Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 12584 przypisów.
polor — grzeczność, dobre maniery. [przypis edytorski]
polor — kultura towarzyska, dobre maniery, wytworność. [przypis edytorski]
polor — kultura towarzyska, rozumiana przede wszystkim jako zachowywanie dobrych manier i znajomość obyczajów. [przypis edytorski]
polor — ogłada, dobre maniery, kultura towarzyska. [przypis edytorski]
polor — ogłada, kultura towarzyska, dobre maniery. [przypis edytorski]
polor — ogłada towarzyska, dobre maniery. [przypis edytorski]
polor — tu: dobre maniery. [przypis edytorski]
polor — wytworność. [przypis edytorski]
Polos (V w. p.n.e.) — grecki nauczyciel retoryki, uczeń Gorgiasza, znany tylko z dialogów Platona. [przypis edytorski]
Polos — żyjący na przełomie V i IV wieku p.n.e. retor i filozof grecki. Jeden z bohaterów dialogu Platona zatytułowanego Gorgiasz. [przypis edytorski]
polotny — odznaczający się lekkością. [przypis edytorski]
polot — tu: lot. [przypis edytorski]
polowiczko — polowanie. [przypis edytorski]
polowy — tu: stróż pilnujący dworskich pól. [przypis edytorski]
polowy — w majątku ziemskim: nadzorca ludzi pracujących w polu. [przypis edytorski]
polśniony (neol.) — otoczony blaskiem. [przypis edytorski]
polską kopię amerykańskiego Colta 1911 — o nazwie własnej „Vis” — Choć Vis był niewątpliwie wzorowany na Colcie 1911, nie można nazwać go dokładną kopią — polscy inżynierowie wprowadzili niewielkie modyfikacje. [przypis edytorski]
Polska Agencja Telegraficzna (PAT) — polska rządowa agencja prasowa, działająca w okresie międzywojennym. [przypis edytorski]
Polska Armia Ludowa (PAL) — lewicowa konspiracyjna organizacja zbrojna utworzona w 1943 r., jej przywódcą był Henryk Borucki. Jej żołnierze uczestniczyli w powstaniu warszawskim. Rozwiązana w styczniu 1945 r., większość jej członków wstąpiła do ludowego Wojska Polskiego. [przypis edytorski]
polska kiszka — tu: pęknięta dętka, przedziurawione koło; flak. [przypis edytorski]
Polska miała dwóch arcybiskupów — w oryg. łac. quod suo tempore Polonia duos metropolitanos cum suis suffraganeis continebat. W 1000 r. podczas zjazdu gnieźnieńskiego utworzono polskie arcybiskupstwo w Gnieźnie (metropolię kościelną) oraz biskupstwa w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. Arcybiskupem gnieźnieńskim został brat św. Wojciecha, Radzim-Gaudenty. Jeszcze w 968 r. powstało biskupstwo misyjne w Poznaniu, a urząd na nim sprawował Unger, następca po pierwszym biskupie Polski, Jordanie. Nie otrzymawszy urzędu metropolity gnieźnieńskiego w r. 1000, Unger uzyskał dla siebie dożywotnie wyłączenie spod zwierzchności Gniezna. Pewność, z jaką kronikarz mówi o istnieniu dwóch arcybiskupstw tłumaczyć można albo tym, że uznał za niezależne w czasach Chrobrego metropolie kościelne Gniezno z Radzimem-Gaudentym i Poznań z Ungerem, albo też wpłyneła na tę jego opinię wiedza o pobycie w Polsce (w l. 1004–1009) św. Brunona z Kwerfurtu, arcybiskupa misyjnego. [przypis edytorski]
Polska Organizacja Wojskowa — tajna struktura polityczno-bojowa o charakterze niepodległościowym założona przez piłsudczyków w okresie I wojny światowej. [przypis edytorski]
