Przypisy

Leporello — postać z opery Mozarta Don Giovanni: lokaj i powiernik Don Juana. [przypis edytorski]

Leporello — sługa Don Juana, postać z opery Don Giovanni (Don Juan). [przypis edytorski]

le prestige (fr.) — urok, czary. [przypis edytorski]

le prince Calmuc (fr.) — książę Kałmuk (Kałmucy to lud mongolski, którego część w XVII w. wyemigrowała i osiedliła się w dolnym biegu rz. Wołgi). [przypis edytorski]

lepszaż — lepsza, z partykułą wzmacniającą -ż. [przypis edytorski]

lepszegom nie zaznał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: lepszego nie zaznałem. [przypis edytorski]

lepsze jak — dziś popr.: lepsze niż. [przypis edytorski]

Lepsze jest trochę jarzyn z miłością, niż tłusty wół z nienawiścią — Prz 15, 17 (cytat za Biblią Tysiąclecia). [przypis edytorski]

lepszem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: lepszym. [przypis edytorski]

Leptis Magna — staroż. miasto na płn. wybrzeżu Afryki; pierwotnie kolonia fenicka, podporządkowane imperium kartagińskiemu, później rzymskiemu. [przypis edytorski]

leptosomiczny typ — w teorii typów ludzkich Kretschmera: mający smukłą i wątłą budowę ciała. [przypis edytorski]

le pur sang (fr.) — czysta krew. [przypis edytorski]

Le pyrrhenisme est le vrai (fr.) — pirronizm jest prawdą. [przypis edytorski]

lera — tu: lira. [przypis edytorski]

le renard (fr.) — lis. [przypis edytorski]

le reste de mes jours (fr.) — resztę mych dni. [przypis edytorski]

Lerici — miejscowość w regionie Liguria w północnych Włoszech. [przypis edytorski]

Lermentów — własc. Michaił Juriewicz Lermontow (1814–1841), rosyjski pisarz romantyczny; w 1837 r. za wiersz o Puszkinie Śmierć poety został zesłany na Kaukaz, po roku powrócił do Petersburga, w 1840 r. za pojedynek z synem francuskiego ambasadora znów został zesłany, zginął w pojedynku zaaranżowanym przez carską policję. [przypis edytorski]

Lermontow, Michaił (1814–1841) — rosyjski pisarz, prozaik, dramaturg. [przypis edytorski]

Lermontow, Michaił (1814–1841) — wybitny rosyjski poeta, dramatopisarz i prozaik romantyczny; autor pierwszej rosyjskiej powieści psychologicznej (Bohater naszych czasów); jednym z jego licznych poematów jest Mcyri. Laik klasztorny (ros. Мцыри), wyd. w 1840. [przypis edytorski]

Lermontow, Michaił (1814–1841) — wybitny rosyjski poeta, dramatopisarz i prozaik romantyczny; autor pierwszej rosyjskiej powieści psychologicznej (Bohater naszych czasów). [przypis edytorski]

Lermontow, Michaił Juriewicz (1814–1841) — wybitny rosyjski poeta, dramatopisarz i prozaik romantyczny, autor powieści Bohater naszych czasów. [przypis edytorski]

Lermontow, Puszkin, Szczedrin, Czajkowski, Dostojewski — znani, dziewiętnastowieczni artyści rosyjscy. [przypis edytorski]

Lernajskie moczary (mit. gr.) — bagno, w którym żyła Hydra Lernejska, potwór zabity przez Heraklesa. [przypis edytorski]

lernejski wąż — Hydra, potwór pokonany przez Heraklesa. [przypis edytorski]

Le Roi demande l'Officier du Prince de Neufchatel (fr.) — Król prosi oficera księcia Neufchatel. [przypis edytorski]

Le roi est mort, vive le roi! (fr.) — „Król umarł, niech żyje król!”, okrzyk, którym w daw. Francji ogłaszano śmierć władcy, a zarazem objęcie tronu przez jego następcę. [przypis edytorski]

Le roi est mort, vive le roi! (fr.) — „Król umarł, niech żyje król!”, okrzyk, którym w dawnej Francji ogłaszano śmierć władcy, a zarazem objęcie tronu przez jego następcę. [przypis edytorski]

Le roi s'amuse (fr.) — Król się bawi (tytuł dramatu Wiktora Hugo z 1832, w którym król Francji Franciszek I jest ukazany jako utracjusz i kobieciarz, stale poszukujący nowych przygód miłosnych). [przypis edytorski]

Le Roi Vièrge (fr.) — Król-Dziewica; Dziewiczy Król. [przypis edytorski]

Leroux, Gaston (1868–1927) — francuski pisarz i reporter. [przypis edytorski]

Leroux, Pierre Henri (1797–1871) — francuski filozof i działacz społeczny, teoretyk socjalizmu. [przypis edytorski]

Leroy-Beaulieu, Anatole (1842–1912) — francuski publicysta i historyk; członek Akademii Nauk Moralnych i Politycznych Instytutu Francuskiego (od 1887). [przypis edytorski]

