Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2417 przypisów.
une créme du société — śmietanka towarzyska. [przypis edytorski]
une femme charmante (fr.) — urocza kobieta. [przypis edytorski]
Une femme en sait toujours assez… (fr.) — kobieta doszła swych rozumów miary, gdy pozna, co opończa, a co szarawary (Molier, Uczone białogłowy, akt II, scena 7, przemowa Chryzala, tłum. T. Boy-Żeleński). [przypis edytorski]
une femme superbe (fr.) — pyszna kobieta. [przypis redakcyjny]
une fille sans naissance… (fr.) — dziewczyna bez urodzenia i ogłady, takie kompletne nic. [przypis redakcyjny]
une fille très gentille (fr.) — bardzo miła panna. [przypis edytorski]
une grande passion (fr.) — wielka pasja, uczucie. [przypis edytorski]
une individualité perfectible (fr.) — osobowość zdolna do doskonalenia się. [przypis edytorski]
une langue bien faite (fr.) — układna mowa, dobrze skonstruowana wypowiedź. [przypis edytorski]
une lettre écrite en français — je possède seulement la traduction polonaise de cette lettre. [przypis tłumacza]
une maison rustique (fr.) — rustykalna chatka, wiejska chatka. [przypis edytorski]
une mignonne (fr.) — pieszczotka. [przypis edytorski]
„Une page d'amour” (fr.) — Kartka miłości, powieść Zoli, wówczas nowość wydawnicza. W dalszym ciągu Prus wspomina o bohaterce powieści Helenie Grandjean, w której kocha się pan Rambaud. [przypis redakcyjny]
une peau mieux tannée (fr.) — skórę lepiej wygarbowaną. [przypis edytorski]
Une perte cruelle (fr.) — okrutna strata. [przypis edytorski]
Unerhört! (niem.) — Niesłychane! [przypis edytorski]
une ruelle — przekład wiersza Zaułek. [przypis edytorski]
une scène à faire (fr.) — scena do zrobienia (tu: do obrobienia literackiego). [przypis edytorski]
Une très belle fille (fr.) — Bardzo piękna panna. [przypis edytorski]
Une très belle personne, tres distinguée! (fr.) — Bardzo piękna osoba, bardzo dystyngowana! [przypis edytorski]
une trêve de Dieu (fr., r.ż.) — rozejm Boży. [przypis edytorski]
un garçon (fr.) — chłopiec. [przypis edytorski]
Ungeheuer am Nilus — Krokodil. [przypis edytorski]
un gentilhomme (fr.) — dżentelmen. [przypis edytorski]
Ungern von Sternberg, Roman (1886–1921) — baron, oficer rosyjski; w 1917 skierowany przez Rząd Tymczasowy na Syberię; w 1921 ogłosił się chanem Mongolii i wkroczył na terytorium Republiki Dalekiego Wschodu, gdzie poniósł klęskę; wydany Armii Czerwonej i skazany na śmierć, rozstrzelany. [przypis edytorski]
Ung. Hydr. Prec. Albi (med.) — skrócony zapis zwyczajowej łac. nazwy preparatu Unguentum Hydrargyri praecipitati albi, białej maści rtęciowej, antyseptycznej, przeciwzapalnej i przeciwpasożytniczej, dawniej szeroko stosowanej w leczeniu wielu chorób skóry, gł. grzybicy. [przypis edytorski]
unglückliche Fratze mit vielen Konsonanten (niem.) — zwrot niedający się dosłownie przetłumaczyć, określający w dosadnym, humorystycznym skrócie wrażenie, jakie wywierały na obcokrajowcach melancholiczna fizjonomia Krzywosąda (die Fratze: grymas) oraz twarde brzmienie jego rodowitego języka (mit vielen Konsonanten: z wieloma spółgłoskami). [przypis redakcyjny]
un grotesque vaniteux et feroce (fr.) — próżny i okrutny błazen. [przypis edytorski]
unguentum (łac.) — maść. [przypis redakcyjny]
unguibus et rostro (łac.) — szponami i dziobem. [przypis edytorski]
un (gw.) — on. [przypis edytorski]
Unhappy mother — Niobe, cf. Lament IV. [przypis edytorski]
un homme charmant (fr.) — uroczy człowiek. [przypis edytorski]
un homme de bois (fr.) — dosł. drewniany człowiek (tj. twardy jak drewno, niewrażliwy na ból). [przypis edytorski]