Polska Partia Socjalistyczna (PPS) — lewicowa partia polityczna założona w listopadzie 1892 podczas tzw. zjazdu paryskiego (początkowo pod nazwą Związek Zagraniczny Socjalistów Polskich); PPS stawiała sobie za cel walkę zarówno o prawa pracownicze, jak i niepodległość Polski, która miała być państwem demokratycznym, zapewniającym poszanowanie praw każdego obywatela bez względu na pochodzenie społeczne, rasę, narodowość i wyznanie, a także wolność słowa, bezpłatną edukację, ochronę praw robotniczych (m.in. 8-godzinny dzień pracy). Już sierpniu 1893 r. doszło do rozłamu, z PPS wyszła część członków, przedkładające internacjonalne cele socjalistyczne nad niepodległościowe; grupa ta utworzyła Socjal-Demokrację Królestwa Polskiego. Do działaczy PPS należeli m.in. Józef Piłsudski, Stanisław Wojciechowski, Aleksander Sulkiewicz, Kazimierz Pietkiewicz, Stefan Bielak, Tomasz Arciszewski, Rajmund Jaworowski, Marian Malinowski, Mieczysław Niedziałkowski, Feliks Perl, Zygmunt Zaremba, Bronisław Ziemięcki i in. Organem organizacji był „Robotnik”. PPS działał również w międzywojniu, następnie konspiracyjnie podczas II wojny światowej; w grudniu 1948 r. krajowa część partii została połączona z PPR (Polską Partią Robotniczą), tworząc PZPR (Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, zaś na emigracji działała dalej niezależna struktura PPS (z Adamem Ciołkoszem i Zbigniewem Zarembą na czele). [przypis edytorski]
Polska Większa — Wielkopolska (dosł. tłum. z łac. Polonia Maior). [przypis edytorski]
Polska zdziecinniała — tytuł rozdziału Legendy Młodej Polski Stanisława Brzozowskiego. [przypis edytorski]
polski (daw.) — polonez. [przypis edytorski]
polskiego; obcym — te słowa zostały dopisane w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
Polskiemu — dziś popr. małą literą: polskiemu. [przypis edytorski]
polskiemu narodu — dziś popr.: polskiemu narodowi. [przypis edytorski]
Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” — najstarsze polskie towarzystwo promujące aktywność fizyczną, założone we Lwowie w 1867; miało swoje oddziały w całej Galicji; później pojawiły się oddzielne, regionalne organizacje sokole w pozostałych zaborach, scalone w 1919 w jeden związek. [przypis edytorski]
polskie [uchodźstwo] w roku 1915 — podczas I wojny światowej z powodu ofensywy państw centralnych w połowie 1915 w głąb Imperium Rosyjskiego uciekło ok. miliona Polaków z terenów Królestwa Polskiego i Galicji. [przypis edytorski]
Polski hymn państwowy — pierwotny tekst autorstwa Józefa Wybickiego powstał w Reggio nell'Emilia jako żołnierska piosenka śpiewana do popularnej melodii mazurka i po raz pierwszy został wykonany publicznie 20 lipca 1797 r. na uroczystości na cześć twórcy Legionów Polskich, gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Ogłoszony drukiem w Warszawie w 1806 r. uległ modyfikacji: zmieniono kolejność strof (trzecia znalazła się w miejscu drugiej) oraz usunięto strofę czwartą i szóstą. Szczególnie wymowa strofy czwartej, zaczynającej się od słów: „Niemiec, Moskal nie osiędzie (…)” byłaby nietaktem wobec przyszłego władcy tworzącego się właśnie Księstwa Warszawskiego, króla saskiego Fryderyka Augusta oraz posunięciem niedyplomatycznym w obliczu pertraktacji prowadzonych przez Napoleona z Aleksandrem I, uwieńczonych pokojem w Tylży w 1807 r. (Wybicki doskonale znał kulisy ówczesnych działań politycznych, będąc w nie zaangażowany osobiście). Zmieniony tekst, po dalszych poprawkach (m.in. w zakresie uwspółcześnienia form gramatycznych i pewnych zmianach leksykalnych) stał się podstawą dzisiejszej wersji hymnu narodowego; oficjalnie Pieśń Legionów Polskich we Włoszech stała się hymnem państwowym decyzją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w 1927 roku. [przypis edytorski]
polski język może się używać — dziś: język polski może być używany. [przypis edytorski]
