Przypisy

retro (łac.) — z powrotem. [przypis edytorski]

reverendissime (łac.) — najwielebniejszy, najczcigodniejszy. [przypis edytorski]

reverendissime (łac.) — z najwyższym szacunkiem. [przypis edytorski]

reverendissimus (łac.) — najczcigodniejszy. [przypis edytorski]

rewelować (daw., z łac.) — odkryć, objawić. [przypis edytorski]

rewerencja (daw., z łac.) — poważanie, szacunek. [przypis edytorski]

rewerencja (daw., z łac.) — poważanie, szacunek, uszanowanie. [przypis edytorski]

rewerencja (z łac.) — uszanowanie, okazywanie poważania. [przypis edytorski]

rewizja (z łac. revisio: ponowne widzenie) — tu: kontrola, sprawdzanie. [przypis edytorski]

rewolucja (daw., z łac.) — obrót. [przypis edytorski]

rewolucja (z łac. revolutio: obrót) — daw.: obrót ciała niebieskiego wokół innego ciała, czas potrzebny na wykonanie jednego pełnego obiegu orbitalnego. [przypis edytorski]

Rex Cumanorum (łac.) — król Kumanów. [przypis edytorski]

rex (łac.) — król. [przypis edytorski]

rezolucja (daw., z łac.) — postanowienie, decyzja. [przypis edytorski]

rezolucja (daw., z łac.) — postanowienie powzięte po namyśle; decyzja władzy. [przypis edytorski]

rezolucja (daw., z łac. resolutio: rozwiązanie) — postanowienie, decyzja. [przypis edytorski]

rezolucja (z łac.) — tu: wynik. [przypis edytorski]

rezolucja (z łac.) — tu: zdecydowanie, śmiałość. [przypis edytorski]

rezolwować (daw., z łac.) — decydować, rozstrzygać. [przypis edytorski]

rezolwować się (daw., z łac.) — zdecydować się, postanowić. [przypis edytorski]

rezolwować się (z łac.) — zdecydować się; odważyć się. [przypis edytorski]

Rhodymenia palmowata właśc. Rhodymenia palmata (łac.) — glon zaliczany do grupy alg czerwonych. [przypis edytorski]

ridete puellae (łac.) — śmiejcie się, dziewczęta. [przypis edytorski]

rigor mortis (łac., med.) — stężenie pośmiertne. [przypis edytorski]

risum teneatis amici? (łac.) — czyż powstrzymalibyście się od śmiechu, [przyjaciele]? (z Horacego Ars poetica) [przypis edytorski]

risus sardonicus (łac., med.) — dosł.: uśmiech sardoniczny (pojawiający się w wyniku porażenia nerwów twarzy przez truciznę). [przypis edytorski]

ritus graeci (łac.) — obrządku greckiego. [przypis edytorski]

Roma (łac.) — Rzym. [przypis edytorski]

Roma (łac., wł.) — Rzym. [przypis edytorski]

Roma libera et memor (łac.) — Rzym wolny i pamiętający (nazwa Roma jest w jęz. łacińskim rodz. żeńskiego). [przypis edytorski]

Roma locuta, causa finita (łac.) — Rzym przemówił, sprawa skończona (tj. dla wiernych Kościoła rzymskokatolickiego opinia papieża, mającego swoją siedzibę w Rzymie, jest rozstrzygająca). [przypis edytorski]

Roma locuta (łac.) — Rzym powiedział; część sentencji Roma locuta causa finita (łac.): Rzym przemówił, sprawa skończona; oznacza to, że dla wiernych kościoła rzymskokatolickiego opinia Watykanu (papieża) jest rozstrzygająca i stanowi obowiązującą regułę postępowania. [przypis edytorski]

Roma, quanta fuit, ipsa ruina docet (łac.) — O wielkości Rzymu świadczą jego ruiny. [przypis edytorski]

Rorate coeli a. Rorate caeli (łac.) — dosłownie „rosa nieba”, wstęp do mszy czwartej niedzieli Adwentu. [przypis edytorski]

Rorate Coeli (łac.) — pierwszy wers śpiewu na wejście rozpoczynającego mszę roratnią: Rorate coeli desuper, tj. Spuśćcie rosę, niebiosa. [przypis edytorski]

rorate coeli, właśc. rorate cæli desuper (łac.) — spuście rosę niebiosa (fragm. Księgi Izajasza 45:8). [przypis edytorski]