Un honnête soldat en serait mort dix fois! Quel rebelle! (fr.) — porządny żołnierz skonałby od tego dziesięć razy! Co za buntownik! [przypis edytorski]
unią lubelską, któréj 300-letnia rocznica przypada (…) 11 sierpnia — właśc. unię lubelską uchwalono 28 czerwca 1569 r., 1 lipca nastąpiła wymiana dokumentów i zaprzysiężenie aktu, a 4 lipca król Polski wydał dyplom potwierdzający związek między Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim. [przypis edytorski]
uniaci właśc. unici — bizantyńscy katolicy. [przypis edytorski]
unia lubelska — porozumienie między Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim zawarte 1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie. W jego wyniku powstało państwo znane jako Rzeczpospolita Obojga Narodów, z jednym monarchą, herbem, sejmem, taką samą walutą, polityką zagraniczną i obronną, ale z odrębnym wojskiem, sądownictwem i oddzielnymi urzędami. [przypis edytorski]
Unia — mowa o Unii Lubelskiej. [przypis edytorski]
unia podlaska — mowa o oporze ludności grecko-katolickiego (unickiego) wyznania na Podlasiu przeciw prawosławiu, narzucanemu jej przemocą przez rząd carski od roku 1875. Prześladowania unitów trwały aż do ukazu tolerancyjnego w roku 1905. [przypis redakcyjny]
Unia — zbiorcze określenie amerykańskich stanów, które pozostały w składzie Stanów Zjednoczonych Ameryki podczas domowej wojny secesyjnej (1861–1865), z powodu ich wygranej używane także jakiś czas po wojnie na określenie całego państwa. [przypis edytorski]
u nich — poeta pisze tak zamiast po prostu: tam (w tych krajach), myśląc widocznie o mieszkających tam ludziach. [przypis redakcyjny]
u nich — tj. u związkowych. [przypis redakcyjny]
u nich zasiadali — wyd. lwow. ma: w nich. [przypis redakcyjny]
unici — katolicy obrządku wschodniego; wyznawcy prawosławia, którzy przyłączyli się do Kościoła katolickiego na podstawie unii brzeskiej (1596) i unii użhorodzkiej (1646), uznając papieża za głowę Kościoła i przyjmując dogmaty katolickie, zachowując jednak wschodnią liturgię; cesarze Rosji uważali unitów za odłączonych siłą i przymusowo ich „nawracali”, wcielając do Cerkwi prawosławnej; w 1875 Aleksander II zlikwidował ostatnią unicką diecezję w Rosji. [przypis edytorski]
Unicuique (…) vi — Seneca, Suasoriae, 4. [przypis tłumacza]
Uniechowski, Antoni (1903–1976) — grafik i ilustrator. [przypis edytorski]
u niego [Iuniusa], nie u Longina czytał Winkelmann — De Pictura Vet., lib. I, cap. 4, p. 38. [przypis redakcyjny]
uniemożebniać (daw.) — dziś: uniemożliwiać. [przypis edytorski]
uniemożebnia (daw.) — dziś: uniemożliwia. [przypis edytorski]
uniemożebnić (daw.) — uniemożliwić. [przypis edytorski]
unieśliśmy (…) i położyli (daw.) — konstrukcja, w której końcówka fleksyjna pierwszego czasownika ma zastosowanie również dla kolejnego (kolejnych); dziś: unieśliśmy i położyliśmy. [przypis edytorski]
Unieśmiertelnię wasze imię (…) do życia pozostają — Aretino P. Lettere I, 32. [przypis tłumacza]
uniesion — uniesiony. [przypis edytorski]
uniesła (gw.) — uniosła. [przypis edytorski]
uniesłszy (gw.) — uniósłszy. [przypis edytorski]
uniewinnić — tu: usprawiedliwić. [przypis edytorski]
uniewolnienie — zniewolenie. [przypis edytorski]
uniform — mundur. [przypis edytorski]
Unigenitus Dei filius — początkowe słowa bulli wydanej przez papieża Klemensa XI w r. 1713 (za poduszczeniem spowiednika Ludwika XIV, mnicha Le Tellier), potępiająca 101 ustępów z jansenistycznych Reflexions morales Quesnela. Bulla ta stała się początkiem długiego rozdwojenia wśród katolików i kleru we Francji. [przypis tłumacza]
