Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8672 przypisów.
munsztuk — ustnik; trąbić przez munsztuk: cicho. [przypis redakcyjny]
munsztuku — wędzidło. [przypis edytorski]
munsztuk (z niem. Mundstück: ustnik) — kiełzno; element uprzęży, którego główną częścią jest wędzidło, zakładany na pysk koński i służący do kierowania koniem; szczególnie: narowistym i nieposłusznym. [przypis edytorski]
munsztuk (z niem. Mundstück) — ustnik. [przypis edytorski]
munsztułuk (daw.) — nagroda. [przypis redakcyjny]
munsztułuk (daw.) — nagroda za dobrą nowinę. [przypis edytorski]
munsztułuk — nagroda, napiwek. [przypis redakcyjny]
munsztułuk (z tur.) — napiwek za dobrą wiadomość. [przypis edytorski]
munus (łac.) — urząd (kanclerz). [przypis redakcyjny]
munus (łac.) — urząd. [przypis redakcyjny]
mu (…) patrzał — dziś: wyglądał mu na (kogoś: szpiega itp.). [przypis edytorski]
Murań (słow. Muráň) — mierzący 1890 m szczyt Tatr Bielskich na Słowacji, usytuowany w ich grani głównej, pierwszy od zachodu wyróżniający się wierzchołek, o charakterystycznym kształcie (identyfikowanym jako przypominający łeb tygrysa lub żabę), schodzący następnie do wyraźnej, siodłowatej przełęczy, Murańskiej Przehyby. [przypis edytorski]
Murań — szczyt w Tatrach Bielskich na Słowacji (1890 m n.p.m.). [przypis edytorski]
Murat, Anna, księżna de Mouchy (1841–1924) — córka Luciena Murata, wnuczka Joachima Murata i Karoliny Bonaparte, od 1865 żona Antoine'a de Noailles (1841–1909), księcia Mouchy. [przypis edytorski]
murawa — gęsta trawa. [przypis edytorski]
murawa — gęsta trawa. [przypis edytorski]
Murawa — prawdop. chodzi o Marzannę, symbolizującą śmierć. [przypis edytorski]
murawica — trawa; por. murawa. [przypis edytorski]
Murawiew, właśc. Michaił Nikołajewicz Murawjow (1796–1866) — rosyjski działacz państwowy; w 1863 mianowany generał-gubernatorem na Litwie, z nieograniczonymi pełnomocnictwami i zadaniem stłumienia powstania styczniowego; stosował odpowiedzialność zbiorową i terror, zyskując przydomek „Wieszatiel”. [przypis edytorski]
Murawiow, Michaił (1796–1866) — rosyjski konserwatywny działacz państwowy, zarządzał gubernią wileńską w latach 1863-1865 podczas tłumienia powstania styczniowego; posiadał przydomek „Wieszatiel”. [przypis edytorski]
Murawiow, Michaił Nikołajewicz (1796–1866) — konserwatywny, nacjonalistyczny polityk ros., hrabia, uczestnik wojen z Napoleonem I (1812–1814), ranny pod Borodino; jako urzędnik carski (wicegubernator witebski 1827, gubernator mohylewski 1828, gubernator grodzieński 1831, gubernator kurski 1835, gubernator wileński 1863) dążył do unifikacji podległych mu prowincji, dawnych ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego z Rosją, zwalczając przy tym wszelkie wpływy polskie w 1863 mianowany generał-gubernatorem na Litwie, z nieograniczonymi pełnomocnictwami i zadaniem stłumienia powstania styczniowego; stosował odpowiedzialność zbiorową i terror, zyskując przydomek „Wieszatiel”. Brał udział w tłumieniu powstania listopadowego na Litwie. W 1835 r. został mianowany . Zasłynął tam skutecznym ściąganiem zaległości podatkowych. Wyrobił sobie opinię urzędnika bezwzględnie egzekwującego wszelkie obowiązki państwowe, stosującego przy tym twarde metody postępowania. W 1839 r. został członkiem tajnej rady cesarskiej i dyrektorem departamentu podatkowego. W 1842 r. otrzymał godność senatora i otrzymał kierownictwo korpusu geodezyjnego. W 1849 r. wszedł do Rady Państwa otrzymując jednocześnie stopień generała lejtnanta. W 1857 r. został ministrem dóbr państwowych. Już w latach 30. i 40., działając w komitecie opracowującym nowe sposoby zarządzania chłopami skarbowymi, był zwolennikiem utrzymania poddaństwa chłopów. Teraz również sprzeciwiał się przygotowywanej reformie włościańskiej. Gdy nie udało mu się zapobiec projektowi objęcia uwłaszczeniem również chłopów państwowych, podał się jesienią 1862 r. do dymisji. generał-gubernator wileński w czasie tłumienia powstania styczniowego (1863–1865). [przypis edytorski]
