Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6641 przypisów.
Tulczyn, majętność Potockich, gdzie „oko” widza tak dalece jest „znarowione”, przywykłe do „przedmiotów z każdej miary znacznych”, godnych uwagi, podziwienia, iż mu potem wszystkie „średności”, wszystko, co jest miernym i nieosobliwym, zdaje się „niesmaczne”, mniej powabne. Nigdy nadto nie można rozbierać wyrażeń Trembeckiego i porównywać z mową pospolitą, przez co okazuje się, na czym prawdziwe poetyckie wydanie zależy. W przytoczonych tu kilku wierszach (ob. wiersz 22–25) ileż znajduje się rzeczy godnych uwagi! Przymiotniki „znarowiony”, „znaczny” w nowym i niepospolitym znaczeniu użyte; „średność”, rzeczownik szczęśliwie z przymiotnika zrobiony; „niesmaczny oku”: metafora od zmysłu smakowania do widzenia przeniesiona, a wszystkie te odmiany nie są skutkiem przypadku, ale głębokiej znajomości sztuki i natury języka. Epitety, czyli przymiotniki, częstokroć do wiersza tylko dla zapełnienia miejsca albo dla rymu wścibiane, u Trembeckiego zawsze są koniecznie potrzebne i zawsze wiele znaczą. Tak w następnym wierszu:
Utrudzenie konia wyraża pośpiech, z jakim poeta biegł oglądać okolice Zofijówki.
[przypis redakcyjny]
tulec a. tuł (starop.) — także: tula, tuleja; kołczan. [przypis edytorski]
tuleja — osłona ręki u dołu kopii. [przypis redakcyjny]
tuleja — rurka, osada. [przypis redakcyjny]
tulejce — rurce. [przypis redakcyjny]
Tu leży ciało (…) zmarło w roku i dniu swego zgonu — Popularny koncept francuski uwieczniony w piosence o panu de la Palisse. [przypis tłumacza]
tulić — tu: tulić się. [przypis edytorski]
Tu litość żyje wtenczas, gdy zamarła — Sens rozciąglejszy tego zdania zda mi się być taki: że w tym tylko żyje prawdziwa litość na błędy i cierpienia bliźnich naszych, którzy jeszcze w czasie z jednych się poprawić, a drugie zakończyć mogą, jeżeli zupełnie zamarłą jest dla tych, co cierpią piekielne kary w wieczności. [przypis redakcyjny]
Tuliusz Marcelinus (…) powiada Seneka (…) — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, LXXVII. [przypis tłumacza]
Tullianum — najniższa część więzienia, leżąca pod ziemią, z jedynym otworem w pułapie. Tam umarł z głodu Jugurta. [przypis redakcyjny]
Tullus Hostilius — legendarny trzeci król Rzymu. [przypis edytorski]
Tullus Hostiliusz (673–642 p.n.e) — legendarny trzeci król Rzymu, zdobywca Alba Longa, znany z bogactwa. [przypis edytorski]
Tully — Marcus Tullius Cicero (106 BC–43 BC), Roman politician, philosopher, renowned orator and writer. [przypis edytorski]
Tuln — miasto nad Dunajem na płn. od Wiednia; miejsce przeprawy wojsk Sobieskiego. [przypis redakcyjny]
Tuluza — miejscowość i gmina we Francji, stolica regionu Oksytania. [przypis edytorski]
tumak — kuna leśna, niewielki ssak drapieżny z rodziny łasicowatych. [przypis edytorski]
tuman — chmura, kłęby gęstego dymu, mgły lub oparów. [przypis edytorski]
Tuman czy co? — zastanawia się czy dobrze widzi, czy coś mu wzroku nie mami; tuman: mgła a. kurzawa. [przypis edytorski]
tuman (daw.) — mgła. [przypis edytorski]
tuman — gęsta mgła, chmura. [przypis redakcyjny]
tumanić (pot.) — zwodzić, oszukiwać, ogłupiać kogoś. [przypis edytorski]
tuman — kłąb czegoś sypkiego (np. płatów śniegowych) lub lotnego (pary wodnej) unoszący się w powietrzu i powodujący jego nieprzejrzystość. [przypis edytorski]
tuman — kłęby czegoś sypkiego (np. płatów śniegowych) lub lotnego (pary wodnej) unoszące się w powietrzu i powodujące jego nieprzejrzystość; poet.: mgła, opary. [przypis edytorski]
tuman — mgła, opary; kłąb czegoś sypkiego (np. kurzu) lub lotnego (pary wodnej) unoszący się w powietrzu i powodujący jego nieprzejrzystość. [przypis edytorski]
tuman — mgła. [przypis edytorski]
