Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159649 przypisów.
zenany — apartamenty kobiet w domu bogatych muzułmanów w Indiach. [przypis redakcyjny]
Zend-Awesta a. Awesta — święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu, napisana w języku awestyjskim, wymarłym klasycznym języku staroż. Persji. Nazwa Zendawesta oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. [przypis edytorski]
Zendawesta a. Awesta — święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu. Nazwa Zendawesta oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. [przypis edytorski]
Zendawesta a. Awesta — święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu (zoroastryzmu), religii irańskiej, której charakterystyczną cechą jest wiara w istnienie dwóch walczących ze sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności), oraz kult ognia. Nazwa Zendawesta oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. [przypis edytorski]
Zendawesta — Avesta, święta księga Wschodu (Parsów) zawierająca objawienie Zaratustry, z komentarzem w języku zendzkim; tu w znaczeniu: hymny. [przypis redakcyjny]
zendowie (daw.) — wyznawcy zaratusztrianizmu (zoroastryzmu), religii irańskiej, której charakterystyczną cechą jest wiara w istnienie dwóch walczących ze sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności), oraz kult ognia; świętą księgą zaratusztrianizmu jest Awesta, zwana dawniej Zendawestą, co oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. Zendami nazywano także ogólnie irańskich Ariów. [przypis edytorski]
zendra (z niem.) — tarta cegła. [przypis redakcyjny]
zendzki (daw.) — taki jak w Zendaweście; dziś: awestyjski; Zendawesta a. Awesta: święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu (zoroastryzmu), dualistycznej religii irańskiej, której charakterystyczną cechą jest wiara w istnienie dwóch równorzędnych, walczących ze sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności). Nazwa Zendawesta oznacza faktycznie komentarze (Zend) do Awesty. [przypis edytorski]
zeniacka (gw.) — żeniaczka; zawarcie ślubu, małżeństwa. [przypis edytorski]
zenit — najwyżej położony punkt na niebie. [przypis edytorski]
zenitówka (wojsk. pot.) — działo przeciwlotnicze. [przypis edytorski]
Zeno a. Castel San Zeno, a. Zenoburg — zamek w Merano. [przypis edytorski]
Zeno (a. Zenon) — filozof gr., twórca stoicyzmu, ur. w końcu IV w. przed Chr. [przypis redakcyjny]
Zenobia — wojownicza królowa Palmiry, pokonana w r. 273 przez Aureliana. [przypis redakcyjny]
Zenon Brzozowski (1806–1887) — przyjaciel i towarzysz podróży na Wschód Słowackiego. Przypominał on prawdopodobnie filozofa greckiego Zenona [z Elei, ok. 490–ok. 430 p.n.e.], który zaprzeczał możliwości ruchu we wszechświecie. [przypis redakcyjny]
Zenon, iż nawet Jedno nie jest i że nie ma nic — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, LXXXVIII, 44–45. [przypis edytorski]
Zenon, między swymi prawami (…) — wszystkie te przykłady z Diogenesa Laercjusza: Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów. [przypis tłumacza]
Zenon (…) ogłosił za bezużyteczne wszystkie nauki wyzwolone — Diogenes Laertios, Zenon z Kition, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VII, 32. [przypis tłumacza]
