Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11143 przypisów.
Kalinki „Sejm czteroletni” — obszerne dzieło historyczne ks. Waleriana Kalinki (1826–1886), wydane w latach 1880–1881 w dwu tomach, liczyło ogółem ok. 1200 stron. [przypis edytorski]
kalinko — kalina (rodzaj krzewów ozdobnych, kwitnących obficie białymi, kulistymi kwiatostanami i owocujących czerwonymi gronami drobnych kulistych owoców) była w ludowej metaforyce symbolem dziewczyny, młodej kobiety. [przypis edytorski]
Kalinowski, Idzi — dowódca lisowczyków, uszlachcony (wcześniej nazywał się Iśko Kalyna). [przypis edytorski]
Kalinowski, Jakub — łowczy podolski. [przypis redakcyjny]
Kalinowski, Józef (ok. 1785–1825) — generał armii Księstwa Warszawskiego, pułkownik armii napoleońskiej. [przypis edytorski]
Kalinowski, Marcin herbu Kalinowa (1605–1652) — hetman polny koronny, wojewoda czernihowski, podkomorzy kamieniecki, starosta bracławski; dostał się do niewoli po bitwie pod Korsuniem (1648). [przypis edytorski]
Kaliope (mit. gr.) — muza poezji epickiej. [przypis edytorski]
kaliošas — guminis apavas. [przypis edytorski]
Kalippus — Kallippos, Ateńczyk, uczeń Platona, towarzyszył Dionowi w wyprawie przeciw Dionizjuszowi Młodszemu. Po objęciu władzy przez Diona zamordował go i sam został tyranem Syrakuz (354–352 p.n.e.). [przypis edytorski]
Kalistrat — polityk starszy od Demostenesa, odznaczył się szczególnie w procesie oropijskim; zresztą niepopularny z powodu sympatii dla Sparty; wygnany, wrócił na własną rękę do Aten i zginął z wyroku sądu. [przypis tłumacza]
kaliszan (z niem. Kalteschale) — napój chłodzący. [przypis redakcyjny]
Kalisza — w oryg. łac. Calis. [przypis edytorski]
kal. — kaliber. [przypis edytorski]
Kalkanin — Celio Calcagnini, profesor poetyki w uniwersytecie ferarskim. [przypis redakcyjny]
kalkuł — rachunek, obliczenie. [przypis edytorski]
kalkulowali — obliczali, miarkowali. [przypis redakcyjny]
Kalkuta — miasto w Indiach, stolica stanu Bengal Zachodni. [przypis edytorski]
Kalkuta — miasto w Indiach, stolica stanu Bengal Zachodni. [przypis edytorski]
Kalkuta — wielkie miasto w Indiach, w delcie Gangesu; w czasach kolonialnych od 1858 do 1911 stolica Indii Brytyjskich. [przypis edytorski]
Kallenbach, Józef (1861–1929) — historyk literatury polskiej. [przypis edytorski]
Kallenbach (…) znał (…) wszystkie archiwa mickiewiczowskie — A jednak nie wszystkie! Sam Kallenbach opowiadał taki fakt. Kiedy przed laty zabierał się do monografii o Mickiewiczu, odwiedził m.in. Artura Wołyńskiego w Rzymie, w nadziei, że u niego znajdzie jakieś materiały. Wołyński pokazał mu dużą tekę i rzekł: „Gdyby pan wiedział, co się w tej tece znajduje, dałby pan za to nie wiem ile, bo tu są właśnie rzeczy pierwszorzędnej wagi do sprawy, która pana obchodzi. Ale niestety nie mogę panu ich udzielić”. To rzekłszy, wyszedł z pokoju i pół godziny nie wracał. Kallenbach nie tknął teki; dopiero później, powiada, zrozumiał, że Wołyński, widocznie związany jakimś przyrzeczeniem, chciał mu zostawić sposobność zapoznania się z teką, nie biorąc na siebie odpowiedzialności. W ogóle z którejkolwiek strony tknąć sprawy Mickiewicza, wszędzie mrok, tajemnica; wszędzie, przy wielkiej mnogości słów, konspiracja milczenia! [przypis autorski]
Kalle — po szwedzku zdrobnienie imienia Karl. [przypis edytorski]
Kallias — prawnuk Miltiadesa, pasierb Peryklesa, strwonił rozrzutnym życiem ogromny majątek. W 390 r., w wojnie korynckiej, był strategiem, w 371 posłował do Sparty. [przypis tłumacza]
