Przypisy

już miał szmyrgnąć w ulicę — dziś raczej: już miał uciec na ulicę. [przypis edytorski]

już nie było jak trzydzieści pięć franków — dziś popr.: nie było już więcej niż trzydzieści pięć franków. [przypis edytorski]

już pochlebstwem (…) już groźbą — albo… albo… [przypis edytorski]

Już pochwalmy króla tego — początkowy wers kolędy z poł. XVI w. [przypis edytorski]

już przed smętkiem wyschły kości moje, a popiołem jest potrzęsion chleb mój (…) — por. Ps 102, 6–10. [przypis edytorski]

już przyleciały żurawi roje — wg mit. gr. Pigmeje toczyli wojny z żurawiami. [przypis edytorski]

już przy piersi tchnąłeś okrucieństwem — w późn. wyd. popr. tłumaczenie: „już z jej piersi ssałeś okrucieństwo”. [przypis edytorski]

Już samo pochodzenie naszego Piotra zmieniało się — [tj. domniemania o tymże pochodzeniu; por.] Wielka encyklopedya illustrowana pod hasłem Kochanowski Piotr. [przypis edytorski]

już się ułatwił — sens: zdążył. [przypis edytorski]

już (starop.) — tu: jeszcze; już cię to omyli: jeszcze cię to wprowadzi w błąd. [przypis edytorski]

Już szorstka skóra na udach siadła… — rzymscy czytelnicy odbierali obraz przemiany w ptaka jako groteskowy. [przypis edytorski]

Już tam ojciec do swej Basi — w wersji pierwotnej strofę tę poprzedzała następująca: „Niemiec, Moskal nie osiędzie [nie zatrzyma a. nie utrzyma się],/ Gdy jąwszy pałasza, / Hasłem wszystkich zgoda będzie/ I ojczyzna nasza”. Dziś to ostatnie zdanie byłoby niepoprawne gramatycznie, ponieważ imiesłów przysłówkowy („jąwszy”) powinien odnosić się do tego samego podmiotu („zgoda”), do którego odnosi się w najbliższym zdaniu czasownik („będzie”); w czasach, w których powstał tekst pieśni reguły te nie były ani tak rygorystycznie określone, ani przestrzegane. [przypis edytorski]

Już w gruzach leżą Maurów posady (…) — fragment z Konrada Wallenroda Mickiewicza. [przypis edytorski]

Już wszytko dobrze, co Pan Bóg uczyni, choć nas tak srogo pokarze i pogubi; jednak proszę, aby był pokój za dni moich, abych ja na to nie patrzył — parafraza Iz 39, 8 na podst. Wulgaty, z wtrąceniem. [przypis edytorski]

jużże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: już więc, już zatem. [przypis edytorski]

juzbyk (gw.) — już bym. [przypis edytorski]

juzem myśloł (gw.) — już myślałem. [przypis edytorski]

Juz mię się wsyćko tera nie dazy (gw.) — już mi się wszystko teraz nie darzy; darzyć się: szczęścić się, układać się po czyjejś myśli. [przypis edytorski]

jw. — jaśnie wielmożna. [przypis edytorski]

JWP — Jaśnie Wielmożny Pan. [przypis edytorski]

JW. — skrót od: jaśnie wielmożny. [przypis edytorski]

j'y suis, dans un moment (fr.) — już idę, za moment. [przypis edytorski]

j'y suis dans un moment (fr.) — przyjdę za chwilę. [przypis edytorski]

[przypis edytorski]

κατὰ δύναμιν (gr.) — stosownie do zdolności, potencjału, możliwości. [przypis edytorski]

κατ ' αναλογίαν (gr.) — przez analogię. [przypis edytorski]

κατά τι, relative — względnie, w odniesieniu do czegoś. [przypis edytorski]

κατ' εξοχήν (gr.) — w całym tego słowa znaczeniu. [przypis edytorski]

κατ' εξοχην (gr.) — w większości, głównie; w pełnym tego słowa znaczeniu. [przypis edytorski]

κατ' εξοχήν (gr.) — wybitnie, w całym tego słowa znaczeniu. [przypis edytorski]

κέρδος ἔγωγε λέγω (gr.) — (sądzę, że) dla mnie jest zyskiem; por. Platon, Apologia Sokratesa, 40e. [przypis edytorski]

