Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7491 przypisów.
Burmistrz i rada miasta Krakowa oświadczyli, że stoją do śmierci przy królowej Annie i królu Stefanie — Bielski, Kronika. [przypis autorski]
burmistrz — na Litwie za przykładem Wilna zasiadał w miastach co rok urząd miejski, złożony z dwóch burmistrzów i czterech rajców. [przypis redakcyjny]
burmistrz z dziesięciu tysiącami mieszkańców może się tak przerazić kilku politycznymi proklamacjami — dziś popr.: (…) z dziesięcioma tysiącami (…) kilkoma (…). [przypis edytorski]
Burne-Jones, Edward (1833–1898) — brytyjski malarz, twórca z nurtu prerafaelitów. [przypis edytorski]
Burnek — hrabstwo Burnich w Anglii. [przypis redakcyjny]
Burne, Robert (1759–1796) — narodowy poeta szkocki okresu preromantyzmu; urodził się w rodzinie chłopskiej w Alloway w Ayrshire w Szkocji; pierwszy tomik wierszy, pisanych w rodzimym języku, wydał w 1786; cieszył się sławą lokalną, a po śmierci stał się kultową postacią dla brytyjskich poetów romantycznych, wpisując się swym życiem i typem twórczości w filozofię czasu: pielgrzymowali na jego grób i uwiecznili go piórem William Wordsworth i John Keats; poeta, aby się utrzymać, prowadził gospodarstwo rolne, a pod koniec życia dostał pracę w urzędzie celnym; zmarł, mając zaledwie 37 lat, z powodu choroby serca i nadwerężenia pracą; jego wiersze są pochwałą prostoty wiejskiego życia, rodzinnego szczęścia, miłości i przyjaźni, a do najsławniejszych należy pieśń Auld Lang Syne, oparta na motywach z dawnych szkockich utworów ludowych, śpiewana do dziś w Szkocji w przeddzień Nowego Roku, tzw. Hogmanay (odpowiednik Sylwestra). [przypis edytorski]
Burney, Frances (1752–1840) — angielska pisarka, autorka powieści Ewelina, uznawanej za kluczowy etap rozwoju powieści obyczajowej, oraz wielu listów i pamiętników. [przypis edytorski]
Burns, Robert (1759–1796) — szkocki poeta, prekursor romantyzmu, twórca liryki patriotyczno-ludowej, należał do grona poetów wiejskich. [przypis edytorski]
burnus (arab.) — rodzaj płaszcza bez rękawów zaopatrzonego w kaptur. [przypis edytorski]
burnus — arabskie okrycie wierzchnie przypominające płaszcz bez rękawów, ale z kapturem. [przypis edytorski]
burnus — długie arabskie okrycie wierzchnie. [przypis edytorski]
burnus — długie arabskie okrycie wierzchnie, rodzaj rozszerzonej peleryny z kapturem. [przypis edytorski]
burnus — długie okrycie wierzchnie bez rękawów, z kapturem. [przypis edytorski]
burnus — długie wełniane okrycie podobne do płaszcza, noszone przez Arabów. [przypis edytorski]
burnus — noszony przez Arabów płaszcz z kapturem. [przypis edytorski]
burnus — rodzaj wierzchniego okrycia z kapturem, bez rękawów, najczęściej wełnianego, noszonego przez Arabów. [przypis edytorski]
burnus (z arab.) — opończa z kapturem z białej wełny. [przypis redakcyjny]
burnus (z arab.) — wełniane okrycie, najczęściej białe, noszone przez Arabów. [przypis edytorski]
Burowie a. Boerowie — biały naród afrykański, wywodzący się od holenderskich kolonistów w Afryce Południowej; na przełomie XIX i XX w. walczyli o niezależność z Brytyjczykami (tzw. wojny burskie), zostali pokonani, a z ich republik w 1910 utworzono dominium brytyjskie pod nazwą Związek Południowej Afryki. [przypis edytorski]
Burowie, dziś: Afrykanerzy — biali mieszkańcy Afryki, potomkowie osadników holenderskich; w XIX wieku prowadzili wojny z Wielką Brytanią. [przypis edytorski]
