Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4987 przypisów.
gazeciarz — w I połowie XX w. nie istniała jeszcze telewizja ani Internet, wiadomości przekazywane były przez gazety, które sprzedawali na ulicach chłopcy, zwani gazeciarzami. Gazeciarze zachęcali kupujących, wykrzykując głośno tytuły najciekawszych artykułów. [przypis edytorski]
gazel a. gazela — utwór poetycki, charakterystyczny dla sztuki perskiej. [przypis edytorski]
gazella — gazela, mała antylopa a. utwór poetycki w literaturze perskiej, oparty na jednym rymie, często o tematyce erotycznej, znany romantykom, zafascynowanym kulturą orientalną. [przypis edytorski]
gazel (z arab. także: ghazal a. gazal) — tradycyjny w literaturze perskiej utwór liryczny, monorytmiczny, oparty na jednym rymie, refreniczny, składający się z podwójnych półwersów (tzw. bajtów a. sherów) powiązanych w całostki liczące od 4 do 15 półwersów, w ostatnim często wzmiankowany jest przydomek autora. [przypis edytorski]
gazem (pot.) — szybko. [przypis edytorski]
gazem — tu: latarnią gazową. [przypis edytorski]
Gazeta Codzienna — fr. „Quotidienne”. [przypis edytorski]
„Gazeta de Noticias” — gazeta wydawana w latach 1875–1942 w Rio de Janeiro. [przypis edytorski]
Gazeta Francuska — fr. „Gazette de France”. [przypis edytorski]
„Gazeta Gdańska” — polska gazeta wydawana w Gdańsku od 1891 do 1939 roku. [przypis edytorski]
„Gazeta Kołomyjska” — pismo społeczno-ekonomiczne, wydawane w Kołomyi w XIX wieku. [przypis edytorski]
„Gazeta Kolońska”, właśc. „Kölner Stadt-Anzeiger” — gazeta wydawana w Kolonii od 1876 r. [przypis edytorski]
„Gazeta” — „La Gazette”, najstarsza gazeta francuska (tygodnik), założona w roku 1631, wydawana do 1915; w okresie Restauracji otwarcie rojalistyczna. [przypis edytorski]
„Gazeta Lecka” — pismo tygodniowe wydawane w latach 1875–1892 przez Marcina Giersza; zamieszczało głównie tłumaczenia z niemieckiego, ale też mazurską twórczość ludową oraz utwory klasyków polskich. [przypis edytorski]
gazeta (lenk.) — laikraštis. [przypis edytorski]
„Gazeta Ludowa” — w oryginale i dalej w tekście: „Lidové noviny”, czeski dziennik wychodzący w latach 1893–1952, reaktywowany w 1987 i wychodzący nadal w XXI w. Na początku XX w. wśród jego redaktorów byli m.in. Karel Čapek i jego brat Josef Čapek (1887–1945). [przypis edytorski]
„Gazeta Narodowa” — dziennik, wydawany we Lwowie w 1848 r. oraz w latach 1862–1915. [przypis edytorski]
„Gazeta Olsztyńska” — gazeta ukazująca się w latach 1886–1939, odegrała znaczną rolę w usamodzielnieniu politycznym Polaków na Warmii. [przypis edytorski]
„Gazeta Opolska” — pismo polityczno-społeczne, wydawane w Opolu w latach 1890–1923. [przypis edytorski]
„Gazeta Polska” — czasopismo polityczno-ekonomiczno-literackie, wydawane w Czerniowcach w latach 1883–1914. [przypis edytorski]
„Gazeta Polska” — dziennik informacyjno-polityczny o orientacji prosanacyjnej, wydawany w latach 1929–1939 w Warszawie. [przypis edytorski]
„Gazeta Polska” — właśc. „Gazeta Polska w Berlinie”, pismo emigracyjne, wydawane w latach 1890–1897. [przypis edytorski]
„Gazeta Robotnicza” — założone w Berlinie 3 stycznia 1891 r. przez polskich socjalistów działających w socjaldemokracji niemieckiej (SPD) czasopismo, organ partii socjalno-demokratycznej, następnie socjalistów polskich, a od 1901 r. PPS jako „Pismo poświęcone sprawom polskim ludu pracującego w zaborze pruskim”; ukazywało się w l. 1891–1948, od 1901 r. redakcję przeniesiono na Śląsk, do Katowic; redaktorem naczelnym został mianowany Władysław Kurowski, następnie Franciszek Morawski (od 1892), Ignacy Daszyński i Stanisław Przybyszewski. [przypis edytorski]
