Przypisy

mieć kogoś zachowaniu (daw.) — poważać, szanować kogoś. [przypis edytorski]

mieć kogo za co (starop.) — uważać kogo za co. [przypis edytorski]

mieć moc nad czym (starop.) — panować nad czym. [przypis edytorski]

mieć na pieczy (daw.) — uważać na coś; starać się o coś; dbać o coś. [przypis edytorski]

mieć na pieczy (daw.) — uważać na coś, zważać na coś, starać się o coś. [przypis edytorski]

mieć na pieczy (starop.) — opiekować się, dbać (o kogo). [przypis edytorski]

mieć na pieczy (starop.) — troszczyć się o co; por. piecza: troska, pieczołowitość, pilność. [przypis edytorski]

mieć nizacz (daw.) — mieć za nic. [przypis edytorski]

mieć nogę w strzemieniu (przysł.) — być gotowym do drogi lub działania. [przypis edytorski]

mieć o kim staranie (daw.) — dbać o kogoś. [przypis edytorski]

mieć o kogo staranie (starop.) — dbać o kogo; opiekować się kim. [przypis edytorski]

mieć pergaminy — tu: mieć dowody potwierdzające szlachectwo. [przypis edytorski]

mieć pieczę koło kogoś a. mieć pieczę nad kimś — opiekować się kimś; mieć pieczą: daw. forma B.lp r.ż., dziś: pieczę. [przypis edytorski]

mieć pietra — bać się. [przypis edytorski]

mieć pietra (daw.) — bać się. [przypis edytorski]

mieć plac od kogo (starop.) — dostać od kogo miejsce (przestrzeń, okazję); niech ma od ciebie plac męstwu swoiemu: daj mu przestrzeń (sposobność) dla ukazania jego męstwa. [przypis edytorski]

mieć plac (starop.) — tu: mieć okazję. [przypis edytorski]

mieć pod pieczą (starop. konstrukcja) — opiekować się, doglądać; tu: wieść, dowodzić, zarządzać. [przypis edytorski]

mieć pod ręką dość piasku do zasypywania ksiąg — dawniej, by przyspieszyć wysychanie atramentu, posypywano tekst drobnym piaskiem. [przypis edytorski]

mieć serce (starop.) — mieć odwagę. [przypis edytorski]

mieć się (daw.) — zachowywać się; przyjmować postawę. [przypis edytorski]

mieć się do czego (daw.) — zamierzać co. [przypis edytorski]

mieć się do obrony (starop.) — szykować się do obrony. [przypis edytorski]

mieć się do sprawy (starop.) — tu: przygotowywać się do walki. [przypis edytorski]

mieć się do szturmu (starop.) — szykować się do szturmu. [przypis edytorski]

mieć się ku czemu — kierować się ku czemuś. [przypis edytorski]

mieć się trzeba do czego (starop.) — trzeba się skierować ku czemuś, sięgnąć po coś itp. [przypis edytorski]

mieć się z pyszna — tu: mieć się dobrze. [przypis edytorski]

mieć się z pyszna — tu w pierwotnym, nieironicznym znaczeniu „mieć się dobrze”. [przypis edytorski]

mieć się z pyszna — tu: znaleźć się z własnej winy w kłopotliwej sytuacji. [przypis edytorski]

mieć staranie o kimś, czymś (daw.) — doglądać, opiekować się kimś a. czymś. [przypis edytorski]

mieć staranie o kimś — dziś: mieć staranie (troszczyć się) o kogoś. [przypis edytorski]

mieć staranie o kim (starop.) — dbać o kogo; opiekować się kim. [przypis edytorski]

mieć staranie o kim (starop.) — opiekować się kim. [przypis edytorski]

mieć w czubku a. mieć w czubie (daw.) — być pijanym. [przypis edytorski]

mieć w głowie — być pod wpływem alkoholu. [przypis edytorski]

mieć w poniewierze — dziś popr.: poniewierać. [przypis edytorski]

mieć w zachowaniu kogoś (daw.) — szanować kogoś. [przypis edytorski]

mieć ząb do kogoś — być zawziętym na kogoś; żywić do kogoś urazę. [przypis edytorski]

mieć zabawę (starop.) — zabawić (gdzieś), przebywać. [przypis edytorski]

