Przypisy

odzieża — dziś popr.: odzież. [przypis edytorski]

odzież płótniana (daw.) — dziś: odzież płócienna. [przypis edytorski]

odziomek — bliższa ziemi, dolna część pnia drzewa. [przypis edytorski]

odzipnąć (gw.) — odetchnąć. [przypis edytorski]

odzipnąć (pot.) — odpocząć chwilę. [przypis edytorski]

od złota chorągwie gorące — tj. żółte. [przypis edytorski]

Od złotowłosych pielgrzymów zza świata — wg legendy zapisanej w kronice Galla Anonima Piast ugościł tajemniczych przybyszów, wypędzonych z dworu Popiela. [przypis edytorski]

odzobaczyć — obejrzeć. [przypis edytorski]

odzobaczyć — zobaczyć ponownie. [przypis edytorski]

odzowie — dziś: odezwie. [przypis edytorski]

odzyszczę — dziś: odzyskam. [przypis edytorski]

odzyszcze (daw.) — odzyska. [przypis edytorski]

odzyszcze — dziś popr.: odzyska. [przypis edytorski]

odzyszczesz (daw. forma) — dziś popr. forma 2 os. lp: odzyskasz. [przypis edytorski]

odzyszczesz — dziś popr. forma 2.os. lp cz.przysz.: odzyskasz. [przypis edytorski]

odzyszczesz — dziś popr.: odzyskasz. [przypis edytorski]

odzyszczyć (daw.) — odzyskać. [przypis edytorski]

odzywać — dziś popr.: odzywać się. [przypis edytorski]

Öehrwall, Hjalmar (1859–1929) — szwedzki lekarz, autor badań z zakresu psychologii i eugeniki. [przypis edytorski]

Öhrn — Hausflur. [przypis edytorski]

öre (wym. ere) — drobna moneta norweska o wartości 1/100 korony. [przypis edytorski]

oecus (łac.) — reprezentacyjne pomieszczenie z oknem wychodzącym na ogród. [przypis edytorski]

Oertelsburg — obecnie: Szczytno. [przypis edytorski]

Oertzen, Friedrich Wilhelm von — dziennikarz niemiecki, autor książki Das ist Polen (Oto Polska), wydanej w roku 1931 i wielokrotnie wznawianej. W „Dzienniku Pomorskim” z 15 września 1932 r. nazwano ją antypolskim paszkwilem. [przypis edytorski]

oeuvres posthumes (fr.) — dzieła pośmiertne. [przypis edytorski]

Ofelia — bohaterka Hamleta Szekspira, nieszczęśliwie zakochana w Hamlecie, popada w obłęd i tonie w rzece. [przypis edytorski]

Ofelia — bohaterka Hamleta Szekspira, nieszczęśliwie zakochana w Hamlecie, popada w obłęd i tonie w rzece. [przypis edytorski]

Ofelia — bohaterka Hamleta Williama Shakespeare'a, nieszczęśliwie zakochana w głównym bohaterze, popadła w szaleństwo i popełniła samobójstwo topiąc się. [przypis edytorski]

Ofelia — bohaterka Hamleta Williama Szekspira, nieszczęśliwie zakochana w Hamlecie, popada w obłęd i tonie w rzece. W malarstwie wielokrotnie przedstawiana z naręczem kwiatów. Kobieta bardzo krucha, delikatna, słaba psychicznie. [przypis edytorski]

Ofelia — postać z dramatu Williama Shakespeare'a Hamlet, córka Poloniusza, siostra Laertesa; Hamlet flirtuje z nią początkowo, następnie zabija przez pomyłkę (sądząc, że to mąż jego matki) Poloniusza; Ofelia popada w obłęd i popełnia samobójstwo, topiąc się w rzece; Laertes mszcząc się za ojca i siostrę wyzywa Hamleta na pojedynek, w którym obydwaj giną; w scenie ukazującej obłęd Ofelii pojawia się ona w wianku i rozdaje poszczególnym osobom kwiaty i zioła. [przypis edytorski]

Ofelio, idź do klasztoru — cytat z Hamleta Shakespeare'a. [przypis edytorski]

Ofelio, idź do klasztoru — słowa Hamleta do zakochanej w nim Ofelii. [przypis edytorski]

oferta — tu: polecenie się opiece świętego, rodzaj modlitwy. [przypis edytorski]

ofertorium (z łac.) — w liturgii rzym.-kat. część mszy, podczas której ofiaruje się chleb i wino. [przypis edytorski]

