Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7906 przypisów.
nadziewać (tu daw., reg.) — tu: wkładać na siebie. [przypis edytorski]
nadziewać — tu: wkładać. [przypis edytorski]
nadziewając się (starop.) — spodziewając się. [przypis redakcyjny]
na dziw (starop.) — tu: przedziwnie; niezwykle, bardzo. [przypis edytorski]
na dziwy — na widowisko. [przypis redakcyjny]
na dziwy — przypatrywać się. [przypis redakcyjny]
nadzwyczajnej mojej przychylności — w wyd. z r. 1870 brak ostatnich trzech słów. [przypis redakcyjny]
nadzwyczajnem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: nadzwyczajnym. [przypis edytorski]
Nadzwyczajne zepsucie następuje wówczas, gdy szlachta staje się dziedziczna — Arystokracja zmienia się w oligarchię. [przypis autorski]
nad zwyczaj (starop.) — nadzwyczajnie, niezwykle; bardzo. [przypis edytorski]
nad zwyczaj tych czasów — inaczej niż zwykle (bywa) w tych czasach. [przypis redakcyjny]
Nägeli, Karl Wilhelm von (1817–1891) — szwajcarski botanik; w dziele Mechanisch-physiologische Theorie der Abstammungslehre (Mechaniczno-fizjologiczna teoria ewolucji, 1884) odrzucał darwinowski dobór naturalny jako mechanizm ewolucji na rzecz ortogenezy (teorii rozwoju kierunkowego), istnienia rzekomej wewnętrznej siły doskonalącej, prowadzącej do przemian gatunków; twórca teorii przenoszenia cech przez tzw. idioplazmę. [przypis edytorski]
na egzekucji — na wykonaniu wyroku, tutaj: na ściągnięciu podatków. [przypis redakcyjny]
Nae iste magnoconatu magnas nugas dixerit (łac.) — Terencjusz, Heaut III, 5, 8. „Zaiste, ów z wielkim przygotowaniem powiedział wielkie głupstwo” (cyt. u Montaigne'a III. 1.). [przypis tłumacza]
na etykę de la Mettriego słynny poemat Lukrecjusza O naturze rzeczy — Systematy Epikura i Lukrecjusza zaciążyły silnie również nad poglądami przyrodniczymi de la Mettriego (myśl o jedności genetycznej państwa zwierzęcego i roślinnego, analogia między rośliną a człowiekiem, teoria walki o byt między „roślino-zwierzętami”, pogląd na pochodzenie człowieka). Wiadomo zresztą, że jedno z dzieł de la Mettriego, jakkolwiek dalekie od niewolniczego streszczenia cudzych myśli, nosi miano Systemat Epikura. [przypis tłumacza]
Naevius, Eneius — poeta starorzymski. [przypis tłumacza]
na fabryce — właśc.: na terenie fabryki. [przypis edytorski]
nafagasować (daw. pot.) — donieść, naskarżyć. [przypis edytorski]
na fanty — pod zastaw. [przypis edytorski]
na fanty — w zastaw. [przypis redakcyjny]
na fason — na wzór. [przypis redakcyjny]
nafasować — nabić. [przypis redakcyjny]
Na fatalne brzmienie amfibrachów w drugiej połowie wiersza zwrócił był uwagę już Korzeniowski — patrz odpowiednie rozdziały mej pracy O polskich przekładach dramatów Szekspira. [przypis tłumacza]
nafciana — dziś popr.: naftowa. [przypis edytorski]
nafciany — dziś: naftowy. [przypis edytorski]
na fest (z niem.) — mocno. [przypis edytorski]
Nafissa a. Nefissa — mieszkanka renesansowej Wenecji, wyimaginowana święta, znana ze swej hojności i rzekomo obdarzona szczególnymi umiejętnościami; bohaterka wielu utworów włoskiego Cinquecento. [przypis edytorski]
naflażyć (daw.) — napadać: o deszczu ze śniegiem. [przypis edytorski]