Kallias [Spartanin] — bliżej nieznany; prawdopodobnie wysłano go, by prowadził układy pokojowe, a gdy wracał, dodano mu do towarzystwa Persa, który miał za zadanie pozyskać Agesilaosa dla króla perskiego. [przypis tłumacza]
Kallias syn Hipponika (V/IV w. p.n.e.) — bogaty ateński arystokrata, pasierb Peryklesa; roztrwonił rodzinną fortunę; wydał na sofistów „więcej pieniędzy niż wszyscy inni razem” (Platon, Obrona Sokratesa). [przypis edytorski]
Kalliksejnos — członek Rady. Ksenofont wymawia i pisze jego nazwisko po jońsku; po attycku mówi się: Kalliksenos. [przypis tłumacza]
Kallimach — Filip Buonaccorsi (1437–1496), pochodzący z Włoch poeta i kronikarz, piszący po łacinie, nauczyciel synów króla Kazimierza II Jagiellończyka, który przybrał przydomek Kallimach na cześć gr. poety z III w. p.n.e. Może chodzić tu również o tegoż właśnie, Kallimacha z Cyreny (ok. 310 – ok. 240 p.n.e.), autora drobnych form literackich oraz pierwszej historii literatury, tworzącego w epoce aleksandryjskiej. [przypis edytorski]
Kallimach — Filip Buonaccorsi (1437–1496), przybrał przydomek Kallimach na cześć gr. poety z III w. p.n.e. Włoch, poeta i kronikarz, piszący po łacinie. Nauczyciel synów króla Kazimierza II Jagiellończyka. [przypis edytorski]
Kallimachus — uczony grecki z III w. przed Chr., napisał Hymn na Cercerę. [przypis redakcyjny]
Kallimach — właśc. Filippo Buonaccorsi (1437–1496), humanista włoski, nauczyciel synów Kazimierza Jagiellończyka, poeta i żywotopisarz tworzący po łacinie. [przypis edytorski]
Kallimach z Cyreny (ok. 310 p.n.e. – ok. 240 p.n.e.) — poeta epoki aleksandryjskiej, autor drobnych form literackich oraz pierwszej historii literatury. [przypis edytorski]
Kalliope (mit. gr.) — muza poezji epickiej. [przypis edytorski]
kallipygizm — nawiązanie do rzeźby Wenus Kallipygos (dosł. „z pięknymi pośladkami”). [przypis edytorski]
Kallirroe — Καλλιρρόη, cieplice po stronie wschodniej Morza Martwego, dziś Zerka-Ma'în. [przypis tłumacza]
kalmary — inaczej kałamarnice; głowonogi zaliczane do dziesięciornic. [przypis edytorski]
kalni — kalnėnai. [przypis edytorski]
Kalnik — miasto nad Sobią na Ukrainie w daw. powiecie winnickim. Sobieski 21 października rozbił tu ordę tatarską. [przypis redakcyjny]
Kaloander — aluzja do bohatera popularnego wówczas romansu włoskiego poety Giovanni Ambrogio Mariniego pt. Calloandro sconosciuto (1640), przetłumaczonego na język polski, którego pełny tytuł brzmi: Kolloander wierny Leonildzie przyjaźni dotrzymujący, przy różnych nienawiści wojennych awanturach i przypadkach, z okazji niedotrzymania słowa między Poliartem, cesarzem konstantynopolitańskim, Enceladona synem, i między Tygryndą, królową trabizońską, Tygranora króla córką, albo historia polityczna, kawalerskie ich dzielności i skrytą miłość przez Hymeneusz dożywotniej przyjaźni między nimi zakończone opisująca. O romansach pisał Krasicki w Zbiorze potrzebn. wiad.: „rodzaj ten pisma, zbyt teraz rozpleniony zabawką momentalną, nie nadgradza nieskończonego uszczerbku w obyczajach młodzieży”. [przypis redakcyjny]
kalokagatia — staroż. greckie określenie ideału harmonijnego połączenia piękna ciała ze szlachetnością duszy. [przypis edytorski]
kalokagatia — staroż. gr. idea połączenia dobra i fizycznego piękna. [przypis edytorski]
kalomel (chem.) — chlorek rtęci, biały proszek, działający odkażająco i drażniąco błony śluzowe i skórę, niegdyś popularny jako lek na różne dolegliwości. [przypis edytorski]
kalos k'agathos (gr.) — dosł. „piękny i dobry”, staroż. greckie określenie idealnego człowieka, łączącego piękno ciała ze szlachetnością duszy; rzeczownik określający takie harmonijne połączenie to kalokagatia. [przypis edytorski]