Rosae crucis frater (łac.) — brat różokrzyżowiec; jednocześnie początek tytułu dzieła z 1619: Rosae Crucis Frater Thrasonico-Mendax, das ist: Verlogner Rhumbsichtiger Rosencreutzbrüd, którego autor ukrywał się pod pseudonimem „S. Mundus Christophorus”. [przypis edytorski]

rosarium (łac.) — ogród różany. [przypis edytorski]

rotati poli (łac.) — gdy obracały się bieguny (Abl. abs.). [przypis edytorski]

rozziew a. hiatus (łac.) — zbieg dwóch samogłosek na granicy sylab, wewnątrz wyrazu albo na styku dwóch wyrazów; w poezji łacińskiej i greckiej unikano rozziewu. [przypis edytorski]

rudis indigestaque moles (łac.) — nieuformowana, bezkształtna masa (Owidiusz, Metamorfozy 1, 7; określenie chaosu, z którego miał powstać świat). [przypis edytorski]

rumacja (daw., z łac.) — przymusowe usunięcie z posiadłości, eksmisja. [przypis edytorski]

rumacja (z łac.) — przymusowe usunięcie z posiadłości, eksmisja. [przypis edytorski]

Russiae natae, Varsaviae educatae (łac.) — urodzona w Rosji, wykształcona w Warszawie. [przypis edytorski]

rygorozum (z łac.) — egzamin dopuszczający do wykonywania zawodu. [przypis edytorski]

sacra profanis (łac.) — rzeczy święte ze świeckimi. [przypis edytorski]

sacrorum lucorum tutorem (łac.) — opiekunem świętych gajów. [przypis edytorski]

sacrosanctum (łac.) — najwyższa świętość. [przypis edytorski]

sacrosanctum (łac.) — święta świętość; największa świętość. [przypis edytorski]

sagacitas narium (łac.) — wyczuwanie węchem. [przypis edytorski]

sagacitatis (łac.) — bystrość, przenikliwość. [przypis edytorski]

Sagiensis episcopi bibliothecarius sollertissimus (łac.) — uczony bibliotekarz biskupa Séez. [przypis edytorski]

sakryfikować (daw., z łac.) — złożyć ofiarę, poświęcić. [przypis edytorski]

sakryfikować się (z łac.) — poświęcać się. [przypis edytorski]

salaria (z łac.) — zapłata, żołd, wynagrodzenie. [przypis edytorski]

saletra (z łac. sal petri: sól skalna) — nazwa grupy azotanów używanych jako nawozy, środki konserwujące, a także do produkcji materiałów wybuchowych i wyrobów pirotechnicznych. [przypis edytorski]

saltare (łac.) — tańczyć; tu: by tańczyć. [przypis edytorski]

salus (łac.) — zdrowie. [przypis edytorski]

salus reipublicae (łac.) — dobro rzeczypospolitej. [przypis edytorski]

Salus Reipublicae suprema lex esto (łac.) — dobro rzeczypospolitej powinno być najwyższym prawem; maksyma rzymska (była umieszczona na ścianie w sali obrad Sejmu w dwudziestoleciu międzywojennym). [przypis edytorski]

salus reipublicae suprema lex esto (łac.) — dobro rzeczypospolitej powinno być najwyższym prawem; maksyma rzymska. [przypis edytorski]

salutem Reipublicae (łac.) — bezpieczeństwo Rzeczypospolitej. [przypis edytorski]

salute (z łac. salus: zdrowie) — wł.: zdrowie, na zdrowie; ang.: pozdrowienie, salut. [przypis edytorski]

salutis Reipublicae (łac.) — ratowania Rzeczypospolitej. [przypis edytorski]

salvatoribus mundi (łac.) — zbawcom świata. [przypis edytorski]

Salvator! (łac.) — zbawca! [przypis edytorski]

Salva utrinque appellatione ad aliquod propinquius forum canonicum (łac.) — unikając odwołania się którejkolwiek ze stron do jakiegoś bliższego forum kanonicznego. [przypis edytorski]