Zenon, widząc, iż Chermonides (…) zbliża się (…) — por. Diogenes Laertios, Życie Zenona [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VII, 12. [przypis tłumacza]
Zenon z Elei (ok. 490–ok. 430 p.n.e.) — filozof grecki, uczeń Parmenidesa, uważany za twórcę dialektyki, sztuki dyskutowania za pomocą argumentów rozumowych; sformułował serię paradoksów o niemożności istnienia wielości rzeczy i ruchu, bazujących na trudnościach w rozumieniu czasu, przestrzeni i materii jako wielkościach ciągłych, które można dzielić w nieskończoność. [przypis edytorski]
Zenon z Elei (ok. 490–ok. 430 p.n.e.) — filozof grecki, uczeń Parmenidesa, uważany za twórcę dialektyki, sztuki dyskutowania za pomocą argumentów rozumowych; sformułował serię paradoksów o niemożności istnienia wielości rzeczy i ruchu, bazujących na trudnościach w rozumieniu czasu, przestrzeni i materii jako wielkościach ciągłych, które można dzielić w nieskończoność, m.in. paradoks o Achillesie i żółwiu: Achilles i żółw stają do wyścigu na pewien ustalony dystans, przy czym Achilles pozwala żółwiowi, jako wolniejszemu, wystartować w połowie odległości do mety. Kiedy Achilles dobiegnie do miejsca startu żółwia, ten przez ten czas oddali się już o pewien dystans. Podobnie za każdym razem, kiedy Achilles osiągnie poprzednie położenie żółwia, ten będzie już dalej. Z tego schematu rozumowania wynika, że Achilles może się tylko zbliżać do żółwia, ale się z nim nie zrówna. [przypis edytorski]
Zenon z Kition (IV–IIIw. p.n.e.) — filozof ateński, twórca szkoły stoickiej. [przypis edytorski]
Zenon z Kition (ok. 335–ok. 263 p.n.e.) — filozof grecki, założyciel stoicyzmu, kierunku filozoficznego zalecającego sumienność w obowiązkach, zachowanie umiaru i spokoju wewnętrznego niezależnie od okoliczności zewnętrznych; prowadził szkołę stoików w Atenach. [przypis edytorski]
Zenon z Kition (ok. 336–ok. 264 p.n.e.) — filozof grecki, założyciel szkoły stoików w Atenach. [przypis edytorski]
zepchnieni — dziś: zepchnięci. [przypis edytorski]
zepchnion — daw. skrócona forma od: zepchnięty. [przypis edytorski]
zepchniony (starop. forma) — zepchnięty. [przypis edytorski]
zepewnić się — dziś: upewnić się. [przypis edytorski]
zeppelin — odmiana sterowca, pojazd latający lżejszy od powietrza, unoszący się dzięki usztywnionej konstrukcji wypełnionej wodorem lub helem, wyposażony w napęd śmigłowy i ster; od nazwiska Ferdynanda von Zeppelina (1838-1917). [przypis edytorski]
zeppelin — sterowiec, statek powietrzny. [przypis edytorski]
zeppelin — sterowiec, statek powietrzny z powłoką lub komorami wypełnionymi lżejszym od powietrza gazem oraz z własnym napędem; od nazwiska niemieckiego konstruktora Ferdinanda von Zeppelina (1838–1917), który zbudował pierwszy sterowiec o konstrukcji szkieletowej („Luftschiff-Zeppelin 1”); na cześć tego konstruktora nazwano słynny niemiecki sterowiec „LZ 127 Graf Zeppelin” (latający w l. 1928–1937), który oferował pierwsze komercyjne loty pasażerskie przez Atlantyk, a także wziął udział w wyprawie arktycznej (1931). [przypis edytorski]
zeppeliny — niemieckie bombowce strategiczne w czasie I wojny światowej. [przypis edytorski]
zeprzeć się — dziś: oprzeć się a. zaprzeć się. [przypis edytorski]
