Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6136 przypisów.
oto cierń z korony Zbawiciela świata — Cierń ten był właśnie źródłem owego rzekomego cudu w Port-Royal. [przypis tłumacza]
oto, co czytamy w księdze nacji polskiej pod r. 1609 (…) — [por.] Windakiewicz: Księgi nacyi polskiej, s. 36. [przypis redakcyjny]
Oto co mi pisze o nich jeden z pp. akademików — zdaje się, iż ten list akademika nie jest fikcyjny, ale autentyczny; autorem jego mógł być, jak przypuszczają, Gomberville albo Chapelain. [przypis tłumacza]
Oto co pisał do gazety „Sowieckija Izwiestja”: „Przeżyłem tam chwile takie, że nie wyobrażałem nigdy, abym coś podobnego przeżyć mógł… — Mielgunow, op. cit., s. 131. [przypis autorski]
Oto, co powiada w tej sprawie Dowden — Shakspere Primer, wyd. 1912, str. 45. [przypis tłumacza]
otocza (neol.) — obwódka. [przypis edytorski]
oto czemu pańska córka jest niema — Słynny cytat z Moliera. [przypis tłumacza]
otoczona (…) schody — dziś forma N.: (…) schodami. [przypis edytorski]
otoczony (…) niby kania od wróblów — otoczony jak kania przez wróble; kania, tu: gatunek drapieżnego ptaka z rodziny jastrzębiowatych. [przypis edytorski]
otoczony (…) orszakiem — w oryginale niem. użyty został rzeczownik Genossen, tj.: towarzyszami. [przypis edytorski]
otoczym — skrócona forma czasownika 1 os. lm; dziś: otoczymy. [przypis edytorski]
oto dwa pierwsze narody świata — Stendhal porównuje tu Francję z Anglią. [przypis redakcyjny]
Oto gwiazd siedem, wszystkie w kształcie lutni — konstelacja Oriona, szczególnie przez poetę ulubiona (zob. Listy do Matki, cz. II str. 48). [przypis redakcyjny]
Oto istota ustawy Rzeczypospolitej — te słowa znalazły się tylko w drugim spośród trzech wydań dokonanych za życia i z udziałem autora. [przypis edytorski]
Oto jaka jest w państwie racja rządu, niewłaściwie mieszanego ze zwierzchnikiem, którego woli jest jedynie wykonawcą! — Russo jest zdecydowanym przeciwnikiem łączenia w jednym podmiocie funkcji ustawodawczych i wykonawczych. Umotywuje to jeszcze obszerniej w księdze III, rozdz. III. Egzekutywy nie uważa jednak za władzę we właściwym tego słowa znaczeniu. Władzę ma tylko prawodawca-zwierzchnik. Przez egzekutywę rozumie Russo zarówno administrację, jak sądownictwo, w przeciwieństwie do Monteskiusza, który obydwie te funkcje powierza różnym organom i uważa za odrębne władze. [przypis tłumacza]
Oto jakie są obyczaje tej sekty [esseńczyków] — por. Filona Aleksandryjskiego o esseńczykach Quod omnis probus liber i o wielce do nich zbliżonych terapeutach De vita contemplativa. W Starożytnościach XV, V, 4, Flawiusz zestawia esseńczyków ze szkołą pitagorejczyków. „Na stronie zachodniej (Jeziora Asfaltytes) mieszkają tak daleko od brzegów, jak jest szkodliwe, Essenowie, lud samotny i różniący się od wszystkich innych ludów w świecie; bez kobiet, zrzekłszy się związków miłosnych, bez pieniędzy, żyje w towarzystwie palm. Towarzystwo ich, zawsze równe, odradza się ciągle przez przybyszów… Tak przez tysiące wieków (rzecz do wiary niepodobna) utrzymuje się naród, w którym się nikt nie rodzi”. (Pliniusz, Historia naturalna V, 15, przekład Łukaszewicza). [przypis tłumacza]
Oto, jak określa się ta forma… — rosyjskim jambom oryginału w sylabicznym wierszu polskim, przestrzegającym głównie ilości sylab, a nie porządku akcentów, odpowiada zupełnie układ trochaiczny z amfibrachem lub zastępującym go daktylem na początku. [przypis tłumacza]
Oto jak się zaczynał: — uwaga do tagowania [przypis edytorski]