„Gazeta świąteczna” — tygodnik popularno-oświatowy dla ludu, wydawany w Warszawie w latach 1881–1939. [przypis edytorski]
„Gazeta Wiedeńska” — prawdopodobnie chodzi o „Wiener Zeitung”, austriacki dziennik istniejący od początku XVIII wieku. [przypis edytorski]
gazieta (lenk.) — laikraštis. [przypis edytorski]
gazieta — svet.: laikraštis. [przypis edytorski]
gazolina — łatwopalna ciecz, będąca mieszaniną lekkich węglowodorów nasyconych, stosowana jako dodatek do benzyn lub półprodukt do ich produkcji oraz jako rozpuszczalnik. [przypis edytorski]
gazolina — łatwopalna ciecz, mieszanina lekkich węglowodorów nasyconych, stosowana dawniej jako paliwo płynne zamiast nafty; ob. jako dodatek do benzyn silnikowych lub rozpuszczalnik. [przypis edytorski]
gazon — ozdobny trawnik obsadzony kwiatami i krzewami. [przypis edytorski]
gazon — ozdobny trawnik z krzewami i kwiatami. [przypis edytorski]
gazon — ozdobny trawnik z krzewami. [przypis edytorski]
gazon — trawnik udekorowany krzewami i kwiatami. [przypis edytorski]
gazować — tu: zasłaniać gazą; tuszować. [przypis edytorski]
gazowe — z gazy, tkaniny jedwabnej, wyrabianej niegdyś w syryjskiej Gazie. [przypis redakcyjny]
gaz, pałający węglowodór — gaz ziemny, wydobywający się z głębi ziemi wraz z ropą naftową, służy do opalania i oświetlania; w Baku występuje w dużych ilościach; często zapalając się w powietrzu, tworzy ogniste słupy, zwane „wiecznym ogniem Baku”. [przypis redakcyjny]
Gaz świeci się — pod koniec XIX w. w dużych miastach używano zasilanych z gazowni lamp gazowych, emitujących silne światło dzięki rozgrzewaniu do białości siatki żarowej płomieniem spalanego gazu; oświetlano nimi ulice, budynki publiczne, warsztaty, sklepy, a także domy klasy średniej. [przypis edytorski]
Gazul — czyli Prosper Mérimée, nazwany tak od tytułu swojego dramatu Teatr Klary Gazul. [przypis edytorski]
Gazza ladra — La Gazza Landra, opera Rossiniego. [przypis edytorski]
gbur — człowiek niegrzeczny, ordynarny. [przypis edytorski]
gbur (daw.) — chłop. [przypis edytorski]
gbur (daw.) — chłop. [przypis redakcyjny]
gbur (daw.) — chłop, zwłaszcza zamożny, mający własną ziemię, gospodarz (dziś: grubianin, człowiek nieuprzejmy). [przypis edytorski]
gburka — tu: chłopka, gospodyni. [przypis edytorski]
gbur (tu daw.) — chłop, gospodarz. [przypis edytorski]
gbur (z niem.) — chłop. [przypis redakcyjny]
gbur (z niem.) — wieśniak. [przypis redakcyjny]
G comme Gustave (fr.) — „G” jak Gustave. [przypis edytorski]
Gdański — dziś popr. pisownia małą literą: gdański. [przypis edytorski]
gdańskie biuro — biuro handlowe, kupieckie; Gdańsk był głównym ośrodkiem handlu zbożem i in. surowcami eksportowanymi z Rzeczypospolitej, siedzibą kupców pośredniczących w tym handlu. [przypis edytorski]
Gdańsk naigrawał [się] królowi — zatarg pomiędzy królem Władysławem IV a miastem Gdańsk: gdy król nałożył na handel gdański opłaty celne, Gdańszczanie uznali je za naruszenie ich przywilejów, a kiedy mimo próśb Władysław nie ustąpił, potajemnie zwrócili się ze skargą do elektora brandenburskiego i króla Danii; Duńczycy w 1637 dokonali napadu i zagarnęli stojące przed portem polskie okręty; konflikt zakończył się w 1640 zobowiązaniem się Gdańska do wnoszenia zamiast cła ustalonej corocznej kwoty do skarbu królewskiego. [przypis edytorski]