na froncie bolszewickim — chodzi o wojnę polsko-bolszewicką z 1921 roku. [przypis edytorski]
naftą sycone światło — światło lampy naftowej; przed II wojną światową na terenach wiejskich generalnie nie było dostępu do sieci elektrycznych, prąd docierał tylko do znikomej liczby wsi. [przypis edytorski]
Naftali a. Neftali — syn Jakuba i Bilhy, niewolnicy Racheli (Rdz 30,1–8). [przypis edytorski]
naftalina — handl. nazwa naftalenu używanego jako środek przeciwko molom. [przypis edytorski]
Na fundusz wyborczy? Któż to taki? — w języku niemieckim termin „fundusz wyborczy” to pojedyncze słowo: Wahlfonds, które może przypominać nazwisko. [przypis edytorski]
na furmanki się najmował — zatrudniał się do pracy w polu; furmanka: wóz konny wykorzystywany przy przewożeniu zbiorów z pól uprawnych m.in. ziemniaków, zboża, siana. [przypis edytorski]
nafutrować — nakarmić. [przypis edytorski]
nagabała — dziś popr.: nagabywała. [przypis edytorski]
nagabanie — dziś popr.: nagabywanie, tj. uporczywe nakłanianie. [przypis edytorski]
nagabanie — nagabywanie; naprzykrzanie się, niepokojenie. [przypis edytorski]
nagabany — dziś: nagabywany; nękany, zaczepiany. [przypis edytorski]
nagabywać — zwracać się z prośbą o coś, dopytywać się (zwykle: natarczywie), domagać się, dopytywać się. [przypis edytorski]
naga dusza była tylko (…) poetycką parafrazą (…) te głupie pięć zmysłów — K. Irzykowski, Pierwszy bilans Przybyszewskiego i jego autorehabilitacja, „Wiadomości Literackie” 1926, nr 6. [przypis autorski]
naga duszo — iron. nawiązanie do koncepcji teoretyka Młodej Polski, Stanisława Przybyszewskiego, przedstawionej m.in. w manifeście pt. Confiteor: „naga dusza” to dusza artysty, wyzwolona z konwenansów społecznych, przekraczająca stereotypy myślenia i zachowań i przez to zdolna do odczuwania istoty bytu. [przypis edytorski]
na gadzie (daw.) — na piętrze. [przypis edytorski]
na Galacie, rumaku swym — imię konia Hektora Szekspir zaczerpnął z dzieła Lydgate'a, podobnie jak powyżej postać Margarelona, nieprawego syna Priama. [przypis edytorski]
nagalić — nastręczyć, przeznaczyć. [przypis redakcyjny]
na gańbę dekretować — wyrażać naganę, orzekać winę niehonorową. [przypis redakcyjny]
naganiać (daw.) — ganić, krytykować. [przypis edytorski]
naganiać — ganić, krytykować. [przypis edytorski]
naganiać — krytykować. [przypis edytorski]
naganiać (tu daw.) — krytykować, ganić. [przypis edytorski]
naganiać — tu: ganić. [przypis edytorski]
naganiacz — osoba skłaniająca kogoś do czegoś. [przypis edytorski]
naganka a. nagonka — napędzanie zwierzyny w pobliże stanowisk myśliwych. [przypis edytorski]
Naganowski, Egon (1913–2000) — eseista, krytyk, tłumacz z jęz. niemieckiego. [przypis edytorski]
nagan (z ros.) — popularny w Rosji międzywojennej rewolwer belgijskiej firmy Nagant. [przypis edytorski]
na gardło (daw.) — na śmierć. [przypis edytorski]
na gardło osądzić — skazać na śmierć. [przypis edytorski]
na gardło skazano (daw.) — skazano na śmierć. [przypis edytorski]
na gardło stać (daw.) — starać się o czyjąś śmierć. [przypis edytorski]
na gardle karać — stosować karę śmierci (wykonywaną przeważnie przez ścięcie lub powieszenie). [przypis edytorski]
na gardle karano — karano śmiercią. [przypis edytorski]