κῶμος, „rozpustna biesiada” — komos (κῶμος) to w starożytnej Grecji wesoła procesja ze śpiewem, częsty element świąt na cześć Dionizosa, czyli pochód, a nie biesiada (uczta). [przypis edytorski]

kądziel (daw.) — linia żeńska rodziny. [przypis edytorski]

kądzielnik a. prządki — wiejskie spotkanie w jednym domu, podczas którego kobiety przędły, wyszywały, robiły na drutach itp.; młode dziewczyny zwykle zbierały się osobno, przychodzili tam także młodzi kawalerowie, korzystając z okazji do rozmów, żartów i zalotów. [przypis edytorski]

kądziel — pęk lnu, konopi albo wełny przygotowanej do przędzenia. [przypis edytorski]

kądziel — pęk lnu, konopi albo wełny przygotowanej do przędzenia, umocowany na przęślicy lub kołowrotku; dawniej symbol płci żeńskiej. [przypis edytorski]

kądziel — pęk lnu, konopi albo wełny przygotowanej do przędzenia, umocowany na przęślicy lub kołowrotku. [przypis edytorski]

kądziel — pęk lnu, konopi lub wełny przygotowany do przędzenia. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókien do przędzenia; najczęściej włókna lnu, konopii lub wełny, które następnie przędzie się, skręcając z nich nić. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókien do przędzenia nici.. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókien do przędzenia nici. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókien do przędzenia. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókien do przędzenia. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókien lnu, konopi albo wełny przygotowany do przędzenia. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókien przygotowanych do przędzenia, daw. symbol płci żeńskiej. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókien z lnu, konopi lub wełny przygotowany do przędzenia nici. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókna do przędzenia. [przypis edytorski]

kądziel — pęk włókna, przygotowany do przędzenia. [przypis edytorski]

kądziel — tu: pęk włókna, umocowany na kołowrotku. [przypis edytorski]

kądziołka — zdr. od kądziel: pęk włókien przygotowanych do przędzenia. [przypis edytorski]

kąkol — chwast. [przypis edytorski]

kąkol — chwast zbożowy o purpurowych kwiatach i trujących nasionach. [przypis edytorski]

kąkol — chwast zbożowy. [przypis edytorski]

kąkol polny — jednoroczny chwast (z rodziny goździkowatych) o czerwonych kwiatach i trujących nasionach, rosnący głównie w zbożach. [przypis edytorski]

Kálmán, Imre (1882–1953) — węgierski kompozytor operetkowy, przedstawiciel II operetki wiedeńskiej. [przypis edytorski]

ką mačija — ką padeda, gelbsti. [przypis edytorski]

Kâma — Kāmadeva, bóstwo hinduskie będące uosobieniem pożądania, szczególnie miłosnego; pojmowane, podobnie jak Eros w mit. gr., jako pierwotna, boska i stwórcza siła kosmosu. [przypis edytorski]

kąpają się — dziś popr. forma: kąpią się. [przypis edytorski]

kąpiele Drużbak — znajdują się tutaj znane źródła cieplicowe (wapienne, szczawy alkaliczne i alkaliczno-żelaziste). [przypis edytorski]

kąpielówka — dziś: kąpielówki, strój do pływania. [przypis edytorski]

Kąpielowy Przewodnik — książka Christophera Ansteya (1724–1802). [przypis edytorski]

kąpiołka (zdr.) — kąpiel. [przypis edytorski]

kąpiołka — zdrob. od kąpiel. [przypis edytorski]

ka a. kaj (gw.) — gdzie. [przypis edytorski]

kaama — właśc. bawolec krowi, duży przeżuwacz z Afryki Śr. i Płd. o rogach w kształcie liry. [przypis edytorski]

Kaas, Ludwig (1881–1952) — ksiądz katolicki, przewodniczący partii Centrum, przeciwnik nazizmu. Od 1933 r. na emigracji w Rzymie, współpracował przy powstaniu encykliki papieża Piusa XI Mit brennender Sorge odnoszącej się krytycznie do sytuacji Kościoła w III Rzeszy. [przypis edytorski]

kabab (hebr.) — kebab, bliskowschodnia potrawa z pieczonego na rożnie mięsa, szaszłyk; w kuchni tureckiej: potrawa ze skrawków mięsa odkrawanych z baraniny na rożnie, podawanych z surówką. [przypis edytorski]

kabak (ros. кабак) — karczma, spelunka. [przypis edytorski]