mieć zachowanie u ludu — cieszyć się szacunkiem ludu. [przypis edytorski]

mieć zakon lichy (starop.) — nie trzymać się zasad, reguły zakonnej. [przypis edytorski]

miecąc — daw. forma; dziś: miotając; rzucając, ciskając. [przypis edytorski]

miecąc (daw. forma) — dziś: miotając; rzucając. [przypis edytorski]

miecąc (daw. forma) — miotając; rzucając, ciskając. [przypis edytorski]

miecąc (daw. forma) — miotając, rzucając; tu: siejąc (lęk). [przypis edytorski]

miecąc — dziś: miotając. [przypis edytorski]

miecąc — dziś popr. forma: miotając. [przypis edytorski]

miecąc — dziś popr. forma: miotając; rzucając. [przypis edytorski]

miecące (starop. forma) — miotające. [przypis edytorski]

miecąc — miotając; rzucając. [przypis edytorski]

miecąc (starop. forma) — dziś imiesłów przysł.: miotając; rzucając, ciskając. [przypis edytorski]

miecąc (starop. forma) — miotając, rzucając; miecąc okiem: rozglądając się. [przypis edytorski]

miecą (daw.) — dziś popr. forma: miotają; miotać: rzucać, szczególnie na znaczną odległość. [przypis edytorski]

miecą — daw. forma; dziś: miotają; rzucają, ciskają. [przypis edytorski]

miecą — dziś: miotają. [przypis edytorski]

miecą — dziś popr. forma 3 os.lm: miotają. [przypis edytorski]

miecą — dziś popr. forma: miotają. [przypis edytorski]

miecą — dziś popr. forma: miotają; rzucają. [przypis edytorski]

miecą — dziś popr.: miotają. [przypis edytorski]

miecą (starop. forma) — dziś 3.os. lm: miotają; [tj. rzucają]. [przypis edytorski]

miecą (starop. forma) — miotają; rzucają. [przypis edytorski]

mieccie — miotajcie, rzucajcie. [przypis edytorski]

miececie (starop. forma) — 2.os.lm: miotacie; rzucacie, tu: porzucacie, odrzucacie. [przypis edytorski]

miece — dziś popr. forma: miota. [przypis edytorski]

miece — miota. [przypis edytorski]

miece się (starop. forma) — miota się, rzuca się. [przypis edytorski]

miece się (starop.) — miota się; rzuca się, ciska się. [przypis edytorski]

miece (starop. forma) — 3.os. lp: miota, ciska, rzuca. [przypis edytorski]

miece (starop. forma) — dziś 3 os.lp: miota; rzuca. [przypis edytorski]

miece (starop. forma) — miota; ciska. [przypis edytorski]

miece (starop. forma) — miota; ciska, rzuca. [przypis edytorski]

miecesz — miotasz, potrząsasz. [przypis edytorski]

miece — tu: wzburza (kopytami podczas biegu). [przypis edytorski]

miec (gw.) —miecz. Następuję tu mazurzenie, czyli cz jest wymawiane jak c. [przypis edytorski]

miech — mieszek, sakiewka na pieniądze. [przypis edytorski]

Miechów — miasto powiatowe w woj. małopolskim. [przypis edytorski]

Miechowita, Maciej właśc. Maciej Karpiga (1457–1523) — także: Maciej z Miechowa, Matthias de Miechow; nadworny lekarz Zygmunta I Starego, autor dzieł z zakresu medycyny i astrologii, geograf i historyk (w 1519 r. wydał Chronica Polonorum, tj. pierwsze drukowane dzieje Polski od czasów najwcześniejszych do 1506 r.), profesor Akademii Krakowskiej; tu nazwisko jego stanowi synonim alchemika i astrologa, ponieważ powszechnie z tych rodzajów swojej działalności był najbardziej znany. [przypis edytorski]

miech — przyrząd do tłoczenia powietrza, stanowiący m.in. element organów. [przypis edytorski]

miech (starop.) — tu: sakwa, sakiewka; worek na pieniądze i kosztowności. [przypis edytorski]

miech — używany w kuźni przyrząd pompujący powietrze do ognia, co pozwala osiągnąć jego wyższą temperaturę. [przypis edytorski]

miecie — dziś: miota; rzuca. [przypis edytorski]

miecie — dziś raczej: miota; rzuca. [przypis edytorski]