Oto jak wówczas wyglądało w Italii — charakterystyczny zwrot nie tylko Flawiusza, ale całego szeregu pisarzy greckich, a nawet spotykamy się z tym w Biblii. Herodot zaczyna księgę I Dziejów od słów: „Herodota z Halikarnasu wykaz badań to zamierza”, a kończy słowami: „Ten jest obyczaju nich obiatowania” etc., zakończenie Księgi I: „Takie poczynił dary Amazis” etc. (przekł. A. Bronikowskiego). Takie „wstępy” i „zakończenia”, znajdujemy u Hipokratesa, takie wreszcie w Księdze Rodzaju: „Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię” niejako tytuł rozdziału, którego zakończenie znajdujemy w rozdziale II, pierwszej części czwartego wersetu (wedle Elohisty): „Oto zrodzenie się nieba i ziemi przy stworzeniu ich” (przekł. Cylkowa). Zdaje się, że jest to ślad stylistyczny czasów, kiedy literatura żyła głównie na ustach ludzkich, a nie w księgach. Tego rodzaju formy stylistyczne „początków” i „zakończeń” są poniekąd wskazówką dla tych, którzy chcieliby zająć się korekturą wadliwego nieraz podziału Wojny na rozdziały i ustępy. [przypis tłumacza]
Oto jest pierwszy ranek świata — wiersz jest fragmentem poematu Pieśń Ewy, składającego się z 5 części: Preludium, Najpierwsze słowa (tę część rozpoczyna niniejszy wiersz Oto jest pierwszy ranek świata), Kuszenie, Grzech i Jutrzenka. Autor zadedykował swój poemat innemu znanemu belgijskiemu poecie, Émile'owi Verhaerenowi. [przypis edytorski]
Oto jest ustęp z „Adama” — dołączył go Krasiński na osobnej kartce. [przypis redakcyjny]
Oto jest wola… komu na życzliwości mojej zależy — τὰ μὲν οὖν ἐμὰ ταύτην ἐχέτω τὴν κρίσιν, ἣν διακόψῃ μηδεὶς τῶν ἐμὲ φιλούντων (Niese); Ό αγαπών μέν ούν εμέ ταύτην εχέτω την γνώμην ήν διακόψει έμε φιλών (Dindorf). [przypis tłumacza]
Oto już teraz królowie ziemscy uczcie się a zrozumiewajcie wolą Pańską (…) od obliczności swojej — por. Ps 2, 10–12. [przypis edytorski]
otoka — nagonka, obława. [przypis edytorski]
Oto kilka urywków bez związku z manuskryptu „Adama” — przydane na osobnych kartach. [przypis redakcyjny]
Oto król egipski Nechao, zwany także Faraonem, ongi na czele tysiącznych zastępów wtargnąwszy, porwał królową Sarę… — autor podaje jakąś anegdotyczną wersję opowiadania biblijnego z Rdz 12, 10–20. Wg Księgi Rodzaju patriarcha Abraham nie był królem, a jego żona Sara nie była królową. Z rodziną i służbą wędrował w Kanaanie z miejsca na miejsce; Jerozolimę Izraelici zdobyli i zasiedlili setki lat później, świątynia jeszcze nie istniała. Z powodu głodu Abraham powędrował do Egiptu, gdzie przedstawiał Sarę jako swoją siostrę, dlatego z powodu jej piękności zabrano ją na dwór faraona, a Abrahama sowicie za nią wynagrodzono. Dotknięty karami faraon wypuścił Abrahama i Sarę, których odprowadzono do granicy. Nie ma mowy o żadnych darach jako zadośćuczynieniu, natomiast w niemal identycznych okolicznościach ofiarował je Abrahamowi Abimelek, król Geraru w Palestynie (Rdz 20, 1–18). Biblia nie podaje faraona, na którego dwór trafiła Sara, zaś Necho I (panujący 672–664 p.n.e.) oraz walczący z królem Judy Jozjaszem (por. 2 Krl 23, 29 n.) Necho II (panujący 610–595 p.n.e.) to o wiele późniejsi władcy. Wizerunek Abrahama jako władcy mającego swoje na rozkazy 318 „namiestników z niezliczonymi wojskami” stanowi wyolbrzymione echo opowieści z Rdz 14, 14, gdzie Abraham na wiadomość, że jego bratanek Lot został uprowadzony przez nieprzyjaciół, wyrusza w pościg na czele 318 ludzi, wybranych ze służby domowej. [przypis edytorski]
otok — tu: obramowanie. [przypis edytorski]
Otomakowie — wymarły dziś lud, zamieszkujący jeszcze w XIX w. stan Apure w Wenezueli. [przypis edytorski]
otomana — kanapa, sofa. [przypis edytorski]
otomana — niewysoka kanapa z bocznymi wałkami i miękkim oparciem. [przypis edytorski]
otomana — niska kanapa z bocznymi wałkami i miękkim oparciem. [przypis edytorski]
otomana — niska kanapa z miękkim oparciem. [przypis edytorski]
otomana — rodzaj kanapy. [przypis edytorski]
otomana — rodzaj niskiej kanapy. [przypis edytorski]
