Przypisy

Voyons! Voyons! un ours? (fr.) — zobaczmy! zobaczmy! niedźwiedź? [przypis edytorski]

Voyons, Waldy, tu es fou (fr.) — Ależ, Waldy, zwariowałeś. [przypis edytorski]

voyou (fr.) — zbój, bandyta. [przypis edytorski]

vožna (sl.) — svarbi. [przypis edytorski]

Vraiment — c'est une dame. Je deviens Polonais (fr.) — Naprawdę — to jest dama. Staję się Polakiem. [przypis edytorski]

Vraiment, c'est un malheur (fr.) — To doprawdy jest nieszczęście. [przypis edytorski]

vraiment (fr.) — naprawdę. [przypis edytorski]

Vraiment, messieurs, c'était épouvantable (fr.) — doprawdy, panowie, to było straszne. [przypis edytorski]

vrai sourire de France (fr.) — prawdziwy uśmiech Francji. [przypis edytorski]

Vries, Hugo de (1848–1935) — holenderski botanik, jeden z pierwszych genetyków, twórca koncepcji genów oraz teorii mutacji (powstawania nowych gatunków w wyniku nagłych zmian dziedzicznych). [przypis edytorski]

Vries, Hugo Marie de (1848–1935) — holenderski botanik i genetyk, badacz dziedziczności, twórca teorii mutacji. [przypis edytorski]

V∴ Sol∴ Lev∴ — w oryg. fr.: Vén∴ du Sol∴ Lev∴, skrót związany z lożą masońską Wielkiego Wschodu Francji. [przypis edytorski]

Vth Avenue (ang.) — Piąta Aleja. [przypis edytorski]

v. — tu: skrót od łac. vel: lub, czyli. [przypis edytorski]

„Vu” — francuski tygodnik ilustrowany, wyd. 1928–1940; prekursor i propagator fotoreportażu. [przypis edytorski]

vulgar (ang.) — pospolity; prostacki. [przypis edytorski]

vulgaris opinio (łac.) — pospolita opinia. [przypis edytorski]

vulgo (łac.) — pospolicie lub powszechnie (zwany). [przypis edytorski]

vulgo (łac.) — pospolicie, powszechnie (zwany). [przypis edytorski]

vulgo (łac.) — pospolicie zwany. [przypis edytorski]

vulgo (łac.) — pospolicie, zwykle, powszechnie (zwany). [przypis edytorski]

vulgo (łac.) — powszechnie znany, pospolicie nazywany. [przypis edytorski]

vulgo (łac.) — w języku gminu. [przypis edytorski]

vulgus est caecum (łac.) — lud jest ciemny; nieświadomy jest lud. [przypis edytorski]

vulgus est caecum (łac.) — tłum jest ciemny; pospólstwo jest nieświadome (też: niezgłębione). [przypis edytorski]

vulgus (łac.) — lud, pospólstwo. [przypis edytorski]

Vulkans — Römischer Gott des Feuers, der Blitze und der Schmiedekunst. [przypis edytorski]

vulnerum (łac.; tu forma B. lm: vulnera) — rana. [przypis edytorski]

vydraga — įžūli moteris. [przypis edytorski]

vylia — dab.: vylius, t.y. apgaulė. [przypis edytorski]

vylis — slaptavietė. [przypis edytorski]

vylų — viliojantį. [przypis edytorski]

vylyčia (brus.) — strėlė. [przypis edytorski]

vytinio — iš vytelių pintas lankstus botkotis. [przypis edytorski]

vytuoja — eina kaip girtos. [przypis edytorski]

vyžina — iš karnų intas senovinis batas. [przypis edytorski]

vyžotas — apsiavęs vyžomis. [przypis edytorski]

vyzdys — akies vyzdys. [przypis edytorski]

w. 117 — tj. „Chudą pierwej golizną świecące pagórki (…). [przypis edytorski]

w. 121 i 126 — tj. wersy: „Od nich mię po kamieniach noga niesie letka” i „Starowniej kuta grota większe ma przestrzenie”. [przypis edytorski]

w. 133 do 152 — tj. od słów: „Przy lewej stronie drogi, od swych sióstr osobna” do słów: „Zasłaniając przepaści, gorzką myśl oddala”. [przypis edytorski]

w. 153 do 168 — tj. od słów: „Idąc, gdzie znęcająca murawa się ściele,” do słów: „Zmieszany z szmerem zdrojów i powiewów skromnych”. [przypis edytorski]