ze psami — dziś popr. forma przyimka: z psami. [przypis edytorski]
zepsieć (daw.) — spodleć, podupaść. [przypis edytorski]
zepsować (starop.) — zepsuć. [przypis edytorski]
zepsowała (starop. forma) — dziś popr.: zepsuła. [przypis edytorski]
zepsował — dziś: zepsuł. [przypis edytorski]
zepsował (starop. forma) — zepsuł. [przypis edytorski]
zepsowany (daw., starop.) — dziś popr. forma: zepsuty. [przypis edytorski]
zepsowany (starop. forma) — zepsuty. [przypis edytorski]
zepsucie dworu Barrasa — Paul de Barras, znany z korupcji członek Dyrektoriatu, był kochankiem Józefiny de Beauharnais. [przypis redakcyjny]
zepsuciu wielkich miast — ponieważ w sprawach miłosnych ludzie ci przez zawiść szpiegują się nawzajem, na prowincji bywa mniej miłości, a więcej rozpusty. Włochy są szczęśliwsze. [przypis autorski]
Zepsuty chłopek — powieść Retifa de la Bretonne. [przypis tłumacza]
Ze psy sie (…) goni (daw.) — goni się z psami. [przypis edytorski]
Zerbin — królewicz szkocki, bohater chrześcijański. [przypis redakcyjny]
Zerdust — perskie imię Zoroastra, reformatora religii perskiej. [przypis tłumacza]
Zeresz — żona Hamana (Est 5,10). [przypis edytorski]
zeriba — afrykańska zagroda z ciernistych krzewów, chroniąca obozowisko przed napaścią dzikich zwierząt. [przypis edytorski]
zerki — przeszpiegi, podpatrywanie. [przypis redakcyjny]
zerkolas — veidrodis. [przypis edytorski]
zerkolinis (sl.) — kaip veidrodis. [przypis edytorski]
Zerlina — panna młoda, narzeczona Mazetta, postać z opery Don Giovanni (Don Juan). [przypis edytorski]
zerwała się znowu burza (…) — może nie powinienem zbyt szastać wyrazem burza, przez który marynarze oznaczają zwykle niebezpieczne dla okrętu spotkanie się dwóch wiatrów w jakiejś cieśninie. [przypis autorski]
Zerwał się (…) — w tłumaczeniu brak poprzedniego zdania: Da wurde er rasend (Wściekł się); red. WL. [przypis edytorski]
zerwan — dziś popr.: zerwany. [przypis edytorski]
zerwie — tu: przerwie. [przypis redakcyjny]
ześcibolić — zeszyć lada jako. [przypis autorski]
ześciem — zejściem. [przypis redakcyjny]
zeście (starop. forma) — zejście; śmierć. [przypis edytorski]
zeście (starop.) — zejście wspólne, zebranie. [przypis edytorski]
ze ściśniętym gardłem — z uwagi na krótkie wersy Różewiczowi przypisywano „poetykę ściśniętego gardła”. [przypis edytorski]
Ze śmieci podnosi biedaka — werset z modlitwy odnoszącej się do Boga. [przypis tłumacza]
Ze środka na wierzch jak jest krągła czasza (…) ze swego środka — Najpierw mówił św. Tomasz z kręgu błogosławionych, jaki Dantego i Beatrycze otaczał, to jest, do punktu środkowego koła, w którym stali. Teraz mówi Beatrycze z punktu środkowego do błogosławionych otaczających ją swoim kołem. Obraz ten uzmysławia poeta przez porównanie w tych pierwszych czterech wierszach zamknięte. [przypis redakcyjny]
ze świetnym ładunkiem — łgarstw, które mu napcham do głowy, by łatwiej dał się złapać. [przypis tłumacza]
ze Świtem — mowa o dziele Cieszkowskiego Ojcze nasz. [przypis redakcyjny]
ze sadu (gw.) — z sadu. [przypis edytorski]
Ze sceny świata — Cykl ten został napisany pod wrażeniem wojny prusko-francuskiej w r. 1870–1871. Drukowany był najpierw w „Dzienniku Poznańskim”. [przypis autorski]
ze serca — dziś: z serca. [przypis edytorski]