Unika chować koni dobrych, bo, nie mając sprawiedliwości, boi się, aby go częściej od innych nie pociągano do drogi — do obowiązków poddanego należało na każde zawołanie udzielanie swojego konia i wozu na podwody dla wojska, do budowania dróg itp.; wybierano do tego oczywiście najlepsze konie. [przypis edytorski]
Unikaj zetknięcia zmysłów z rzeczą wszelką (…) i ciała twego indywidualność — ta kolejna asceza Hertensteina od kobiety, najbliższej woli życia, do całkowitego wytępienia pragnień i wrażeń jest zupełnie zgodna z kolejnością zaleceń Schopenhauera (por. Die Welt als Wille und Vorstellung, Reclams Universal-Bibliothek, I, s. 488–510). Równie zgodne jest to, że Hertenstein milczy o samobójstwie, ponieważ Schopenhauer nie uważał samobójstwa za sposób unicestwienia woli życia: „Dalekie od tego, by być unicestwieniem woli [samobójstwo], jest stanowczym potwierdzeniem woli życia. To bowiem unicestwienie nie na tym polega, że obrzydły człowiekowi cierpienia, ale uciechy życia. Samobójca pragnie życia i tylko jest niezadowolony z warunków, jakie mu ono przyniosło” (Tamże, s. 510). [przypis autorski]
unikał od sprzeczek — dziś popr.: unikał sprzeczek. [przypis edytorski]
unikniemy owej rafy, o którą rozbił się niefortunny Locke — Materia rozpatrywana w sobie, czyli w postaci nieorganizowanej, jest oczywiście pozbawiona własności wskazywania godzin, posiada ją jednak, gdy jest organizowana w pewien oznaczony sposób, np. jako zegar. Tak samo materia, ukształtowana w postaci układu nerwowego, zdolna jest myśleć, atoli tę własność materii możemy pojęciowo oddzielić jedynie w oderwaniu od niej, ponieważ myślenie jako takie nie posiada samoistnego bytu. Locke nigdy nie stawiał tej kwestii tak ostro, jak de la Mettrie (zob. również Historia filozofii materialistycznej Langego). [przypis tłumacza]
uniknienie — dziś popr.: uniknięcie. [przypis edytorski]
uniknienie — dziś: uniknięcie. [przypis edytorski]
unikniony — taki, którego udało się uniknąć. [przypis edytorski]
Uniłowski, Zbigniew (1909–1937) — prozaik, autor powieści Wspólny pokój (1933), często sięgający po wątki autobiograficzne. [przypis edytorski]
Un instant, s'il vous plait (fr.) — Proszę chwilę poczekać. [przypis edytorski]
Union a. Auto Union — spółka powstała w 1932 r. przez połączenie czterech niemieckich producentów samochodów: Audi, DKW, Horch i Wanderer. W czasie II wojny światowej w Auto Union produkowano sprzęt wojskowy. [przypis edytorski]
Union Jack — nazwa brytyjskiej flagi państwowej. [przypis edytorski]
Uniosłem się (…) uniżonym. — To rychłe opamiętanie (scena toczy się w domu kobiety) dowodzi, iż mimo swej krewkości są to dwaj ludzie wykwintnych form towarzyskich. [przypis tłumacza]
unisono — jednym głosem. [przypis edytorski]
unisono (muz.) — jednym głosem (także: o wielu głosach lub instrumentach wydających dźwięk o tej samej wysokości). [przypis edytorski]
unisono (muz., wł.: jednym dźwiękiem) — jednym głosem, w jednej tonacji; przen.: zgodnie. [przypis edytorski]
unisono (muz., wł.: jednym dźwiękiem) — moment w utworze, kiedy wszystkie instrumenty grają ten sam dźwięk. [przypis edytorski]
unisono (muz., z wł.) — jednym głosem. [przypis edytorski]
unisono (wł.) — jednogłośnie, zgodnie. [przypis edytorski]
unisono (wł., muz.) — jednym głosem, w jednej tonacji; przen.: zgodnie. [przypis edytorski]
unisono — wykonywanie melodii przez różne głosy lub instrumenty w dźwiękach identycznej wysokości. [przypis edytorski]
unisono (z wł., muz.) — jednym głosem, w jednej tonacji. [przypis edytorski]