polski korytarz (niem. Polnischer Korridor) — w niem. nomenklaturze polit. lat 20. XX. w., naznaczonej ekspansywnością terytorialną, określenie stosowane w odniesieniu do obszaru polskiego województwa pomorskiego, niebędącego wcale (jak sugerowałoby słowo „korytarz”) wąskim przesmykiem, lecz na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 oddzielającego Prusy Wschodnie od reszty Niemiec; przyznane Rzeczpospolitej Polskiej tereny z dostępem do morza obejmowały daw. Prusy Zachodnie, zamieszkałe w większości przez Kaszubów i ludność polską, Gdańsk otrzymał status wolnego miasta; Republika Weimarska prowadziła politykę rewizjonistyczną, dążąc do korekty granic traktatowych poprzez międzynarodowy arbitraż i zagarnięcia polskiego Pomorza; ostatecznie spór o te tereny stał się jednym z pretekstów wszczęcia II wojny światowej i ataku Niemiec na Polskę: kanclerz III Rzeszy Adolf Hitler wystosował w październiku 1938 r. ultimatum, żądając od Polski zgody na aneksję przez Niemcy Gdańska na budowę eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej, które miały przechodzić przez polskie województwo pomorskie, oferując w zamian przedłużenie paktu o nieagresji, jednak Polska odmówiła przyjęcia ultimatum. [przypis edytorski]
polski — polonez. [przypis edytorski]
Polski Stronnictwo Ludowe „Piast” — partia ludowa powstała w kwietniu 1914 w wyniku rozłamu w Polskim Stronnictwie Ludowym na prawe i lewe skrzydło, początkowo działająca w Galicji, po 1918 w całym kraju, mająca charakter centrowy, z tendencjami do sojuszu z prawicą; najsilniejsza partia chłopska w sejmie II RP. [przypis edytorski]
polski taniec — polonez (z fr. danse polonaise), majestatyczny taniec dworski, którym rozpoczynano tradycyjnie bale. [przypis edytorski]
polstrowanie — obicie polstramem, tapicerka ze sztucznej skóry. [przypis edytorski]
polstrowany (z niem.) — wyściełany. [przypis edytorski]
Polszcze (daw. forma) — dziś: (o) Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze (daw.) — Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze — dziś popr. forma Msc.: Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze — dziś popr. forma N., Msc.lp: Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze — dziś popr. forma N.,Msc.lp: Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze — dziś popr. forma: Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze (starop.) — daw. forma Ms.; dziś: (w) Polsce. [przypis edytorski]
Pol, Wincenty (1807–1872) — poeta, geograf i etnograf, uczestnik powstania listopadowego. [przypis edytorski]
Pol, Wincenty (1807–1872) — poeta, geograf-samouk, kawaler orderu Virtuti Militari uzyskanego w powstaniu listopadowym. [przypis edytorski]
Pol, Wincenty (1807–1872) — poeta, twórca wierszy o tematyce i stylizacji ludowej, także patriotycznych (zob. Pieśń o ziemi naszej wyd. 1843; Mohort 1855); uczestnik powstania listopadowego; ciężko poturbowany podczas rabacji galicyjskiej (1846) porzucił wcześniejsze poglądy na romantyczną modłę chłopomańskie i demokratyczne i stał się zwolennikiem konserwatywnego programu społecznego; największe zasługi położył jako przyrodnik i geograf. [przypis edytorski]
Pol, Wincenty (1807–1872) — polski poeta i geograf. [przypis edytorski]
Polyhymnia (mit. gr.) — muza śpiewu chóralnego. [przypis edytorski]
Polyommatus — modraszek. [przypis edytorski]
polyphloisboio thalattēs — πολυφλοίσβοιο θαλάσσης, głośno szumiące, huczące morze; epitet używany przez Homera (zob. np. Iliada I 34). [przypis edytorski]
po macku — po omacku; na oślep. [przypis edytorski]
