Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7428 przypisów.
Arrhenius, Svante (1859–1927) — fizykochemik i astrofizyk szwedzki, laureat Nagrody Nobla (1903). Twórca teorii panspermii, według której życie rozprzestrzenia się wśród ciał niebieskich dzięki przenoszeniu jego zarodków przez ciśnienie promieniowania świetlnego. Autor wielu książek popularnonaukowych, m.in. Das Schicksal de Planeten (1911; wyd. polskie Losy planet, 1914). [przypis edytorski]
arrhenoplazma i thelyplazma — plazma męska (gr. arrhen) i żeńska (gr. thely). [przypis edytorski]
Arria — mieszkanka staroż. Rzymu, żona Cecyny Petusa (Caecina Paetus); kiedy jej mąż, w związku ze swym udziałem w spisku w 42 r. n.e., dostał od cesarza Klaudiusza (Tiberius Claudius Caesar Augustus Germanicus, 10 p.n.e–54 n.e.) rozkaz popełnienia samobójstwa, lecz nie mógł znaleźć w sobie sił na dokonanie tego czynu, Arria dodała mu odwagi: wyjęła mu z rąk sztylet, przebiła się sama i umarła ze słowami „Nie boli, Petusie”. [przypis edytorski]
Arriba, parias de la tierra… (hiszp.) — Wyklęty powstań, ludu ziemi,/ Powstańcie, których dręczy głód./ Myśl nowa blaski promiennymi/ Dziś wiedzie nas na bój, na trud (pierwsze wersy Międzynarodówki, rewolucyjnej pieśni proletariatu, w przekładzie Marii Markowskiej). [przypis edytorski]
arrière fond (fr.) — tło. [przypis edytorski]
Arripe (…) armis — Prudentius, Liber contra Symmachum II, 643. [przypis tłumacza]
arrivé (fr.) — ten, kto odniósł sukces; l'homme arrivé, femme arrivé: człowiek sukcesu, kobieta sukcesu. [przypis edytorski]
Arrya — małżonka zawikłanego w spisek przeciw Klaudiuszowi (r. 42) Cecyny Petusa; słynne są jej słowa: „Paete, non dolet”, które wyrzekła, przebiwszy się puginałem, ażeby zachęcić męża do samobójstwa. [przypis redakcyjny]
Ars amandi (łac.) — dosł.: Sztuka kochania; tytuł poematu Owidiusza o sztuce kochania i uwodzenia. [przypis edytorski]
Ars amatoria — Sztuka kochania, poemat rzym. poety Owidiusza. [przypis edytorski]
Arschaugen (niem.) — oczy w dupie. [przypis edytorski]
arsenał — dosł. magazyn broni, tu przen.: bogate zbiory. [przypis edytorski]
Arsenał — gmach dawnego arsenału znajdujący się przy ulicy Długiej 52 w Warszawie, po upadku powstania listopadowego zamieniony na carskie więzienie, pełnił funkcję więzienia do roku 1935. [przypis edytorski]
arsenał — tu: duży zasób. [przypis edytorski]
arsenał — zbrojownia, koszary. [przypis redakcyjny]
arsenowa zieleń — w XIX w. syntetyczne związki arsenu i miedzi były popularnymi pigmentami (zieleń Scheelego oraz zieleń paryska); przed wykryciem ich szkodliwości stosowano je masowo do barwienia papieru, szczególnie tapet, oraz tkanin. [przypis edytorski]
Arset — saraceński wychowawca Kloryndy. [przypis redakcyjny]
Arsienjew, Nikołaj Siergiejewicz (1888–1977) — rosyjski filozof, historyk religii i kultury, emigracyjny działacz prawosławny; w 1933 wstąpił do oddziałów szturmowych NSDAP (SA), w 1941 wstąpił jako ochotnik do Wehrmachtu, służył jako sonderführer, m.in. w obozie jenieckim w pobliżu Leningradu. [przypis edytorski]
Arsinoe, Araminta — bohaterki utworów Moliera i Marivaux. [przypis tłumacza]
ars inveniendi (łac.) — sztuka odkrywania, zakładająca dociekanie prawdy poprzez stosowanie określonych zasad. [przypis edytorski]
Arsk, Małmysz (dziś popr.: Mamłyż), Połom — miejscowości w Rosji na trasie między Kazaniem w Tatarstanie a Permem u stóp gór Ural, liczącej ok. 600 km. [przypis edytorski]