kalosze — w XIX i na początku XX w. w zimie ludzie zamożni chodzili w kaloszach, zakładanych na pantofle. [przypis edytorski]
Kalpa — Herakles na wyprawie po woły Gerionesa wbił dwa słupy jeden po stronie europejskiej, Kalpe, drugi w Afryce, Abila, nad Cieśniną Gibraltarską, która jego dopiero miała być dziełem. [przypis redakcyjny]
Kalpa — przylądek, jeden ze słupów Herkulesa na brzegu europejskim; dziś Gibraltar. [przypis redakcyjny]
kalpa (sanskr.) — w religiach indyjskich: jednostka czasu w skali wszechświata; w buddyzmie mahākappa (wielka kalpa) oznacza czas istnienia świata, od formowania się, przez rozwój i trwanie aż po rozpad. [przypis edytorski]
Kalpurnia Pisonis (ur. 77 p.n.e.) — trzecia żona Juliusza Cezara (od 59 p.n.e.). [przypis edytorski]
Kalpurnia (ur. ok. 76 r. p.n.e.) — ostatnia, trzecia żona Juliusza Cezara, obywatelka Rzymu, córka polityka rzym. Pizona Cezoniusza (łac. Lucius Calpurnius Pison Caesoninus), konsula w 58 r. p.n.e.; Kalpurnia poślubiła Cezara w 59 r. p.n.e., nie doczekali się dzieci: Kalpurnia była bezpłodna. Po zamordowaniu Cezara w dniu id marcowych nigdy nie wyszła ponownie za mąż. [przypis edytorski]
Kalpurniusz, łac. Titus Calpurnius Siculus — poeta rzymski żyjący w I w. n.e. [przypis edytorski]
kalumet (z fr.) — fajka pokoju, obrzędowa fajka Indian północnoamerykańskich, palona podczas niektórych ceremonii religijnych, ważnych spotkań i uroczystości. [przypis edytorski]
kalumnią — oszczerstwo, obelgę. [przypis redakcyjny]
kalumnia — krzywdzące oskarżenie. [przypis edytorski]
kalumnia — oszczerstwo, fałszywe oskarżenie. [przypis edytorski]
kalumnia — oszczerstwo; fałszywe oskarżenie. [przypis edytorski]
kalumnia — potwarz. [przypis redakcyjny]
kalumniator — rzucający kalumnie; oszczerca. [przypis edytorski]
kalumnie — obelgi, zelżenia. [przypis redakcyjny]
kalwakata a. kawalkata (z wł.) — orszak konny. [przypis redakcyjny]
kalwakata, właśc. kawalkata (z wł.) — orszak konny, gromada. [przypis redakcyjny]
Kalwaria a. Golgota — w Biblii miejsce śmierci Chrystusa; zespół kościołów lub kaplic symbolizujących stacje Męki Pańskiej; potocznie: męka, udręka. [przypis edytorski]
kalwaria — miejsce cierpienia. [przypis edytorski]
Kalwaria — prawdopodobnie chodzi o Kalwarię Zebrzydowską, miasto w płd. Polsce i znany ośrodek ruchu pielgrzymkowego. [przypis edytorski]
Kalwaria — wzgórze w Jerozolimie, na którym ukrzyżowano Chrystusa. [przypis edytorski]
Kalwaria Zebrzydowska — miasto w Małopolsce, ok. 30 km na płd.-zach. od Krakowa, miejsce kultu pasyjnego i maryjnego, ośrodek ruchu pielgrzymkowego. [przypis edytorski]
kalwaria — zespół kapliczek będących kolejnymi stacjami drogi krzyżowej. [przypis edytorski]
Kalwaria (z łac.) — miejsce kaźni, gdzie ukrzyżowano Jezusa (hebr. Golgota). [przypis edytorski]
Kalwariusz — Καλουάριος (N), Κερεάλιος (D), za tym ostatnim tłumacz łaciński, niemiecki i rosyjski. [przypis tłumacza]
kalwarya — dziś popr. pisownia: kalwaria; kalwaria: miejsce umęczenia Chrystusa (hebr. Golgota). [przypis edytorski]
kalwaryjski — tu: o niskiej jakości artystycznej, odpustowy; w wierszu: rymy częstochowskie. [przypis edytorski]
kalwiniści zaś mówiąc in particulari to, co jest prawdą in communi — Kiedy powiadają, iż tylko sprawiedliwi przyjmują Chrystusa w Komunii św. [przypis tłumacza]
Kalwin, Jan (1509–1564) — teolog, kaznodzieja, reformator religijny; ur. we Francji, działał w Szwajcarii; twórca doktryny rel. przyjętej następnie przez kościoły ewangelicko-reformowane i prezbiteriańskie; jedna z najważniejszych, obok Lutra, postać doby reformacji. [przypis edytorski]