W 1686 pomiędzy Francją i Hiszpanią wybuchła wojna o Flandrię — częścią posiadłości królów Hiszpanii były wówczas Niderlandy Południowe, tereny obecnej Belgii. [przypis edytorski]

w 1789 roku — tzn. podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]

W 1821 stracił ojca — tak naprawdę był to rok 1819. [przypis edytorski]

w 1825 roku w spisek grudniowy — nieudane powstanie wszczęte w grudniu 1825 przez tzw. dekabrystów, rewolucjonistów szlacheckich dążących do obalenia jedynowładztwa i zmiany ustroju. [przypis edytorski]

w 1830 — mowa o tzw. Rewolucji Lipcowej, która uniemożliwiła wprowadzenie we Francji monarchii absolutnej. [przypis edytorski]

w 1846 r. włościanie galicyjscy poduszczeni przez rząd wyrzynali szlachtę — w drugiej połowie lutego i w marcu 1846 roku miała miejsce rabacja galicyjska, antyszlacheckie i antypańszczyźniane wystąpienia chłopskie na terenach zachodniej Galicji; podczas rabacji zniszczono kilkaset dworów, a z rąk chłopskich zginęło ok. tysiąca osób. [przypis edytorski]

w. 18 — Mt 10, 18. [przypis edytorski]

w 1904 — podczas wojny Japonii z Rosją. [przypis edytorski]

w 1912/13 z powodu spraw bałkańskich — mowa o dwóch wojnach bałkańskich toczonych października 1912 do lipca 1913: pierwsza była wielonarodową wojną wyzwoleńczą, prowadzoną przez koalicję państw bałkańskich przeciwko tureckiemu Imperium Osmańskiemu, natomiast druga wybuchła na tle podziału terytoriów, uprzednio odebranych Imperium Osmańskiemu; w wyniku wojen bałkańskich Serbia wzmocniła swoją pozycję i stała się rzecznikiem południowych Słowian, w szczególności zamieszkujących Austro-Węgry, zaostrzając swoją antyhabsburską politykę. [przypis edytorski]

w. 22 — Mt 10, 22. [przypis edytorski]

w 23 lat przed — dziś popr.: (na) 23 lata przed. [przypis edytorski]

w. 295 — tj. „Spuszczając się w niziny, dobiegłem ponika”. [przypis edytorski]

w. 356 — tj.: „Ateńskiej w Zofijówce nadać raczył szkole”. [przypis edytorski]

wądół — dolina o podmokłym dnie. [przypis edytorski]

wądół — dolinka z płaskim dnem i stromymi zboczami. [przypis edytorski]

wądół — podmokła dolina. [przypis edytorski]

wądół — rozpadlina, niewielki wąwóz. [przypis edytorski]

wądół — wąska głęboka dolina. [przypis edytorski]

wądół — wąska, głęboka dolina; wąwóz. [przypis edytorski]

wądół — wąska podmokła dolina, dół. [przypis edytorski]

wądół — wąwóz, parów. [przypis edytorski]

wądolec — forma augmentatywna (zgrubienie) od: wądół; niewielka dolinka, zagłębienie terenu. [przypis edytorski]

wąs augustowski — wąs zgodny z modą z czasów saskich, dokładnie czasów panowania drugiego z zasiadających na tronie Polski królów z saskiej dynastii Wettynów, Augusta III, którego rządy przypadają na lata 1733–1763. [przypis edytorski]

wąsonogi (biol.) — gromada skorupiaków morskich, jedyna grupa obejmująca stawonogi prowadzące osiadły tryb życia. [przypis edytorski]

wąsonogi — gromada skorupiaków wyłącznie morskich, zamieszkujących przeważnie płytkie, przybrzeżne wody. [przypis edytorski]

Wąsowicz, Stanisław Dunin (1785–1864) — polski oficer walczący w wojnach napoleońskich oraz w powstaniu listopadowym, od 1811 w pułku szwoleżerów gwardii; podczas kampanii moskiewskiej 1812 osobisty adiutant Napoleona, towarzyszył mu w ucieczce spod Moskwy; odbył kampanię saską i francuską; generał brygady powstania listopadowego. [przypis edytorski]

wątek — tu: sens, konsekwencja. [przypis edytorski]

wątka — dziś popr. forma D.lp: wątku. [przypis edytorski]

wątlić (daw.) — czynić wątłym, osłabiać. [przypis edytorski]

wątor (daw.) — tu: przejście. [przypis edytorski]

wątor — rowek pozwalający na osadzenie dna beczki. [przypis edytorski]

wątpia (daw., gw.) — wnętrzności; mieć coś na wątpiach — pot.: mieć coś na wątrobie; martwić się czymś, nie ujawniając. [przypis edytorski]