na gardle pokarać — wykonać karę śmierci. [przypis edytorski]
na garnuszek — na utrzymanie; Franka oddano osobie zarobkowo zajmującej się wychowaniem dzieci, którymi nie mogły się opiekować ich matki, najczęściej dlatego, że nie były mężatkami. [przypis edytorski]
Nagasaki — miasto w Japonii, w zach. części wyspy Kiusiu; od 1639 do XIX w. jedyny japoński port otwarty dla cudzoziemców i centrum wymiany międzynarodowej dla całego kraju. [przypis edytorski]
nagatywa, popr.: negatywa (daw.) — głos niezgody, przeciwko głosowanej propozycji. [przypis edytorski]
nagel (niem.) — gwóźdź, kołek. [przypis edytorski]
nagiem — dziś popr. forma Msc. lp r.m.: nagim; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
nagiemi ręki — dziś popr. forma N. lm: nagimi rękami. [przypis edytorski]
nagi lud (starop.) — lud nieuzbrojony. [przypis edytorski]
nagim li ciałem będziesz — konstrukcja z partykułą wzmacniającą li; znaczenie: tylko nagim ciałem. [przypis edytorski]
nagi pies turecki — jedna z bezwłosych ras psów, obecnie wymarła. [przypis edytorski]
nagi (starop.) — [tu:] bez zbroi. [przypis redakcyjny]
nagi — [tu:] nieokryty zbroją. [przypis redakcyjny]
nagi — tu w znaczeniu: bezwstydny. [przypis edytorski]
nagłówek — część uzdy, przypadająca na głowę końską. [przypis redakcyjny]
nagłówek — okrągła poduszeczka, chroniąca mózg od nacisku ciężaru, niesionego na głowie. [przypis redakcyjny]
nagłówki — cugle; dziś popr. forma N.lm. brzmiałaby: nagłówkami. [przypis redakcyjny]
Na głodnych w Warszawie — odezwa wydana w Zakopanem (w październiku 1915 r.) w osobnym druku o czterech stronicach formatu „ósemki”. Podpisany pod nią jest Komitet w składzie następującym: Wojciech Brzega, Kazimierz Brzozowski, Dr. Kazimierz Dłuski, Ks. Kanonik Paweł Frelek, Prof. Dr. Jan Kasprowicz, Prof. Dr. Mieczysław Kowalewski, Dr. A. Kuczewski, Jan hr. Potocki, Nacz. gm. Wincenty Regiec, Wojciech Roj (starszy), Ks. Tomniczak, superior OO. Jezuitów Ferdynand Tabeau, Stefan Żeromski. — Wiadomość, iż Żeromski jest autorem tekstu, zawdzięczamy p. Juljuszowi Zborowskiemu z Zakopanego. Prócz odezw drukowanych w tomie niniejszym Żeromski zapewne przyłożył ręki do niejednej innej. Znamy np. dwie drobne odezwy zakopiańskie częściowo napisane przez Żeromskiego. Pierwsza to krótka odezwa organizacyjna „Oddziału podhalańskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego”, zwołująca na zebranie w dniu 9 września 1919 r., podpisana przez Żeromskiego wraz z Medardem Kozłowskim, Władysławem Orkanem, Ksawerym Praussem, Władysławem Skoczylasem, Kazimierzem Tetmajerem, Borysem Wigilewem i Juljuszem Zborowskim. Żeromski — wedle świadectwa p. J. Zborowskiego — jest autorem pierwszych trzech jej ustępów. Była ona drukowana na małych karteczkach. — Druga odezwa, której Żeromski również (wedle świadectwa p. Zborowskiego) napisał pierwsze dwa ustępy (drukowana na kartkach większych) jest już enuncjacją zorganizowanego Podhalańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i mówi o utworzonej w jego łonie sekcji dla budowy domu wycieczkowego w Zakopanem. Odezwę tę (datowaną również „we wrześniu 1919 r.”) podpisali — „za Komitet Organizacyjny” — Żeromski jako przewodniczący i Dr. Wacław Kraszewski jako skarbnik. [przypis redakcyjny]