otomana — rodzaj niskiej kanapy z miękkim oparciem. [przypis edytorski]
otomana — rodzaj niskiej kanapy z wałkami po bokach zamiast poręczy i miękkim oparciem. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
otomana — rodzaj niskiej, wyściełanej kanapy z wałkami po bokach zamiast poręczy i miękkim oparciem. [przypis edytorski]
otomana — sofa, niska wyściełana kanapa z poduszkami i wałkami stanowiącymi oparcie. [przypis edytorski]
otomana — sofa. [przypis edytorski]
otom cię znalazł (daw. forma) — dziś popr.: oto cię znalazłem. [przypis edytorski]
Oto mi dziatki dobrey woley! — „enfants de lieu de bien”, wyrażenie, którym określano najgorszych hultai i oszustów. [przypis tłumacza]
Oto mi wiele płaczu (…) pogodziła z takim nieszczęściem. — Grimm, t. III, s. 107. [przypis autorski]
otom ja wiedział — oto ja wiedziałem. [przypis edytorski]
otom jest ja — oto jestem ja. [przypis edytorski]
otom jest —- konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: oto jestem. [przypis edytorski]
otom jest — oto jestem. [przypis edytorski]
Otom równie mądry, jakem był wprzódy — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: oto [jeste]m równie mądry, jak byłem wprzódy. [przypis edytorski]
otom — skrót od: oto jestem. [przypis edytorski]
otom widział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: oto widziałem. [przypis edytorski]
otom (…) wolny (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: oto jestem wolny. [przypis edytorski]
Oto nadeszły dni wielkiej Spowiedzi (…) I klęczy u swych cierpień strasznego ołtarza — A. Lange, Poezje, II, s. 127. [przypis autorski]
oto najwyższe prawo królów — dosłownie napis brzmiał: ultima ratio regis (łac.), tj. ostatni argument króla. [przypis redakcyjny]
Oto niemiecka armia zwycięska bezpłatnie wozi cię do Smoleńska — istnienie masowych grobów polskich oficerów zamordowanych przez NKWD w Katyniu zostało nagłośnione przez okupacyjne władze niemieckie. [przypis edytorski]
Oto niesiemy Czas do grobu wieczności — z chwilą „złożenia Czasu do grobu wieczności” kończy się również stara, przedpotopowa kreacja, „behemoty, skrzydlate ryby — byłe książęta w królestwie zwierząt”. Tak przygotowaną Ziemię Prometeusz oddaje Człowiekowi — odrodzonemu „przez Miłość”. [przypis tłumacza]
Oton, właśc. Marcus Salvius Otho (32–69 n.e.) — cesarz rzymski od 15 stycznia do 16 kwietnia 69 (w tzw. roku czterech cesarzy, panujących po zamordowaniu Nerona); objął władzę, zawiązując spisek i przy pomocy gwardii pretorianów doprowadzając do zamordowania swojego poprzednika, Galby; w bitwie pod Bedriacum pokonany przez Witeliusza, popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
Oto ów anons — Anons ten, który wiele osób uważało za moje zmyślenie, był, przeciwnie, zupełnie autentyczny; nadeszło na niego na moje ręce kilkadziesiąt zgłoszeń, które wiernie przesłałem nieznanej mi adresatce. [przypis autorski]
Oto pole pierwsze (…) groźne, dzikie, obłąkane. — ten fragment był częścią opowiadania Projekcje w pierwodruku w czasopiśmie „Zdrój” (1919, t. IX, z. 2–3), został jednak pominięty w późniejszym wydaniu książkowym. [przypis edytorski]
Oto rada Sokratesa: „Jeśli młody człowiek, przeglądając się w lustrze (…) piękności nie szpecić występkiem” — por. Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy sławnych filozofów II 33. [przypis edytorski]
Oto rola filozofa — „filozof” było przydomkiem Diderota. [przypis edytorski]
Oto rozmaryn (…) a to bratki… — według przypisywanych dawniej znaczeń różnym gatunkom kwiatów i ziół, rozdawane przez Ofelię różne rośliny stanowią alegorie jej uczuć: rozmaryn to pamięć (używany przy weselach i pogrzebach); bratki to opieka, troska o kogoś; niezapominajki to pamięć o kimś; koper to pochlebstwo; orlik to godło niewiary, niewdzięczności i zmysłowości (dostaje je król); ruta oznacza smutek, żal i pokutę (te rozdziela między siebie i królową); stokrotki to kwiat zawiedzionych dziewic; fiołki to stałość i wierność. [przypis edytorski]