tuman puścić — chcieć w kogo co wmówić, zamydlić oczy. [przypis redakcyjny]
tuman — tu: kłąb. [przypis edytorski]
tuman — tu: mgła. [przypis edytorski]
tuman — unoszący się w powietrzu kłąb kurzu bądź kropel wody. [przypis edytorski]
tuman — unoszący się w powietrzu kłąb kurzu lub kropel wody. [przypis edytorski]
tuman — wymysł, zmyślenie dla otumanienia kogoś. [przypis redakcyjny]
tumany — kłęby. [przypis edytorski]
tuman (z ros.) — mgła; „puszczać tuman” znaczy tu „kłamać”. [przypis edytorski]
tum (archit.) — średniowieczna nazwa katedry lub kolegiaty. [przypis edytorski]
Tum (…) belli — Ovidius, Tristia, III, 10, 67. [przypis tłumacza]
tum — budynek kościelny wyższej rangi, katedra lub kolegiata, wybudowana w okresie średniowiecza. [przypis edytorski]
tum (daw.) — kościół katedralny. [przypis edytorski]
tum (daw.) — kościół, świątynia, katedra. [przypis edytorski]
tum (daw.) — kościół, świątynia. [przypis edytorski]
tum (daw.) — średniowieczny kościół katedralny lub kolegiata. [przypis edytorski]
tum (daw.) — świątynia. [przypis edytorski]
Tum (…) expectorat (łac.) — „Tak przerażenie pozbawia mnie wszelkiej przytomności” (Ennius u Cycerona [w:] Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes], III, 26; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
tum ją zobaczył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tu ją zobaczyłem. [przypis edytorski]
tum jest — tu jestem. [przypis edytorski]
tum — katedra. [przypis edytorski]
tum — kościół, katedra. [przypis edytorski]
Tum (…) omnes — Vergilius, Aeneida, V, 720. [przypis tłumacza]
tumor (daw.) — guz uciskający sąsiednie tkanki, nowotwór. [przypis edytorski]
tumor (łac.) — guz nowotworowy. [przypis edytorski]
tumor paedagogicus, właśc. timor paedagogicus (łac.) — gra słów, zamiast timor paedagogicus: lęk przed nauczycielem (tj. szacunek dla autorytetu), dowcipny autor listu pisze tumor: guz. [przypis edytorski]
Tum porro (…) rerum — Lucretius, De rerum natura, V, 223. [przypis tłumacza]
tum — średniowieczna katedra. [przypis edytorski]
tum — średniowieczna nazwa katedry. [przypis edytorski]
tum — świątynia. [przypis edytorski]
tum św. Szczepana — gotycka katedra św. Szczepana, jeden z symboli Wiednia, najważniejsza świątynia w stolicy Austrii. [przypis edytorski]
tumski (daw.) — (o kościele) katedralny a. kolegiacki. [przypis edytorski]
tum (starop.) — kościół kolegiacki lub katedralny. [przypis redakcyjny]
tum — staropolskie określenie katedry lub kolegiaty. [przypis edytorski]
tum (…) trząsł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: tu trząsłem. [przypis edytorski]
Tumu a. Atum — bóg stwórca, bóstwo solarne powiązane z Re. [przypis edytorski]
tumulandi (łac.) — dosł. mający być pogrzebani; nieboszczycy. [przypis redakcyjny]
tumult (daw.) — zamieszki. [przypis edytorski]
tumult (daw.; z łac. tumultus: zgiełk, rozruch) — zamieszki (często na tle wyznaniowym); zamieszanie, zamęt; tu forma zdr.: tumulcik. [przypis edytorski]
tumult (daw., z łac. tumultus: zgiełk, zamęt, starcie) — rozruchy, zamieszki. [przypis edytorski]
tumult — tu: zamieszki. [przypis edytorski]
tumultu — zbiegowiska, zgiełku. [przypis redakcyjny]
tumult — zamieszanie. [przypis edytorski]
tumult — zamieszanie, zgiełk spowodowany wieloma osobami będącymi w ruchu. [przypis edytorski]
tumult — zamieszki, awantury. [przypis edytorski]
tumult — zamieszki, zgiełk. [przypis edytorski]
tumult — zbiegowisko, hałas. [przypis redakcyjny]
tumult — zgiełk, zamieszanie. [przypis edytorski]
tumult — zgiełk, zamieszanie spowodowane ruchem wielu osób. [przypis edytorski]
tumult (z łac.) — zamieszanie. [przypis edytorski]
Tum vertice (…) ruinam (łac.) — „Z głową odkrytą stawał na deszczu nawalnym,/ Wśród grzmotów i piorunów rozpętanych w niebie” (Silius Italicus, Punica, I, 250; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