Offenbach, Jacques (1819–1880) — francuski wiolonczelista i kompozytor, specjalizujący się w operetkach. [przypis edytorski]

Offenbach, Jacques (1819–1880) — kompozytor francuski, specjalizujący się w operetkach; autor m.in. operetki Piękna Helena (1864), parodiującej historię ucieczki Heleny z Parysem, która stała się przyczyną wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Offenbach, Jacques (1819–1880) — kompozytor francuski, specjalizujący się w operetkach. [przypis edytorski]

offerta składać — dziś: oferty. [przypis edytorski]

offertorium (łac.) — ofiarowanie. [przypis edytorski]

Offertorium (łac.) — ofiarowanie; tu: część katolickiej mszy św., ofiarowanie chleba i wina. [przypis edytorski]

office (fr.) — urząd; znany jest pod tą nazwą we Francji od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych. To osobista ranga i odpowiedzialność, nadawana przez władcę lub pana osobie fizycznej. Jest to rzeczywista delegacja władzy ze strony dzierżyciela suwerenności. Urząd stanowi do XVIII wieku najpowszechniejszą formę pełnienia obowiązków w służbie państwowej, wymiarze sprawiedliwości czy finansach. W XVII w. urzędnicy sądów suwerennych uzyskali nobilitację, jednak ich możliwości pod koniec epoki absolutystycznej zostały znacznie ograniczone, w szczególności ze względu na dziedziczność urzędów, co uniemożliwiło przybycie nowych nie szlachciców do korpusu oficerskiego. [przypis edytorski]

officiers d'ordonnance (fr.) — oficerowie ordynansowi, przeznaczeni do wykonywania wyłącznie bezpośrednich zleceń dowódcy dywizji, brygady lub większego zgrupowania wojsk. [przypis edytorski]

officjalista — dziś: oficjalista; rządca dworski. [przypis edytorski]

officyjał — oficjał; zastępca biskupa w sądach kanonicznych. [przypis edytorski]

Off Limits (ang.) — tu: przejście wzbronione. [przypis edytorski]

ofiara mincha — w judaizmie: popołudniowy czas na składanie ofiary; po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej zastąpiony przez popołudniową modlitwę. [przypis edytorski]

ofiara obietna — obiata; u daw. Słowian ofiara składana na cześć bogów. [przypis edytorski]

Ofiarna z bogactwa duszy, nie z jej nędzy… — Narcyza Żmichowska, Poganka, rozdz. VI. [przypis edytorski]

Ofiarnice — tytuł tłumaczenia stanowiącego podstawę niniejszej publikacji brzmi: Ofiary, przyjęto jednak tytuł tradycyjny, odpowiadający greckiemu Choephoroi (Choefory), tj. kobiety niosące na głowie dzbany, zawierające ofiarę na grób. [przypis edytorski]

ofiarnik — daw. kapłan składający ofiarę. [przypis edytorski]

ofiarowanego (…) imieniem króla — dziś: w imieniu króla. [przypis edytorski]

ofiarowanem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: ofiarowanym. [przypis edytorski]

oficer-audytor — członek sądu wojskowego. [przypis edytorski]

ofici (z gr. ὄφις: wąż) a. serpentynianie — grupa gnostycka z I w., której członkowie czcili węża z biblijnej Księgi Rodzaju, symbolizującego gnozę (poznanie), którą demiurg Yaldabaoth chciał ukryć przed Adamem i Ewą. W ich wierzeniach występował Prunikos, wcielenie Mądrości, pradawna androgyniczna istota, starająca się oświecić ludzkość. [przypis edytorski]

oficjał (daw.) — przedstawiciel władzy; w Kościele katolickim: przewodniczący sądu biskupiego, sprawujący w imieniu biskupa kościelną władzę sądowniczą. [przypis edytorski]

oficjał — urzędnik. [przypis edytorski]

oficjalista (daw.) — osoba zarządzająca majątkiem ziemskim. [przypis edytorski]

oficjalista (daw.) — prywatny urzędnik, osoba zatrudniona przez właściciela do wykonywania zadań związanych z zarządzaniem majątkiem ziemskim. [przypis edytorski]

oficjalista (daw.) — urzędnik. [przypis edytorski]

oficjalista (daw.) — zarządca prywatnego majątku ziemskiego. [przypis edytorski]

oficjalista (z łac. officium: służba, urząd) — urzędnik. [przypis edytorski]

oficjalista (z łac. officium: służba, urząd)— zarządca prywatnego majątku ziemskiego. [przypis edytorski]

