Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 461 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6153 przypisów.
oficjalista (z łac. officium: służba, urząd) — urzędnik. [przypis edytorski]
oficjalista (z łac. officium: służba, urząd)— zarządca prywatnego majątku ziemskiego. [przypis edytorski]
oficjalistów — urzędników, tutaj: sędziów. [przypis redakcyjny]
oficjalistowskie posady — zatrudnienie przy zarządzaniu majątkami prywatnymi. [przypis edytorski]
oficjalni — tj. Kościół katolicki. [przypis redakcyjny]
oficja — urzędy duchowne. [przypis redakcyjny]
oficjować (daw.) — odprawiać nabożeństwo. [przypis edytorski]
oficjum — zob. (fr.) office. [przypis edytorski]
oficyjery będą płakały — dziś popr.: oficerowie będą płakali. [przypis edytorski]
oficyna — boczne skrzydło budynku, zwykle przeznaczone na pomieszczenia gospodarcze. [przypis edytorski]
oficyna — boczne skrzydło kamienicy. [przypis edytorski]
oficyna — budynek dobudowany z tyłu lub z boku kamienicy. [przypis edytorski]
oficyna — budynek przy dworze, przeznaczony dla służby lub na pomieszczenia gospodarcze. [przypis edytorski]
oficynach — pracowniach, zakładach. [przypis redakcyjny]
oficyna — niefrontowa, boczna lub tylna część kamienicy, bez bezpośredniego dostępu z ulicy, z wejściem przez podwórze, ze skromniejszymi mieszkaniami i oknami na podwórze. [przypis edytorski]
oficyna — skrzydło budynku, zwykle przeznaczone na pomieszczenia gospodarcze. [przypis edytorski]
ofik — oficer (żartobliwy skrót). [przypis redakcyjny]
o Filipie Auguście i o Bouvines — w bitwie pod Bouvines (1214) Filip II August odniósł świetne zwycięstwo nad cesarzem Ottonem IV i jego sprzymierzeńcami. [przypis redakcyjny]
Ofir — nazwa legendarnych Indii, krainy bogactw. [przypis autorski]
Ofiuchos — wielki gwiazdozbiór Smoka, dotykający Drogi Mlecznej. [przypis autorski]
oflag — niemiecki obóz jeniecki dla oficerów podczas II wojny światowej. [przypis edytorski]
oflag — obóz jeniecki dla oficerów. [przypis edytorski]
Oflag — skrót od Offizierslager für kriegsgefangene Offiziere, niemiecki obóz jeniecki dla oficerów (niekiedy również podchorążych). [przypis edytorski]
Ofla — Ὀφλᾶς, LXX Ὀφλέν, Ώφαλ, הָעֹ֛פֶל (2 Krn 27, 3), wzgórze po stronie południowo-wschodniej świątyni, w pobliżu doliny Kidronu. [przypis tłumacza]
O fortes (…) aequor — Horatius, Odae, I, 7, 30. [przypis tłumacza]
ofrachtowany — ujęty w wykazie wysłanego towaru, z jego wagą i należnością za przewóz. [przypis edytorski]
ofrankować (daw.) — uiścić opłatę pocztową za przesłanie listu. [przypis edytorski]
Ofryneion — staroż. miasto greckie w Troadzie, na azjatyckim brzegu Hellespontu, niedaleko wylotu cieśniny na Morze Egejskie; ok. 50 km na płd.-zach. od Lampsakos, w pobliżu ob. wioski İntepe. [przypis edytorski]
oftalmia (gr.) — katarakta, tj. naturalna zapora na rzece a. choroba oczu. [przypis edytorski]
oftalmiczny — dotyczący chorób ocznych, związany z okulistyką. [przypis edytorski]
Of Truth — „O prawdzie”. [przypis edytorski]
