Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 473 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4498 przypisów.
Tehuantepec — miasto w płd. Meksyku, w stanie Oaxaca, w powiecie Tehuantepec. [przypis edytorski]
teikis — norėki. [przypis edytorski]
tej doby (daw.) — w tym czasie. [przypis edytorski]
tej gorącości (daw.) — dziś popr. forma r.m.: tego gorąca. [przypis edytorski]
Tej mądrości jako ognia, którego nie ubywa, od Mojżesza na sprawowanie ludu, gdy jemu samemu ciężkie było, udzielił Pan Bóg siedmidziesiąt mężom, którzy wzięli na ten urząd Ducha Bożego — zob. Lb 11, 16–17. [przypis edytorski]
tej nocy (…) uciekli do Fioniej — opis Paska nieścisły; w szturmie brali udział również Austriacy, zaś twierdza była już zniszczona poza jednym szańcem i na nim tylko bronili się Szwedzi. [przypis edytorski]
tej poziomsze skały — bardziej poziome w stosunku do tej skały. [przypis edytorski]
Tejresjasz (mit. gr.) — ślepy wróżbita, który 7 lat przeżył jako kobieta, bohater wielu mitów. [przypis edytorski]
Tejrezjasz (mit. gr.) — niewidomy wróżbita tebański; obdarzony długim życiem, którego część przeżył jako kobieta. [przypis edytorski]
Tejrezjasz (mit. gr.) — ślepy wróżbita obdarzony długim życiem, którego część przeżył jako kobieta. [przypis edytorski]
Tejrezjasz (mit. gr.) — wróżbita, który część życia przeżył jako kobieta. [przypis edytorski]
tej świece — dziś: tej świecy. [przypis edytorski]
Tejtrasja (gr. Τείθρας) — jedna ze staroż. gmin ateńskich (demów), położona ok. 20 km na wsch. od Aten, na terenie ob. miasta Pikermi. [przypis edytorski]
tej wspaniałej kolonii — mowa o Wolnym Państwie Kongo, funkcjonującym w latach 1885–1908. [przypis edytorski]
tejże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: tej właśnie. [przypis edytorski]
teka (pot.) — stanowisko ministra. [przypis edytorski]
Teka Stańczyka — pamflet polityczny autorstwa Józefa Szujskiego, Stanisława Tarnowskiego, Ludwika Wodzickiego i Stanisława Koźmiana (grupy konserwatystów, nazywanych potem stańczykami), opublikowany początkowo w krakowskim „Przeglądzie Polskim” (1869), a następnie jako osobny druk (1870); pamflet ten miał formę 20 listów pisanych rzekomo przez Stańczyka, błazna Zygmunta Starego i krytykował szlachtę polską za awanturnictwo oraz anarchię, obciążał ją winą za utratę własnej państwowości, równie krytycznie odnosił się do powstań narodowych, proponował zaś jako program pozytywny działanie w ramach struktur politycznych Austro-Węgier. [przypis edytorski]
teket (z tur.) — zakon. [przypis edytorski]
tekinas — bėgte. [przypis edytorski]
tekinys — dabar: tekis - vyriškos lyties gyvulys. [przypis edytorski]
Tekmessa — córka frygijskiego króla Teleutasa, wzięta w niewolę przez Ajasa Wielkiego, bohatera Iliady Homera. [przypis edytorski]
te koło — dziś: to koło. [przypis edytorski]
te kolorowe okna — witraże wg projektów Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera, wykonane w latach 1890–1891. [przypis edytorski]
Te Komisje od nikogo, tylko od Sejmu zawisłemi będą. — te słowa usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
Tekst do mszy śpiewanej — utwór Marii Konopnickiej jest poetycką wersją mszy świętej. Kolejne strofy odpowiadają fragmentom liturgii Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
tela drugie (gw.) — drugie tyle, dwa razy tyle. [przypis edytorski]
tela (gw.) — tyle. [przypis edytorski]
tela (gw.) — tyle, tak dużo. [przypis edytorski]
tela (gw.) — tylu, tak wielu. [przypis edytorski]
Telamona syn — Ajas. [przypis edytorski]
Telamona wielki syn — Ajas Wielki, dzielny wojownik grecki. [przypis edytorski]
Telchinowie — właśc. bóstwa morskie, później kowale i rzeźbiarze z wyspy Rodos. [przypis edytorski]
Telef (mit. gr.) — syn Heraklesa i Auge, według mitu popełnił samobójstwo, rzucając się ze skały Gibraltaru po tym, jak zginęła Helena wraz z jego nienarodzonym dzieckiem. [przypis edytorski]
telefonistka — dawniej centrale telefoniczne obsługiwały żywe osoby: po podniesieniu słuchawki trzeba było poprosić telefonistkę w centrali o połączenie z odpowiednim numerem. [przypis edytorski]
