Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 10876 przypisów.
Kapitol — wzgórze w Rzymie, na którym stała świątynia Jowisza, Junony i Minerwy. [przypis edytorski]
Kapitol — zamek warowny starożytnego Rzymu, mieszczący świątynię Jowisza. [przypis redakcyjny]
kapituła — rada duchownych. [przypis edytorski]
kapituła — rada przełożonych zakonu, tu ogólnie: zgromadzenie. [przypis edytorski]
kapituła — rada sprawująca władzę w zakonie a. funkcjonująca przy katedrze. [przypis edytorski]
kapituła — rada sprawująca władzę w zakonie. [przypis edytorski]
kapituła — tu: rada a. zgromadzenie księży. [przypis redakcyjny]
kapituła — tu: rada w zakonie. [przypis edytorski]
kapitułę generalną — ogólne zgromadzenie zakonne. [przypis redakcyjny]
kapitulacja — zobowiązanie, umowa żołnierska. [przypis redakcyjny]
kapitularza — skarbca kapitulnego. [przypis redakcyjny]
kapitularz — pomieszczenie klasztorne przeznaczone na zebrania kapituły, czyli rady starszych duchownych. [przypis edytorski]
Kapkaz (gwar.) — Kaukaz. [przypis edytorski]
Kapkaz (gw.), własc. Kaukaz — Słupecki, pochodzący spod Kielc, przypomina doświadczenia z zaboru rosyjskiego, gdzie chłopów brano do wojska (po kilku z danej wsi, drogą losowania) nawet na 25 lat; służba wojskowa odbywała się często w odległych regionach Imperium Rosyjskiego. [przypis edytorski]
Kapłańską [koronę] zostaw innemu kapłanowi. […] twoja matka została kiedyś wzięta do niewoli — syn matki wziętej do niewoli jest niezdatny do pełnienia funkcji kapłana. Tak samo rzecz się ma z synem niewolnicy. [przypis tłumacza]
kapłan, czy lewita — por. Łk 10:31-33. „I przydało się, że niektóry kapłan zstępował tąż drogą, a ujźrzawszy go, minął. Także i Lewit, będąc podle onego miejsca, i widząc go, minął. A Samarytan niektóry idąc, przyszedł wedle niego, ujźrzawszy go, ulitował się.” [przypis redakcyjny]
Kapłani egipscy powiadali Herodotowi, iż od czasu ich pierwszego króla (…) słońce zmieniło cztery razy swą drogę (…) — por. Herodot, Dzieje, II, 142. W relacji Herodota nie ma mowy o zamianie miejscami morza i lądu: podkreśla się, że mimo zmian na niebie, w Egipcie nie zmieniło się nic związanego z ziemią lub Nilem. [przypis edytorski]
kapłanka — w wersji ang. devotee, tj. gorliwa wyznawczyni, głosicielka. [przypis edytorski]
kapłanów boga Belusa na oknach starego kościoła — tj. wizerunków babilońskich kapłanów Bela z biblijnej opowieści w Księdze Daniela (Dn 14, 1–22). [przypis edytorski]
kapłan, odprawiony przez króla z bardzo skromną pensyjką — w 1534 król Henryk VIII ogłosił się głową Kościoła w Anglii, w latach 1536–1541 rozwiązał klasztory w swoim królestwie, przejął ich dochody i sprzedał majątki; mnichom zaoferował możliwość zatrudnienia w charakterze kaznodziejów utrzymywanych przez Koronę, podczas gdy pozostali otrzymywali dożywotnią pensję, rekompensującą utratę źródeł utrzymania. [przypis edytorski]
kapłanu — dziś popr. forma C. lp: kapłanowi. [przypis edytorski]
kapłany (daw. forma) — dziś: kapłani. [przypis edytorski]
kapłany — dziś popr. forma N.lm: kapłanami. [przypis edytorski]
kapłan z przypowieści — z przypowieści o litościwym Samarytaninie (Łk 10:31). [przypis redakcyjny]
kapłon (daw.) — kastrowany kogut, kurczak o delikatnym mięsie. [przypis redakcyjny]
kapłonić — kastrować; od kapłon: wykastrowany i specjalnie utuczony młody kogut, którego mięso dzięki takiej hodowli cenione było jako wyjątkowo wykwintne w smaku. [przypis edytorski]
kapłon — kastrowany kogut, kurczak o delikatnym mięsie. [przypis edytorski]
kapłon — kastrowany kogut, kurczak o delikatnym mięsie; rozkroił na powietrzu (…) kapłona — rozkrajanie w powietrzu pieczonego drobiu było wśród szlachty popularną umiejętnością towarzyską, którą popisywano się przy stole. [przypis edytorski]
kapłon — kastrowany kogut. [przypis edytorski]
kapłon — kastrowany kogut, tuczony na mięso; dania z kapłonów były wówczas uważane za bardzo wykwintne. [przypis edytorski]
