Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6698 przypisów.
Malaga — miasto portowe nad M. Śródziemnym, w płd. Hiszpanii. [przypis edytorski]
Malaga — miasto w Hiszpanii, położone nad Morzem Śródziemnym. [przypis edytorski]
Malaga — miasto w południowej Hiszpanii; na początku hiszpańskiej wojny domowej port Malagi był bazą republikańskiej marynarki wojennej, blokującej nacjonalistyczne hiszpańskie Maroko; w lutym 1937 miasto zostało oblężone i zaatakowane z lądu, morza i powietrza przez wojska nacjonalistów, ekspedycyjny korpus faszystów włoskich i zbombardowane przez włoską i niemiecką marynarkę wojenną i lotnictwo; dziesiątki tysięcy cywilów, głównie starców, kobiet i dzieci, usiłowało uciec z miasta drogą wzdłuż wybrzeża do Almerii (201 km); w masakrze dokonanej 8 lutego przez frankistowskie lotnictwo, okręty, czołgi i artylerię zginęło ok. 5000 uciekających, republikańskie lotnictwo nie było w stanie powstrzymać ataków; osoby, które odmówiły ewakuacji z Malagi (ok. 4000 osób), były przez nacjonalistów systematycznie łapane, gwałcone i zabijane. [przypis edytorski]
Malagrida, Oldcorn, Garnet, Guignard, Gueret — jezuici skazani za uczestnictwo w spiskach mających na celu królobójstwo: Gabriel Malagrida (1689-1761) za udział w spisku na życie króla Portugalii; Edward Oldcorne (1561–1606) oraz Henry Garnet (1555–1606) za udział w spisku prochowym na parlament i króla Anglii; Jean Guignard (zm. 1595) oraz Gueret za zachęcanie Chatela, sprawcę zamachu na króla Francji. [przypis edytorski]
Malaj — członek grupy ludów austronezyjskich zamieszkujących Płw. Malajski oraz część Archipelagu Malajskiego, pomiędzy płd.-wsch. Azją a Australią. [przypis edytorski]
Malaje — nazwa stosowana do dawnych posiadłości brytyjskich na Półwyspie Malajskim, czyli w płd. części Półwyspu Indochińskiego. [przypis edytorski]
Malajowie — grupa ludów austronezyjskich zamieszkująca Płw. Malajski oraz część Archipelagu Malajskiego, pomiędzy płd.-wsch. Azją a Australią. [przypis edytorski]
Malajowie — grupa ludów zamieszkująca Półwysep Malajski oraz część Archipelagu Malajskiego, pomiędzy płd.-wsch. Azją a Australią. [przypis edytorski]
malajski amok — słowo amok pochodzi z kultury malezyjskiej, używane jest także w Indonezji, na Filipinach i w Indiach, opisuje stan silnego wzburzenia i ograniczonej świadomości, w którym człowiek (lub słoń) niszczy przedmioty i zabija ludzi. [przypis edytorski]
malakitowy — dziś: malachitowy. [przypis edytorski]
Malakka — nazwa miasta i stanu w Malezji. [przypis edytorski]
malakologia (z gr. malakós: miękki) — nauka o mięczakach. [przypis edytorski]
mala nota (łac.) — zła ocena, uwaga; tu B. lp malam notam: złą ocenę. [przypis edytorski]
malaria — choroba pasożytnicza, objawiająca się wysoką gorączką. [przypis edytorski]
malaria — tu: żart. rzeczownik zbiorowy oznaczający malarzy. [przypis edytorski]
malarzów — dziś popr. forma D. lm: malarzy. [przypis edytorski]
malarz — porównanie poezji do malarstwa, to jest do sztuki przedstawiającej, jest charakterystycznym pomysłem Horacego. [przypis edytorski]
malatura (daw.) — obraz, malunek. [przypis edytorski]
Malborga gmachy — zamek krzyżacki w Malborku; w latach 1309–1457 siedziba wielkiego mistrza krzyżackiego i stolica państwa zakonnego. [przypis edytorski]
Malborg — dziś: Malbork. [przypis edytorski]
Malborg — dziś: Malbork. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Malburgas — kryžeivių pilis. [przypis edytorski]
Malchus — sługa arcykapłana jerozolimskiego za czasów Jezusa Chrystusa; Ewangelia św. Jana opisuje, iż w Wielki Czwartek św. Piotr własnoręcznie odciął mu ucho. [przypis edytorski]