ofukiwać — odezwać się do kogoś, krzyknąć na kogoś ostro, gniewnie. [przypis edytorski]
ofukliwie — dziś raczej: opryskliwie. [przypis edytorski]
ofuknąć kogo — robić komuś wymówki, mieć do kogoś pretensje. [przypis edytorski]
ofuknąć — odezwać się do kogoś niemiło, strofująco. [przypis edytorski]
of wanting of a thousand franc — że mógłbym potrzebować tysiąca franków. [przypis redakcyjny]
of Water and Power (ang.) — Wody i Energii. [przypis edytorski]
ogacenie — ocieplenie. [przypis edytorski]
oganisty (daw.) — rozłożysty. [przypis redakcyjny]
oganka — przyrząd do oganiania się od dokuczliwych owadów. [przypis edytorski]
ogarek — tu: resztka niedopalonej świecy. [przypis edytorski]
Ogariow, Nikołaj Płatonowicz (1813–1877) — rosyjski poeta, prozaik, myśliciel oraz rewolucjonista; w 1831 razem z Aleksandrem Hercenem zorganizował na Uniwersytecie Moskiewskim polityczne koło naukowe; w 1834 członkowie kółka zostali aresztowani i skazani na zesłanie. [przypis edytorski]
ogarnąć — tu: osłonić. [przypis edytorski]
ogarnął go (…) lęk i zdumienie — „Niewiele na to dbał”. Dopełnienia Brotiera do Tacyta Roczników XVI, 47, przekład Naruszewicza. Zgodne to z zachowaniem się Nerona w innych wypadkach, p. Swetoniusz, Żywot Nerona XL. [przypis tłumacza]
ogarnął szał — w oryg. niem. wurde rasend: był wściekły. [przypis edytorski]
Ogarnął was bezrozumny strach… — Porównaj tę mowę z mową Starożytnościach XV, V, 3. Jeden i ten sam historyk w dwóch dziełach podaje różne teksty jednej i tej samej mowy bez jakiejkolwiek korelacji, nie miarkując się, iż kiedyś krytyczny czytelnik będzie mógł zestawić je ze sobą. Inne czasy, inne pojęcia ścisłości. „Dla nas, ludów na wskroś surowych, przeświadczenie opiera się na szczerości ze samym sobą. Ale to nie ma wielkiego znaczenia u ludów wschodnich, nie przywykłych do subtelności krytycznego ducha. Szczerość i kłamstwo to są dla nas pojęcia biegunowe, które się wzajemnie wyłączają. Na Wschodzie istnieje tysiąc przejść i połączeń. Twórcy ksiąg apokryficznych (np. Daniela i Henocha), ludzie nadzwyczajnej egzaltacji, popełniali dla swoich celów i to bez najmniejszych skrupułów to, co nazwalibyśmy oszustwem. Dla człowieka Wschodu prawda materialna nie ma żadnego znaczenia; on patrzy na wszystko ze stanowiska swych myśli, swych interesów, swych namiętności” (Renan, Żywot Jezusa, Kraków, 1904, str. 212). Niesłuszne są też narzekania na długie, a zmyślone mowy Flawiusza, albowiem w nich znajdujemy istne skarby poglądów, wyobrażeń, pojęć człowieka ówczesnego i to spisanych nie na sucho, ale ożywionych uczuciem nadzwyczajnego pisarza i stylisty. Mowa Eleazara o nieśmiertelności duszy (p. niżej VII, VIII, 7) jest prawdziwym klejnotem wiadomości o duszy ludzi tej epoki. A tendencyjność? Dowiadujemy się tedy, jakie panowały tendencje. [przypis tłumacza]
ogarniony — dziś: ogarnięty. [przypis edytorski]
ogaróm — dziś popr. forma C. lm: ogarom. [przypis edytorski]
ogar — pies gończy; tu lekceważąco o Czaplińskim. [przypis edytorski]
ogar — pies myśliwski, tropiący zwierzynę. [przypis edytorski]
