Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 461 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 155695 przypisów.
akuratność — dokładność. [przypis edytorski]
akuratny — dokładny, porządny, schludny. [przypis edytorski]
akuratny — dokładny. [przypis edytorski]
Akursa (…) Kurcjusza — Słynni juryści średniowieczni. [przypis tłumacza]
Akursjusz z Florencji (zm. 1260) — glosator i wydawca już istniejących gloss do justyniańskiego i kanonicznego prawa. Wędrówki Pantagruela i jego doświadczenia uniwersyteckie są prawdopodobnie dość wiernym odbiciem lat włóczęgi samego Rabelais'go po opuszczeniu klasztoru. [przypis tłumacza]
akuszeria (daw.) — położnictwo. [przypis edytorski]
akuszerka (daw.) — położna. [przypis edytorski]
akuszerka — położna. [przypis edytorski]
Akuzilaos z Argos (V w. p.n.e.) — grecki mitograf i logograf, tj. interpretator mitów oraz autor prac opisujących dawne dzieje, głównie mityczne; jego prace zachowały się tylko we fragmentach. [przypis edytorski]
akwaforta — rodzaj techniki graficznej, polegającej na odbijaniu kopii z płytki wytrawionej kwasem. [przypis edytorski]
akwaforta — technika graficzna, polegająca na odbijaniu kopii z płytki wytrawionej kwasem; także: odbitka uzyskana tą techniką. [przypis edytorski]
akwaforta — technika graficzna wklęsła, w której grafikę odbija się z płytki, w której rowki zostały wytrawione kwasem. [przypis edytorski]
Akwasparta (…) Kasala — Akwasparte, miasto rodzinne kardynałów, Mateusza Kasale i Ubertino. Obaj byli zakonu franciszkańskiego, obaj uczeni komentowali statut swojego zakonu. [przypis redakcyjny]
akwawita (łac. aqua vitae) — woda życia, okowita, wódka. [przypis redakcyjny]
Akwedukt — kanał prowadzący wodę. Wodotok. [przypis redakcyjny]
akwedukty — wodociągi. [przypis redakcyjny]
akwedukt (z łac.) — wodociąg. [przypis edytorski]
Akwilant — syn Oliwiera, margrabiego („markieza”) Burgundii. [przypis redakcyjny]
Akwilon — bóg północnego, zimnego wiatru, odpowiednik gr. Boreasza. [przypis edytorski]
Akwilon (mit. rzym.) — bóg północnego, zimnego wiatru. [przypis edytorski]
Akwilon (mit. rzym.) — bóg wiatru płn.; uosobienie gwałtownego, zimnego wiatru oraz w ogóle Północy jako strony świata; odpowiednik Boreasza w mit. gr. [przypis edytorski]
Akwilon (mit. rzym.) — bóg wiatru płn.; uosobienie gwałtownego, zimnego wiatru oraz w ogóle Północy jako strony świata; odpowiednik Boreasza w mit. gr. [przypis edytorski]
Akwilon (mit. rzym.) — uosobienie wiatru płn. [przypis edytorski]
Akwilon (mit. rzym.) — wiatr północny i jego uosobienie. [przypis edytorski]
Akwilon (mit. rzym.) — wiatr północny i jego uosobienie. [przypis edytorski]
Akwilon — wiatr północny. [przypis redakcyjny]
akwilon (z mit. rzym.) — zimny, północny wiatr; Akwilon, bóg pólnocnego wiatru, stanowił odpowiednik gr. Boreasza. [przypis edytorski]
akwilon (z mit. rzym.) — zimny wiatr północny; Akwilon, bóg północnego wiatru, stanowił odpowiednik gr. Boreasza. [przypis edytorski]
Akwisgrana — miasto Akwizgran (Aachen). [przypis redakcyjny]
akwitańskie brzegi — południowo-zachodniej Francji. [przypis redakcyjny]
Akwitanowie — mieszkańcy płd. Francji między rzeką Garonną a Pirenejami. [przypis redakcyjny]
Akwitanowie — mieszkańcy południowo-zachodniej Francji. [przypis redakcyjny]
akwizgrański — Akwizgran a. Aachen to miasto koronacyjne cesarzy niemieckich; w tamtejszej kaplicy cesarz Karol Wielki (ok. 747–814) zgromadził wiele ważnych relikwii. [przypis edytorski]
akwizycja (daw.) — nabytek. [przypis edytorski]
A łącznikiem jest dźwięk… — Co rozumieć przez łącznik, trudno z określenia podanego wyjaśnić, zwłaszcza że i tekst mamy przed sobą zepsuty. [przypis tłumacza]
A ładna kobyła to nie piękna? Przecież ją i bóg w wyroczni pochwalił? — jedyna znana nam wyrocznia pochwalająca klacze (chociaż niekoniecznie ich piękno) powstała w odpowiedzi na prośbę mieszkańców Megary i zaczyna się od słów: „Ze wszystkich krain Argos Pelazgijskie najlepsze, trackie klacze i lacedemońskie kobiety”. Jednak Hippiasz wydaje się sugerować, że wyrocznia dotyczyła klaczy z jego ojczystej Elidy. [przypis edytorski]