Burowie — potomkowie europejskich (głównie holenderskich) osadników w Afryce Południowej, na przełomie XIX i XX w. pokonani przez Anglików w tzw. wojnach burskich. [przypis edytorski]
Burowie przesyłają Anglikom gratulacje wraz z puddingiem w kartaczu — nawiązanie do incydentu z czasów wojen burskich. [przypis edytorski]
buro (z port. burro) — osioł. [przypis edytorski]
bur — pochodzi ze skrzyżowania klaczy z osłem; po prostu – muł. [przypis autorski]
Bursa, Andrzej (1932–1957) — poeta, a także prozaik, dziennikarz i dramaturg; określany mianem „poety przeklętego” z uwagi na przedwczesną śmierć oraz brutalność i antyestetyzm poetyki. [przypis edytorski]
bursa — internat, dom dla studentów. [przypis edytorski]
bursa (z łac. bursa: sakiewka) — internat; budynek mieszkalny dla studentów i profesorów. [przypis edytorski]
bursa (z łac.) — [tu:] rodzaj jedwabnego futerału na przechowywanie pateny, czyli małego metalowego talerzyka, na którym kładzie się hostię w czasie mszy. [przypis redakcyjny]
Burschenschaft — stowarzyszenie studentów niemieckich o charakterze samokształceniowym i politycznym w Niemczech (nazwa pochodzi od niem. Burschen: chłopak, młodzieniec; por. też bursa: internat dla studentów uniwersytetu). [przypis edytorski]
burschikos (z niem. der Bursche: chłopak, wyrostek) — junacki. [przypis edytorski]
Burschowie, Dekertowie, Fukierowie i Fiszerowie — rodziny, pochodzenia niemieckiego, ważne dla polskiej hitorii, kultury, gospodarki etc. [przypis edytorski]
Burslem — miasto w północnej Anglii, w hrabstwie Staffordshire. [przypis edytorski]
bursz — członek korporacji studenckiej. [przypis edytorski]
burszenszaft (daw., z niem.) — stowarzyszenie studentów o charakterze samokształceniowym i politycznym. [przypis edytorski]
burszowski — charakterystyczny dla korporacji studenckich. [przypis edytorski]
burszowski — zawadiacki, łobuzerski; od bursz: członek korporacji studenckiej na niemieckim uniwersytecie. [przypis edytorski]
burszowski — zawadiacki, łobuzerski; od: bursz: członek korporacji studenckiej na niem. uniwersytecie. [przypis edytorski]
bursz — student; w XIX w. w Niemczech: student uniwersytetu należący do korporacji studenckiej. [przypis edytorski]
bursztówka — odmiana jabłoni. [przypis edytorski]
bursz — tu: student. [przypis redakcyjny]
bursztyn — chodzi o elektron, stop złota i srebra, w staroż. grece określany tym samym słowem. [przypis edytorski]
bursztyn i mirra — bursztynu, tak jak i mirry, czyli żywicy krzewu balsamowca, używano jako kadzideł, bo palą się, wydając wonny dym. [przypis edytorski]
bursztynowy garnitur — komplet biżuterii z bursztynu. [przypis edytorski]
bursztyn — tu: fajka z bursztynu. [przypis edytorski]
burszynada (z niem. Bursch: student niemieckiej akademii) — korporacja akademicka o charakterze narodowym. [przypis edytorski]
bursz (z niem. Bursche) — chłopak, terminator w jakimś zawodzie. [przypis edytorski]
bursz (z niem.) — chłopak. [przypis redakcyjny]
bursz (z niem.) — członek korporacji studenckiej na niemieckim uniwersytecie. [przypis edytorski]
bursz (z niem.) — członek korporacji studenckiej. [przypis edytorski]
burtami — taśmami. [przypis redakcyjny]
burt (daw.) — dziś: burta, boczna ściana kadłuba statku. [przypis edytorski]
Burton, Richard Francis (1821–1890) — brytyjski oficer, dyplomata i podróżnik; w 1861 jako pierwszy zdobył główny szczyt masywu Kamerun. [przypis edytorski]