O, gdyby cisza do duszy wstąpiła… — [Chomiakow], Zmierzch wieczorny 1841, przekład dosłowny. [przypis autorski]
O, gdybym był błaznem! Pstrokata odzież to cel mej ambicji — słowa z komedii Szekspira Jak wam się podoba, akt II, scena 7 (przekład Leona Ulricha). [przypis edytorski]
O gdybym kiedyś dożył tej pociechy, Żeby te księgi zbłądziły pod strzechy — Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Epilog, w. 109-110. [przypis edytorski]
O, gdybym miał skrzydła gołębia, poleciałbym gdzieś daleko i znalazłbym spokojność — Ps 55, 5. [przypis edytorski]
O gdyby mogły się na posąg słowa/ złożyć… — Słowacki, Beniowski, Pieśń II. [przypis edytorski]
O gdybyście mi o czym smutnym jękły — poeta pod wpływem piękności krajobrazu greckiego pragnie nawet jakby zapomnieć o tragedii polskiej i grozi duchom, które by mu chciały przypominać „kraj w mogile”, że utopi je w czerwonym winie. [jękły — dziś popr.: jęknęły]. [przypis redakcyjny]
ogędzić — od: daw. gędzić: śpiewać. [przypis edytorski]
Oggi sto poco bene… (wł.) — Nie czuję się dziś dobrze, żeby zejść pod ziemię, ale jeśli pan chce, niech pan przyjdzie jutro o dziesiątej. [przypis edytorski]
ogień bengalski — dziś: ognie bengalskie, odmiana fajerwerków. [przypis edytorski]
ogień elementarny — stoicy rozumieli przez to eter. [przypis tłumacza]
ogień grecki — łatwopalna mieszanina, nie dająca się ugasić wodą. [przypis edytorski]
ogień i łzy Wertera — powieść J. W. Goethego Cierpienia młodego Wertera przedstawiała nieszczęśliwą miłość bohatera, zakończoną samobójstwem. [przypis redakcyjny]
ogień (…) już był pochłonął co Rzym miał najstarszych pamiątek — Swetoniusz [Żywot Nerona 38]. [przypis autorski]
ogień mający czas i ogień wieczny — To jest: czyściec i piekło. [przypis redakcyjny]
ogień nie ugara (daw. forma) — ogień nie spali, nie poparzy. [przypis edytorski]
ogień portu — światła portowe. [przypis redakcyjny]
ogień rzymski — kategoria fajerwerków, dających silny efekt dźwiękowy i kolorystyczny. [przypis edytorski]
ogień skrzepnie, blask ściemnieje — nawiązanie do kolędy Bóg się rodzi. [przypis edytorski]
ogień strażniczy — ogień rozpalany na brzegu morza, zastępujący latarnię morską. [przypis edytorski]
ogień… zwolnieje — opadną emocje. [przypis edytorski]
ogier — koń płci męskiej. [przypis edytorski]
Ogilly — popr.: Ogilby, William (1808–1873), irlandzki adwokat i przyrodnik, opisał wiele gatunków ssaków Europy i kolonii bryt. [przypis edytorski]
Ogiński, Jan — wojewoda i starosta mścisławski (1674), następnie wojewoda połocki, zm. 1684. [przypis redakcyjny]
Ogiński, Marcjan (Marcin) (1632–1690) — stolnik trocki, następnie cześnik litewski, wojewoda trocki i od r. 1684 kanclerz wielki litewski; w 1669r. przeszedł z tradycyjnego w rodzinie prawosławia na katolicyzm. [przypis redakcyjny]
ogiw (fr., ang. ogive) — żebro podtrzymujące sklepienie w architekturze gotyckiej; ostrołuk. [przypis edytorski]
ogłada — tu: wyrafinowanie. [przypis edytorski]
