Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 470 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4712 przypisów.
grążyć — pogrążać, zatapiać. [przypis edytorski]
grążyć się (gw.) — pogrążać się. [przypis edytorski]
grążyć się — pogrążać się. [przypis edytorski]
grążyć — zanurzać; por. pogrążyć. [przypis edytorski]
grąży — tu: pogrąża. [przypis edytorski]
grązi — daw. forma, dziś: pogrąża. [przypis edytorski]
Graaf, Anton (1736–1813) — portrecista, od 1766 malarz dworu drezdeńskiego i członek tamtejszej akademii sztuk pięknych. [przypis edytorski]
Graaf, Regnier, de (1641–1673) — holenderski lekarz i anatom. [przypis edytorski]
Graal a. Święty Graal — tajemniczy przedmiot (najczęściej kielich), występujący w legendach arturiańskich. Miasta związane z tą historią to m.in. Glastonbury i Walencja; to pierwsze zdecydowanie bardziej przypomina Narwik. [przypis edytorski]
Graal — legendarny kielich, z którego Jezus pił podczas Ostatniej Wieczerzy. Jeden z ważnych motywów w cyklu legend arturiańskich: poszukiwali go rycerze Okrągłego Stołu. [przypis edytorski]
Graal — legendarny kielich, z którego pił Chrystus podczas Ostatniej Wieczerzy; motyw rozpowszechniony w średniowiecznych pieśniach rycerskich. [przypis redakcyjny]
Graal — tajemniczy przedmiot (kamień, kielich lub misa) o cudownych mocach uzdrawiających lub zapewniających wieczną młodość, występujący w legendach arturiańskich; od czasu poematu Roberta de Boron Joseph d'Arimathie (koniec XII w.) często uważany za kielich, z którego Jezus pił podczas Ostatniej Wieczerzy, użyty później przez Józefa z Arymatei do zebrania krwi Jezusa po ukrzyżowaniu. [przypis edytorski]
graba, właśc. gruba — palenisko. [przypis edytorski]
Grabbe, Christian Dietrich (1801–1836) — wybitny dramaturg niemiecki, próbował w pełnych sprzeczności utworach odnowić tradycje okresu „burzy i naporu”; tworzył realistyczne dramaty, w których masy ludowe są twórcą historii. [przypis edytorski]
grab — drzewo liściaste. [przypis edytorski]
Graben — historyczny plac w centrum Wiednia. [przypis edytorski]
Graben — tu: plac w Wiedniu. [przypis edytorski]
grabia (daw.) — hrabia; w oryginale ang.: earl, odpowiednik tytułu hrabiego, najstarszy i pierwotnie najwyższy brytyjski tytuł feudalny, następnie arystokratyczny; w czasach anglosaskich, w formie początkowo ealdorman, przysługujący wąskiej grupie osób mających najwyższą rangę poniżej króla, któremu podlegali, odpowiadający bardziej tytułowi królewskiego namiestnika lub księcia. [przypis edytorski]
grabia — dziś: hrabia. [przypis edytorski]
grabia erelski — hrabia Errol. [przypis redakcyjny]
grabia — hrabia; Sienkiewicz nadaje Jurandowi ze Spychowa już trzeci nieodpowiadający sytuacji tytuł. [przypis edytorski]
grabia na Tęczynie — hrabia Jan Magnus Tęczyński herbu Topór (1579–1637), podczaszy (1618) królowej Konstancji Habsburżanki, drugiej żony Zygmunta III Wazy i matki Jana II Kazimierza Wazy; cześnik koronny (1618), wojewoda krakowski (1620), starosta płocki, starosta radoszycki (1622–1633), starosta żarnowiecki (1631); propagator nauk, mecenas sztuki, protektor Piotra Kochanowskiego, fundator klasztoru karmelitów w Czernej k. Krzeszowic oraz klasztoru kamedułów w Rytwianach, dokonał (wraz ze swą siostrą, Agnieszką z Tęczyńskich Firlejową) przebudowy i modernizacji zamku w Tenczynie. [przypis edytorski]
Grabianka, Tadeusz (1740–1807) — alchemik, iluminat, mistyk, jeden z prekursorów mesjanizmu polskiego, propagator myśli Emanuela Swedenborga, był jednym z założycieli Stowarzyszenia Iluminatów Awiniońskich (1786, początkowo: loża Nowego Izraela), któremu następnie przewodniczył jako najwyższy mistrz, tytułowany Królem Nowego Izraela; w 1799 r. opuścił Francję i osiadł w Petersburgu, gdzie w 1806 r. ponownie założył lożę; wkrótce został oskarżony o szpiegostwo i przygotowywanie zamachu stanu i uwięziony w twierdzy Pietropawłowskiej, gdzie zmarł wkrótce. [przypis edytorski]
grabia (starop.) — hrabia. [przypis edytorski]
