Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 115559 przypisów.
panteizm — pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą. [przypis edytorski]
panteizm — utożsamienie Boga z przyrodą. [przypis edytorski]
Panteon — budowla w Dzielnicy Łacińskiej w Paryżu, wzniesiona pod koniec XVIII w. jako kościół pod wezwaniem św. Genowefy, patronki Francji. [przypis edytorski]
Panteon — budowla w Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, miejsce pochówku osób szczególnie zasłużonych dla Francji. [przypis edytorski]
Panteon — budynek w Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, pełniący funkcję mauzoleum, w którym grzebie się wybitnych Francuzów. [przypis edytorski]
Panteon — budynek z czasów starożytnego Rzymu, pierwotnie świątynia poświęcona wszystkim bogom, obecnie kościół katolicki; miejsce pochówku królów włoskich. [przypis edytorski]
Panteon — okrągła świątynia na Polu Marsowym w Rzymie, ufundowana przez cesarza Hadriana w roku 125 na miejscu wcześniejszej z 27 r. p.n.e., zniszczonej w pożarze w 64 r. n.e. [przypis edytorski]
Panteon — tu: budowla w Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, miejsce pochówku osób szczególnie zasłużonych dla Francji. [przypis edytorski]
panteon (z gr. pan: wszystko, theoi: bogowie) — miejsce kultu poświęcone wszystkim bogom; historyczna budowla Panteonu w Rzymie to okrągła świątynia wzniesiona na Polu Marsowym w 125 r., za panowania cesarza Hadriana. [przypis edytorski]
panteon (z gr. pan: wszystko, theoi: bogowie) — w starożytności: świątynia poświęcona poświęcona wszystkim bogom; dziś przenośnie: ogół wybitnych osób w sztuce lub nauce. [przypis edytorski]
Pantera z Batignolles — francuska grupa anarchistyczna, zał. w 1882. [przypis edytorski]
pantercza (daw.) — dziś popr.: panterza, przym. od wyrazu „pantera”. [przypis edytorski]
Panthémont — dawny klasztor sióstr augustianek w Paryżu; pod koniec XVIII w. jedna z najbardziej prestiżowych placówek wychowawczo-oświatowych dla dziewcząt z wyższych sfer i miejsce odpoczynku dla zamożnych dam. [przypis edytorski]
Panthèon littéraire (fr.) — panteon literacki, tj. zbiór najważniejszych dzieł (tu: ulubionych). [przypis edytorski]
Pantheos (gr.) — Wszech-Bóg. [przypis edytorski]
Pant — ojciec Euforba i Hyperenora. [przypis edytorski]
pantomima — nieme przedstawienie, w którym treść przekazywana jest za pomocą gestów, ruchów i mimiki. [przypis edytorski]
pantomima — nieme widowisko sceniczne. [przypis edytorski]
pantomima — widowisko teatralne, w którym treść sztuki przekazywana jest tylko poprzez gest, mimikę, taniec. [przypis edytorski]
pantomina — pantomima; nieme widowisko sceniczne, odgrywane przy użyciu mimiki, gestów i ruchów ciała. [przypis edytorski]
pantomina (z gr.) — pantomima; nieme widowisko sceniczne. [przypis edytorski]
pantopon (med.) — sztucznie otrzymywany narkotykowy środek przeciwbólowy otrzymywany z różnych alkaloidów zawartych w opium, wynaleziony w 1909. [przypis edytorski]
Pan — tu: Jezus Chrystus, Bóg. [przypis edytorski]
pan — tu: kasztelan. [przypis edytorski]