Leroy-Beaulieu, Pierre Paul (1843–1916) — francuski ekonomista. [przypis edytorski]

Le Roy, Édouard (1870–1954) — francuski filozof i matematyk; propagator filozofii Bergsona, przedstawiciel katolickiego modernizmu. [przypis edytorski]

Lerroux García, Alejandro (1864–1949) — polityk hiszpański, trzykrotny premier Drugiej Republiki Hiszpańskiej w latach 1933–1935. [przypis edytorski]

leść (starop.) — leźć; iść. [przypis edytorski]

Leśmian, Bolesław (1877–1937) — poeta, tłumacz (m.in. opowiadań Edgara Allana Poe czy Baśni z tysiąca i jedncj nocy), dla którego twórczości charakterystyczny jest erotyzm, zwrot w stronę natury oraz nietypowa wizja zaświatów. [przypis edytorski]

Leśmian, Bolesław (1877–1937) — poeta, tłumacz (m. in. opowiadań Edgara Allana Poe), dla którego twórczości charakterystyczny jest erotyzm, zwrot w stronę natury oraz nietypowa wizja zaświatów. [przypis edytorski]

Leśmian, Bolesław (1877–1937) — poeta, tłumacz (m.in. opowiadań Edgara Allana Poe), dla którego twórczości charakterystyczny jest erotyzm, zwrot w stronę natury oraz nietypowa wizja zaświatów. [przypis edytorski]

leśne boginie (mit. gr.) — Hamadriady, nimfy drzew. [przypis edytorski]

leśniczostwo (daw.) — tu: leśniczówka. [przypis edytorski]

leśniczy — prawdopodobnie chodzi o Franciszka Kleina, leśniczego bukowińskiego. [przypis edytorski]

Leśniowska, Ludwika (1814–1890) — pisarka, autorka popularnonaukowych prac historycznych, publicystka oświatowa i redaktorka czasopism dla ludu. [przypis edytorski]

les adieux (fr.) — pożegnania; tu: tytuł sonaty fortepianowej nr 26 Es-dur op.81a Ludwiga van Beethovena (1770–1827) powstałej w 1810 r. i należącej do najpopularniejszych utworów kompozytora (w tekście mylnie jako autora podano Schuberta) [przypis edytorski]

Le Sage a. Lesage, Alain-René (1668–1747) — francuski powieściopisarz i dramaturg; zasłynął jako autor powieści Diabeł kulawy oraz Przypadki Idziego Blasa. [przypis edytorski]

Le Sage a. Lesage, Alain-René (1668–1747) — powieściopisarz i dramaturg francuski, zasłynął jako autor powieści Diabeł kulawy oraz Przypadki Idziego Blasa (fr. Histoire de Gil Blas de Santillane). [przypis edytorski]

Le Sage a. Lesage, Alain-René (1668–1747) — powieściopisarz i dramaturg francuski, zasłynął jako autor powieści Diabeł kulawy oraz Przypadki Idziego Blasa. [przypis edytorski]

Les Aiguilles — nazwa miejscowa oznaczająca po fr. igły. [przypis edytorski]

Le sais-je? (fr.) — czy ja wiem? [przypis edytorski]

Les amis de la Pologne (fr.) — przyjaciele Polski. [przypis edytorski]

les amours (fr.) — miłości, romanse. [przypis edytorski]

Lesbia — pseudonim literacki, pod jakim występuje ukochana rzymskiego poety Katullusa (I w. p.n.e) jego w licznych wierszach. [przypis edytorski]

Lesbijskie wino — wino z gr. wyspy Lesbos. [przypis edytorski]

Les boches (fr.) — Szwaby. [przypis edytorski]

Lesbos — wyspa na Morzu Egejskim naprzeciw wybrzeża azjatyckiego. [przypis edytorski]

les boudins et le gigot de mouton aux haricots (fr.) — kiełbaski i udziec barani z fasolą. [przypis edytorski]

Les camelots du roi (fr.) — dosł.: królewscy gazeciarze; skrajnie prawicowa organizacja młodzieżowa ruchu Action Française, działająca w latach 1908–1936; początkowo jej członkowie mieli zajmować się uliczną sprzedażą gazety „Action Française”; stosowali przemoc, brali udział w bójkach i walkach ulicznych, organizowali zamieszki. [przypis edytorski]

les chansons (fr.) — piosenki. [przypis edytorski]

les chemises et les caleçons (fr.) — koszule i kalesony. [przypis edytorski]

l'esclave (fr.) — niewolnik. [przypis edytorski]

les dames huppées (fr.) — dosł: panie czubate; przen.: panie szykowne, z wyższych sfer, bogate. [przypis edytorski]

les dégénérés superieurs (fr.) — wyżsi degeneraci. [przypis edytorski]

Les deux nigauds (fr.: dwie niezgraby) — książeczka dla dzieci, autorstwa księżnej Sophie de Ségur, opublikowana w 1863 r. Opowiada o przygodach rodzeństwa z prowincji w Paryżu, gdzie Innocenty i Simplicja zaprzyjaźniają się z dwoma polskimi żołnierzami-emigrantami. [przypis edytorski]

les droits de l'homme (fr.) — prawa człowieka. [przypis edytorski]