oficjalistowskie posady — zatrudnienie przy zarządzaniu majątkami prywatnymi. [przypis edytorski]

oficjować (daw.) — odprawiać nabożeństwo. [przypis edytorski]

oficjum — zob. (fr.) office. [przypis edytorski]

oficyjery będą płakały — dziś popr.: oficerowie będą płakali. [przypis edytorski]

oficyna — boczne skrzydło budynku, zwykle przeznaczone na pomieszczenia gospodarcze. [przypis edytorski]

oficyna — boczne skrzydło kamienicy. [przypis edytorski]

oficyna — budynek dobudowany z tyłu lub z boku kamienicy. [przypis edytorski]

oficyna — budynek przy dworze, przeznaczony dla służby lub na pomieszczenia gospodarcze. [przypis edytorski]

oficyna — niefrontowa, boczna lub tylna część kamienicy, bez bezpośredniego dostępu z ulicy, z wejściem przez podwórze, ze skromniejszymi mieszkaniami i oknami na podwórze. [przypis edytorski]

oficyna — skrzydło budynku, zwykle przeznaczone na pomieszczenia gospodarcze. [przypis edytorski]

oflag — niemiecki obóz jeniecki dla oficerów podczas II wojny światowej. [przypis edytorski]

oflag — obóz jeniecki dla oficerów. [przypis edytorski]

Oflag — skrót od Offizierslager für kriegsgefangene Offiziere, niemiecki obóz jeniecki dla oficerów (niekiedy również podchorążych). [przypis edytorski]

ofrachtowany — ujęty w wykazie wysłanego towaru, z jego wagą i należnością za przewóz. [przypis edytorski]

ofrankować (daw.) — uiścić opłatę pocztową za przesłanie listu. [przypis edytorski]

Ofryneion — staroż. miasto greckie w Troadzie, na azjatyckim brzegu Hellespontu, niedaleko wylotu cieśniny na Morze Egejskie; ok. 50 km na płd.-zach. od Lampsakos, w pobliżu ob. wioski İntepe. [przypis edytorski]

oftalmia (gr.) — katarakta, tj. naturalna zapora na rzece a. choroba oczu. [przypis edytorski]

oftalmiczny — dotyczący chorób ocznych, związany z okulistyką. [przypis edytorski]

Of Truth — „O prawdzie”. [przypis edytorski]

ofukiwać — odezwać się do kogoś, krzyknąć na kogoś ostro, gniewnie. [przypis edytorski]

ofukliwie — dziś raczej: opryskliwie. [przypis edytorski]

ofuknąć kogo — robić komuś wymówki, mieć do kogoś pretensje. [przypis edytorski]

ofuknąć — odezwać się do kogoś niemiło, strofująco. [przypis edytorski]

of Water and Power (ang.) — Wody i Energii. [przypis edytorski]

ogacenie — ocieplenie. [przypis edytorski]

oganka — przyrząd do oganiania się od dokuczliwych owadów. [przypis edytorski]

ogarek — tu: resztka niedopalonej świecy. [przypis edytorski]

Ogariow, Nikołaj Płatonowicz (1813–1877) — rosyjski poeta, prozaik, myśliciel oraz rewolucjonista; w 1831 razem z Aleksandrem Hercenem zorganizował na Uniwersytecie Moskiewskim polityczne koło naukowe; w 1834 członkowie kółka zostali aresztowani i skazani na zesłanie. [przypis edytorski]

ogarnąć — tu: osłonić. [przypis edytorski]

ogarnął szał — w oryg. niem. wurde rasend: był wściekły. [przypis edytorski]

ogarniony — dziś: ogarnięty. [przypis edytorski]

ogaróm — dziś popr. forma C. lm: ogarom. [przypis edytorski]

ogar — pies myśliwski, tropiący zwierzynę. [przypis edytorski]

O, gdybym był błaznem! Pstrokata odzież to cel mej ambicji — słowa z komedii Szekspira Jak wam się podoba, akt II, scena 7 (przekład Leona Ulricha). [przypis edytorski]

O gdybym kiedyś dożył tej pociechy, Żeby te księgi zbłądziły pod strzechy — Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Epilog, w. 109-110. [przypis edytorski]

O, gdybym miał skrzydła gołębia, poleciałbym gdzieś daleko i znalazłbym spokojność — Ps 55, 5. [przypis edytorski]

O gdyby mogły się na posąg słowa/ złożyć… — Słowacki, Beniowski, Pieśń II. [przypis edytorski]

ogędzić — od: daw. gędzić: śpiewać. [przypis edytorski]