ałef — pierwsza litera alfabetu hebrajskiego. [przypis edytorski]
ałe głach (jidisz) — wszyscy równi. [przypis edytorski]
Ałe szczoby cij łycar Bohuna ubyw (z ukr.) — ale żeby ten rycerz zabił Bohuna. [przypis redakcyjny]
Ałgim — rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ rzeki Sym, która z kolei jest lewym dopływem Jeniseju. [przypis edytorski]
Ałła, Allach — nazwa Boga u mahometan. [przypis redakcyjny]
Ałła — Allach; o Boże. [przypis edytorski]
ałłachować — wzywać Allaha. [przypis edytorski]
Ałmałyk — miasto powstałe w XIII w. w Siedmiorzeczu (regionie historycznym na terenie dzisiejszego pogranicza między Kazachstanem a Chinami) jako stolica podległej imperium mongolskiemu dynastii Tughril Chana. [przypis edytorski]
ałun — „kamyk po goleniu”, minerał używany dawniej do tamowania krwawienia ze skaleczeń po goleniu. [przypis edytorski]
ałun — kruchy, rozpuszczalny w wodzie minerał przybierający formę kryształków, stosowany do tamowania krwawienia. [przypis edytorski]
ałun — minerał, związek chemiczny zawierający aluminium. [przypis edytorski]
ałus (lit.) — piwo. [przypis edytorski]
ałus (z lit.) — kwas chlebowy. [przypis edytorski]
Ałuszta — jedno z miejsc najrozkoszniejszych Krymu; tam już wiatry północne nigdy nie dochodzą, i podróżny w listopadzie szuka częstokroć chłodu pod cieniem ogromnych orzechów włoskich, jeszcze zielonych. [przypis autorski]
alabarta — dziś: halabarda. [przypis edytorski]
alabarta — halabarda. [przypis edytorski]
alabaster — biały lub delikatnie zabarwiony, lekko przeświecający minerał. [przypis edytorski]
alabaster — biały, prześwitujący minerał. [przypis edytorski]
alabaster — jasny, lekko przeświecający rodzaj kamienia. [przypis edytorski]
Alabaster — naczynie alabastrowe, słoik do wonności. [przypis redakcyjny]
alabaster — rodzaj białego gipsu. [przypis edytorski]
alabaster — zbity, prześwitujący minerał będący drobnoziarnistą odmianą gipsu. [przypis edytorski]
alabastrowe kolumienki — „klasyczne” kolumienki należały do znamiennych elementów konstrukcji zegarów w stylu cesarstwa; alabaster: marmur o barwie białej, prześwietlony, półprzejrzysty. [przypis redakcyjny]
alabastrowy — zrobiony z alabastru, białego, lekko prześwitującego minerału. [przypis edytorski]
A la bonne heure (fr.) — w samą porę. [przypis edytorski]
alabrys (z fr. à la braise: na żarze) — bulion świeży. [przypis redakcyjny]
A la casa, Ignacio! (hiszp.) — Do domu, Ignacio! [przypis edytorski]
Aladyn — król palestyński. [przypis redakcyjny]
a la gier, kom a la gier (zniekształcone fr. à la guerre comme à la guerre) — jak to na wojnie. [przypis edytorski]
a la guerre comme á la guerre (fr.) — na wojnie jak to na wojnie. [przypis edytorski]
ala mala, cropium dubium, collum bonum pelle remota (łac.) — skrzydło złe, kuper niepewny, szyjka dobra po zdjęciu skóry. [przypis tłumacza]
a la maniere russe (fr.) — na sposób rosyjski. [przypis edytorski]
Alaman — Ludwik Alamani (1495–1556), poeta; wygnany z Florencji przez Medyceuszów, schronił się do Francji, gdzie się cieszył łaską Franciszka I i Henryka II. [przypis redakcyjny]
alameda (hiszp.) — promenada. [przypis edytorski]
„Alani — naród Scytii. […] Prokopiusz nazywa ich Gotami. […] Naród ten dziki najwięcej pod namiotami przebywał, nauk i kunsztów nie znał, obyczajów był grubych, chciwości niepohamowanej. W wojnie byli biegłymi i nad zwyczaj podobnych sobie umieli karność i porządek zachowywać”. (Zbiór potrzebn. wiad.). Koczownicze te plemiona barbarzyńskie przez najazdy i podboje prowincji cesarstwa rzymskiego (I–V w.) przyczyniły się do jego upadku. [przypis redakcyjny]
Alanowie — lud irański, spokrewniony ze Scytami i Sarmatami. [przypis edytorski]
Alanowie — sarmacki lud pochodzenia indoirańskiego. Przewędrowali z okolic Morza Kaspijskiego przez Europę i Półwysep Iberyjski do Afryki Północnej. [przypis edytorski]