Malczat! (ros.) — milczeć. [przypis edytorski]
Malczewski, Antoni (1793–1826) — autor powieści poetyckiej Maria, poeta romantyczny tzw. szkoły ukraińskiej, pierwszy polski zdobywca Mont Blanc. [przypis edytorski]
Malczewski, Antoni (1793–1826) — autor powieści poetyckiej Maria, poeta romantyczny tzw. szkoły ukraińskiej. [przypis edytorski]
Malczewski, Jacek (1854–1929) — malarz, najważniejszy przedstawiciel symbolizmu w Polsce. [przypis edytorski]
Malczewski, Jacek (1854–1929) — polski malarz, symbolista, autor cyklu obrazów Thanatos (1898–1899), Zatruta studnia (1905–1906), Polonia (1914–1918). [przypis edytorski]
Malczewski, Jacek (1854–1929) — wybitny malarz-symbolista, profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
Malczewski, Jacek (1854–1929) — wybitny malarz-symbolista, profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
Malczewski, Jacek (1855–1929) — malarz, początkowo autor obrazów realistycznych o treści patriotycznej, później obrazów fantastyczno-symbolicznych. [przypis edytorski]
malczyk (z ros.) — chłopak. [przypis edytorski]
maldonne (fr.) — źle rozdane karty; przen.: omyłka. [przypis edytorski]
mal du pays (fr.) — tęsknota za ojczyzną. [przypis edytorski]
malédiction (fr.) — przekleństwo. [przypis edytorski]
Malebranche, Nicholas (1638–1715) — francuski filozof i teolog; inspirowany poglądami Kartezjusza, poszerzył je o doktrynę okazjonalizmu. [przypis edytorski]
Malebranche, Nicholas (1638–1715) — fr. filozof i teolog; inspirowany poglądami Kartezjusza, poszerzył je o doktrynę okazjonalizmu. [przypis edytorski]
Malebranche, Nicolas (1638–1715) — francuski filozof związany z myślą kartezjańską, przedstawiciel okazjonalizmu. [przypis edytorski]
Malebranche, Nicolas (1638–1715) — fr. filozof ze szkoły kartezjańskiej, po wstępnych studiach filozoficznych i teologicznych na Sorbonie w Paryżu, wstąpił w 1660 r. do zakonu oratorianów, zajmował się myślą św. Augustyna, ale także Euzebiusza z Cezarei, Sokratesa; zetknąwszy się przypadkowo w 1664 r. z Traktatem o człowieku, zajął się dalszym szczegółowym badaniem filozofii Kartezjusza, czego owocem było jego opus vitae: De la recherche de la verité (W poszukiwaniu prawdy), w którym zajmował się rozmyślaniami o źródłach błędów w zmysłach, wyobraźni, rozumie, skłonnościach i namiętnościach oraz o metodzie poznania prawdy (rozwijając teorię Arnolda Geulincxa Malebranche stał się jednym z twórców okazjonalizmu); od 1699 r. honorowy członek Francuskiej Akademii Nauk. [przypis edytorski]
maleficium taciturnitatis (łac.) — występek (grzech) małomówności. [przypis edytorski]
Maleja — dziś: Malia, przylądek na południowym wschodzie Lakonii na Peloponezie, niebezpieczny dla żeglarzy. [przypis edytorski]
maleńcy wróblowie — dziś popr. forma M. lm: maleńkie wróble. [przypis edytorski]
Maleńkaja, czornieńkaja, wsiu kołodu woroczaje (białorus.) — malutka, czarniutka, całą kłodę wywraca. [przypis edytorski]
male parta idzie do czarta — od łac. przysłowia male parta male dilabuntur: co źle nabyte ginie. [przypis edytorski]
male parta (łac.) — źle nabyte. [przypis edytorski]
maleparta — właśc. male parta (łac.): źle nabyte; część łac. przysłowia: male parta male dilabuntur, czyli: źle nabyte marnieje; pol. popularne porzekadło: male parta do czarta. [przypis edytorski]
Malesherbes, Guillaume-Chrétien de Lamoignon (1721–1794) — francuski polityk piastujący funkcję królewskiego cenzora. [przypis edytorski]
Malesherbes — zob. przypis w księdze VIII. [przypis edytorski]