Murawjew, właśc. Murawjow, Michaił Nikołajewicz (1796–1866) — ros. działacz państwowy; w 1863 mianowany generał-gubernatorem na Litwie, z nieograniczonymi pełnomocnictwami i zadaniem stłumienia powstania styczniowego; stosował odpowiedzialność zbiorową i terror, zyskując przydomek Wieszatiel. [przypis edytorski]
Murawjew — właśc. Murawjow, Michaił Nikołajewicz (1796–1866): ros. działacz państwowy; w 1863 mianowany generał-gubernatorem na Litwie, z nieograniczonymi pełnomocnictwami i zadaniem stłumienia powstania styczniowego; stosował odpowiedzialność zbiorową i terror, zyskując przydomek Wieszatiel. [przypis edytorski]
Mur Chiński — znany w dzisiejszej postaci mur zbudowano w XV w., w opisywanych czasach (XIII w.) chińskie fortyfikacje nie były tak rozległe i nie miały ciągłości. [przypis edytorski]
Murcja — kraina hist. w płd.-wsch. Hiszpanii; od XI w. Murcja była samodzielnym emiratem, od 1243 pod protektoratem Kastylii; od 1266 aż do 1833 stanowiła chrześcijańskie Królestwo Murcji, będące częścią Korony Kastylii. [przypis edytorski]
Murdelio — polski herb szlachecki, przyniesiony z Chorwacji: w polu czerwonym, pod półksiężycem z zaćwieczonym krzyżem łacińskim złotym, takaż gwiazda, w klejnocie pół gryfa srebrnego, o orężu złotym, labry czerwone, podbite złotem. Heraldyk Paprocki wskazuje jako pierwszego nosiciela tego herbu przybyłego z Chorwacji rycerza imieniem Jerzy, który w poł. XV w. miał wspomóc króla polskiego w walce z zakonem krzyżackim; od kraju pochodzenia (Croatia) dano mu nazwisko Karwat. Nazwisko Piotrowicz, zarówno jak Murdelio, jest wymieniane wśród noszących ten herb. Istnieje jednak odrębny herb Piotrowicz, nieco odmienny (w polu błękitnym, pod krzyżem złotym takiż półksiężyc z taką samą sześciopromienną gwiazdą między rogami. Nad hełmem w koronie trzy pióra strusie: złote między błękitnymi; labry błękitne podbite złotem), wywodzący się od herbu Murdelio lub od herbu Leliwa i przysługujący Piotrowiczom na Żmudzi. [przypis edytorski]
murena — drapieżna ryba węgorzokształtna. [przypis edytorski]
murenowąż — prawdopodobnie określenie mureny, czyli drapieżnej ryby węgorzokształtnej. [przypis edytorski]
mureny — poławia się i w Dnieprze na wiosnę, ryba ta morska, pod imieniem węgorzownicy pstrej znana (muraenophis helena) a podług dawniejszych pisarzy murena helena mająca nazwisko, szczupła, długa, ściśniona, grubo wstęgowata, cokolwiek do węgorza podobna, lecz nie ma płetw brzuchowych ani piersiowych; zwykle najwięcej trzy stopy ma długości. Utopionych ciało z chciwością kawałkami wydziera. Rzymianie, którzy smaczne jej mięso lubili, zmarłych niewolników, niekiedy i żywych, wrzucać kazali do tych sadzawek, w których węgorzownice trzymali, ażeby tym sposobem utuczyć te ryby. [przypis redakcyjny]
murer, właśc. maror — potrawa sederowa (gorczyca, chrzan), mająca przypominać gorycz życia Żydów w niewoli egipskiej. [przypis tłumacza]
Murger, Henri (1822–1861) — francuski pisarz i malarz; po zebraniu notatek na temat paryskiej cyganerii napisał na poły autobiograficzną powieść — Sceny z życia cyganerii. [przypis edytorski]
Murger, Henri (1822–1861) — francuski pisarz. [przypis edytorski]
