Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7662 przypisów.
djins (ang.) — dżinny, dobre lub złe duchy w kulturze arabskiej. [przypis tłumacza]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej, od starożytności do współczesności, Warszawa 2014, s. 7. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 12–13. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 13. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 15. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 19. [przypis autorski]
D. Juruś, Dzieje własności prywatnej…, s. 8. [przypis autorski]
dławiący lęk mówił ludziom, że to dopiero początek — μείζονα δὲ τῶν ἑκάστοτε τολμωμένων τὴν ἐπὶ τοῖς ἀπειλουμένοις ἀνάτασιν (N), μετάστασιν (D); inni tłumacze ściślej trzymali się oryginału, według mnie ze stratą kolorytu. [przypis tłumacza]
dławić — dusić, prześladować, gnębić. [przypis edytorski]
dławić — dusić. [przypis edytorski]
dławić — tu: dusić, zabijać. [przypis edytorski]
dławić —tu: tłumić, dusić, gasić. [przypis edytorski]
dławiduda — organista. [przypis autorski]
dławiduda (żart.) — organista; muzykant, grajek. [przypis edytorski]
dławiduda (żart.) — organista. [przypis edytorski]
dławny — dławiony, duszony. [przypis redakcyjny]
dłoń w trąbkę zwinął — aby lepiej dostrzec z odległości. [przypis redakcyjny]
dłonią giaura — Giaur, poprawniej Kiafir, znaczy „niewierny”. Tak muzułmanie nazywają chrześcijan. [przypis autorski]
dłoto — dziś popr.: dłuto. [przypis edytorski]
dłubek — guzdrała, człowiek nieudolny. [przypis autorski]
Długa nań była feria — feria to część modlitewnika (brewiarza) wyznaczona na pewien dzień, niekiedy bardzo obszerna. [przypis edytorski]
długa przynajmniej półtorej mili — w rzeczywistości trasa ta jest prawie o połowę krótsza. [przypis edytorski]
dług honorowy — w ówczesnej obyczajowości szlacheckiej: dług wynikający z przegranej w karty. [przypis redakcyjny]
długiém — dziś popr. forma Msc. lp r.n.: długim. [przypis edytorski]
długiej niecierpliwe bitwy — zniecierpliwione długą bitwą (składnia łac.). [przypis edytorski]
Długie kosy nie rozplotą — w trakcie wesela pannie młodej ściągano wianek, rozplatano warkocze i zakładano czepiec. [przypis edytorski]
długie mury — zbudowane za Peryklesa w latach 461–457; dwa ramiona, długości prawie 8 km, północne i środkowe, łączyły port Pireus z miastem, a droga z Faleronu do Aten zabezpieczona była trzecim ramieniem, południowym. [przypis tłumacza]
długimi gonitwy (daw. forma N.lm) — dziś: długimi gonitwami. [przypis edytorski]
Długim milczeniem ochrypiała stoi — Kiedy te trzy namiętności, krewkość zmysłowa, pycha i chciwość, hamujące nasz postęp ku wysokości moralnej i strącające nas na dół, przepalą się w swoich ogniach, na koniec przebudza się w nas rozum. Lecz rozum, ponieważ i tak długo w nas milczał, nie może od razu, przy pierwszym przebudzeniu się jasno i wyraźnie do nas przemawiać; dlatego zdaje się być ochrypły za długim milczeniem. Tu Dante uosabia rozum w osobie Wirgiliusza. Cześć, jakiej doznawał ten poeta w wiekach średnich, jego talent umiarkowany, oświecony smakiem i ukształceniem wyższym umysłowym, jego styl jasny i zwięzły, na koniec jego VI Ekloga, w której Dante, a przed nim jeszcze Konstanty Wielki dopatrzyli proroczej zapowiedzi chrystianizmu, wyraźnie skłoniły Dantego, [by] zrobić z Wirgiliusza symbol rozumu. Jako gorący zwolennik Augusta i wielbiciel cesarstwa rzymskiego jest Wirgiliusz także przedstawicielem ideałów politycznych Dantego, wszechświatowej potęgi cesarzy. Wirgiliusz jest w Dantowskiej Komedii przewodnikiem do wysokości, o ile bez światła objawionej wiary rozum może podążyć. [przypis redakcyjny]