grabia z Anglantu — Anglant: gród Angers we Francji; grabia z Anglantu: Orland, syn Milona, grabi z Anglantu. [przypis redakcyjny]
grabia z Galafrony — grabiego z Galafrony nie zna Ariosto. [przypis redakcyjny]
grabienie — w oryginale było greifen, tj. porywać. [przypis edytorski]
grabie (starop.) — hrabiowie. [przypis edytorski]
grabina (gw., pot.) — grab; gatunek drzewa. [przypis edytorski]
grabini — hrabini, hrabina. [przypis edytorski]
Grabit' nagrablennoje (ros.) — grabić to, co zostało zagrabione (hasło anarchistów). [przypis redakcyjny]
grabla (z ukr.) — grabie. [przypis edytorski]
Grabowski, Józef Ignacy (1791–1881) — polski oficer napoleoński, adiutant Napoleona Bonapartego, polityk konserwatywny, działacz publiczny w Wielkim Księstwie Poznańskim, pamiętnikarz i autor pism ekonomiczno-politycznych. [przypis edytorski]
Grabowski, Michał (1805–1863) — krytyk i powieściopisarz; brał udział w walce romantyków z klasykami. Zasłynął recenzjami publikowanymi w „Tygodniku petersburskim”; swoje prace krytyczne wydał w osobnych tomach: Literatura i krytyka (Wilno 1836–1840), Korespondencja literacka (Wilno 1847–1848) i Artykuły literackie, krytyczne i artystyczne (Wilno 1849). Słowacki nazywa go ironicznie prymasem, uznając jego szczególną pozycję wśród krytyków i literatów. [przypis edytorski]
Grabowski, Michał (1805–1863) — krytyk i powieściopisarz; brał udział w walce romantyków z klasykami. Zasłynął recenzjami publikowanymi w „Tygodniku petersburskim”; swoje prace krytyczne wydał w osobnych tomach: Literatura i krytyka (Wilno, 1836–1840), Korespondencja literacka (Wilno, 1847–1848) i Artykuły literackie, krytyczne i artystyczne (Wilno, 1849). [przypis edytorski]
Grabscy — prawdopodobnie chodzi tu o Władysława Grabskiego (1874–1938), wielokrotnego premiera i ministra skarbu w Polsce międzywojennej, autora reformy walutowej, choć w ówczesnym życiu politycznym brał udział również Stanisław Grabski (1871–1949), działacz socjalistyczny, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (wycofał się po przewrocie majowym). [przypis edytorski]
Grabski, Stanisław (1871–1949) — działacz socjalistyczny, później związany z endecją, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (wycofał się z polityki po przewrocie majowym). [przypis edytorski]
Grabski, Stanisław (1871–1949) — działacz socjalistyczny, później związany z endecją, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (wycofał się z polityki po przewrocie majowym). [przypis edytorski]
grabstwo — hrabstwo, okręg. [przypis edytorski]
grać na balandrasie (reg. ros.) — bajać, paplać, mleć językiem. [przypis edytorski]
grać w żmurki — grać w ciuciubabkę. [przypis edytorski]
graca — motyka. [przypis edytorski]
graca — narzędzie do pielenia lub spulchniania ziemi. [przypis edytorski]
graca — tu: narzędzie, służące do rozrabiania wapna z wodą. [przypis edytorski]
Grachowie — własc. Grakchowie, znany ród rzymski. [przypis edytorski]
Gracia! Buena tarde! (hiszp.) — Dziękujemy! Dobry wieczór! [przypis edytorski]
Gracia, senor (hiszp.) — Dziękuję panu. [przypis edytorski]
Gracja (mit. rzym.) — jedna z trzech bogiń wdzięku, piękna i radości; ich gr. odpowiednik to Charyty. [przypis edytorski]
Gracjan (359–383) — cesarz rzymski; pierwszy z cesarzy, który odmówił przyjęcia tytułu pontifex maximus (najwyższy kapłan) i związanych z tym urzędem funkcji; w 382 usunął ołtarz bogini zwycięstwa Wiktorii z sali posiedzeń senatu i odebrał dotacje państwowe świątyniom pogańskim. [przypis edytorski]
Gracjan, Flavius Gratianus Augustus (359–383) — władca cesarstwa zachodniego, którym rządził wspólnie z bratem, Walentynianem II, potem także cesarstwa wschodniego. [przypis edytorski]
Gracjan — mnich z klasztoru św. Feliksa, zakonu benedyktynów w Bolonii, autor książki pod tytułem: Zgoda kanonów niezgodnych, w której prawa kanoniczne ze świeckimi pogodził. [przypis redakcyjny]
Gracjan — właśc. Kacper Grazziani, hospodar mołdawski, zm. 1620; w istocie był pochodzenia chorwackiego. [przypis edytorski]