maletilla (hiszp.) — początkujący torreador (dalej w wierszu jako zakąska pojawiają się byczki w tomacie). [przypis edytorski]
Malfilâtre, Jacques Clinchamps (1732–1767) — fr. poeta. [przypis edytorski]
mal francese (wł.) — choroba francuska, syfilis. [przypis edytorski]
malgré ces (fr.) — bez względu na te. [przypis edytorski]
malgré moi (fr.) — wbrew mojej woli. [przypis edytorski]
malgré tout (fr.) — mimo wszystko. [przypis edytorski]
Malherbe, François (1555–1628) — poeta francuskiego klasycyzmu. [przypis edytorski]
Malherbe, François de (1555–1628) — francuski poeta klasycystyczny. [przypis edytorski]
malheureuse fille (fr.) — nieszczęsna dziewczyno. [przypis edytorski]
Malheureuse que je suis! (fr.) — Jakaż jestem nieszczęśliwa! [przypis edytorski]
malheur (fr.) — nieszczęście. [przypis edytorski]
Malibran, Maria Felicità (1808–1836) — śpiewaczka operowa (mezzosopran), jedna z najsłynniejszych w XIX w.; jej ojcem był znany śpiewak (tenor) Manuel del Pópulo Vicente García. [przypis edytorski]
malice (fr.) — złośliwość. [przypis edytorski]
Malicka, Maria (1900–1992) — aktorka. [przypis edytorski]
mali (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy ma, czyż ma. [przypis edytorski]
maligna (daw.) — wysoka gorączka. [przypis edytorski]
maligna — gorączka połączona z halucynacjami. [przypis edytorski]
maligna — wysoka gorączka połączona z majaczeniami. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
maligna — wysoka gorączka połączona z majaczeniami. [przypis edytorski]
maligna — wysoka gorączka połączona z zaburzeniami świadomości i majaczeniem. [przypis edytorski]
Malinowski, Bronisław (1884–1942) — antropolog społeczny i etnolog, współtwórca funkcjonalnej teorii kultury, autor koncepcji obserwacji uczestniczącej; przyjaciel Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego); autor m.in. publikacji dotyczącej genezy wierzeń religijnych Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego (1915). [przypis edytorski]
Malinowski, Bronisław (1884–1942) — antropolog społeczny i etnolog, współtwórca funkcjonalnej teorii kultury, autor koncepcji „obserwacji uczestniczącej”; przyjaciel S. I. Witkiewicza; jego książka Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego (1915) dotyczy genezy wierzeń religijnych. [przypis edytorski]
Malinowski, Bronisław (1884–1942) — etnolog, socjolog i religioznawca, autor koncepcji „obserwacji uczestniczącej”. [przypis edytorski]
mali (…) przepuszczać — daw. konstrukcja z partykułą pytającą -li; znaczenie: czy ma przepuszczać. [przypis edytorski]
mali (przestarz.) — jeśli ma; forma 3 os. lp cz. przysz. z partykułą -li. [przypis edytorski]
mali Sabaudczycy — w kulturze fr. często pojawia się motyw małych Sabaudczyków, pochodzących z górzystej Sabaudii sezonowych robotników (zwłaszcza kominiarczyków), wędrownych handlarzy czy muzyków. Często były to dzieci. Sabaudia — kraina historyczna we fr. Alpach, granicząca ze Szwajcarią i Włochami. [przypis edytorski]
mali (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli ma. [przypis edytorski]
mali — tu: konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy ma, czyż ma. [przypis edytorski]
Malki-Cedek — Malki-Cedek utożsamiany jest z Szemem, synem Noacha, zob. Raszi do 14:18. [przypis edytorski]
malkontent — człowiek z niczego niezadowolony. [przypis edytorski]
malkontent (frz.) — unzufrieden. [przypis edytorski]
Mallarmé, Stéphane (1842–1898) — francuski poeta, krytyk literacki, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli symbolizmu, uważany za prekursora liryki współczesnej. [przypis edytorski]