telefonistka — osoba obsługująca centralę telefoniczną, zajmująca się łączeniem rozmów. [przypis edytorski]
telefonowe — dziś popr.: telefoniczne. [przypis edytorski]
Telefos (mit. gr.) — król Myzji, sojusznik Achajów podczas wojny trojańskiej, tytułowy bohater zaginionej sztuki Eurypidesa. Rana, którą zadał Telefosowi Achilles w nogę, nigdy się nie goiła, mogło ją uleczyć jedynie to samo ostrze. [przypis edytorski]
Telefos (mit. gr.) — syn Heraklesa i Auge, córki króla Tegei, król Myzji, sojusznik Achajów podczas wojny trojańskiej; tytułowy bohater zaginionej sztuki Eurypidesa. Jego matka w zagrożeniu śmiercią ukryła nowo narodzonego syna w górach, gdzie wykarmiła go łania. Tymczasem Auge, cudownie uratowana, została żoną króla Myzji. Wychowany przez pasterzy Telefos, kiedy dorósł, za radą wyroczni udał się na dwór królewski w Myzji, gdzie rozpoznał matkę. Rana, którą podczas wojny trojańskiej zadał Telefosowi Achilles w nogę, nigdy się nie goiła, mogło ją uleczyć jedynie to samo ostrze. [przypis edytorski]
telega — niewielki czterokołowy wóz konny; por. ros теле́га (uważane za zapożyczenie z chazarskiego). [przypis edytorski]
telegrafista z powieści Wellsa — Herbert George Wells, Wojna światów, pol. wyd. I: Spółka Wyd. J. Rowiński i A. Sobieszewski, Warszawa 1907. Powieść SF o inwazji Marsjan na Ziemię. [przypis edytorski]
telegraf — tu: przesyłanie wiadomości na odległość (telekomunikacja). [przypis edytorski]
telegraf — tu: przesyłanie wiadomości tekstowych na odległość (telekomunikacja). [przypis edytorski]
telekineza (z gr.) — poruszanie przedmiotów na odległość. [przypis edytorski]
Tel-el-Kebir — ok. 75 km na południe od Port Said, na skraju pustyni; miejsce decydującej bitwy w wojnie brytyjsko-egipskiej, stoczonej 13 września 1882. [przypis edytorski]
Telemach — bohater Odysei, syn Odyseusza. [przypis edytorski]
Telemach (mit. gr.) — syn Odyseusza i Penelopy; jego podróż w poszukiwaniu ojca stanowi temat kilku spośród pieśni Odysei Homera. [przypis edytorski]
Telemach — syn Odyseusza. [przypis edytorski]
Telemak a. Telemach — syn Odyseusza; jego podróż w poszukiwaniu ojca stanowiła temat kilku spośród pieśni Odysei Homera. [przypis edytorski]
telemark — rodzaj zwrotu z przyklęknięciem i wykrokiem, jedna z podstawowych ewolucji w daw. narciarstwie szkoły norweskiej; termin pochodzący od nazwy hrabstwa w Norwegii. [przypis edytorski]
teleologia — finalizm, ostateczna celowość. [przypis edytorski]
teleologia (gr. télos: koniec, cel, oraz logos: teoria, nauka) — pogląd filozoficzny, wg którego rzeczy i zjawiska mają swój pewien cel, a nie tylko przyczyny. [przypis edytorski]
teleologia (gr. télos: koniec, cel oraz logos: teoria, nauka) — pogląd filozoficzny, wg którego rzeczy i zjawiska mają swój pewien cel, a nie tylko przyczyny. [przypis edytorski]
teleologiczny (filoz., z gr. télos: koniec, cel, oraz logos: teoria, nauka) — taki, który zakłada, że rzeczy i zjawiska mają swój pewien cel, a nie tylko przyczyny. [przypis edytorski]
teleplastia (z gr.) — zdolność wytwarzania fantomów. [przypis edytorski]
teleplazma — inne określenie ektoplazmy. [przypis edytorski]
Telesfor (mit. gr.) — jeden z synów Asklepiosa (rzym. Eskulapa). [przypis edytorski]
telet (daw.) — tkanina jedwabna. [przypis edytorski]
teletowy — z tkaniny jedwabnej przetykanej złotą nicią. [przypis edytorski]
telewizja — próby w dziedzinie przesyłania obrazu na odległość wykonywano już na przełomie XIX i XX w., a pierwsza transmisja telewizyjna miała miejsce w 1925 r. w Londynie. W 1928 r. nadano transmisję z Londynu do Nowego Jorku, pół roku później odbyła się transmisja w kolorze. W Polsce pierwszego przesłania sygnału telewizyjnego dokonała Rozgłośnia Radiowa w Katowicach w 1931 r., w Warszawie takie próby trwały w latach 1936–1939. [przypis edytorski]
Tella Szwajcara — chodzi tu o legendarnego bohatera szwajcarskiego, symbol niesubordynacji z pobudek patriotycznych wobec narzuconej władzy (w tym wypadku: władzy cesarza austriackiego). Tell wsławił się tym, że wystawiony na próbę strącił strzałą z łuku jabłko położone na głowie swego syna, nie czyniąc chłopcu krzywdy. Do tej legendy nawiązuje cała wypowiedź chóru. [przypis edytorski]