ars longa (łac.) — sztuka trwa długo, część przysłowia łac. ars longa, vita brevis, sztuka trwa długo, życie krótko. [przypis edytorski]
ars longa, vita brevis (łac.) — Sztuka długa, życie krótkie. [przypis autorski]
ars longa, vita brevis (łac.) — sztuka trwa długo, życie krótko. [przypis edytorski]
ars magna (łac.) – wielka sztuka. [przypis edytorski]
ars poetica (łac.) — sztuka poetycka; dzieło opisujące najlepszy zdaniem autora sposób tworzenia literatury. Zachowały się tylko dwa takie starożytne utwory: Poetyka Arystotelesa oraz właśnie List do Pizonów, który rozpoczął wielowiekową modę na pisanie takich utworów wierszem. Warto pamiętać, iż zawarte w tytule słowo ars oznaczało nie tylko „sztukę”, lecz również „rzemiosło, umiejętność”. W przeciwieństwie do dzieła Arystotelesa, List do Pizonów nie jest jednak systematycznym wykładem poetyki, lecz zbiorem przemyśleń wybitnego praktyka, niepozbawionym elementów satyrycznych. [przypis edytorski]
ars poetica (łac.) — sztuka poetycka. [przypis edytorski]
ars triumphans (łac.) — sztuka triumfująca. [przypis edytorski]
arszenik — bezzapachowy biały proszek, bardzo silnie trujący. [przypis edytorski]
arszyn — daw. jednostka długości używana w Rosji, ok. 0,7 m. [przypis edytorski]
arszyn — daw. rosyjska miara długości, ok. 3/4 metra. [przypis edytorski]
arszyn — daw. rosyjska miara długości, wynosząca ok. 0,75 m. [przypis edytorski]
arszyn — jednostka długości, ok. 3/4 m. [przypis edytorski]
Art. 11-bis aktu rzymskiego (1928) konwencji berneńskiej. [przypis autorski]
Art. 11 i 12 Traktatu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej o prawie autorskim. [przypis autorski]
Art. 12 ustawy o prawie autorskim z 1926 r. [przypis autorski]
Art. 143 k.c. [przypis autorski]
Art. 14 aktu berlińskiego (1908) konwencji berneńskiej. [przypis autorski]
Art. 152 k.c. [przypis autorski]
Art. 192 §1 k.c. [przypis autorski]
Art. 192 §1 k.c. [przypis autorski]
Art. 1 French Literary and Artistic Property Act, Paris (1793), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]
Art. 1 ustawy o prawie autorskim z 1926 roku. [przypis autorski]
art. 231 — Ten paragraf był przedmiotem omawianego wyżej listu pasterskiego dziewięciu biskupów. [przypis autorski]
Art. 27 konwencji berneńskiej w obecnym brzmieniu. [przypis autorski]
Art. 2 ust. 1 aktu paryskiego (1971) konwencji berneńskiej. [przypis autorski]
Art. 2 ust. 3 aktu paryskiego (1971) konwencji berneńskiej. [przypis autorski]
Art. 4 Noty Najjaśniejszemu Królowi, Prześwietnym Zgromadzonym Rzeczpospolitej Stanom względem Drukarń Królestwa Polskiego, a osobliwie znajdujących się w Stołecznem Mieście Warszawie, podane na Seym w Grodnie Roku 1784. Podaję za: A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 502. [przypis autorski]
Art. 4 Traktatu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej o prawie autorskim. [przypis autorski]
Art. 5 Traktatu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej o prawie autorskim. [przypis autorski]
Art. 5 ust. 1 aktu paryskiego (1971) konwencji berneńskiej. [przypis autorski]
Art. 5 ust. 2 aktu paryskiego (1971) konwencji berneńskiej. [przypis autorski]
Art. 6-bis aktu rzymskiego (1928) konwencji berneńskiej. [przypis autorski]
Art. 9 TRIPS inkorporuje postanowienia art. 1–21 konwencji berneńskiej w jej tekście paryskim. [przypis autorski]
Art. 9 ust. 2 aktu paryskiego (1971) konwencji berneńskiej. [przypis autorski]