długim żurawiem — tu: jak długi klucz żurawi. [przypis edytorski]
długi przeszło siedem metrów — w rzeczywistości długość ciała diugoni nie przekracza 3,3 m. [przypis edytorski]
dług księciu brandenburskiemu — w traktacie welawskim (10 września 1667) oddano Fryderykowi Wilhelmowi w zastaw Elbląg i Drahim, zastrzegając wykup Elbląga za 400 000 talarów, starostwa drahimskiego za 120 000 talarów. [przypis redakcyjny]
długocienny — rzucający długi cień. [przypis edytorski]
długogłowych i brachycefalów — nawiązanie do frenologii (z gr. φρήν, phrēn: rozum, umysł), daw. teorii naukowej, szukającej związków między cechami psychicznymi człowieka a fizyczną budową czaszki i mózgu; brachycefal (z gr.) — krótkogłowy. [przypis edytorski]
długo gniewliwy (starop.) — zapamiętały w gniewie. [przypis edytorski]
długo książę w niewoli u nich siedział — w 1393; Sienkiewicz prawdopodobnie przesadza na temat czasu trwania niewoli. [przypis edytorski]
długoruny (neol.) — o długich włosach. [przypis edytorski]
długość — w poprzednich wyd. Bibl. Nar.: „odległość”. [przypis redakcyjny]
długości osiemdziesięciu trzech stóp i czterech cali — tj. 25,4 m. [przypis edytorski]
długoś u niego była — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: długo u niej nie byłaś. [przypis edytorski]
Długosz, IV, 530. [przypis autorski]
Długosz, Jan (1415–1480) — polski historyk, autor Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego) opisujących historię Polski od czasów legendarnych do r. 1480 i obejmujących także dokładny geograficzny i hydrograficzny opis ziem polskich; sekretarz biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, kanonik krakowski od 1436 r., od 1480 r. arcybiskup lwowski; dyplomata, podróżował jako poseł do Rzymu, Czech i na Węgry, od 1467 r. wychowawca synów króla Kazimierza Jagiellończyka. Pochowany na Skałce. [przypis edytorski]
Długosz, Liber beneficiorum, I, 261. [przypis autorski]
długowełniste barany — Moneta z czasów św. Ludwika, tak nazywana dla wybitego na niej Baranka Bożego, z napisem: Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis! [Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami; red. WL]. [przypis tłumacza]
długoż — czy długo. [przypis edytorski]
długo żeby sobie — w wyd. BN w oprac. J. Krzyżanowskiego: i dłużej by sobie. [przypis edytorski]
długoż — wzmocnione „długo”. [przypis edytorski]
dług wdzięczności Przybyszewskiemu — „W Ideach spłaciłem dług wdzięczności Przybyszewskiemu”, patrz przedmowa do Idei, str. XV–XVIII. [red. WL]. [przypis edytorski]
Dłuska, Maria (1900–1992) — językoznawczyni i teoretyczka literatury. [przypis edytorski]
Dłuski, Kazimierz (1855–1930) — działacz socjalistyczny; lekarz, założyciel sanatorium przeciwgruźliczego w Zakopanem. [przypis edytorski]
dłutować — tu: rzeźbić. [przypis edytorski]
dłużej jak — dziś popr.: dłużej niż. [przypis edytorski]
dłużen (daw.) — dłużny. [przypis edytorski]
dłużnik, który się bliskich god lęka — [lęka się] Bożego Narodzenia, jako czasu opłaty. [przypis redakcyjny]
dłużny będę Apollinowi nową ofiarę dziękczynną — jedną ofiarę winien za ocalenie życia na wojnie, drugą za los szczęśliwy, jaki mu Cyrus gotuje. [przypis tłumacza]
dłuższych — inna pisownia z epoki: dłuszszych. [przypis edytorski]