Alard — syn Amona, brat Bradamanty. [przypis redakcyjny]
A larga, ladron! A larga! — Precz, zbóju! Precz! [przypis edytorski]
a l'artiste — jak artysta, w stylu artysty. [przypis edytorski]
Alaryk (376–412) — wódz Wizygotów; pierwszy, który zdobył Rzym. [przypis edytorski]
Alaryk, Attyla, Karl, Rienzi — postacie historyczne związane z Rzymem: Alaryk I (ok. 370–410): król Wizygotów, pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym (410); Attyla (406–453): wódz Hunów, twórca rozległego imperium, wielokrotnie najeżdżał Rzymian, ze względu na okrucieństwo zyskał przydomek „bicza Bożego”; Karol Wielki (ok. 742–814): król Franków i Longobardów, koronował się na cesarza rzymskiego w Rzymie w r. 800; Cola di Rienzi (1313–1354): przywódca rewolucji ludowej w Rzymie (1347), obwołany trybunem ludowym, dążył do wskrzeszenia republiki rzymskiej i zjednoczenia Italii pod przewodnictwem Rzymu. [przypis edytorski]
Alaryk I (ok. 370–410) — król Wizygotów (od 395), pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym. [przypis edytorski]
Alaryk I (ok. 370–410) — król Wizygotów (od 395), pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym. [przypis edytorski]
Alaryk I (ok. 370–410) — król Wizygotów, pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym (410). [przypis edytorski]
Alaryk I (ok. 370– 410) — pierwszy z dynastii Baltów, od 395 król Wizygotów, którym cesarz Walens zezwolił osiedlić się na terenie cesarstwa rzymskiego w Mezji; pierwszy wódz plemion germańskich, który zdobył Rzym: po wejściu do miasta 24 sierpnia 410, wpuszczeni przez zdrajców przez Bramę Salariańską, Wizygoci wraz z rzym. niewolnikami przez trzy dni łupili go i podpalali najsławniejsze budynki, z wyjątkiem kościołów, ponieważ byli chrześcijanami (wyznania ariańskiego). [przypis edytorski]
Alary, Pierre-Joseph (1689–1770) — francuski duchowny i pisarz, członek Akademii Francuskiej (1723), jeden z nauczycieli małoletniego Ludwika XV. [przypis edytorski]
a l'assassino (wł.) — na mordercę (przekleństwo). [przypis edytorski]
Alastor, czyli Duch samotności — poemat Shelleya, opublikowany w 1816 r. [przypis edytorski]
Ala — w oryginale Alice. [przypis edytorski]
Alazon (gr. Άλαζών) — zob. Wstęp, s. XII. [przypis tłumacza]
alba — biała szata księża. [przypis redakcyjny]
Alba cię mianowała, nie znam cię już — Corneille, Horace, II, 3. [przypis tłumacza]
Alba cię powołała, nie znam ciebie więcej — Corneille, Horacjusz, akt II, sc. 3. [przypis redakcyjny]
Albada — kraina w Afryce, granicząca z Nubią (Abisynią). [przypis redakcyjny]
Alba — folwark należący do ks. Karola Radziwiłła, znajdujący się pod Nieświeżem. [przypis edytorski]
Albaizyn, właśc. Albayzín a. Albaicín — dzielnica Grenady położona na wzgórzu naprzeciwko Alhambry; rozwijająca się od XI w. jako osobne osiedle wokół muzułmańskiej cytadeli, otoczona przez własne mury miejskie. [przypis edytorski]
alba (łac.: biała) — długa, biała szata liturgiczna noszona pod ornatem. [przypis edytorski]
Albalonga, częściej Alba Longa — główne miasto latyńskie, według legendy rodzinne miasto Romulusa i Remusa. [przypis edytorski]
Alba Longa — główne miasto latyńskie, według legendy rodzinne miasto Romulusa i Remusa. [przypis edytorski]
albańczyk — od Alba (Alba Longa), czyli mający już imię łacińskie (w przeciwieństwie do trojańskich imion przodków). [przypis edytorski]
Albańska Góra — Montalbano, zamek Montauban we Francji, którego położenie niewiadome. [przypis redakcyjny]
albańskie wzgórza — Góry Albańskie, znajdujące się na terenie Kampanii Rzymskiej, ok. 20 km na płd.-wsch. od Rzymu. [przypis edytorski]
albański — tu: od nazwy Alba Longa, według tradycji rzymskiej najważniejszej osady Lacjum, stolicy Związku Latyńskiego; wg legend Alba Longa została założona przez mitycznego Askaniusza, syna Eneasza, pochodzili z niej Romulus i Remus, a po 400 latach została zdobyta i zburzona przez wojska króla Rzymu Tullusa Hostiliusza, zaś jej mieszkańców przesiedlono do Rzymu. [przypis edytorski]
