zatwierdzić wybór Heliogabala na cesarza. [przypis edytorski]
Niegdyś mędrzec ponury… — Jean–Jacques Rousseau, filozof francuski głoszący hasła powrotu do natury, ucieczki od szkodliwych wpływów cywilizacji, która nakłada na człowieka więzy zależności i nierówności społecznej. [przypis redakcyjny]
Niegdyś nam północ miecz podała w dłonie, A potem chytra bezsilnych odbiegła (…) — Mowa o Katarzynie carowej, która Greków podburzyła do powstania i zdradziła oczekujących od niej pomocy. [przypis autorski]
Niegdyś starożytny prorok ludu judajskiego zjadł książkę i stał się uczony (…) — Ezechiel II, 8. [przypis tłumacza]
Niegdyś wierzyłem, że są tu na ziemi… — zniekształcony cytat z wierszowanej wstawki w powieści Poganka (1846) Narcyzy Żmichowskiej. Tekst autentyczny brzmi: „Raz mi mówiono, że są tu na ziemi / Białe anioły z skrzydłami białemi…” [przypis redakcyjny]
niegdyś wskutek wielkiego wstrząśnienia (…) fal nurt rozszalały Sycylię od Hesperii oddarł — Sycylia stanowiła niegdyś całość z Półwyspem Apenińskim, a jej oderwanie musiały spowodować erupcje wulkaniczne; Wergiliusz daje tu wyraz wiedzy starożytnych na ten temat. [przypis edytorski]
niegdysiejszy (daw.) — dawny. [przypis edytorski]
niegdy (starop.) — czasem. [przypis edytorski]
niegdy — w Legatach, tj. dziele poprzedzającym Wielki Testament. [przypis edytorski]
nie głodnym — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, skrót od: nie [jeste]m głodny. [przypis edytorski]
nie głupim — dziś raczej: nie jestem głupi. [przypis edytorski]
niegłupim — dziś raczej: nie jestem głupi. [przypis edytorski]
nieglaźno (daw.) — nieukładnie, niezręcznie. [przypis edytorski]
niegodiasz (daw.) — niegodziwiec. [przypis edytorski]
niegodnąć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą „-ci”, skróconą do „-ć”. [przypis edytorski]
niegodna — dziś popr. forma: niegodne. [przypis edytorski]
nie godno — nie (jest) godne. [przypis redakcyjny]
nie godzę się bynajmniej z Horacym — w Satyrach (I, 2, w. 80–85) Horacy stwierdza, że zamożna mężatka mimo przepychu pereł i szmaragdów nie ma smuklejszych nóg ani lepszych bioder niż kurtyzana, więc woli dziewczęta bez ozdób, odsłaniające swoje zalety i wady. [przypis edytorski]