Kabała — mistyczna doktryna judaistyczna, na której oparty był m. in. ruch chasydzki. [przypis edytorski]

kabała — mistyczna nauka w judaizmie, powstała w średniowieczu; kabaliści stosowali w swych dociekaniach kombinacje liczb i liter, którym przypisywali głębsze znaczenie. Do Kabały rozumianej jako zbiór tekstów napisanych w duchu mistycyzmu zaliczają się: Zohar (Blask), Tefer jeciva (Księga Stworzenia) oraz Echachaim (Drzewo Życia). [przypis edytorski]

kabała — mistyczna nauka w judaizmie, powstała w średniowieczu; kabaliści stosowali w swych dociekaniach kombinacje liczb i liter, którym przypisywali głębsze znaczenie. [przypis edytorski]

Kabała — mistyczne księgi żydowskie, Zohar — Blask i Tefer jeciva — Księga Stworzenia, oraz Echachaim — Drzewo Życia. [przypis edytorski]

Kabała — mistyczne księgi żydowskie: Zohar (tj. Blask) i Tefer jeciva (tj. Księga Stworzenia), oraz Echachaim (tj. Drzewo Życia). [przypis edytorski]

kabała — mistyka, ezoteryka. [przypis edytorski]

kabała — tu ogólnie: wróżba. [przypis edytorski]

kabała — tu: problemy. [przypis edytorski]

kabała — tu: wróżba. [przypis edytorski]

kabała — tu: wróżba z kart. [przypis edytorski]

kabała — tu: wróżby z kart. [przypis edytorski]

kabała — tu: wróżenie z kart, z ręki, itp. [przypis edytorski]

kabała — wróżba z kart. [przypis edytorski]

kabalarka — kobieta umiejąca stawiać kabałę. [przypis edytorski]

kabalarka — tu: wróżka. [przypis edytorski]

kabalarka — wróżka tworząca swoje przepowiednie z użyciem symboliki pochodzącej z Kabały, systemu filozofii żydowskiej. [przypis edytorski]

kabalista — człowiek uprawiający kabałę; kabała: mistyczny nurt judaizmu, powstały w średniowieczu, kontynuujący starsze formy mistycyzmu żydowskiego, z wpływami doktryn gnostyckich oraz neoplatońskich; kabaliści zajmowali się m.in. poszukiwaniami ukrytych, tajemnych znaczeń tekstu biblijnego, opierając się na spekulacjach numerologicznych. [przypis edytorski]

kabalista — znawca kabały. [przypis edytorski]

kabalista — znawca Kabały, to jest mistycznej doktryny judaistycznej, na której oparty był m. in. ruch chasydzki. [przypis edytorski]

kabalistyczne słowo — kabała: żydowska mistyczna filozofia religii w średniowieczu. Kabaliści stosowali w swych dociekaniach kombinacje liczb i liter, którym przypisywali głębsze znaczenie. [przypis edytorski]

kabalistyczny — tu: magiczny, zagadkowy. [przypis edytorski]

kabalistyka — system doktryn wywodzących się z kabały: żydowskiej mistycznej filozofii religijnej, doszukującej się ukrytych znaczeń w tekstach religijnych. [przypis edytorski]

kabanka (neol., z fr. cabane) — chatka. [przypis edytorski]

kabanos — tu: kubańskie cygaro; od nazwy gatunku cygar Cabanos. [przypis edytorski]

kaban (ukr.) — wieprz. [przypis edytorski]

kabat (daw.) — krótki kaftan. [przypis edytorski]

kabat (daw.) — kurtka, kaftan. [przypis edytorski]

kabat (daw.) — płaszcz. [przypis edytorski]

kabat — rodzaj surduta, ubranie robocze. [przypis edytorski]

kabat — surdut. [przypis edytorski]

kab (białorus.) — żeby, aby; oby, bodaj. [przypis edytorski]

kab (białorus.) — żeby. [przypis edytorski]