Oto rozpościerała się już przede mną inna Wenecja (…) kamienie pałaców i wody kanałów — fragment skreślony. [przypis tłumacza]
Otośmy mężni — tu dopiero w tekstach greckich i przekładzie łacińskim znajduje się cudzysłów i wyraźna oratio recta. [przypis tłumacza]
oto są wątłe i mokre z tkanek roślinnych trawy, oto jest rudy kościół, co w Bogu gotykiem sterczy, i oto jest żylne tętnicze ludzkie najprostsze serce — W rękopisie: oto są drżące i wątłe z tkanek roślinnych trawy — / oto jest kościół z cegieł, co w niebo gotykiem sterczy / i oto jest ludzkie żywotne, żylne, tętnicze serce. — [przypis edytorski]
Oto stoi mój ojciec […] który rodzi Mer-amen-Ramzesa codziennie tak jak Re — autentyczne. [przypis autorski]
oto-tem (starop.) — tym oto (prośbom). [przypis edytorski]
o to też stryjowi nie chodziło — sens: to też stryja nie obchodziło. [przypis edytorski]
Oto wada nierozłączna i nie do uniknięcia, która od samych narodzin ciała politycznego zmierza bez przerwy do zniszczenia go, tak samo jak starość i śmierć niszczą w końcu ciało ludzkie — pesymizm determinizmu. W dalszym ciągu jednak (księga III, rozdz. XVIII) podaje Russo środki, mogące państwo uchronić przed upadkiem, a przynajmniej upadek ten opóźnić. Porównaj także ustęp drugi rozdz. XI, księgi III. [przypis tłumacza]
Oto wam kładę przed oczy wasze przeklęctwo i błogosławieństwo, złe i dobre, obierajciesz sobie, co chcecie wedle wolej swojej — por. Pwt 30, 15–19. [przypis edytorski]
Oto wezu (…) nema (daw. gw. ukr.) — Oto wiozę jemu gościniec od pana mojego, Potockiego, podczaszego litewskiego: on jemu przysyła dwie fury śliwek. Z trudem tu przywiozłem, bo Moskale po drodze, a ciągle zatrzymują, a pytają się: „Masz pismo?”. „Oto jest list od mojego pana”. To odbierają list, do dowódcy niosą, a potem oddają. Tego było ze dwadzieścia razy; a co mi śliwek pokradli! I połowy ich nie ma. [przypis edytorski]
Oto więc (…) — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Skąd Indianów wiara?”. [przypis edytorski]
oto Wilhelm — Wilhelm II, przezwany dobrym, król sycylijski. [przypis redakcyjny]
Oto w jaki sposób prawdziwość podania o Sodomitach każdy sprawdzić może — już dość dawno zauważono, że skoro Jordan uchodzi do Morza Martwego, legenda o miastach na jego dnie podstaw naturalnych nie posiada. Były też próby wykazania (Burckhardt), że pierwotnie łożysko Jordanu inny miało kierunek; ale stało się oczywiste, że do Morza Martwego ściekają wszystkie okoliczne wody jako do naturalnego basenu. Ujścia wód nie ma; jedynym ujściem jest potężne parowanie, odpowiadające dopływowi, tj. 6,5 milionom ton dziennie, co stanowi około 14,5 mm wodnej powierzchni. Poziom wód leży o 393,8 m niżej poziomu wód Morza Śródziemnego, największa głębia wynosi 399 m. Palestyna jest wprawdzie krajem wulkanów i trzęsień ziemi, ale mimo to uczeni sądzą, że legenda o spaleniu miast, choć niezawodnie na przyrodzonej oparta przyczynie, nie w tego rodzaju katastrofie początek swój bierze, ale w zapaleniu się pokładów asfaltu i zapadnięciu się zżartej ogniem przestrzeni. Na podobne fakty (olbrzymie pożary środowisk naftowych) patrzyła współczesność. Ów „słup soli” (Lot) ma także w przyrodzeniu [tj. w przyrodzie, naturze] wytłumaczenie. Jest to na południowo-zachodnim brzegu Morza Martwego skała wapienna pokryta solą, przypominająca kształtem postać ludzką; wysokość jej wynosi 40 stóp. [przypis tłumacza]
Oto wyjątek z rękopisu Adama (szaleńca) — ustęp, o którym mowa, dołączył Krasiński na osobnej karcie. [przypis redakcyjny]