Burton, Robert (1577–1640) — polihistor angielski, autor dzieła The Anatomy of Melancholy (Oxford, 1621). Patrz Taine Hipolit, Histoire de la littérature anglaise, T. I. Str. 374 i n. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
burtowaną — taśmami obszywaną. [przypis redakcyjny]
burtowny (daw.) — o wysokich burtach. [przypis edytorski]
burtynikas (daw.) — bard litewski. [przypis edytorski]
burtynikas — pieśniarz, śpiewak. [przypis edytorski]
burun (daw., z ros.) — fala przyboju, grzywacz. [przypis edytorski]
burunduk — pasiasta wiewiórka syberyjska. [przypis redakcyjny]
bury (gw.) — rewirowy. [przypis edytorski]
burżuazja — klasa bogatych mieszczan, według teorii Marksa w kapitalizmie władająca środkami produkcji, przez co żyli nie z własnej pracy, ale dzięki wyzyskowi. [przypis edytorski]
burza drzew (…) rozwoju — K. Tetmajer, Poezje, S. III, wyd. III, Warszawa–Kraków 1905, s. 5, 63. [przypis autorski]
burzan — gęste zarośla stepowe. [przypis edytorski]
Burzan — hochgewachsene Kräuter. [przypis tłumacza]
burza nie dopuściła do wykonania żadnego rozkazu wodzów — temu pewnie przeczył był Teramenes. Może powiedział, że wodzowie dali rozkaz za późno lub że go skutkiem burzy odwołali, choć ratunek był możliwy. Bo jeśli szybkożaglowiec spartański mógł dopłynąć do Eteonika do Mityleny (zob. koniec ustępu 2), a pobita flota uciec na Chios, to dlaczego specjalnie dla Ateńczyków miałaby burza żeglugę uniemożliwić. Świadków Teramenesa z pewnością przesłuchano, świadków proponowanych przez Euryptolemosa nie badano. [przypis tłumacza]
burzan — kępa stepowej roślinności, zwykle łopianów i ostów. [przypis edytorski]
burzany — chwasty; szczególnie stepowa, kolczasta roślinność podobna do ostów. [przypis edytorski]
burzany — gęste zarośla; chwasty, osty, bujnie porastające stepy. [przypis edytorski]
burzany — zarośla, szczególnie kolczaste, złożone z ostów i łopianów. [przypis edytorski]
burzan — zarośla stepowe. [przypis edytorski]
burzan — zarośla z ostów i łopianów. [przypis edytorski]
burzan (z ukr. бур'ян, burian) — chwast, zielsko. [przypis edytorski]
burzan (z ukr.) — chwast stepowy tworzący gęste zarośla. [przypis edytorski]
burza sroga spłynęła na Achajów nie bez gniewu boga — burzę tę rozpętał bóg morza Posejdon na prośbę Ateny, wcześniej sprzyjającej Achajom, lecz znieważonej świętokradztwem: kiedy podczas upadku Troi wieszczka Kasandra schroniła się w świątyni Ateny i obejmując jej posąg, błagała o ochronę, została od niego brutalnie oderwana i zgwałcona. [przypis edytorski]
„Burza” — Właśc. Akcja „Burza”. Była to operacja AK mająca na celu opanowywanie terytorium II Rzeczypospolitej w chwili załamania wojsk niemieckich, ale jeszcze przed wkroczeniem Sowietów, wobec których AK miało wystąpić w roli gospodarza. Akcja objęła znaczne połacie Kresów Wschodnich i centralnej Polski, początkowo jednak wyłączone z niej były większe miasta. [przypis edytorski]
Burza wstrząsająca do gruntu całym krajem pozbawiła go dziedzicznej własności — aluzja do represji carskich po powstaniu styczniowym, do konfiskaty majątków ziemskich wielu polskich rodzin szlacheckich. Autorka nie mogła napisać tego wprost ze względu na cenzurę. [przypis edytorski]