ogłaszać — tu: publikować, wydać w formie publikacji. [przypis edytorski]
ogłodać (daw.) — ogryźć. [przypis redakcyjny]
ogłoście mnie (…) świniobójcą breneńskim — Współczesne zaklęcie. [przypis tłumacza]
ogłos — głośne obwieszczenie, krzyk. [przypis redakcyjny]
O… głosiech w niebie — o harmonii sfer (por. przyp. do fr. II 37). [przypis redakcyjny]
Ogłosiłam to spostrzeżenie, nie znając jeszcze komunikatu p. Schmidta — [por.] M. Curie, „Comptes rendus”, kwiecień 1898. [przypis autorski]
ogłosiłem cykl artykułów pod tytułem „Wielkopostne Rozmyślania” — W zbiorze Marzenie i pysk. [przypis autorski]
ogłosi Wenus — osobę przewodniczącą rzymskiej uczcie określało się przez rzut kośćmi; tzw. iactus Veneris oznaczał cztery kości, na których nie powtarza się żadna liczba. [przypis edytorski]
Ogłoszenie przekładu (…) nie może się uważać — dziś popr.: Ogłoszenia przekładu (…) nie można uważać. [przypis edytorski]
Ogłoszono go za francuskiego szpiega — dziś popr.: ogłoszono go francuskim szpiegiem. [przypis edytorski]
ogłoszonym drukiem w r. 1557, ale powstałym co najmniej na 10 lat przed tą datą — hr. Surrey zginął na szafocie w r. 1547, jako ofiara tyranii Henryka VIII. [przypis tłumacza]
o głowę — tu: o główszczyznę, odszkodowanie za zabójstwo. [przypis edytorski]
Ogłuszający łoskot (…) huczał i trwał — Autor słyszał w pobliżu Adenu grzmot trwający bez przerwy przeszło pół godziny. Obacz Listy z Afryki [autor odsyła tu do innej swojej książki, mianowicie wspomnień z podróży do Afryki opublikowanych pod wymienionym tytułem w 1891 r.; red. W.L.]. [przypis autorski]
oglądać się na co (starop.) — zwracać uwagę na co; brać co pod uwagę. [przypis edytorski]
oglądać szedł Kroata dziki (…) chustkę Weroniki — W Rzymie pomiędzy wieloma relikwiami świętymi znajduje się chustka św. Weroniki z wyciśniętym na niej wizerunkiem twarzy Zbawiciela. Odcisnął on się w chwili, kiedy ta święta, widząc zmordowanego Chrystusa pod ciężarem krzyża, jaki dźwigał, podała Zbawicielowi chustkę, żeby otarł pot kroplami spadający po jego świętej twarzy. Poeta maluje tu uczucie barbarzyńcy, który przybył z dalekiej strony, żeby tę relikwię oglądać. [przypis redakcyjny]
oglądać za siebie — dziś popr.: oglądać się za siebie. [przypis edytorski]
oglądał epopeję napoleońską zanadto z bliska — Przeglądając Niewydane listy Stendhala (Souvenirs d'egotisme et lettres inedites) natrafiłem na taki ustąp, bardzo znamienny w zestawieniu z militarno-heroicznymi marzeniami młodego Juliana Sorel. W r. 1801 Beyle pisze do przyjaciela: „Wyrzekłem się sławy wojskowej, ponieważ zanadto trzeba się płaszczyć, aby się docisnąć do pierwszych miejsc. [przypis tłumacza]
oglądamy — ujrzymy, zobaczymy. [przypis redakcyjny]
oglądnąć — dziś popr. forma: obejrzeć. [przypis edytorski]
oglądnąć — dziś raczej: obejrzeć. [przypis edytorski]
oglądnął — dziś popr.: obejrzał. [przypis edytorski]
oglądnął się (reg.) — obejrzał się. [przypis edytorski]
oglądnąwszy — dziś poprawne: obejrzawszy się. [przypis edytorski]
oględaj (starop. forma) — oglądaj. [przypis edytorski]