kapłon — kastrowany kogut, tuczony na mięso. [przypis edytorski]
kapłon — kastrowany, specjalnie tuczony dla delikatnego mięsa młody kogut; hodowaną w podobny sposób, wysterylizowaną młodą kurę nazywano pulardą. [przypis edytorski]
kapłon (starop.) — kogut. [przypis edytorski]
kapłon — tuczny kurczak, kastrowany kogut, hodowany na mięso. [przypis edytorski]
kapłon — wykastrowany i specjalnie utuczony młody kogut; dania z tak hodowanego drobiu były w kuchni staropolskiej daniem wykwintnym, a zarazem popularnym. [przypis edytorski]
kapłon — wykastrowany kogut, hodowany dla delikatnego mięsa. [przypis edytorski]
kapłon — wykastrowany kogut kury domowej. [przypis edytorski]
kapłon — wykastrowany kogut. [przypis edytorski]
kapłon — wykastrowany, młody kogut. [przypis edytorski]
kapłon — wykastrowany, specjalnie tuczony kogut; dania przyrządzone z kapłonów były niegdyś uważane za bardzo wykwintne. [przypis edytorski]
kapłun — właśc. kapłon, wykastrowany kogut. [przypis edytorski]
Kapland — ang. Cape Colony; brytyjska kolonia w południowej Afryce, istniejąca w latach 1795–1910. [przypis edytorski]
Kaplandia — (ang.) Cape; prawdopodobnie leżący w płd. Afryce Przylądek Dobrej Nadziei. [przypis edytorski]
kaplerzyk (daw.) — kołnierz, naszyjnik. [przypis edytorski]
kaplica Di San Sebastiano — prawdopodobnie kaplica w kościele parafialnym San Pietro di Feletto, w prowincji Treviso. [przypis edytorski]
kaplica Madonny degli Angeli — prawdopodobnie chodzi o kościół Maria Regina Degli Angeli Custodi w prowincji Treviso. [przypis edytorski]
kaplica Ostrobramska — kaplica przy Ostrej Bramie w Wilnie, gdzie znajduje się obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, uznawany za cudowny. [przypis edytorski]
kaplica Zygmunta — kaplica Wazów. [przypis redakcyjny]
kapliczka Ateny Zwycięskiej — niewielka świątynia Ateny Nike (Zwycięskiej) na ateńskim Akropolu, na prawo od Propylejów; najlepiej zachowana świątynia w stylu jońskim; jej budowę zaczęto w czasach Peryklesa, ukończono w 421 p.n.e. [przypis edytorski]
kapnomancja — wróżenie z dymu. [przypis tłumacza]
kapotka (tu daw.) — rodzaj damskiego kapelusza wiązanego pod brodą. [przypis edytorski]
kapować (pot.) — donieść. [przypis edytorski]
kapo — w gwarze obozowej więzień-nadzorca komanda. [przypis edytorski]
kapo — w gwarze obozowej: więzień, pełniący funkcję dozorcy pozostałych więźniów. [przypis edytorski]
kapo — więzień pełniący funkcję dozorcy pozostałych więźniów. [przypis edytorski]
kapo — więzień, pełniący funkcję dozorcy pozostałych więźniów. [przypis edytorski]
Kapraja, Gorgona — małe wyspy blisko ujścia Arna do morza. [przypis redakcyjny]
kapral Kazimierz Twardo ps. „Łysy” (1912–1995) — żołnierz baterii „Kuba”, uczestnik walk o Okęcie, po wojnie powrócił do Warszawy. [przypis edytorski]
Kapral — tu: Napoleon Bonaparte (1769–1821), cesarz Francuzów w latach 1804–1814, król Włoch 1805–1814, twórca Księstwa Warszawskiego, wybitny wódz i polityk; po wielu zwycięstwach poniósł klęskę w trakcie wyprawy na Moskwę, pod Lipskiem i pod Waterloo, zmarł samotnie, wygnany na wyspę św. Heleny. [przypis edytorski]
kaprawiec — człowiek mający oczy kaprawe, tj. chore, zaczerwienione i ropiejące. [przypis edytorski]
kaprawy — zaropiały i zaczerwieniony (o oku); mający zaropiałe, zaczerwienione oczy (o człowieku). [przypis edytorski]
kaprawy — zaropiały i zaczerwieniony (o oku). [przypis edytorski]
Kaprea — własc. Capri, włoska wyspa na Morzu Tyrreńskim w Zatoce Neapolitańskiej; w skałach na jej wybrzeżu ukryta jest Lazurowa Grota, w której panuje błękitnawy półmrok, można tam wpłynąć łodzią przez wąskie wejście. [przypis edytorski]
kapreol (z wł.) — skok. [przypis redakcyjny]
Kaprona — obronny zamek w Pizie, który pizanie zdali lukiezanom wspartym licznym posiłkiem gwelfów toskańskich. [przypis redakcyjny]
kapryfolium — krzew pnący o różowych lub białych kwiatach. [przypis edytorski]