Burza wszczęta przez Encyklopedię… — kolejne tomy Encyklopedii wydawano bez przeszkód od czerwca 1751 do listopada 1757; z powodu haseł podkreślających prawo do wolności religijnej, prezentujących krytyczne podejście do Biblii, Kościoła katolickiego, rządów absolutystycznych i feudalnej organizacji społeczeństwa, Encyklopedia została wpisana do kościelnego indeksu ksiąg zakazanych (1758) zaś rząd francuski cofnął zezwolenie na jej druk (marzec 1759); przygotowywane potajemnie kolejne tomy (8–17) wydano w 1765 formalnie w Neuchâtel, poza granicami Francji. [przypis edytorski]
burzęm już przebył — przykład ruchomej końcówki czasownika; inaczej: burzę już przebyłem. [przypis edytorski]
Burze (mit. rzym.) — Tempestates, boginie wichrów i burz. [przypis edytorski]
burzliwy rok w Warszawie — rok rewolucji 1905. [przypis edytorski]
burzyć się — tracić spokój, poddawać się silnym emocjom. [przypis edytorski]
burzył je dźwiękiem trąb — miasto Jerycho, oblężone przez Izraelitów pod wodzą Jozuego, zostało zdobyte dzięki temu, że kiedy towarzyszący wojsku kapłani zadęli w trąby, a wojownicy wznieśli okrzyk wojenny, potężne mury miasta runęły (Joz 6, 1–20). [przypis edytorski]
Burzy się dziecię na starego i podły na zacniejszego — Iz 3, 5. [przypis edytorski]
…burzy się i szumi, i pryska… wre i kipi, i szumi, i pryska — cytaty z opisu Charybdy (wiru morskiego w Cieśninie Mesyńskiej) w balladzie Fryderyka Schillera (1759–1805) Nurek. [przypis redakcyjny]
Busch, Wilhelm (1832–1908) — rysownik i poeta niemiecki, uważany za praojca komiksu; twórca postaci Maxa i Moritza. [przypis edytorski]
Busenkind — Lieblingskind. [przypis edytorski]
bush — gąszcz. [przypis autorski]
business (ang.) — biznes, interes. [przypis edytorski]
business (ang.) — interes. [przypis edytorski]
business as usual (ang.) — jak zwykle interes. [przypis edytorski]
busola — przyrząd do wyznaczania kursu; podobnie jak kompas jest pudełkiem z igłą magnetyczną i podziałką, ale dodatkowo posiada przyrząd celowniczy pomagający w wyznaczeniu azymutu, czyli kąta pomiędzy wybranym kierunkiem (np. marszu) a północą. [przypis edytorski]
Busolt wyraził zdanie, że „Traktat” jest (…) propedeutyką filozofii — G. Busolt, Die Grundzüge der Erkenntnistheorie und Metapbysik Spinozas, 1875, 15. [przypis tłumacza]
Busoni, Ferruccio (1866–1924) — włoski kompozytor, pianista i dyrygent, znany gł. jako wirtuoz i autor fortepianowych aranżacji muzyki Bacha. [przypis edytorski]
Busqueros — nazwisko znaczące tyle co: Wścibski. [przypis edytorski]
Bussone, Francesco, zw. Carmagnola (ok. 1380–1432) — wł. kondotier (dowódca oddziałów najemnych) w służbie Florencji, potem Wenecji; ur. w mieście Carmagnola. [przypis edytorski]
Bussy d'Amboise, Louis de (1549–1579) — szlachcic francuski, sławny pojedynkowicz na dworze króla Henryka III, faworyt brata królewskiego Franciszka d'Alençon, kochanek królowej Małgorzaty Walezjuszki. [przypis edytorski]
Bussyr — dziś popr.: Buszehr (daw. Abu Szahr), miasto w płd.-zach. Iranie, nad Zatoką Perską; stolica prowincji. [przypis edytorski]
Bustanai, właśc. Bustanai ben Haninai (ok. 618–670 n.e.) — pierwszy przywódca babilońskiej diaspory żydowskiej. [przypis edytorski]
buszel — anglosaska jednostka objętości produktów sypkich (ziarna, mąki itp.), równa ok. 36 litrów. [przypis edytorski]
Buszmenki — kobiety jednego z koczowniczych plemion murzyńskich Afryki południowej. Orzeszkowa często używa tego określenia w stosunku do kobiet z arystokracji, pragnąc zaznaczyć, że powierzchowna kultura salonu bliższa jest stanowi „dzikości” niż prawdziwej cywilizacji. [przypis redakcyjny]