Salve Eternum (łac.) — formuła pożegnania zmarłych; odpowiednik: „wieczny odpoczynek”. [przypis edytorski]

salve (łac.) — witaj. [przypis edytorski]

Salve Regina (łac.) — bądź pozdrowiona Królowo; incipit pieśni ku czci Matki Boskiej. [przypis edytorski]

salve Regina (łac.) — bądź pozdrowiona królowo. [przypis edytorski]

salve Regina (łac.) — bądź pozdrowiona, królowo; także: tytuł maryjnej pieśni religijnej. [przypis edytorski]

Salve Regina (łac.) — bądź pozdrowiona, Królowo; tytuł maryjnej pieśni religijnej. [przypis edytorski]

Salve Regina Mater misericordiae, vitae dulcedo et spes nostra! Salve (łac.) — Witaj Królowo, Matko Miłosierdzia, życia słodyczy i nadziejo nasza, witaj! (fragment pieśni katolickiej ku czci Madonny). [przypis edytorski]

Salve Regina! monstra Te esse matrem! (łac.) — Witaj, Królowo, pokaż, że jesteś matką (tj. okaż się naszą matką, bądź nam matką); pierwsze słowa średniowiecznej antyfony do Matki Boskiej. [przypis edytorski]

salve, sol (łac.) — witaj, słońce. [przypis edytorski]

salve venia (łac.) — bez szkody. [przypis edytorski]

Salvum me fac Domine, quoniam defecit sanctus (łac.) — Ratuj, Panie, bo nie ma pobożnych; Psalm 12. [przypis edytorski]

salvum me fac (łac.) — wybaw mnie; tu: ratunku. [przypis edytorski]

salwator (daw., z łac.) — zbawca, wybawiciel. [przypis edytorski]

salwować się (z łac.) — ratować się. [przypis edytorski]

salwować się (z łac.) — ratować się, uciekać. [przypis edytorski]

salwować (z łac., daw.) — ratować. [przypis edytorski]

salwować (z łac.) — ratować, ocalać, wybawiać. [przypis edytorski]

salwować (z łac.) — ratować. [przypis edytorski]

salwować (z łac. salvare, od salvus: zdrów, cały, bezpieczny) — ratować z opresji, ocalać, wybawiać. [przypis edytorski]

salwowan (daw., z łac.) — salwowany (daw. krótka forma przym.), uratowany. [przypis edytorski]

sanacja (z łac. sanatio: uzdrowienie) — nazwa obozu politycznego skupionego wokół marszałka Józefa Piłsudskiego po dokonanym przez niego w dniach 12–15 maja 1926 r. zbrojnym zamachu stanu, zwanym przewrotem majowym. [przypis edytorski]

sanacja (z łac. sanatio, uzdrowienie) — powstała od hasła „sanacji moralnej” nazwa obozu politycznego zwolenników Józefa Piłsudskiego, rządzących Polską w latach 1926–1939. [przypis edytorski]

sanacja (z łac. sanatio) — uzdrowienie. [przypis edytorski]

sanacja (z łac.) — uzdrowienie. [przypis edytorski]

sanctissimum (łac.) — tu: miejsce najświętsze. [przypis edytorski]

sanctus (łac.) — święty. [przypis edytorski]

Sanctus, sanctus, sanctus (łac.) — święty, święty, święty. [przypis edytorski]

sanitarium (ang., z łac.) — sanatorium. [przypis edytorski]

Sanktissimum (łac.) — w kościele katolickim: Najświętszy Sakrament. [przypis edytorski]

sanktuarium (z łac.) — święty przybytek; budowla lub pomieszczenie o szczególnym znaczeniu kultowym; przen.: miejsce dla kogoś szczególne, do którego dopuszcza się tylko wybranych. [przypis edytorski]

sanktuarium (z łac.) — święty przybytek; budowla lub pomieszczenie o szczególnym znaczeniu kultowym. [przypis edytorski]

Santificetur nomen tuum (łac.) — święć się imię Twoje. [przypis edytorski]

Sapias, vina liques (łac.) — Być mądrą i wino sycić pamiętaj (Horacy, Pieśni I, 11; tłum. Marceli Motty; w oryg.: cedzić, klarować). [przypis edytorski]