Unita — członek Kościoła Unickiego. [przypis edytorski]
unita — wierny wyznania grekokatolickiego, powstałego w wyniku unii brzeskiej (1596), w wyniku której część duchowieństwa prawosławnego uznała zwierzchność papieża. [przypis edytorski]
United States Lines — amerykańska transatlantycka firma żegluga, działająca od 1921 do 1969; jej pierwszymi statkami były liniowce niemieckie zarekwirowane przez Stany Zjednoczone w 1917. [przypis edytorski]
universale (łac., l.mn. universalia) — powszechnik; termin filozoficzny będący odpowiednikiem nazwy i pojęcia ogólnego: coś, co obejmuje wszystkie wspólne cechy pewnego zbioru rzeczy jednostkowych; w średniowieczu prowadzono spór o uniwersalia, pomiędzy realizmem pojęciowym, według którego uniwersalia istnieją jako realne byty (łac. res universales), stanowiące jak gdyby idealne pierwowzory konkretnych przedmiotów, a nominalizmem, który głosił, że uniwersalia nie istnieją realnie, a są jedynie nazwami (łac. nomina), abstrakcjami językowymi; umiarkowana postać nominalizmu to konceptualizm, według którego powszechniki istnieją, ale tylko jako pojęcia w ludzkim umyśle, tworzenie uogólnień to sposób umysłowej organizacji obrazu świata. [przypis edytorski]
universitates (łac.) — wszechnice, uniwersytety. [przypis redakcyjny]
Université Perverse (fr.) — zdeprawowany uniwersytet. [przypis edytorski]
universum (łac.) — wszechświat. [przypis redakcyjny]
univira (łac.) — kobieta zamężna tylko raz. [przypis edytorski]
Univira — niewiasta, która jednego tylko miała męża. [przypis redakcyjny]
uniwersał (daw.) — akt prawny ogłaszany przez króla. [przypis edytorski]
uniwersał — ogłaszany publicznie list królewski; tu: chodzi o odezwy wydane w Tucholi, nakazujące gromadzić się koło Łukowa na Podlasiu. [przypis redakcyjny]
uniwersał — ogłaszany publicznie ważny list królewski, odezwa. [przypis edytorski]
uniwersał — podane do wiadomości powszechnej (łac. universalis) zarządzenie najwyższej władzy wykonawczej; tu: zwołanie sejmiku wyborczego po raz drugi; pierwszy, jak bardzo wiele innych w r. 1773, nie doszedł; wzdragano się obsyłać Sejm, który miał zatwierdzić rozbiór. [przypis redakcyjny]
uniwersał — w dawnej Polsce: ogłaszany publicznie list królewski; później: królewski akt prawny. [przypis edytorski]
uniwersalia — powszechniki, pojęcia ogólne, które obejmują wszystkie wspólne cechy pewnego zbioru rzeczy jednostkowych; w średniowieczu prowadzono spór o uniwersalia, pomiędzy realizmem pojęciowym, według którego uniwersalia istnieją jako realne byty (łac. res universales), stanowiące jak gdyby idealne pierwowzory konkretnych przedmiotów, a nominalizmem, który głosił, że uniwersalia nie istnieją realnie, a są jedynie nazwami (łac. nomina), abstrakcjami językowymi. [przypis edytorski]
uniwersalia — powszechniki; termin filozoficzny z dziedziny metafizyki, oznaczający coś, co może być posiadane przez wiele różnych rzeczy jednocześnie; uniwersaliami są zarówno idee Platońskie, jak i cechy obiektów czy relacje między nimi. [przypis edytorski]
uniwersalista — zwolennik uniwersalizmu, tj. powszechności, objęcia jakąś działalnością wszystkich ludzi lub pewnej całości spraw; w filozofii: zwolennik zasady dominacji całości nad częściami, ogółu nad jednostkami. [przypis edytorski]
uniwersytet helsingfordzki — uniwersytet w Helsinkach, Helsingfors to oryginalna szwedzka nazwa miasta. [przypis edytorski]
Uniwersytet Oksfordzki — ang. University of Oxford, najstarsza brytyjska uczelnia publiczna w Oksfordzie w płd. Anglii. [przypis edytorski]
