Przypisy

stalny — stalowy. [przypis edytorski]

stalny — tu: stały, niezłomny. [przypis edytorski]

stalówka a. stalka — element pióra, blaszka dotykająca bezpośrednio papieru podczas pisania. W I połowie XX w. dzieci w szkołach uczyły się pisać piórem złożonym z drewnianej obsadki i metalowej stalówki, którą zanurzało się co chwilę w kałamarzu pełnym atramentu. Stalówki szybko się zużywały i trzeba było je często wymieniać. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]

stalówka a. stalka — przed II wojną światową pisano piórem, przy czym tzw. wieczne pióra były drogie, więc dzieci w szkołach używały zwykle pióra składającego się z podłużnej drewnianej obsadki z zamocowaną metalową stalówką, którą maczało się co chwilę w kałamarzu z atramentem. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]

stalówka — w czasach, w których powstała ta książka, pisano piórem, przy czym tzw. wieczne pióra były drogie, więc dzieci w szkołach używały zwykle pióra składającego się z podłużnej drewnianej obsadki z zamocowaną metalową stalówką, którą maczało się co chwilę w kałamarzu z atramentem. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]

stalony (daw.) — wzmocniony stalą. [przypis edytorski]

stalony [miecz] (starop.) — stalowy. [przypis edytorski]

stalony (starop. forma) — stalowy, ze stali. [przypis edytorski]

stalony (starop.) — stalowy. [przypis edytorski]

stalony (starop.) — stalowy, ze stali. [przypis edytorski]

stalony (starop.) — tu: stalowy. [przypis edytorski]

staloryt — rycina wykonana techniką, polegającą na wygrawerowaniu rysunku na płycie stalowej. [przypis edytorski]

stalować — zlecać wykonanie czegoś, zamawiać coś. [przypis edytorski]

stalowany — tu: załatwiony. [przypis edytorski]

stalugi — dziś popr.: sztalugi. [przypis edytorski]

stalyčia (lenk.) — sostinė. [przypis edytorski]

stambułka — fajka turecka, lulka. [przypis edytorski]

stambułka — fajka turecka. [przypis edytorski]

Stambuł — największe i najludniejsze miasto w Turcji; dawniej Konstantynopol, a wcześniej Bizancjum. [przypis edytorski]

Stamma, Philipp (ok. 1705–ok. 1755) — syryjski szachista mieszkający we Francji i Anglii; autor książki Essai sur le jeu des echecs (Szkic o grze w szachy, 1737). [przypis edytorski]

Stammgast (niem.) — stały gość. [przypis edytorski]

Stampa, Gaspara (1523–1554) — poetka włoska. [przypis edytorski]

stamped, popr.: stampede (ang.) — popłoch, nagła panika w stadzie zwierząt. [przypis edytorski]

stańczycy — konserwatywne stronnictwo w Galicji reprezentujące program ugodowy wobec Austrii, skierowany przeciwko ruchowi wyzwoleńczemu. [przypis edytorski]

stańczycy — krakowscy konserwatyści z przełomu XIX i XX w., skupieni wokól czasopisma „Teka Stańczyka”. [przypis edytorski]

stańczyk — członek konserwatywnego stronnictwa w Galicji, reprezentującego program ugodowy wobec Austrii, sprzeciwiającego się ruchom wyzwoleńczym, niepodległościowym; na przełomie XIX i XX w. krakowscy konserwatyści skupieni byli wokół czasopisma „Teka Stańczyka”. [przypis edytorski]