tum was czekał — dziś: tu was czekałem. [przypis edytorski]
tum wybrał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tu wybrałem. [przypis edytorski]
tum (z niem.) — średniowieczny kościół katedralny lub kolegiata. [przypis edytorski]
tum (z niem.) — świątynia; kościół kolegiacki a. katedralny. [przypis edytorski]
tum zrywała — dziś: tu zrywałam. [przypis edytorski]
Tunbridge Wells — angielskie miasto w hrabstwie Kent, ok. 50 km na płd.-wsch. od centrum Londynu; od 1909 nosi oficjalną nazwę Royal Tunbridge Wells. [przypis edytorski]
Tunc (…) firmo — Vergilius, Aeneida, VI, 261. [przypis tłumacza]
tunc (łac.) — wtedy, wówczas. [przypis edytorski]
Tunda? — Rozumiecie? [przypis autorski]
tundra — bezdrzewne zbiorowisko roślinności w zimnym, okołobiegunowym klimacie na półkuli północnej, składające się głównie z mchów i porostów, w południowym pasie także z roślin zielnych i krzewinek. [przypis edytorski]
tunėti — tirštėti, tumėti. [przypis edytorski]
tunetański — dziś popr: tuniski (przym. od nazwy Tunis). [przypis edytorski]
tunika Dejaniry (mit. gr.) — Dejanira, żona Herkulesa, który zabił zatrutą strzałą centaura Nessosa, gdy ten próbował zgwałcić Dejanirę. Umierając centaur podarował Dejanirze swoją tunikę splamioną krwią, twierdząc, że ma ona moc zapewnienia miłości męża. Dejanira posłała Herkulesowi tę tunikę, gdy zakochał się w innej kobiecie, Joli. Herkules zmarł w męczarniach po włożeniu tuniki, która na skutek działania zatrutej krwi Nessosa, przywarła do jego ciała i spaliła go żywcem; „tunika Dejaniry” to synonim nieznośnego, zabójczego cierpienia, które więzi ofiarę w swej mocy i od którego nie ma ucieczki. [przypis edytorski]
tunika — w staroż. Rzymie przewiązywany w pasie wełniany ubiór z krótkimi rękawami, odpowiednik greckiego chitonu. Plaut swobodnie miesza realia rzymskie i greckie, wprowadzając w greckim Efezie tuniki, impluvium, odniesienia do senatu. [przypis edytorski]
tunika zaprawiona krwią… Nessosa — według legendy greckiej centaur Nessos, zraniony śmiertelnie przez Heraklesa, nakłonił podstępnie żonę bohatera, Dejanirę, do zaczerpnięcia z jego rany krwi, która miała jej zapewnić wierność małżonka. Gdy Dejanira wręczyła Heraklesowi szatę zabarwioną krwią Nessosa, całe jego ciało zaczęła palić straszliwa trucizna. Bohater, nie mogąc znieść okropnych mąk, zbudował stos, na którym żywcem spłonął. [przypis redakcyjny]
Tunis — miasto portowe w płn. Afryce, ob. stolica Tunezji, ok. 17 km od dawnej Kartaginy; w XII–XVI w. jedno z najbogatszych miast muzułmańskich, stolica państwa Hafsydów. [przypis edytorski]
Tunstal (1476–1559) — sekretarz Henryka VIII, matematyk i filozof. [przypis tłumacza]
Tun', vetule (…) escas (łac.) — „Więc, staruszku, gromadzisz żer dla cudzych uszu?” (Aulus Persius Flaccus, Satirae, I, 22; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
tuočės — tuomet. [przypis edytorski]
Tu oczy obróciwszy ku złotemu słońcu (…) chcieć śnić do życia końca i po życia końcu… — K. Tetmajer, Poezje, S. III, s. 31. [przypis autorski]
Tuo (…) omnia — Cicero, Tusculanae quaestiones [wyd. też pod tytułem: Tusculanae disputationes] I, 25; Cicero, De naturae deorum III, 35. [przypis tłumacza]
Tuo tarpu motina (…) išpirko — Raguvos parapijoj ne motina sėd ant skrynios, bet viena mergaitė draugė jaunosios, kurią mytulis su vynu pačestavojęs įperk kraitį. Jaunoj papuoš arklu su abrusais, o Kraičiavežiams duod juosteles. [przypis autorski]
tupa — dziś popr.: tupie. [przypis edytorski]
tupając — dziś: tupiąc. [przypis edytorski]
tupecik — włosy spiętrzone nad czołem (element mody okresu romantyzmu bądź sposób na zasłonięcie łysiny). [przypis edytorski]