kapryfolium — pnącze o różowych, białych lub żółtawych kwiatach. [przypis edytorski]
kapryfolium — wiciokrzew; roślina pnąca, kwitnąca na biało lub różowo. [przypis edytorski]
kapry — skoki. [przypis edytorski]
kapsa (z czes.) — kieszeń. [przypis edytorski]
Kapsztad — najstarsze miasto w Południowej Afryce, w XIX w. stolica Kraju Przylądkowego, kolonii brytyjskiej. [przypis edytorski]
kapten (fonet. ang. captain) — kapitan. [przypis edytorski]
kaptować — pozyskiwać, namawiać kogoś do przejścia na swoją stronę. [przypis edytorski]
kaptować — pozyskiwać na sprzymierzeńca. [przypis edytorski]
kaptować — przeciągać na swoją stronę. [przypis edytorski]
kaptować (z łac.) — zdobywać, pozyskiwać. [przypis edytorski]
kaptować (z łac.) — zdobywać, pozyskiwać. [przypis redakcyjny]
kaptować — zyskiwać, jednać. [przypis redakcyjny]
kaptur a. sąd kapturowy — nadzwyczajny sąd do spraw karnych (ale nie cywilnych), powoływany w czasie bezkrólewia. [przypis redakcyjny]
kaptur — kaptur, jako element stroju mnicha stanowi tu metaforyczne określenie całego stanu mnisiego. [przypis edytorski]
kaptur — konfederacja szlachty w czasie bezkrólewia celem utrzymania porządku i bezpieczeństwa publicznego. Kaptur wybierał też sędziów kapturowych (na czas bezkrólewia), gdyż wszystkie sądy, mając swe źródło we władzy królewskiej, ustawały ze śmiercią króla; tu więc kaptury: sądy kapturowe. Pasek wyprowadza to słowo od kaptura mnisiego, którym na znak żałoby pierwotnie się zasłaniano; istotnym źródłosłowem będzie tu raczej captura (łac.): chwytanie, więzienie, gdyż w tym zakresie konfederacja przejmowała prawa monarsze. [przypis redakcyjny]
kaptur spiczasty — element ubioru franciszkanów; tu metaforyczne określenie członków zakonu franciszkanów. [przypis redakcyjny]
kaptywacja — pojmanie, uwięzienie. [przypis redakcyjny]
Kapua — miasto na Płw. Apenińskim; w staroż. słynące z bogactwa, luksusu i wygód, które miały doprowadzić zimujące tam po bitwie pod Kannami (216 p.n.e.) oddziały Hannibala do osłabienia ducha bojowego. [przypis edytorski]
Kapua — miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Kampania, w prowincji Caserta. [przypis edytorski]
Kapua — miejscowość we Włoszech, ok. 30 km na płn. od Neapolu. [przypis edytorski]
Kapua — miejscowość we Włoszech, przysłowiowa z powodu zniewieścienia w niej żołnierzy kartagińskich Hannibala (koniec III w. p.n.e.). [przypis redakcyjny]
kapucyni, reformaci, bernardyni, franciszkanie — zakony (z pewnymi zmianami) według reguły św. Franciszka. [przypis redakcyjny]
kapucyni — zakon katolicki nurtu franciszkańskiego; noszą brązowy habit ze spiczastym kapturem, wyróżniają się tradycją zakonną noszenia niestrzyżonej brody (do poł. XX w. było to obowiązkowe). [przypis edytorski]
kapucyni — zgromadzenie zakonne o surowej regule, powstałe w XVI w. jako odłam zakonu franciszkanów. [przypis edytorski]
kapucyn — tu: zakonnik, pustelnik. [przypis redakcyjny]
kapuejra — spolszczona forma od port. capoeira: zarośla. [przypis edytorski]
Kapuleti, Monteki — dwa rody wł. nienawidzące się śmiertelnie, znane z tragedii Szekspira Romeo i Julia. [przypis redakcyjny]
kapuśnisko a. kapuścisko — pole kapusty. [przypis edytorski]
Kapustas a. Kapostas, Andrzej (1757–po 1796) — warszawski bankier, pisarz ekonomiczny, publicysta, członek Rady Najwyższej Narodowej; Inspektor Generalny Inspekcji Biletów Skarbowych w czasie powstania kościuszkowskiego. [przypis edytorski]
Kapusta w krokiecie — w spisie treści wiersz występuje pod tytułem polewaczki. [przypis edytorski]
kapustowate a. krzyżowe (biol.) — rodzina roślin zielnych, rzadziej drzew i krzewów, do której należą m.in. kapusta, rukiew, chrzan, rzodkiew. [przypis edytorski]
kaput (łac. caput: głowa) — klęska ostateczna, śmierć. [przypis redakcyjny]
kaput (pot., ndm) — koniec, przepadło; przepadł, zginął. [przypis edytorski]
kaput (pot., ndm, z niem.) — koniec, przepadło. [przypis edytorski]