Telliamed — książka Benoit de Mailleta (1656–1738), francuskiego dyplomaty, przyrodnika, twórcy teorii historii Ziemi, która zerwała z mitem biblijnego potopu; w Telliamedzie (wyd. 1748) Maillet przekonywał, że Ziemia w obecnym kształcie nie mogła powstać w jednej chwili, ale pierwotnie była całkowicie pokryta wodą, z której wyniku naturalnych procesów wyłoniły się góry; szacował wiek Ziemi na 2 miliardy lat, uważał, że stworzenia lądowe, w tym także ludzie, powstały z przekształcenia się stworzeń żyjących w morzach. [przypis edytorski]
telluryczny — dotyczący Ziemi. [przypis edytorski]
telluryczny — mający związek z Ziemią. [przypis edytorski]
telluryczny — odnoszący się do Ziemi. [przypis edytorski]
telluryczny (z łac.) — związany z ziemia, pochodzący z ziemi. [przypis edytorski]
Tell, Wilhelm — legendarny bohater szwajcarski. [przypis edytorski]
Tell, Wilhelm — legendarny bohater szwajcarski, symbol niesubordynacji z pobudek patriotycznych wobec narzuconej władzy (w tym wypadku: władzy cesarza austriackiego). Tell wsławił się tym, że wystawiony na próbę strącił strzałą z łuku jabłko położone na głowie swego syna, nie czyniąc chłopcu krzywdy. [przypis edytorski]
Tell, Wilhelm — legendarny bohater szwajcarski; wsławił się tym, że wystawiony na próbę strącił strzałą z łuku jabłko położone na głowie swego syna, nie czyniąc chłopcu krzywdy. [przypis edytorski]
Tell, Wilhelm — legendarny szwajcarski bohater narodowy. [przypis edytorski]
telo, co byś sie wyniosła (gw.) — tak jakbyś się wyniosła. [przypis edytorski]
Telramund — postać z opery Wagnera Lohengrin: hrabia, który oskarża księżniczkę Elzę o zamordowanie jej własnego brata, przegrywa pojedynek z broniącym jej niewinności tajemniczym rycerzem Lohengrinem, po czym zostaje wygnany z kraju, a kiedy powraca po ślubie Elzy i Lohengrina, by zabić przeciwnika, zostaje przez niego pokonany i ginie w walce. [przypis edytorski]
Te lucis ante terminum (łac.) — do Ciebie przed końcem dnia. [przypis edytorski]
Te lucis, Intemerata — pobożne pieśni popularne w średniowieczu. [przypis edytorski]
Telury — prawdop. od łac. tellus, telluris: ziemia. [przypis edytorski]
tema — dziś popr.: temat. [przypis edytorski]
temata — dziś popr. forma B. lm: tematy. [przypis edytorski]
temata — dziś popr.: tematy. [przypis edytorski]
temczasem (starop. forma) — dziś popr.: tymczasem. [przypis edytorski]
tem czasem (starop. forma ort.) — dziś popr.: tymczasem; w tym czasie. [przypis edytorski]
tem czasem (starop. forma ort.) — dziś: tymczasem, w tym czasie. [przypis edytorski]
tem czasem (starop. forma ort.) — tymczasem. [przypis edytorski]
tem czasem (starop. forma) — tymczasem. [przypis edytorski]
tem czasem (starop. forma) — tymczasem; w tym czasie. [przypis edytorski]
tem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
tem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
tem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
tem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
tem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]
tem — daw. forma zaimków rodzaju żeńskiego i nijakiego; dziś: tym. [przypis edytorski]
tem (daw. Mc) — dziś: tym. [przypis edytorski]
tem (daw.) — tym. [przypis edytorski]
tem — dziś popr. forma Msc. lp r.n.: tym; tu zachowano starą formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
tem — dziś popr. forma Msc. lp: tym. [przypis edytorski]
tem — dziś popr. forma N. i Msc. lp r.n. przymiotników i zaimków: tym. [przypis edytorski]
tem — dziś popr.: tym. [przypis edytorski]
Temerarios ausus, temerarii sequuntur eventus (łac.) — głupie są skutki głupiej odwagi. [przypis edytorski]
temeś droższą (daw.) — tym droższa jesteś. [przypis edytorski]
tem (gw.) — tym. [przypis edytorski]
Temida (mit. gr.) — bogini sprawiedliwości, często przedstawiana z przepaską na oczach. Należała do tytanów, drugiego pokolenia bogów, starszych od bogów olimpijskich. [przypis edytorski]
Temida (mit. gr.) — bogini sprawiedliwości i prawa, córka Gai (Ziemi) i Uranosa (Nieba). [przypis edytorski]