Mallarmé, Stéphane (1842–1898) — francuski poeta, krytyk literacki, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli symbolizmu, uważany za prekursora liryki współczesnej, ze względu na nowatorstwo swej twórczości. [przypis edytorski]
Mallarmé, Stéphane (1842–1898) — poeta fr., krytyk literacki, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli symbolizmu, uważany za prekursora liryki współczesnej („poezji czystej”), ze względu na nowatorstwo swej twórczości; autor m.in. Herodiady (oryg. Hérodiade; wyd. 1896; poematu dialogowego), Popołudnia fauna (oryg. L'après-midi d'un faune; wyd. 1876, poematu, do którego muzykę skomponował Claude Debussy); tłumacz E.A. Poe'go. [przypis edytorski]
Mallarmé, Stéphane (1842–1898) — właśc. nosił imię Étienne; fr. poeta, krytyk i teoretyk sztuki; szczególnie istotne były jego wypowiedzi na temat symbolizmu; prekursor wielu gestów i poetyk awangardowych. [przypis edytorski]
Mallarme, Stephane (1842–1898) — modernistyczny poeta i eseista francuski; twórczość jego cechuje cyzelowanie wiersza w kształcie dźwiękowym. [przypis edytorski]
Malmö — miasto i port morski w płd. Szwecji, centrum gospodarcze i kulturalne, jeden z kluczowych węzłów komunikacyjnych. [przypis edytorski]
malobatr — syryjski olejek wonny. [przypis edytorski]
malocchio (wł.) — „złe oko”, urok. [przypis edytorski]
malonuoti — myluoti. [przypis edytorski]
Malory, Thomas (ok. 1400–ok. 1470) — pisarz angielski, autor napisanego w 1470 i wydanego w 1485 romansu rycerskiego Śmierć Artura (Le Morte d'Arthur), stanowiącego uporządkowaną i zmodyfikowaną kompilację legend o królu Arturze pochodzących z różnych źródeł francuskich i angielskich, uważanego za jedno z najwybitniejszych dzieł angielskiej literatury średniowiecznej; większość z tego, co o nim wiadomo, pochodzi z kolofonu opublikowanej książki oraz z odkrytego w 1934 rękopisu jego dzieła, w którym w zakończeniach ksiąg używa wobec siebie określeń „Sir Thomas Malleorre, rycerz” oraz „więzień rycerz Thomas Malleorre” i modlitw o uwolnienie, co świadczy o tym, że swój utwór pisał w więzieniu; od XIX w. Le Morte d'Arthur należy do najbardziej znanych dzieł literatury arturiańskiej, przez różnych autorów używanych jako główne źródło. [przypis edytorski]
malowana na gniado — tj. farbowana na ciemno rudy, kasztanowy kolor (określenie od typu umaszczenia konia). [przypis edytorski]
malowanemi pióry — dziś popr. forma N. lm: malowanymi piórami. [przypis edytorski]
Malowane Plemię, własc. Piktowie (łac. Picti: malowani) — grupa plemion zamieszkujących w czasach rzymskich i wczesnośredniowiecznych tereny dzisiejszej Szkocji; nazwa pochodziła od malunków i tatuaży, którymi ozdabiali swoje ciała piktyjscy wojownicy. Plemiona te powstały prawdopodobnie w wyniku zmieszania się celtyckich przybyszy ze środkowej lub wschodniej Europy z wcześniejszymi mieszkańcami wysp, pochodzenia przedindoeuropejskiego. [przypis edytorski]
malowania na szybach — witraże. [przypis edytorski]
malowanie (daw.) — obraz. [przypis edytorski]
malowanych zbożem rozmaitem — Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, ks. I, w. 17. [przypis edytorski]
malowany — tu: pozorny, udawany. [przypis edytorski]
malowidły — dziś popr. forma N. lm: malowidłami. [przypis edytorski]
Malpertuggio — nazwa neapolitańskiej dzielnicy portowej; mal pertuggio oznacza „zła dziura”. [przypis edytorski]
Malpighiaceae (biol.) — malpigiowate, rodzina roślin ze strefy tropikalnej i subtropikalnej. [przypis edytorski]
Malpighiacea, pol.: malpigiowate (biol.) — rodzina pnączy i drzew strefy tropikalnej i subtropikalnej. [przypis edytorski]