wątpia (daw., gw.) — wnętrzności. [przypis edytorski]

wątpia (daw.) — wnętrzności. [przypis edytorski]

wątpia (starop.) — trzewia, wnętrzności. [przypis edytorski]

wątpiciel (daw.) — człowiek wątpiący, sceptyk. [przypis edytorski]

wątpie (daw., gw.) — wnętrzności. [przypis edytorski]

wątpliwej kości — niepewnego losu. [przypis edytorski]

wątpliwe twierdził (starop. konstrukcja) — utwierdzał wątpiących. [przypis edytorski]

wątpliwe zamysły (starop.) — wątpliwości. [przypis edytorski]

wątpliwie — tu raczej: z powątpiewaniem. [przypis edytorski]

wątpliwy (starop. forma) — tu: pełen wątpliwości. [przypis edytorski]

wątpliwy (starop.) — niepewny, pełen wątpliwości. [przypis edytorski]

wątpliwy (starop.) — pełen zwątpienia, wątpliwości. [przypis edytorski]

wątpliwy (starop.) — tu: błędny. [przypis edytorski]

wątpliwy (starop.) — tu: pełen wątpliwości, pełen zwątpienia. [przypis edytorski]

wątpliwy (starop.) — tu: wątpiący, pełen wątpliwości; myśl wątpliwa: myśl pełna wahania. [przypis edytorski]

wątpliwy (starop.) — wątpiący, pełen wątpliwości. [przypis edytorski]

wątpliwy (starop.) — wątpiący, pełen zwątpienia, pełen wątpliwości. [przypis edytorski]

wątrobiarz — mężczyzna z chorą wątrobą. [przypis edytorski]

wątrobowce, Jungermannia (biol.) — gromada drobnych roślin, daw. uznawana za klasę w gromadzie mszaków. [przypis edytorski]

wąż diamentowy, Morelia spilota (biol.) — średniej wielkości pyton z płd.-wsch. Australii, mający na ciemnym ciele liczne żółtawe plamki, stąd nazwa. [przypis edytorski]

wąż egipski, który wkładając ogon do ust, jest symbolem wieczności — uroboros, starożytny egipski i grecki symbol przedstawiający węża pożerającego własny ogon, interpretowany jako symbol wieczności, nieustającego cyklu ciągłej przemiany i odradzania się. [przypis edytorski]

Wąż Laokoński (mit. gr.) — Laokoon, kapłan Apollina w Troi, rzucił włócznią w konia trojańskiego, aby pokazać rodakom, że koń jest pusty w środku. Z morza wyszły wielkie węże, które zabiły Laokoona i jego synów. Była to kara za złamanie przez Laokoona celibatu, ale Trojańczycy odczytali to jako wolę bogów i wprowadzili drewnianego konia do miasta, co stało się przyczyną ich klęski. [przypis edytorski]

wąż latający — wężolot (Chrysopelea ornata), gatunek węży z płd. Azji, które potrafią rzucić się z drzewa i szybować lotem ślizgowym, szeroko rozszerzając żebra, dzięki czemu powierzchnia brzucha staje się wklęsła; jad wężolotów jest niegroźny dla ludzi. [przypis edytorski]

wąż to jest ten sam, który nakłonił Ewę, aby zjadła jabłko i dała zjeść mężowi — w biblijnej Księdze Rodzaju wąż był „najprzemyślniejszym ze zwierząt polnych” w rajskim ogrodzie Eden; skusił pierwszą kobietę, Ewę, do zerwania i zjedzenia zakazanego przez Boga owocu z drzewa poznania dobra i zła, który następnie dała mężowi; z obawy, że ludzie zjedzą także owoce z drzewa wiecznego życia, Bóg wygnał ich z Edenu, węża zaś skazał na czołganie się na brzuchu i karmienie się „prochem”; w późniejszej teologii uznano, że postać węża przyjął wówczas Szatan, przywódca zbuntowanych przeciw Bogu aniołów, główny sprawca zła na świecie; ponieważ łacińskie słowa oznaczające „jabłko” oraz „zło” mają identyczną pisownię, w tradycji, literaturze i sztuce europejskiej nieokreślonym bliżej owocem zerwanym przez Ewę stało się jabłko. [przypis edytorski]

wąż z Genezy — Szatan pod postacią węża, który kusił Ewę w Raju, co opisane jest w Księdze Rodzaju (Genesis). [przypis edytorski]

wązki — dziś popr. pisownia: wąski. [przypis edytorski]