Gdańsk — polskie miasto powiatowe położone nad Morzem Bałtyckim, stolica województwa pomorskiego. [przypis edytorski]
gderać — narzekać, krytykować kogoś; w oryg. pisownia: gdéra, a więc wym.: „gdyra”. [przypis edytorski]
gderze — dziś 3 os.lp: gdera; gderać: zrzędzić, marudzić, narzekać, robić ustawiczne wymówki. [przypis edytorski]
gderze — dziś raczej: gdera; gderać — narzekać. [przypis edytorski]
Gdingen (niem.) — Gdynia. [przypis edytorski]
Gdowiec, gdowa (gw.) — wdowiec, wdowa. [przypis edytorski]
Gdy Aleksander oblegał pewne miasto w Indiach (…) — Diodor z Sycylii, Biblioteka historyczna, XVII, 18. [przypis tłumacza]
Gdy Aleksander przechodził przez Hyrkanię (…) — por. Diodor z Sycylii, Bibliotheca historica, XVII, 16. [przypis tłumacza]
gdy będzie w równowadze, jak osioł Buridana — Przysłowiowy „osioł Buridana” jest to osioł stojący pośrodku między dwiema jednakowymi wiązkami siana lub też pomiędzy obrokiem i wodą jako jednakowymi podnietami, sprawiającymi, że pozostaje nieruchomy i skutkiem tego ginie z głodu. W pismach Buridana, nominalisty XIV wieku, nie ma nic o tym. Wszakże podniósł on sprawę (In Eth. Nic. III, q. 1 i n.), czy można przy jednakowych okolicznościach postępować dowolnie za każdym razem inaczej, i uważał, że nie można tego rozstrzygnąć ani deterministycznie, ani indeterministycznie, gdyż w pierwszym przypadku nie uznałoby się odpowiedzialności moralnej, w drugim zaś przyczynowości. Prawdopodobnie przeciwnicy tego poglądu, chcąc go ośmieszyć, wystawiali powyższy argument, który zresztą znajduje się u Arystotelesa (De coelo II, 13) i jako porównanie u Dantego (Boska komedia, Raj 4, 1–9), tylko bez drastycznego osła. Ale być może (jak sądzi Siebeck, Beiträge, Pr. Giessen, 1891, 18 i n.), że tym przykładem posługiwał się sam Buridan w swych wykładach celem wykazania różnicy pomiędzy podlegającym wyłącznie sile podniet zwierzęciem a człowiekiem, który posiada w rozwadze środek sprowadzający postanowienie. A tego nauczał Buridan, posuwając się do twierdzenia, że „wola jest rozumem, a rozum wolą” (In Eth. Arist. I, 10, q. 1), i tworząc w ten sposób determinizm psychologiczny, taki sam, jaki mamy u de Spinozy. [przypis redakcyjny]
Gdy bez troski o ostrożność miejsce narad znajdziesz — przekład usiłuje naśladować aliterację oryginału: si minus cum cura aut cautela locus loquendi lectus est. [przypis tłumacza]
Gdy bije swoich ludzi i nędznie ich płaci — jadowicie, z przyciskiem. [przypis tłumacza]
gdy bilety nastały — w Warszawie za pobyt w mieście Żydzi płacili, wykupując bilety u stosownych władz stolicy. [przypis edytorski]
Gdy bliźnich poświęcanym mordują żelazem — Ten sławny wiersz jest zapewne wpisany już w czasie kampanii o Tartufa, gdy przeciwnicy używali wszelkich środków walki, aby pognębić Moliera. [przypis tłumacza]
gdy buta cios ofiarę domęczał do końca — nadzorczynie w obozach koncentracyjnych nosiły oficerki, czyli wysokie skórzane buty, podbijane gwoździami i z metalowymi podkówkami, dlatego cios takim butem mógł dobić ofiarę. [przypis edytorski]
Gdyby Bóg trzymał w prawym ręku całą prawdę, w lewym ręku zaś tylko dążenia do prawdy… — G. E. Lessing, Anty-Goeze (1778). [przypis edytorski]