dłuższy miecz po lewej i króciutki na jedną piędź po prawej — Józef Flawiusz twierdzi, że noszono broń dłuższą po lewej, krótszą po prawej, Polibiusz odwrotnie; Clementz zwraca uwagę, że na płaskorzeźbach kolumny Trajana w Rzymie jedni żołnierze mają broń dłuższą po lewej, drudzy po prawej, a zatem wypadałoby, że noszono raz po prawej, to znów po lewej. Swoją drogą owe płaskorzeźby kolumny Trajana, które oglądałem, przedstawiają dowód dość wątpliwy. Widziałem także płaskorzeźby świątyni Seta w Egipcie; Set klęczy przed Horusem, a na sąsiedniej rzeźbie stoi, obaj przedstawieni są raz z prawego profilu, drugi raz z lewego, dzierżąc berło i dyscyplinę, znaki władzy królewskiej, raz jedno w lewej, drugie w prawej, innym razem na odwrót, a z wszystkiego wynika, iż rzeźbiarz kierował się tylko tym, aby owe przedmioty lepiej było widać. Tak samo rzecz się ma z płaskorzeźbami w Abydos, tak samo ze stelą Amenofisa III, przeniesioną z Teb do muzeum w Kairze, gdzie król, dwukrotnie na jednej płaskorzeźbie przedstawiony w chwili, gdy pędzi na wozie wśród zamętu bojowego, raz trzyma łuk w lewej, a bicz w prawej, drugi raz odwrotnie. Tak asyryjscy włócznicy z tarczami i włóczniami raz w lewej, to w prawej na alabastrowych płaskorzeźbach pałacu Sargona i Sanheryba, tak przedstawiona też walka demonów babilońskich, mierzących w siebie jeden lewicą, a drugi prawicą etc. etc. Odzywam się w tej materii z całym zastrzeżeniem, aby się uchronić od pochopnych wniosków, ale zdaje mi się, że artyści starożytności realistami w dzisiejszym znaczeniu tego słowa nie byli, że wizerunki ich trzeba oglądać krytycznie. Tak jak teksty starożytne mogą i muszą być fałszywie rozumiane przez dzisiejszego profana, tak samo starożytne wizerunki, mimo pozornej oczywistości, ocenić może tylko oko badacza. Nie zdaje mi się tedy wystarczającym dowodem to, że fakt pewien nadanej rzeźbie tak lub inaczej wygląda, skoro istniały pewne artystyczne szablony i skoro ścisłość inaczej była pojmowana przez starożytnych, a o prawdę życiową mało dbano. [przypis tłumacza]
dłużyca — kawałek drewna po wstępnej obróbce (minimalna długość 6 m, minimalna średnica 20 cm) [przypis edytorski]
dla agitacji (z łac.) — dla ruchu. [przypis redakcyjny]
Dla artysty-wybrańca (…) czynu absolutnego androgynizmu dokonać nie może — S. Przybyszewski, Na drogach duszy, Kraków 1902, wyd. II, s. 49. Omawiany problem podobnie ujmuje M. Herman, Un sataniste polonais Stanislas Przybyszewski, Paris 1939, s. 208. Nie wykazując znajomości książki Hermana, o satanizmie Przybyszewskiego pisał Stanisław Kolbuszewski Stanisław Przybyszewski: Problem satanizmu, w tomie Romantyzm i modernizm, Katowice 1939, s. 307–315. [przypis autorski]
dla (AT) —- pojęcie: „dla (AT)” będzie mogło być określone dokładnie później, kiedy przekonamy się, że elementami wielości każdego (IP) będą dla (AT) właśnie jakości (dźwięki, barwy, dotyki itp.). [przypis autorski]
dla B, dla ICE — Niektórzy komentatorzy, a między tymi Alfieri, myśleli, że przez te zgłoski B i ICE poeta chciał zrobić żart ze skróconego imienia Beatrice, które było Bice. Sam tekst zbija ten domysł, gdy mówi, że poszanowanie dla samych zgłosek, z jakich się składa imię Beatrycy, które napełnia go całego, skłoniło mu głowę. Mi quella reverenza che s'indonna/ Di tutto me, pur per B e per ICE/ Mi richinava. [przypis redakcyjny]
dlaboga (daw.) — wykrzyknienie wyrażające emocje; na boga, przebóg itp. [przypis edytorski]
dlaboga (daw.) — wykrzyknik wyrażający różne reakcje emocjonalne, zwłaszcza lęk lub zdziwienie. [przypis edytorski]
dla Boga (starop. forma) — w imię Boga (rodzaj zaklęcia religijnego). [przypis edytorski]
Dla Boga, uchodźmy tego przeklęctwa i tej biady, którą nam Pan Bóg przez Proroka grozi — aluzja do Iz 10,1–2: „Biada, którzy ustawują prawa niezbożne, i piszący, niesprawiedliwość napisali! Aby ucisnęli na sądzie ubogie, i gwałt uczynili sprawie poniżonych ludu mego: aby były wdowy łupem ich, a sieroty aby odzierali” (tłum. Wujka). [przypis edytorski]