Na głośno grzmiące słowa słuch miał przytępiony — tzn. przez wrodzoną hardość udawał małą wrażliwość na łajanie (miecznika). W A.[autografie; Red. WL] grzmiące na miejscu przekreślonego: brzmiące. [przypis redakcyjny]
na głos łowca — dziś popr. forma D.: na głos łowcy. [przypis edytorski]
nagłota — nagłość. [przypis edytorski]
na głowę jego nałożono (…) nagrodę — dziś: za głowę jego wyznaczono nagrodę. [przypis edytorski]
na głowę — tu: całą. [przypis redakcyjny]
Na głowie Goplany pokazuje się półksiężyc — Goplana w tej scenie upodabnia się do bóstw kobiecych władających przyrodą; z półksiężycem nad czołem występują Diana oraz Hekate w mit. gr. Postać podobną jak tu Goplana przybiera również Królowa Nocy w Czarodziejskim flecie Mozarta. [przypis edytorski]
Na głowie ma kraśny wianek… (odnośnie wersów 386–405 i 406–417) — w wydaniu z roku 1823 poeta zaznacza, że zwrotki te mają być śpiewane jako duet (Duo), zaś od wiersza 406 śpiewa sama Dziewczyna, co w powyższym wydaniu było oznaczone napisem Aria. [przypis edytorski]
na głowie zejdzie (daw.) — zabraknie głowy. [przypis edytorski]
nagłupek — człowiek ograniczony. [przypis autorski]
nagłymi ulewy — dziś popr. forma N.lm: ulewami. [przypis edytorski]
naglądać (reg.) — doglądać. [przypis edytorski]
na glanc (z niem. Glanz: połysk; świetność) — na wysoki połysk, doskonale. [przypis edytorski]
na glanc (z niem.) — na wysoki połysk. [przypis edytorski]
naglej — bardziej nagle; tu: pilnie. [przypis edytorski]
naglem uderzył (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nagle uderzyłem. [przypis edytorski]
na glenie (daw., pot.) — do kupy, razem. [przypis redakcyjny]
Naglergasse — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]
Nagle sprawy Heroda w Judei bardzo zły wzięły obrót… — por. Starożytności XIV, XV, 10–XVI, 1. [przypis tłumacza]
nagle uwożą poetę… — po wykryciu Bractwa Cyryla i Metodego władze rosyjskie aresztowały i uwięziły lub skazały na zsyłkę jego większość członków. Taras Szewczenko został skazany na wcielenie do karnego korpusu jako szeregowiec, z zakazem pisania i rysowania. Początkowo służył w twierdzy w Orsku na Uralu, w 1848 został przydzielony do ekspedycji badającej brzegi Morza Aralskiego, a następnie zezwolono mu zamieszkać w Orenburgu, gdzie mógł wrócić do swojej twórczości, przyjaźnił się też z innymi zesłańcami, między innymi z polskimi rewolucjonistami. To spowodowało rewizję, dalsze oskarżenia i przeniesienie do twierdzy nad Morzem Kaspijskim, gdzie znów zabroniono mu pisać. Po wojnie krymskiej, w 1857, przyjaciołom Szewczenki udało się wyjednać jego zwolnienie z karnego korpusu. Poeta osiadł wówczas w Petersburgu. W 1859 uzyskał zezwolenie na wyjazd w rodzinne strony, tam jednak został aresztowany pod zarzutem podburzania chłopstwa i po śledztwie odesłany do Petersburga. [przypis edytorski]
Nagle (…) — w tłumaczeniu brak poprzedniego akapitu, w oryg. niem. Alle Kräfte hatten ihn verlassen, er fühlte sich totmüde (Wszystkie siły go opuściły, poczuł się śmiertelnie zmęczony); red. WL. [przypis edytorski]
nagle zły skażony — nagle zły [został] ukarany. [przypis edytorski]
naglić — pospieszać, ponaglać. [przypis edytorski]