Murgowie (mit. litew.) — duchy szczęśliwe [gdzie indziej autor daje objaśnienie: rycerze polegli w boju; Red. WL]. [przypis autorski]
Murgowie (mit. litew.) — duchy szczęśliwe [niżej autor daje objaśnienie: rycerze polegli w boju; Red. WL]. [przypis autorski]
Murgowie (mit. litew.) — duchy szczęśliwe, rycerze polegli w boju. [przypis autorski]
Murgowie (mit. litew.) — duchy szczęśliwe, rycerze polegli w boju. [przypis edytorski]
Murgowie (mit. litew.) — rycerze polegli w boju [tj. duchy szczęśliwe; Red. WL]. [przypis edytorski]
Murillo, Bartolomé Esteban (1617–1682) — hiszpański malarz barokowy. [przypis edytorski]
murinas (lenk.) — juodaodis. [przypis edytorski]
mur kurtynowy (archit.) — odcinek muru obronnego pomiędzy dwiema basztami. [przypis edytorski]
murłyka — obelga pochodząca od słowa murłykać, czyli mruczeć. [przypis edytorski]
Murmalt — Murmellius, humanista z końca XV w. [przypis tłumacza]
murmėti — neaiškiai kalbėti, bambėti. [przypis edytorski]
mur medyjski — opisany w ks. II, 4; zbudowany w VI w. p.n.e. przez babilońskiego króla Nabuchodonozora II jako obrona przed Medami, rozciągający się między Eufratem a Tygrysem, w miejscu największego zbliżenia tych rzek. [przypis edytorski]
murmulas — marmuras. [przypis edytorski]
murmurabant (łac.) — szemrali. [przypis redakcyjny]
murmurantom — neologizm od łac. murmuro, murmurare: mruczeć. [przypis edytorski]
murmur — szemranie. [przypis redakcyjny]
murog (białorus.) — siano najlepszego gatunku, pochodzące z suchych łąk położonych między polami uprawnymi. [przypis edytorski]
murog — siano bardzo dobrego gatunku, pochodzące z łąk położonych pomiędzy gruntami uprawnymi. [przypis edytorski]
murog — siano najlepszej jakości. [przypis edytorski]
Muromiec, Ilja — jeden z legendarnych ruskich bohaterów, znany z wielu ruskich bylin (ludowych poematów). [przypis edytorski]
Muromiec, Ilja — jeden z legendarnych ruskich bohaterów, znany z wielu ruskich bylin (ludowych poematów). [przypis edytorski]
murować będą — zamurowanie świątyni, w której schronił się Pauzaniasz (nie Pauzoniasz!), dawny zwycięzca spod Platei, oskarżony przez eforów spartańskich o zdradzieckie knowania z Persami (r. 470 prz. Chr.). [przypis redakcyjny]
Murowaniec — obecnie schronisko turytyczne w w Tatrach Wysokich, położone na Hali Gąsienicowej. [przypis edytorski]
Murray, John (1808–1892) — historyczny wydawca pierwszych przewodników turystycznych. [przypis edytorski]
Murray — tu: jeden z przewodników turystycznych wydawanych w Londynie przez Johna Murraya od 1836 r. [przypis edytorski]
Mur siedmiorakim otoczył go pasem — Komentatorowie Dantego różnie to miejsce wykładają: jedni pod figurą obronnego zamku otoczonego siedmiu murami rozumieją opokę filozofii, którą żadne szturmy głupstw ludzkich wstrząsnąć nie mogą; drudzy siedem cnót kardynalnych, jakich bez światła wiary można dostąpić, jako to: sprawiedliwość, siła woli umiarkowanie, roztropność, pojętność duchowa, mądrość i nauka. Albo też siedem bram jest godłem siedmiu sztuk wyzwolonych, a strumień piękny to symbol wymowy. [przypis redakcyjny]
murszeć — próchnieć, psuć się, sypać się; murszy — dziś popr. forma: murszeje. [przypis edytorski]
mury — daw. forma N.lm; dziś: murami. [przypis edytorski]
mury — dziś popr. forma N. lm: murami. [przypis edytorski]
mury — dziś popr. forma N. lm: murami. [przypis redakcyjny]
Mury Jerycha — powieść Tadeusza Brezy, pisana podczas II wojny światowej, przedstawiająca w krzywym zwierciadle II Rzeczpospolitą. [przypis edytorski]