Gracjan (XII w.) — mnich, który zebrał przepisy prawa kanonicznego wydane przez sobory i papieży w jeden zbiór, opatrzony później tradycyjną nazwą Decretum Gratiani. [przypis edytorski]
Gracja — sławna rozpustnica. [przypis tłumacza]
gracja — wdzięk, piękno w sposobie poruszania się. [przypis edytorski]
gracja (z łac.) — tu: wynagrodzenie za długą, wierną służbę. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie powabu, wdzięku i szczęścia. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie radości, wdzięku i piękna; ich gr. odpowiednik to Charyty. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie radości, wdzięku i piękna. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie wdzięku, piękna i radości; ich gr. odpowiednik to Charyty. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — trzy boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]
gracje — z łac. gratias agimus („Dzięki składamy”), słowa modlitwy. [przypis edytorski]
gracki (daw.) — zręczny, dzielny. [przypis edytorski]
gracko (daw.) — zręcznie, dzielnie. [przypis edytorski]
gracko (daw.) — zręcznie. [przypis edytorski]
gracko — dzielnie. [przypis edytorski]
gracko — dzielnie, zręcznie. [przypis edytorski]
gracko — zgrabnie. [przypis edytorski]
gracowany — uporządkowany za pomocą gracy, tj. narzędzia o metalowych zębach przytwierdzonego do drewnianego trzonka; por. gracować: usuwać chwasty i płytko spulchniać ziemię gracą. [przypis edytorski]
Gracyoza — Gracjoza Pia, znana jedynie z listu, który pisała do Bemba. [przypis redakcyjny]
graczów — dziś popr. D. lm: graczy. [przypis edytorski]
graczów — dziś popr. forma D. lm: graczy. [przypis edytorski]
gradacja — posuwanie się po stopniach, postępowanie. [przypis redakcyjny]
gradacja — stopniowanie. [przypis redakcyjny]
Gradas — król Serykany, wielkiego państwa, gdzieś za Indiami leżącego (Bojardo, Księga I, Pieśń I, 4), saraceński bohater, przybył umyślnie na Zachód, ażeby zdobyć słynną szablę Duryndanę. [przypis redakcyjny]
Gradec — Grodziec Golęszycki (czes. Hradec nad Moravicí, niem. Grätz), miasto na Śląsku Opawskim, dziś w Czechach, w kraju morawsko-śląskim. [przypis edytorski]
gradem bić (…) na proso i kapustę — Greler sur le persil [dosł. bić gradem na pietruszkę; red. WL], przysł. francuskie na oznaczenie srożenia się wobec słabych. [przypis tłumacza]
Grad heraus (niem.) — tu: bez ogródek, prosto z mostu. [przypis edytorski]
graduale (łac.) — pieśń poprzedzająca śpiew „Alleluja!”. [przypis edytorski]
gradus — stopień. [przypis edytorski]
gradus — stopień; tu: jako miara kąta w matematyce: koło ma 360°. [przypis edytorski]
gradusu — [D.lp:] stopnia. [przypis redakcyjny]
gradusu — stopnia. [przypis redakcyjny]
Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
gradusy — stopnie. [przypis redakcyjny]
gradus (z łac.) — stopień. [przypis edytorski]
gradyn (daw.) — ogród. [przypis edytorski]
Gradyw — Gradivus „kroczący”, przydomek Marsa, Mars sam. [przypis redakcyjny]
Gradyw — jeden z przydomków Marsa, gradivus (łac.) — kroczący na przedzie, tj. pierwszy w boju. [przypis redakcyjny]
Gradyw (mit. rzym.) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny; gradivus (łac.) — kroczący naprzód; kochanek Gradywa — przen. mężny żołnierz. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym.) — Mars, bóg wojny; wychowaniec Gradywa: żołnierz. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym.) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący na przedzie) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — przydomek Marsa. [przypis edytorski]
Gradywowy czyn — czyn wojenny; Gradyw (z łac. gradivus: kroczący naprzód), przydomek Marsa, boga wojny w mit. rzym. [przypis edytorski]
Gradyw — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]
Gradyw — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]
grässliches Fieber (niem.) — okropna gorączka. [przypis edytorski]
gräuelpropaganda (niem.) — propaganda okrucieństwa, rozpowszechnianie informacji o zbrodniach i okrucieństwach popełnianych przez wroga, często celowo zmyślanych lub wyolbrzymianych. [przypis edytorski]