Miecielski, Erazm (1769–1800) — kapitan w 10 regimencie pieszym, kawaler Orderu Virtuti Militari; razem z Józefem Zeydlitzem organizował konspirację w swoim regimencie; uczestnik powstania kościuszkowskiego, awansowany na pułkownika. [przypis edytorski]

miecie — miota; rzuca. [przypis edytorski]

Miecio a. Mietek — pseudonim dowódcy plutonu, podchorążego Antoniego Sakowskiego (1922–1944). [przypis edytorski]

mieciones (z litew.) — napój z wywaru krup z miodem. [przypis edytorski]

Miecław — Mieszko I. [przypis edytorski]

miecza daj — dziś popr.: miecz daj. [przypis edytorski]

miecza z pochwy dobył, a w złotą bramę nim uderzając — Złota Brama w Kijowie została wzniesiona w 1037 r.; kronikarz popełnia tu więc anachronizm. [przypis edytorski]

miecz Damoklesa — przen.: stale grożące niebezpieczeństwo. Damokles, dworzanin Dionizjosa, tyrana Syrakuz z IV w. p.n.e., gdy zazdrościł władcy szczęśliwego losu, został posadzony pod mieczem zawieszonym na końskim włosie, by mógł wczuć się w sytuację władcy w każdej chwili narażonego na nieszczęście. [przypis edytorski]

miecz Damoklesa — tu: stale grożące niebezpieczeństwo; nawiązanie do opowieści o Damoklesie, dworzaninie króla Syrakuz Dionizjosa, który pochlebiając swemu władcy, nazwał go najszczęśliwszym z ludzi; w związku z tym król pozwolił mu wystąpić w swojej roli, spać w królewskim łożu i jeść przy królewskim stole, ale podczas uczty powiesił nad Damoklesem ostry miecz zawieszony na końskim włosie; Damokles zrozumiał w ten sposób, że los władcy nie jest godny zazdrości. [przypis edytorski]

miecz damoklesowy — przen.: zagrożenie nieubłaganie wiszące nad człowiekiem. Damokles, dworzanin Dionizjosa, tyrana Syrakuz z IV w. p.n.e., gdy zazdrościł władcy szczęśliwego losu, został posadzony pod mieczem zawieszonym na końskim włosie, by mógł wczuć się w sytuację władcy w każdej chwili narażonego na nieszczęście. [przypis edytorski]

miecz dobyty nad niecnym karkiem już wisi… — aluzja do staroż. anegdoty o mieczu Damoklesa. Dionizjusz, tyran sycylijskiego miasta Syrakuzy, chcąc uzmysłowić zazdrosnemu dworzaninowi Damoklesowi swoje położenie, kazał mu ucztować, zawiesiwszy nad jego głową miecz. [przypis edytorski]

miecze a. miece (starop. forma) — miota; tj. ciska, rzuca. [przypis edytorski]

miecze (starop. forma) — miota, rzuca, ciska. [przypis edytorski]

mieczmi (starop. forma) — mieczami. [przypis edytorski]

Miecznik, Antoni (1870–1921) — literat, dziennikarz, autor dzieła O religii pogańskich Słowian, a także beletrystyki (m.in. Historia o królewiczu Milanie 1903, Koniec królestwa kobiet 1906); pochodzący z Częstochowy, porzucił seminarium duchowne, ukończył studia na uniwersytecie w Kijowie, podróżował po Włoszech i Besarabii (czego owocem były szkice O Serbii i Serbach; Macedonia i Macedończycy); przez większość życia związany z Warszawą jako redaktor i publicysta w czasopismach: „Świat” (od 1906 r.), „Dziennik Powszechny” (od 1909 r.) i „Kurier Warszawski” (od 1918 r.), gdzie prowadził dział prowincjonalny. Zainteresowania jego koncentrowały się wokół filozofii, a także problemów społeczno-politycznych; wielotomowym, niewydanym z rękopisu jego dziełem były studia filoz. O narodzie polskim rozmyślania oraz W labiryncie myśli filozoficznych. [przypis edytorski]

miecznik — dostojnik, pierwotnie urzędnik dworski zarządzający zbrojownią. [przypis edytorski]

miecznik — jeden z niższych rangą tytularnych urzędów ziemskich. [przypis edytorski]