pantum a. pantun — malajska forma ludowego wiersza o czterowersowych strofach, w którym drugi i czwarty wers każdej strofy powtarzają się jako odpowiednio pierwszy i trzeci wers następnej strofy; zwykle na koniec pierwszy i trzeci wers pierwszej strofy, dotychczas niepowtórzone, stają się drugim i czwartym wersem ostatniej strofy, w odwróconej kolejności, w ten sposób ostatni wers wiersza jest taki sam jak pierwszy, a utwór zyskuje konstrukcję cykliczną. [przypis edytorski]
Pan — tu: przedstawiciel szlachty, posiadaczy ziemskich. [przypis edytorski]
panty — poroże jeleni wschodnioazjatyckich; jeszcze nieskostniałe, pokryte owłosionym naskórkiem. [przypis edytorski]
panujący książę czeski — Sobiesław. [przypis edytorski]
panujący — władca. [przypis edytorski]
Panurg — jeden z bohaterów powieści Rabelais'go Gargantua i Pantagruel. [przypis edytorski]
Panurg — postać z Gargantui i Pantagruela François Rabelais'go. [przypis edytorski]
panwia (daw.) — a. panew: metalowe naczynie używane w warzelniach soli. [przypis edytorski]
Pan — w mitologii greckiej bóg pasterzy, rogaty i z nogami kozła. [przypis edytorski]
pan wygląda zmęczony — dziś raczej: pan wygląda na zmęczonego. [przypis edytorski]
Panyczu (…) żdaty (daw. gw. ukr.) — Paniczu! Puśćcie mnie do jaśnie oświeconego, bo ja nie mogę czekać. [przypis edytorski]
pany — dziś popr. forma D. lm: panów. [przypis edytorski]
pany — dziś popr. forma N. lm: panami. [przypis edytorski]
pany Lachy — panowie Polacy. [przypis edytorski]
pany, mieszczany — dziś: panowie, mieszczanie. [przypis edytorski]
Pany Rady — rajcy, radni, zarząd miasta. [przypis edytorski]
pany (starop. forma) — dziś: N.lm: (między) panami. [przypis edytorski]
panystė — buvimas pana, netekėjusia. [przypis edytorski]
Pan Zgoda — woźny, oficer gwardii Filipota. [przypis edytorski]
Pao de Azucar, popr.: Pão de Açúcar – Głowa Cukru, góra w Rio de Janeiro w Brazylii, położona nad zatoką Guanabara, wznosząca się na wys. 396 m n.p.m., mająca kształt, jaki do pocz. XX w. nadawano cukrowi rafinowanemu na potrzeby handlu: stożkowatej bryły z zaokrąglonym wierzchołkiem. [przypis edytorski]
Paoli, Pasquale (1725–1807) — bohater narodowy Korsyki, przywódca pierwszego i jedynego niepodległego państwa korsykańskiego (1755–1769); syn Giacinto Paoliego, przywódcy powstania przeciw Genui z roku 1729; przeciwnik polityczny Napoleona Bonapartego. [przypis edytorski]
paolo — dawna moneta włoska wprowadzona przez papieża Pawła III. [przypis edytorski]
Paolo Veronese (1528–1588) — włoski malarz renesansowy. [przypis edytorski]
papabilis (łac.) — ten, który prawdopodobnie zostanie wybrany na papieża. [przypis edytorski]
papacha — futrzana czapka męska zaopatrzona w nauszniki. [przypis edytorski]
papa (daw.) — ojciec, tatuś. [przypis edytorski]
papagaj — papuga. [przypis edytorski]
papajas — dziś popr.: papaja (melonowiec właściwy), przypominająca drzewo bylina o gruszkowatych, jadalnych owocach, pochodząca z Ameryki Płd, Śr. oraz płd. rejonów Ameryki Płn. [przypis edytorski]
Papa — komedia Gastona Armana de Caillaveta i Roberta de Flersa z 1911. [przypis edytorski]
papa Pławicki — bohater z Rodziny Połanieckich; szlachcic, wdowiec, ojciec Maryni Pławickiej, który zwleka ze zobowiązaniem finansowym wobec Stanisława Połanieckiego, co doprowadza do utraty rodowego majątku w Krzemieńcu. [przypis edytorski]