gdyby bowiem jak się okazało, trzydzieści jeszcze inaczej wypadło, byłbym zupełnie wolny — przy 500 sędziach stosunek głosów wynosił więc prawdopodobnie 280 za uznaniem za winnego do 220 za uniewinnieniem. [przypis edytorski]
gdyby bowiem nawet myślał o tym, nie dopuścił się zamachu — Trzeba, aby myśl była połączona z jakowymś uczynkiem. [przypis autorski]
gdyby była była taka — daw. konstrukcja w czasie zaprzeszłym, wyrażająca przypuszczenie, które nie może się już ziścić. [przypis edytorski]
Gdyby była utknęła — przykład użycia konstrukcji czasu przeszłego w trybie warunkowym (przypuszczającym), opisującego hipotetyczną, niezrealizowaną możliwość; dziś: gdyby utknęła. [przypis edytorski]
gdyby (…) był czekał — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość; dziś: gdyby czekał. [przypis edytorski]
gdyby był (…) nie przemógł — forma cz. zaprzeszłego: gdyby wcześniej nie przemógł. [przypis edytorski]
Gdyby było rzeczą możliwą, żeby zwierzchnik (…) miał władzę wykonawczą, nastąpiłoby takie pomieszanie się prawa z faktem, że by już nie wiedziano, co jest prawem, a co nim nie jest… — nowy argument za oddzieleniem egzekutywy od legislatywy. [przypis tłumacza]
Gdyby był poszedł — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
gdyby (…) był potrząsnął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
gdyby (…) był wstąpił — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość; dziś: gdyby wstąpił. [przypis edytorski]
gdyby były (…) należały — daw. forma czasu zaprzeszłego, znaczenie: gdyby (uprzednio) należały. [przypis edytorski]
gdyby (…) były (…) pielęgnowały — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
Gdyby (…) byli przyjęli — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
gdybyć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci (skróconą do -ć). [przypis edytorski]
gdybyć (…) okuł w łańcuchy (daw.) — skrócone od: gdyby cię okuł (…). [przypis edytorski]
gdybych — gdybym. [przypis redakcyjny]
gdybych (gw.) — gdybym. [przypis edytorski]
gdybych (reg.) — gdybym. [przypis edytorski]
Gdyby ci wszelako chodziło o cytaty przytoczone w poprzednim liście, powiadom mnie; zadowolę cię (…) — w pierwszym wydaniu List piąty nie był opatrzony szczegółowymi wskaźnikami cytatów; następne wydanie Pascal uzupełnił w tym duchu. [przypis tłumacza]
Gdyby człowiek postanowił spisywać wszystkie swoje sny (…) byłby to wielki dar dla ludzkości (…) — uczynił to znany badacz snów, Zygmunt Freud, autor dzieła Die Traumdeutung. [przypis tłumacza]
gdyby (daw.) — jakby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jakby, niby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jakby, niby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jakby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jak gdyby; jakby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jak, jakby, niby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jak, jakby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — niby, jakby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — niby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jakby, jak gdyby; niby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jakby, niby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jakby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jak gdyby, jakby, jak. [przypis edytorski]