pomada (daw.) — mieszanka tłuszczu, wosku i perfum, nakładana na włosy, zmiękczająca je i nadająca połysk. [przypis edytorski]
pomada — środek kosmetyczny do smarowania włosów dla nadania im połysku i miękkości. [przypis edytorski]
pomada — tłusty, pachnący środek kosmetyczny używany dawniej do smarowania włosów dla nadania im połysku i miękkości. [przypis edytorski]
pomadka — tu w zn.: miękki cukierek. [przypis edytorski]
pomadować włosy — smarować włosy pomadą, czyli kosmetykiem do włosów na bazie wosku i tłuszczu, pomagającym w układaniu fryzury oraz nadającym połysk. [przypis edytorski]
po mału (daw.) — trochę, nieco. [przypis edytorski]
po mału — mało; por. po trosze. [przypis edytorski]
po mału (starop. forma) — dziś: pomału; z wolna, stopniowo. [przypis edytorski]
pomazaniec ziemski — król (od użycia olejów świętych w ceremonii koronacji). [przypis edytorski]
Pomazany — pomazaniec, namaszczony (olejem na władcę, kapłana lub proroka) to dosłowne znaczenie hebrajskiego słowa „mesjasz”, którego tłumaczeniem jest greckie słowo „Chrystus”. [przypis edytorski]
po megarejsku — tu: na sposób sofistów z Megary, używając niejednoznaczności potocznego języka do tworzenia paradoksów, pozornie sprzecznych wniosków. [przypis edytorski]
pomer — dziś popr.: umarł. [przypis edytorski]
pomerła (gw.) — pomarła, zmarła. [przypis edytorski]
pomerł — dziś popr.: pomarł; pomrzeć: umrzeć. [przypis edytorski]
Pometi a. Suessa Pometia — być może miasto w kraju Wolsków. [przypis edytorski]
pomezańskiego — diecezja pomezańska miała stolicę w Kwidzynie. [przypis edytorski]
pomiara (starop.) — umiar. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw., gw.) — pojąć, zrozumieć. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zastanowić się. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zorientować się. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zorientować się w czymś. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zorientować się, zauważyć. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zrozumieć. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zrozumieć. [przypis edytorski]
pomiarkować (gw.) — zrozumieć, pojąć. [przypis edytorski]
pomiarkować (gw.) — zrozumieć. [przypis edytorski]
pomiarkować się (daw.) — opamiętać się, pohamować się. [przypis edytorski]
pomiarkować się (daw.) — tu: pohamować się. [przypis edytorski]
pomiarkowanie (daw., gw.) — rozeznanie, zrozumienie. [przypis edytorski]
pomiar — udział, część. [przypis edytorski]
pomidorowiec — klerykał. [przypis edytorski]
pomiędzy Achiwy — między Grekami. [przypis edytorski]
pomiędzy kamraty — dziś: pomiędzy kamratami. [przypis edytorski]
pomiędzy Rosją i Anglią wybuchła wojna — 28 marca 1854 Anglia i Francja wypowiedziały wojnę Rosji, stając się sprzymierzeńcami Imperium osmańskiego w wojnie krymskiej (1853–1856). [przypis edytorski]
pomiędzy tylu — dziś popr. forma N.lm: pomiędzy tyloma. [przypis edytorski]
pomięszać — dziś popr. pisownia: pomieszać. [przypis edytorski]
pomięszać (starop. forma) — pomieszać. [przypis edytorski]
pomięszanie (daw.) — dziś: zmieszanie. [przypis edytorski]
pomięszanie (daw.) — pomieszanie, zmieszanie. [przypis edytorski]
pomięszanie — dziś: pomieszanie. [przypis edytorski]
pomięszanie — dziś popr.: pomieszanie. [przypis edytorski]
pomięszanie — tu: obłęd. [przypis edytorski]
pomięszany (daw.) — dziś: zmieszany. [przypis edytorski]
pomięszany — dziś popr. pisownia: pomieszany. [przypis edytorski]
pomięszany — dziś popr.: zmieszany. [przypis edytorski]
pomięszany — dziś: zmieszany. [przypis edytorski]