Les époques du théâtre français (fr.) — Epoki teatru francuskiego. [przypis edytorski]

Le sérail (fr.) — seraj. [przypis edytorski]

lesealizmu (z fr. laisser-aller: niestaranność, niedbałość; aller: iść) — termin utworzony na wzór terminu leseferyzm. [przypis edytorski]

leseferyzm (z fr. laisser-faire) — nieingerencja, pozostawienie swobody działania; wywodzące się z terminologii liberalizmu ekonomicznego pojęcie to było następnie stosowane również w pedagogice i innych dziedzinach. [przypis edytorski]

les essences (fr.) — esencje; olejki, perfumy. [przypis edytorski]

Le sexe est sombre, et, Henri Parisot, parce que la poesie l'est encore plus. (fr.) — Płeć jest ciemna, Henri Parisot, ponieważ poezja jest taka jeszcze bardziej. [przypis edytorski]

Les extrêmes se touchent (fr.) — Przeciwieństwa przyciągają się. [przypis edytorski]

les extrêmes se touchent (fr.) — przeciwieństwa się przyciągają. [przypis edytorski]

les extrêmes se touchent (fr.) — przeciwności się przyciągają (dosł. dotykają). [przypis edytorski]

les femmes aiment les braves, car par bravoure les hommes cherchent la gloire (fr.) — kobiety lubią odważnych, ponieważ przez odwagę mężczyźni zyskują sławę. [przypis edytorski]

Les femmes auteurs en Pologne (M-me Elisé Orzeszko) (fr.) — Kobiety-pisarki w Polsce (Pani Eliza Orzeszko). [przypis edytorski]

les fils dociles de la France (fr.) — posłuszni synowie Francji. [przypis edytorski]

les fonctionnaires (fr.) — urzędnicy. [przypis edytorski]

Les frères de Goncourt (fr.) — bracia Goncourt (Jules i Edmond, pisarze francuscy, krytycy sztuki). [przypis edytorski]

Les fruits verts — (fr.) Zielone owoce. [przypis edytorski]

„Les Gaulois” — francuski dziennik literacki i polityczny, zał. w 1868, publikowany do 1929, kiedy został połączony z „Le Figaro”. [przypis edytorski]

les grandes âmes ne sont pas celles qui ont moins de passions et plus de vertus que les âmes communes, mais seulement celles qui ont de plus grands desseins (fr.) — wielkimi duchem nie są ci, którzy mają mniej żądz i więcej cnót niż dusze pospolite, jedynie ci, którzy mają większe zamiary (plany). [przypis edytorski]

les gros mots (fr.) — grubiaństwa. [przypis edytorski]

Les Huguenots — opera autorstwa Giacomo Meyerbeera, jedno z największych arcydzieł opery romantycznej. [przypis edytorski]

les humbles (fr.) — (ludzie) prości, skromni, pośledni. [przypis edytorski]

Les idées-forces (fr.) — idee-siły. [przypis edytorski]

les idées, les sentiments, les cochonneries, tout… (fr.) — myśli, uczucia, świństwa, wszystko. [przypis edytorski]

lesiech (starop. forma) — dziś Msc.lm: (w) lasach. [przypis edytorski]

Les illusions du progrès — Georges Sorel, Złudzenia postępu, przeł. Emil Breiter, Kraków: G. Gebethner i Sp. Warszawa: Gebethner i Wolff 1912. [przypis edytorski]

Les Natchez — tytuł polski: Naczezi. [przypis edytorski]

lesny — dziś popr. pisownia: leśny. [przypis edytorski]

„Le Soir” — belgijski dziennik wydawany w języku francuskim, istniej od 1887. [przypis edytorski]

les oiseaux de mer (fr.) — morskie ptaki. [przypis edytorski]

Le sort en est jeté (fr.) — kości zostały rzucone. [przypis edytorski]

le souvenir de ma chaumière (fr.) — pamiątka z mej chaty. [przypis edytorski]

les oyseaux de mer vivent fort mal ensemble — ptaki morskie [rodzice] bardzo źle żyją z sobą. [przypis edytorski]

lesozagotowka (лесозаготовка; ros.) — pozyskiwanie drewna; wyrąb lasu. [przypis edytorski]

les paons blancs, les paons nonchalants (fr.: białe pawie, leniwe pawie) — cytat z wiersza Ennui (Nuda) Maurice'a Maeterlincka. [przypis edytorski]

lespedeza — gatunek dekoracyjnego krzewu o różowofioletowych kwiatach i trójlistkowych liściach na długich ogonkach. [przypis edytorski]

Lespinasse de, Julie (1732–1776) — fr. pisarka, prowadziła w Paryżu salon, w którym bywali m.in. encyklopedyści. Pisywała listy do swoich przyjaciół, także do hrabiego de Guiberta, w którym była zakochana. [przypis edytorski]