mury, które niegdyś łączyły Pireus z naszym miastem — Pireus, port morski oddalony 8 km od Aten został połączony w l. 461–457 p.n.e. z miastem tzw. Długimi Murami przez Peryklesa, który kontynuował fortyfikację rozpoczętą przez Temistoklesa; po wojnie peloponeskiej w r. 404 p.n.e. Spartanie spalili Pireus i zburzyli mury. [przypis edytorski]
mury Pireja i Munichii — w Pireusie znajdowały się główne porty Aten, m.in. jeden z dwu portów wojennych, którego broniła twierdza na pobliskim wzgórzu Munichia. Silnie ufortyfikowany Pireus połączono z Atenami Długimi Murami, zapewniającymi bezpieczne połączenie pomiędzy oboma miastami, odległymi o ok. 6 km. [przypis edytorski]
mury (starop. forma) — dziś N.lm: (pod) murami. [przypis edytorski]
mury z dębowego lasu — chodzi o dębową palisadę. [przypis edytorski]
murza — książę. [przypis redakcyjny]
murza — murza [wym. mur-za] a. mirza [wym. mir-za], książę tatarski. [przypis edytorski]
Mur za Sichłem — obecna nazwa wioski: Murzasichle. [przypis edytorski]
Murzasichle — wieś podhalańska w Polsce, w województwie małopolskim, powiecie tatrzańskim, w gminie Poronin, położona bezpośrednio u podnóża Tatr, na skraju Tatrzańskiego Parku Narodowego. [przypis edytorski]
Murza Sichle — wioska pod Tatrami. [przypis autorski]
murza — wódz, książę tatarski. [przypis redakcyjny]
murza [wym. mur-za] a. mirza [wym. mir-za] — książę tatarski. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
murza (wym. mur-za) — książę tatarski. [przypis edytorski]
murza (z pers.) — wódz, książę tatarski. [przypis edytorski]
murz (gwar.) — grzybek pasożytniczy niszczący zboże. [przypis redakcyjny]
Murzynami — w oryginale niem. Mohren. [przypis edytorski]
Murzyn duszący Desdemonę — Otello, tytułowy bohater sztuki Shakepeare'a. [przypis edytorski]
Murzynowie — Nubowie, mieszkańcy Nubii (Abisynii). [przypis redakcyjny]
Murzynowie — [tu:] Maurowie. [przypis redakcyjny]
Murzyn — tu: drewniana figura, bardzo popularna w XIX w. wśród wyższych kręgów; użyta nazwa jest zgodna z obyczajami epoki i nie kryje żadnych pejoratywnych znaczeń. [przypis edytorski]
Murzyn — [tu:] książę mediolański Ludwik Sforca z przydomkiem il Moro. [przypis redakcyjny]
muškietą — senovinis dagtimi uždegamas šautuvas. [przypis edytorski]
muślimin — jest to właściwie l. mn. imiesłowu słowa arab. islam i oznacza tyle co: poddający się. Stąd wyrazy perskie muśliman i miusiulman; tę ostatnią formę, przyjętą przez Turków, myśmy przekształcili na muzułmanin. [przypis redakcyjny]
muślin — lekka, półprzezroczysta tkanina jedwabna. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina o luźnym splocie, często jedwabna i jednobarwna, używana na firany do ozdoby okien. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina o luźnym splocie, często jedwabna i jednobarwna, używana niegdyś na firanki do dekoracji okien. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina o luźnym splocie. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina o luźnym splocie. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina. [przypis edytorski]
muślin — półjedwabna tkanina. [przypis edytorski]
muślin — przezroczysta, cienka tkanina. [przypis edytorski]
muślin — przezroczysta tkanina o lekkim splocie. [przypis edytorski]
muślin — rodzaj lekkiej, półprzezroczystej tkaniny. [przypis edytorski]
muślin — rodzaj półprzezroczystej tkaniny. [przypis edytorski]
muštinis — senovės sidabrinis ar auksinis pinigas. [przypis edytorski]
muštinis — senovinis sidabrinis ar auksinis inigas. [przypis edytorski]
muš' — trump.: muša. [przypis edytorski]
musacea (biol.) — egzemplarz drzewa należącego do tropikalnej rodziny bananowatych (Musaceae). [przypis edytorski]