Paparrigopoulos, Constantine (1815–1891) — grecki historyk uważany za twórcę współczesnej historiografii greckiej. [przypis edytorski]
papatacz — ciastko drożdżowe z rodzynkami i cynamonem. [przypis edytorski]
papatacz — rodzaj ciasta lub ciastka drożdżowego z rodzynkami i cynamonem. [przypis edytorski]
papa — tu: tato, ojciec. [przypis edytorski]
Papée, Kazimierz (1889–1979) — polski dyplomata, Komisarz Generalny RP w Wolnym Mieście Gdańsku w l. 1932–1936. [przypis edytorski]
Pape-Carpantier, Maria (1815–1878) — fr. działaczka wychowania przedszkolnego, założycielka szkoły dla pracowników ochronek, postulowała grupowanie dzieci według wieku. [przypis edytorski]
Papen, Franz von (1879–1969) — niemiecki polityk, dyplomata; członek katolickiej Partii Centrum, związany ze środowiskiem junkrów i wielką finansjerą; od 1932 kanclerz Rzeszy na czele rządu o profilu skrajnie konserwatywnym, objął Prusy zarządem komisarycznym, utorował drogę do władzy NSDAP; od 1933 wicekanclerz w pierwszym rządzie Hitlera; negocjował i podpisał w imieniu władz Rzeszy konkordat z Watykanem; w 1934 zrezygnował z urzędu wicekanclerza, pełnił funkcje ambasadora w Austrii, następnie w Turcji. [przypis edytorski]
Papen, Franz von (1879–1969) — polityk niemiecki, w 1933 r. utorował Hitlerowi drogę do władzy. Za czasów III Rzeszy pracował w dyplomacji. [przypis edytorski]
paper chase (ang.) — podchody: gra terenowa, w której jedna osoba lub grupa ucieka, pozostawiając po drodze ślady i wskazówki, a podążająca za nią grupa ma za zadanie ją złapać. [przypis edytorski]
papiéżu — dziś popr. forma C. lp: papieżowi. [przypis edytorski]
papier klozetowy — dziś: papier toaletowy. [przypis edytorski]
papier-mâché (fr.) — dająca się formować, twardniejąca po wysuszeniu masa papierowa z domieszką kleju i gipsu, używana jako surowiec do wyrobu zabawek, masek itp. [przypis edytorski]
papier mâché, (fr.) — masa papierowa, używana do wyrobu opakowań i dekoracji. [przypis edytorski]
papier–mâché — masa modelarska na bazie rozdrobnionego papieru i substancji wiążącej, zwykle kleju lub gipsu. [przypis edytorski]
papier maché — masa papierowa z domieszką kleju i gipsu, używana do wyrobu opakowań, dekoracji, zabawek, kukiełek itp. [przypis edytorski]
papier-maché — masa z rozdrobnionego papieru połączonego z klejem lub gipsem, służąca m. in. do wykonywania masek bądź kukieł. [przypis edytorski]
papier welinowy — cienki, gładki papier wysokiej jakości. [przypis edytorski]
Papież Jan XXIII, własc. Antypapież Jan XXIII — Baldassare Cossa (ok. 1365–1419), jeden z 3 urzędujących ówcześnie papieży, tzw. obediencji pizańskiej, popierany przez część państw europejskich, w tym przez Polskę. W tym samym czasie w Rzymie papieżem był Grzegorz XII, a w Awinionie Benedykt XIII. Takie rozbicie władzy papieskiej nosiło nazwę wielkiej schizmy zachodniej i trwało od 1378 do 1417 r. Imię Jana XXIII przybrał w XX w. Angelo Giuseppe Roncalli (1881–1963), papież w latach 1958–1963. [przypis edytorski]
papież — Pius XI (1857–1939): nuncjusz apostolski w Polsce w latach 1919–1921, papież od 1922, od 1929 władca państwa Watykan, utworzonego na podst. traktatów laterańskich, zawartych z rządem Mussoliniego. [przypis edytorski]