ze sewcem (gw.) — z szewcem. [przypis edytorski]
zesiąść (daw.) — dziś popr.: zsiąść. [przypis edytorski]
ze siebie — dziś popr.: z siebie. [przypis edytorski]
ze siebie — dziś: z siebie. [przypis edytorski]
ze siebie (reg. pot.) — dziś popr.: z siebie. [przypis edytorski]
ze siejby zrodzon smoczej Król Pentheus — aluzja do pochodzenia Echiona, ojca Penteusza. Echion wyrósł z ziemi z zasianych przez Kadmosa smoczych zębów. [przypis edytorski]
ze siostrami — dziś: z siostrami. [przypis edytorski]
ze skałek — raczej z panewek, na które w broni „skałkowej” sypano proch, a kurek ze „skałką”, tj. krzesiwem, spadając powodował wybuch, wystrzał. [przypis redakcyjny]
zeskamotować (daw.) — zręcznie coś sprzątnąć, ukryć (też: ukraść), zwł. za pomocą sztuczki kuglarskiej. [przypis edytorski]
zeskamotować — sprytnie ukryć (na wzór sztuczek kuglarskich). [przypis edytorski]
zeskamotować — zręcznie coś ukryć bądź ukraść. [przypis edytorski]
zeskamotowany (daw., z fr. escamoter) — zręcznie ukryty. [przypis edytorski]
ze skarbcu — dziś popr. forma D. lp: ze skarbca. [przypis edytorski]
ze skargą w głosie — w oryginale niem.: mit klagender Stimme, tj. raczej: z żalem głosie. [przypis edytorski]
zesłabić — dziś raczej: osłabić. [przypis edytorski]
zesłabły — dziś: osłabły. [przypis edytorski]
zesłabnąć — opaść z sił. [przypis edytorski]
zesłaniec (daw.) — wysłannik, posłaniec. [przypis edytorski]
ze słowami: „To dla pięknego Kritiasa” — to znaczy: życzę i wróżę pięknemu (słownictwo zakochanych) Kritiasowi śmierci (na wzór: przepijam do kogoś kochanego na jego zdrowie). [przypis tłumacza]
ze słychu — dziś: ze słyszenia. [przypis edytorski]
ze słyszenia, o ile nie poprzedziło go własne zrozumienie rzeczy, nikt nigdy nic nie odniesie — Appuhn 537 sądzi, że to ostatnie zdanie jest ciemne i że nie widać jego związku, przeto daje objaśnienie, że poza wrażeniami potrzebna jest wiara. Jednakże wyrażenie: „nunquam quis poterit affici”, aczkolwiek jest nieco pobieżne, nie przedstawia poważnej trudności; chodzi wszak o to tylko, że same dźwięki nie zawierają jeszcze wiedzy, w czym prześwieca teoria intelektualizacji czuć. [przypis tłumacza]
ze snu rozmarznąć — rozbudzić się. [przypis redakcyjny]
ze somsiady (gw.) — z sąsiadami. [przypis edytorski]
ze spisywaniem praw i przedstawieniem ich ciągle zwlekali — bo nie chcieli, by się skończyła ich władza prawodawcza, administracyjna i sądownicza. [przypis tłumacza]
ze Spiża — dziś popr.: ze Spiszu, regionu w dorzeczu Popradu, obecnie na Słowacji. [przypis edytorski]
zespola — dziś popr. forma: zespala. [przypis edytorski]
zespoliła ich coraz silniej — popr. z czas. niedokonanym: zespalała (…) coraz silniej. [przypis edytorski]
zespolon (daw.) — skrócona forma r.m.; dziś tylko: zespolony. [przypis edytorski]
ze sprawnością doskonałego aforysty wyrzuca Irzykowski mnóstwo przykładów sytuacji psychologicznych — pamiętać warto, że Irzykowski jest autorem najlepszych w naszej literaturze aforyzmów. Por. Aforyzmy o czynie w tomie Czyn i słowo oraz aforyzmy zebrane w tomie Lżejszy kaliber. [przypis autorski]
Ze sprawozdań jej biorę przykład jeden: Taganrog… — ibid., s. 80–81. [przypis autorski]
zesromać się (daw., gw.) — zawstydzić się. [przypis edytorski]