Stańczyk (ok. 1480–1560) — błazen na dworze kilku polskich królów z dynastii Jagiellonów; przypisuje się mu cięty dowcip i polityczną mądrość. [przypis edytorski]

stańczyk — tu: błazen. [przypis edytorski]

stańże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: stań wreszcie, stań koniecznie. [przypis edytorski]

stanąć (daw.) — wystarczyć. [przypis edytorski]

stanąć dęba — sprzeciwić się, stawić zdecydowany opór. [przypis edytorski]

stanąć dęba — unosić się, stojąc na tylnych nogach. [przypis edytorski]

stanąć na czole — dziś: stanąć na czele; objąć przywództwo a. wieść prym. [przypis edytorski]

stanąć na wstręcie (daw.) — przeszkodzić. [przypis edytorski]

stanąć na wstręcie komuś (daw.) — przeszkodzić komuś. [przypis edytorski]

stanąć na wstręcie — przeszkodzić. [przypis edytorski]

stanąć na załodze — dziś: stanąć jako załoga. [przypis edytorski]

stanąć okoniem — oprzeć się, postawić się, zbuntować się. [przypis edytorski]

stanąć (starop.) — tu: ustać (zakończyć się). [przypis edytorski]

stanąć — tu: stawić się. [przypis edytorski]

stanąć za coś (daw.) — stanowić wystarczającą równowartość czegoś. [przypis edytorski]

stanąć za (coś/kogoś) — stanowić równowagę lub równowartość dla (czegoś/kogoś). [przypis edytorski]

stanąć za coś — wystarczyć zamiast czegoś. [przypis edytorski]

stanca (z wł.) — strofa. [przypis edytorski]

stanca (z wł.) — tu: strofa. [przypis edytorski]

stanca (z wł.) — tu: strofa; typ strofy zastosowanej (po raz pierwszy w historii literatury) przez Dantego to tercyna, czyli strofa trójwersowa, przy czym układ rymów kolejnych strof (mianowicie: aba, bcb, cdc, ded itd.) tworzy rodzaj konstrukcji łańcuchowej. [przypis edytorski]

stancja (daw.) — izba, pokój, zwłaszcza wynajmowane; dziś: mieszkanie a. pokój wynajmowane uczniom a. studentom uczącym się poza miejscem stałego zamieszkania. [przypis edytorski]

stancja (daw.) — sypialnia, pokój gościa. [przypis edytorski]

stancja (daw.) — tu: pokój. [przypis edytorski]

stancja — mieszkanie, kwatera. [przypis edytorski]

stancja — mieszkanie, odnajmowane uczniom lub studentom. [przypis edytorski]

stancja — tu: mieszkanie. [przypis edytorski]

stancyi — dziś popr. pisownia: stancji. [przypis edytorski]

Standartenführer — stopień paramilitarny w bojówkach SA, który odpowiadał stopniowi pułkownika w armii. [przypis edytorski]

stan (daw.) — państwo; tu lm: stany, ponieważ Szwajcaria stanowi federację autonomicznych kantonów (stanów), których rząd ma siedzibę w Bernie. [przypis edytorski]

stan (daw.) — talia. [przypis edytorski]

stan (daw.) — wcięcie w pasie, talia. [przypis edytorski]

standbuchy (daw. niem. Standbuch, z Stand: stan, Buch: księga) — rejestry stanu posiadania, księgi inwentarzowe. [przypis edytorski]

Stande, Stanisław Ryszard (1897–1937) — poeta i tłumacz, należący do Komunistycznej Partii Polski. [przypis edytorski]

Standpunkt (niem.) — stanowisko. [przypis edytorski]

Standrecht (niem.) — sąd doraźny, działający w przyspieszonym trybie. [przypis edytorski]

stangret — dawniej osoba powożąca końmi w bryczce lub karecie, będąca w służbie u właściciela pojazdu, ubrana w stosowną liberię (tj. rodzaj munduru). [przypis edytorski]

stangret — służący powożący końmi w bryczce, karecie. [przypis edytorski]

stangret — służący powożący końmi w bryczce, karecie. [przypis edytorski]

stangret — służący powożący końmi w bryczce, karecie. [przypis edytorski]

stangret — służący powożący końmi w bryczce, powozie lub karecie. [przypis edytorski]

stangret — woźnica, furman. [przypis edytorski]

stan — hist.: warstwa społeczna; daw.: grupa zawodowa. [przypis edytorski]

Stanhope, Hester Lady (1776–1839) — podróżniczka, pochodząca z wysokiej arystokracji brytyjskiej. [przypis edytorski]