papież — wówczas Pius IX, konserwatysta. [przypis edytorski]
papieżyca Joanna — legendarna kobieta, żyjąca rzekomo w IX w., która ukrywając swoją płeć, zdobyła wysoką pozycję kościelną i ostatecznie została papieżem. [przypis edytorski]
papieżyca — papieżyca Joanna, legendarna kobieta, żyjąca rzekomo w IX w., która ukrywając swoją płeć, zdobyła wysoką pozycję kościelną i ostatecznie została papieżem. [przypis edytorski]
papilot — kawałek zwiniętego papieru, na którym zakręca się loki. [przypis edytorski]
papiloty — kawałki papieru stosowane do zakręcania loków. [przypis edytorski]
papiloty — niewielkie kawałki zwiniętego papieru lub szmatek służące do zakręcania włosów; włosy nawinięte na takie ruloniki. [przypis edytorski]
papinek (daw.) — delikatniś; maminsynek. [przypis edytorski]
papirosas (lenk.) — cigaretė. [przypis edytorski]
papirusy wypełnione pismem klinowym — w rzeczywistości pismem klinowym, używanym w starożytności na Bliskim Wschodzie, nie pisano na papirusie: złożone z klinów znaki tworzono, dociskając końcówkę rylca do powierzchni tabliczki z gliny. [przypis edytorski]
papiści (daw., pogardl.) — katolicy. [przypis edytorski]
papiści (pogardl.) — katolicy. [przypis edytorski]
papista — katolik, zwolennik papieża. [przypis edytorski]
papizm — tu: używane dawniej przez protestantów określenie katolicyzmu. [przypis edytorski]
papką i czapką — wyrażenie czapką, papką, chlebem i solą ludzi sobie niewolą oznacza jednanie sobie przyjaciół gościnnością, ale i zmuszanie ich do rewanżu. [przypis edytorski]
Papkin — bohater komedii Zemsta (1834 r.) Aleksandra Fredry; kłamliwy, błazeński i tchórzliwy samochwała. [przypis edytorski]
paplarstwo (daw.) — paplanina. [przypis edytorski]
Pappe satan! pappe satan! aleppe — wers rozpoczynający Pieśń VII części Piekło w Boskiej Komedii Dantego; pełni on funkcję inwokacji skierowanej do Szatana, formułę przyzywającą władcę piekieł albo niezrozumiałe przekleństwo, którym Pluton wita przybyszów (Dantego i Wergiliusza) w czwartym kręgu piekielnym, przeznaczonym dla skąpców i rozrzutników. Z trzech słów składających się na ów wers „satan” jest jedynym rzeczywiście istniejącym i rozpoznawalnym wyrazem; pozostałe są zniekształcone i różnie interpretowane. „Pape” może być kojarzone ze znaczeniem „ojciec”, zaś „aleppe” niektórzy badacze uznają za zdeformowane „alef”, czyli nazwę pierwszej litery hebrajskiego alfabetu. [przypis edytorski]
papratimas — įprotis. [przypis edytorski]
paproszyć — dziś: patroszyć. [przypis edytorski]
Papuas — przedstawiciel rdzennych plemion Nowej Gwinei. [przypis edytorski]
papuoša — puošmena. [przypis edytorski]
Papus i Lulianus — tradycyjnie: męczennicy żydowscy z II w., cadycy, którzy oddali swoje życia cesarzowi rzymskiemu Trajanowi, żeby uratować pozostałą społeczność żydowską. [przypis edytorski]
paputžandis — pasipūtęs žmogus. [przypis edytorski]
papuży — dziś popr.: papuzi. [przypis edytorski]
paquebot (fr.) — duży statek pasażerski. [przypis edytorski]
parą albo czterema końmi odniesie zwycięstwo w Olimpii — na igrzyskach olimpijskich. [przypis edytorski]
parabaza — fragment utworu, w którym autor zwraca się bezpośrednio do odbiorców. [przypis edytorski]