Oto wyjątki z kilku listów otrzymanych stamtąd w r. 1933–1934 — por. Hł. Ł. Głód na Ukrainie i jego przyczyny, Warszawa 1934. [przypis autorski]
oto wyszedł dym od ziemi jakoby z pieca — cytat z Apokalipsy św. Jana (Ap 9,2), w Biblii Gdańskiej ten werset brzmi: I otworzyła studnię przepaści; i wystąpił dym z onej studni, jakoby dym pieca wielkiego, i zaćmiło się słońce i powietrze od dymu onej studni. [przypis edytorski]
Oto w zacnym ubierze i w złotej koronie […] Niewinnemu na sercu nie uczyni trwogi. — J. Kochanowski, Proporzec albo hołd pruski. [przypis autorski]
Oto, zaprawdę, mąż wedle serca mojego — nawiązane do Dziejów apostolskich (Dz 13,22): „Znalazłem Dawida, syna Jessego, męża wedle serca mego, który czynić będzie każdą wolę moją” (przekład Jakuba Wujka). [przypis edytorski]
Oto zmieniło się koło czytelników, do których Sienkiewicz się zwraca (…) aniby nawet pod piórem czułego na społeczne objawy pisarza nie była powstała — K. M. Górski, Najnowsza powieść Henryka Sienkiewicza, „Biblioteka Warszawska” 1891, I, s. 363–364. [przypis autorski]
Oto z ogonem stalowym bestyja — Obraz potworny oszukaństwa podnoszący się z ósmego do siódmego kręgu znaczenie ma takie: że oszukaństwo często podnosi się do gwałtu, jak nawzajem gwałt często zniża się do oszukaństwa, które tu symbolicznie przedstawia Gerion. Według mitu starożytnego Gerion jest to olbrzym o trzech głowach, urodzony ze krwi Meduzy. Całe przedstawienie tego obrazu dziwnie jest plastyczne, a myśl jego alegoryczna przeźroczysta i jasna. Potwór oszukaństwa broni swojej, jaką walczy, to jest ogona, na brzegu nie kładzie, ale ciągle wywija nim swobodnie, ażeby nie stracić jednej chwili w potrzebie jego użycia. Łapy przykryte ma włosem, ażeby pod nim ukryć szpony i ażeby ich stąpanie było lekkie i ciche: węzły, kółka i gzygzaki zdobiące jego skórę symbolem są oszukaństwa, które nigdy prostą drogą nie chodzi. [przypis redakcyjny]
otrąbić (daw.) — ogłosić uroczyście. [przypis edytorski]
otrąbić się (daw.) — oznajmić o swojej obecności przez sygnał trąbką. [przypis edytorski]
O traktowaniu praw autorskich jako bodźca do wspierania twórczości świadczą również regulacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, umożliwiająca korzystne rozliczenie kosztów uzyskania przychodów uzyskiwanych w zawiązku z obrotem prawami autorskimi. [przypis autorski]
Otranto — miejscowość nadmorska na obcasie buta włoskiego. [przypis redakcyjny]
otrawiciel (daw.) — truciciel. [przypis edytorski]
otręby — łuski pozostałe po zmieleniu ziarna, przen.: coś zbędnego. [przypis edytorski]
otręby — pozostałości po zmieleniu ziarna. [przypis edytorski]
otrętwić — dziś popr.: odrętwić. [przypis edytorski]
otrętwienie (daw.) — dziś popr.: odrętwienie. [przypis edytorski]
Otrepjow, Grisza (1581–1606) — pierwszy z Dymitrów Samozwańców, podających się za zmarłego cara i z pomocą Polski usiłujących przejąć władzę w Rosji. [przypis edytorski]
Otrocz — nazwę taką miała wieś w powiecie janowskim (gub. lubelska). [przypis redakcyjny]
otrok — chłopak. [przypis edytorski]
otrok (daw.) — chłopak. [przypis edytorski]
otrok (daw.) — chłopiec, chłopak. [przypis edytorski]
otrok (daw.) — chłopiec, młokos. [przypis edytorski]
otrok (daw.) — chłopiec. [przypis edytorski]
otrok (daw.) — chłopiec; tu: młodzieniec, wojownik. [przypis edytorski]
otrok (daw.) — chłop; najemnik. [przypis edytorski]
otrok (daw.) — dziecko, chłopiec. [przypis edytorski]
otrok (daw.) — młodzieniec, nastolatek. [przypis edytorski]
O trybunałach miłosnych — Przyczynek ten jest oparty, niekiedy dosłownie, na wstępie Raynouarda do tomu II jego antologii Choix de poésies originales des troubadours. [przypis redakcyjny]