Artaban — postać ze współczesnej Cyranowi powieści la Calprenède'a [12-tomowy romans rycerski Gauthiera de Coste de la Calprenède'a pt. Cléopâtre (1647–1658)], której wspomnienie utrzymało się do dziś dnia w przysłowiu: Fier comme Artaban [fr.: dumny jak Artaban; red. WL]). [przypis tłumacza]
Artabazos II (ok. 389–ok.328 p.n.e.) — perski generał, satrapa Frygii Hellesponckiej; w 356 wypowiedział posłuszeństwo nowemu królowi perskiemu Artakserksesowi III Ochosowi, uzyskał wsparcie ateńskiego generała Charesa z najemnikami oraz oddziału tebańskiego; w 352 pokonany, schronił się na dworze Filipa II Macedońskiego. [przypis edytorski]
Artakerkses II — król perski z dynastii Achemenidów, panujący w l. 404–358 p.n.e. [przypis edytorski]
Artakserkses [(404–358 p.n.e)] — późniejszy król Artakserkses II Mnemon. Dariusz i Parysatyda mieli po jego urodzeniu 12 dzieci; Artakserkses urodził się, nim ojciec został królem, i zwał się Arsakes, zanim wstąpił na tron. Cyrus i jego bracia przyszli na świat jako królewicze. [przypis tłumacza]
Artakserkses I Długoręki (zm. 424 p.n.e.) — król perski (od 465 p.n.e.) z dynastii Achemenidów, syn Kserksesa I. [przypis edytorski]
Art — Artur, król brytyjski, odnowiciel zakonu „Okrągłego Stołu”; miał żyć w V wieku. [przypis redakcyjny]
Artawazdes II — król Armenii w latach 55–34 p.n.e. Kiedy Antoniusz w 36 p.n.e. wyruszył na wyprawę partyjską, dołączył do niego z wojskiem i nakłonił do zajęcia Fraaspy, stolicy Medii Atropatene, sprzymierzonej z Partami. Po porażce tylnej straży armii rzymskiej, schwytanej w zasadzkę przez króla Partów Fraatesa, Artawazdes porzucił siły Antoniusza, co zmusiło Rzymian do ucieczki, podczas której ponieśli znaczne straty. W 34 p.n.e. podstępnie pojmany przez Antoniusza i uprowadzony do Aleksandrii, jako jeniec brał w pochodzie triumfalnym. Po klęsce Antoniusza w bitwie pod Akcjum został ścięty z rozkazu Kleopatry. [przypis edytorski]
art. dr. — tu skrót od: artysta dramatyczny. [przypis edytorski]
artelszczyk — spółdzielca, członek artelu, tj. spółdzielni, zrzeszenia drobnych producentów. [przypis edytorski]
artem amatoriam (łac.) — sztukę kochania. [przypis edytorski]
Artemida — Ksenofont nazywa w ten sposób perską boginię Anahitu. [przypis tłumacza]
Artemida (mit. gr.) — bogini łucznictwa. Jej strzałom przypisywano nagłą śmierć kobiet. [przypis edytorski]
Artemida (mit. gr.) — córka Zeusa i Leto, bogini łowów, dzikiej przyrody, patronka myśliwych. [przypis edytorski]
Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej. Bliźniacza siostra Apollina. Jej strzałom przypisywano nagłą śmierć kobiet. [przypis edytorski]
Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini-łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej, bliźniacza siostra Apollina; jej strzałom przypisywano nagłą śmierć kobiet. [przypis edytorski]
Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini-łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej, bliźniacza siostra Apollina. [przypis edytorski]
Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini-łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej, bliźniacza siostra Apollina. [przypis edytorski]
Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej. Bliźniacza siostra Appollina. Jej strzałom przypisywano nagłą śmierć kobiet. [przypis edytorski]
Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini-łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej, bliźniacza siostra Appollina; jej strzałom przypisywano nagłą śmierć kobiet. [przypis edytorski]
Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini-łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej, patronka porodu, położnic, niemowląt i dzieci, bliźniacza siostra Apollina. [przypis edytorski]
Artemida — po polsku niekiedy także: Artemis, tak jak po grecku. [przypis edytorski]
Artemidor z Efezu — gr. filozof z II w. p.n.e. [przypis edytorski]
Artemidy, jak z toni się wychyla, szukająca dzidy — nawiązanie do mitu o myśliwym Akteonie, który przypadkiem zobaczył boginię w kąpieli, za co ta zamieniła go w jelenia i pozwoliła, by rozszarpały go jego własne psy. [przypis edytorski]
Artemis a. Artemida (mit. gr.) — bliźniacza siostra Apollina, dziewicza bogini łowów, opiekunka myśliwych, a także młodzieży. [przypis edytorski]
Artemis a. Artemida (mit. gr.) — bogini łowów, siostra Apollina; odpowiednik Diany w mit. rzym. [przypis edytorski]
Artemis a. Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini-łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej, bliźniacza siostra Apollina; jej strzałom przypisywano nagłą śmierć kobiet. [przypis redakcyjny]
Artemisios — maj. [przypis tłumacza]
Artemiza — Papkin, jak przystało na samochwała, wzorem bohaterów romansowych nadał swej szpadzie nazwę. Pochodzi ona od imienia greckiej bogini łowów, Artemis (Artemidy). [przypis redakcyjny]
Artemizja — mężna królowa Halikarnasu (M. Azja), siostra i małżonka króla Mausolosa, któremu wystawiła olbrzymi grobowiec Mausoleon (mauzoleum) zwany, a zaliczany do siedmiu cudów świata. Biła się przeciw Ateńczykom w bitwie morskiej pod Salaminą 480 r. przed Chr. na czele 58 własnych korabi bojowych tak mężnie, iż o niej właśnie powiedział Kserkses te sławne słowa: „Mężowie stali się niewiastami, niewiasty mężami w tym boju”. (Herodot, Dzieje VIII 88). [przypis tłumacza]
Artemizjos — maj. [przypis tłumacza]
arteria carotis (łac., med.) — tętnica szyjna. [przypis edytorski]
arteria (łac.) — tętnica. [przypis edytorski]
arteria — tętnica; ważny szlak komunikacyjny. [przypis edytorski]
Arthur Wellesley, książę Wellington (1769–1852) — brytyjski wojskowy i polityk. [przypis edytorski]
article de Varsovie (fr.) — wyrób warszawski. [przypis edytorski]
articles de voyage (fr.) — przybory podróżne. [przypis edytorski]
Articulata (biol.) — segmentowce a. stawowate, grupa zwierząt obejmująca stawonogi i pierścienice, zaproponowana przez Cuviera w 1817 na podstawie podobieństw budowy. [przypis edytorski]
Art. II Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. [przypis autorski]
Artimpasa, popr.: Argimpasa (mit.) — imię, pod jakim wg Herodota Scytowie czcili Afrodytę niebiańską. [przypis edytorski]
artis amandi magister (łac.) — mistrzem sztuki kochania. [przypis redakcyjny]
artis lege a. częściej lege artis (łac.) — zgodnie z regułami sztuki. [przypis edytorski]
Artois — kraina historyczna na północnym zachodzie dzisiejszej Francji, nad Morzem Północnym. [przypis edytorski]
Artorios — Ἀρτώριός (N), Σερτώριός (D). [przypis tłumacza]
Artotrogus (z gr. Άρτότρωγος) — „Chlebogryz” czy też „Łuszczybochenek”, jak Ciekliński i Pasek nazywają żarłocznych pieczeniarzy. [przypis tłumacza]
Artur, Artus — legendarny król celtycki, panujący w V–VI w. nad płd.-zach. Brytanią, założyciel bractwa rycerzy Okrągłego Stołu. O dziejach Artura i przygodach jego rycerzy powstały liczne legendy i dzieła literackie. [przypis edytorski]