Dla bogów — dziś raczej: na bogów (wykrzyknienie). [przypis edytorski]
dla braku (daw.) — tu: z powodu braku. [przypis edytorski]
dla braku — dziś raczej: z braku. [przypis edytorski]
Dla buntowniczych paszów sznur z jedwabi — uduszenie jedwabnym sznurem było standardową formą egzekucji wysokich tureckich urzędników. [przypis edytorski]
dla buty — z próżności, dla prestiżu. [przypis edytorski]
dla chłodu (daw.) — dziś: z powodu chłodu. [przypis edytorski]
dla choroby — dziś: z powodu choroby. [przypis edytorski]
dla cię (daw.) — dla ciebie. [przypis edytorski]
dla cię — dla ciebie; z twojego powodu. [przypis edytorski]
dla cię — dziś popr.: dla ciebie. [przypis edytorski]
dla ciebie (…) gminu — dziś z popr. formą W.: dla ciebie gminie. [przypis edytorski]
dla ciebie — w oryg. niem. Vielleicht nur deinetwegen (Może tylko ze względu na ciebie); red. WL. [przypis edytorski]
dla cudzoziemców — βαρβάροις. Chodzi tu o ludy azjatyckie, które Flawiusz niżej wylicza. [przypis tłumacza]
dlaczegóżem nie radził się — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika oraz partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; inaczej: dlaczegóż nie radziłem się, dlaczego nie radziłem się. [przypis edytorski]
dlaczegóż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]
Dlaczego dał się przepowiedzieć w obrazach — Por. fragm. 570 i 571. [przypis tłumacza]
Dlaczego dano światło nędzarzowi, a życie tym, którzy są w goryczy serca? — Hi 3, 20. [przypis edytorski]
dla czego (daw.) — i z tego powodu. [przypis edytorski]
dla czego (daw.) — tu: i z tego powodu. [przypis edytorski]
dla czego (daw.) —tu: z tego powodu. [przypis edytorski]
dla czego — dziś: dlaczego; tu: z tego powodu. [przypis edytorski]
Dlaczego mam uważać, że pożądania i popędy skrystalizowane w tzw. wartościach moralnych mają być lepszymi i świętszymi od tych, które mrą we mnie, żyją i domagają się życia i mocy? — S. Brzozowski, Co to jest modernizm?, s. 44. [przypis autorski]
dlaczegom biegł — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: dlaczego biegłem. [przypis edytorski]
dlaczegom powrócił — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: dlaczego powróciłem. [przypis edytorski]
Dlaczego oczyma (…) której nie ma — Ze słów Chrystusa do św. Piotra, według Ewangelii św. Jana, gdzie mówi o Janie: „Tak chcę, ażeby został, aż przyjdę, co tobie do tego”. Wielu wykładaczy Pisma Świętego myślało, że św. Jan nie umarł i żyje aż do Sądu Ostatecznego. Dlatego tu poeta bada ciekawymi oczyma, czy św. Jan jest tu z ciałem, czy bez ciała? [przypis redakcyjny]
dlaczegoś — z jakiegoś powodu. [przypis edytorski]
dla czego (starop.) — z powodu czego. [przypis edytorski]
dlaczego teraz jest mniej dochodów, jak dawniej — największy rozkwit kopalń tych przypada na wiek V, potem rzeczywiście produkcja srebra spada; to umniejszenie dochodów było tematem rozmów raczej dopiero za czasu pisania Wspomnień, niż za czasu, o którym one opowiadają. Od 413 r. nie ma żadnych dochodów, gdyż Spartanie w Dekelei utrzymują kraj w oblężeniu, o czym autor zapomniał. [przypis tłumacza]
dla czego — tu: z tego powodu. [przypis edytorski]
dla czego — z tego powodu. [przypis edytorski]
dla cześci — dla czci, dla uczczenia. [przypis edytorski]
dla cześci — dziś: z powodu czci. [przypis edytorski]
dla (daw.) — tu: z powodu. [przypis edytorski]
dla (daw.) — w celu. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