Kalwin, Jan (1509–1564) — teolog szwajcarski, twórca jednej z ważniejszych gałęzi protestantyzmu (zwanej kalwinizmem a. ewangelizmem reformowanym). [przypis edytorski]
Kalwin, Jan (1509–1564) — teolog szwajcarski, twórca jednej z ważniejszych gałęzi protestantyzmu (zwanej kalwinizmem lub ewangelizmem reformowanym). [przypis edytorski]
kalwinka, sztetyna — odmiany jabłoni. [przypis edytorski]
kalwin — protestant, wyznawca doktryny Jana Kalwina. [przypis edytorski]
kalwin — protestant, wyznawca doktryny Kalwina. [przypis edytorski]
kalwin — protestant, wyznawca doktryny Kalwina. [przypis redakcyjny]
Kalwus — przydomek, później imię rzymskie (calvus: łysy); nosił je m.in. mówca i poeta Gajusz Licyniusz Macer Kalwus z I w. p.n.e. oraz biskup Neapolu Kalwus z VIII w. [przypis edytorski]
kamanos — odinis apynasris su žąslais. [przypis edytorski]
kamaraderia a. kameraderia (daw.) — zażyłość koleżeńska, koleżeństwo. [przypis edytorski]
kamaraitė (lenk.) — mažas kambarys. [przypis edytorski]
Kamaralcaman, właśc. Kamar al-Zaman — jeden z bohaterów Baśni z tysiąca i jednej nocy. [przypis edytorski]
Kama-Rupa (z sanskr.) — połączenie słów: kāma, zaspokojenie pożądań oraz rūpa, cielesność, forma, materia; Kamarupa w literaturze sanskr. to nazwa obecnego Asamu, stanu w Indiach. [przypis edytorski]
kamaryla — klika, grupa osób wykorzystująca swoje stanowiska dla własnych korzyści i uprawiania stronniczej polityki. [przypis edytorski]
kamaryla (z hiszp.) — tu: „godna kompania”, klika. [przypis redakcyjny]
kamaryńska (ros. камаринская) — skoczna rosyjska ludowa piosenka taneczna; także taniec do niej. [przypis edytorski]
Kamaryn, właśc. Kamarina — miasto na płd. Sycylii, kolonia Syrakuz; zniszczona ostatecznie przez Syrakuzy. [przypis edytorski]
Kamasutra (sanskr. kāma sūtra: traktat o miłowaniu) — staroż. traktat indyjski w sanskrycie na temat seksualności i zachowań seksualnych, powstały ok. III w., przypisywany mędrcowi Watsjajanie; najważniejszy indyjski tekst o erotyce, stanowiący rodzaj podręcznika i encyklopedii sztuki miłosnej. [przypis edytorski]
kamasz (daw.) — but, kapeć. [przypis edytorski]
kamasz (daw.) — but z wysoką cholewką. [przypis edytorski]
kamasz (daw.) — sznurowany but z cholewką. [przypis edytorski]
kamasz (daw.) — tu: ochraniacz na niski but, getr. [przypis edytorski]
kamasze (daw.) — męskie obuwie z wysokimi cholewami. [przypis edytorski]
kamasze — rodzaj męskich butów. [przypis edytorski]
Kambal — nazwa Pekinu, stolicy Chin. [przypis tłumacza]
Kambizes II (zm. 522 p.n.e.) — król Persji (od 530) z dynastii Achemenidów, syn Cyrusa II, zdobywca Egiptu; historię o Kambyzesie i Sisamnesie, skorumpowanym sędzim królewskim, podaje Herodot (Dzieje V 25), a za nim Waleriusz Maksymus (Czyny i powiedzenia godne pamięci VI 3.12 ext.3). [przypis edytorski]
Kambizes (…) we śnie, że brat jego ma zostać królem Persji (…) — Herodot, Dzieje, III, 30. [przypis tłumacza]
Kambodża — W latach 1975–1979 w Kambodży panował ekstremistyczny reżim tzw. Czerwonych Khmerów, którzy wymordowali około 1,5 miliona mieszkańców własnego kraju. [przypis edytorski]
kambr (geol.) — pierwszy okres ery paleozoicznej, ok. 540–485 mln lat temu. [przypis edytorski]
Kambron, własc. Cambronne, Pierre (1770–1842) — generał fr., słynny z powodu odpowiedzi, jakiej udzielił Anglikom pod Waterloo na propozycję, aby się poddał. Przypisuje mu się słowa Gwardia umiera, ale nie poddaje się, ale według innych odpowiedział jednym wulgarnym słowem, jakiego wówczas nikt się nie spodziewał w rozmowie eleganckich oficerów (nawet w czasie bitwy). We Francji funkcjonuje do dziś określenie mot de Cambronne (słowo Cambronne'a). [przypis edytorski]