Stanhope, Hesther (1776–1839) — brytyjska awanturniczka i podróżniczka; w 1810 wyruszyła na M. Śródziemne, przeżyła rozbicie statku, przez dwa lata podróżowała po Grecji, wyspach greckich i na Bliskim Wschodzie, w 1814 zamieszkała w Libanie; słynęła z ekscentryczności, nosiła wyłącznie męskie ubrania i paliła fajkę wodną. [przypis edytorski]

stanica (daw.) — strażnica wojskowa na terenie położonym niedaleko granicy państwa. [przypis edytorski]

staniczek (starop., zdrobn.) — mająteczek. [przypis edytorski]

staniczek — tu: zdr. od wyrazu stan. [przypis edytorski]

staniczek — zdrobn. od stanik, tu zapewne w znaczeniu: górna część sukni, od pasa do ramion (bez rękawów). [przypis edytorski]

stanieć się — skrócone od: stanie ci się. [przypis edytorski]

stanieć — skrócone od: stanie ci. [przypis edytorski]

staniech — dziś popr. forma Msc.lm: stanach. [przypis edytorski]

stanie (daw.) — starczy. [przypis edytorski]

stanie (daw.) — tu: starczy. [przypis edytorski]

stanie (daw.) — wystarczy. [przypis edytorski]

stanieli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli stanie. [przypis edytorski]

staniem — dziś popr. forma: staniemy. [przypis edytorski]

stanie mi sił (daw.) — starczy mi sił. [przypis edytorski]

stanie się współwinnym — dziś raczej M. zam. N.: (…) współwinny. [przypis edytorski]

stanie (starop.) — oboczna forma pisowni występująca u Reja: sstanie (cz. dokonany). [przypis edytorski]

stanik (daw.) — górna część sukni od ramion do pasa (bez rękawów). [przypis edytorski]

stanik (daw.) — gorset; górna część sukni od ramion do pasa (bez rękawów). [przypis edytorski]

stanik (daw.) — gorset. [przypis edytorski]

stanik — górna części sukienki. [przypis edytorski]

staniol — kolorowa folia aluminiowa, w którą dawniej zawijano słodycze. [przypis edytorski]

Stanisław August — Stanisław August Poniatowski (1732–1798), król Polski, ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]

Stanisława Wysocka (1877–1941) — aktorka. [przypis edytorski]

Stanisław Czernik (1899–1969)— poeta, powieściopisarz, folklorysta polski pochodzenia chłopskiego, przedstawiciel autentyzmu w sztuce. [przypis edytorski]

Stanisław Dobrzański (1847–1880) — pisarz, reżyser, aktor, tłumacz; autor popularnego wodewilu Żołnierz Królowej Madagaskaru z 1879 r., wzorowanego się na farsach fr. [przypis edytorski]

Stanisławem Orzechowskim — [przypis edytorski]

Stanisław Feliks Przybyszewski (1868–1927) — pisarz, dziennikarz; ekspresjonista i dekadent, czołowy twórca Młodej Polski i autor jej estetycznego programu Confiteor z 1899; redagował „Życie” i „Zdrój”. [przypis edytorski]

Stanisław Grolicki (1892–1947) — właśc. Stanisław Grolich; aktor. [przypis edytorski]

Stanisław II August (1732–1798) — urodzony jako Stanisław Antoni Poniatowski; król Polski w latach 1764–1795, ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]

Stanisław II August (1732–1798) — urodzony jako Stanisław Antoni Poniatowski; ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów, król Polski w latach 1764–1795. [przypis edytorski]

Stanisław Janusz Sosabowski ps. „Stasinek” (1917–2000) — lekarz, uczestnik kampanii 1939, w konspiracji w SZP/ZWZ/AK, w powstaniu w stopniu porucznika dowódca oddziału dyspozycyjnego Zgrupowania „Radosław”, ranny w nocy z 4 na 5 sierpnia, utracił wzrok, po wojnie na emigracji. [przypis edytorski]