Przypisy

Terenuthis — Terenouthis, egipskie Mefket, miasto w zachodniej części Delty, w 3. nomie Dolnego Egiptu. Położone ok. 40 km na południowy zachód od dzisiejszego Tanda, 80 km na północny zachód od Memfis. [przypis edytorski]

Teresa z Ávili, właśc. Teresa Sánchez de Cepeda y Ahumada (1515–1582) — hiszpańska karmelitanka, znana z doświadczania stanów mistycznych połączonych z ekstazą; kanonizowana w 1622. [przypis edytorski]

Teresa z Ávili, właśc. Teresa Sánchez de Cepeda y Ahumada (1515–1582) — hiszpańska karmelitanka, znana z doświadczania stanów mistycznych połączonych z ekstazą; reformatorka zakonu karmelitańskiego; kanonizowana w 1622. [przypis edytorski]

Teresa z Konnersreuth, właśc. Therese Neumann (1898–1962) — niem. mistyczka i stygmatyczka katoliczka, członkini Franciszkańskiego Zakonu Świeckich; dzięki modlitwie miała wyleczyć się z kilku poważnych schorzeń, miała też popadać w stany ekstazy, podczas których przepowiadała przyszłość, mówiła obcymi językami (np. po aramejsku, którego jako córka szewca nie mogła znać) itp. [przypis edytorski]

Teresa z Lisieux, właśc. Thérèse Martin (1873–1897) — karmelitanka francuska, mistyczka, jedna z najpopularniejszych świętych katolickich (tzw. Teresa Mała, kanonizowana w 1925 r.), patronka misji katolickich, Doktor Kościoła; przedstawiana z różami w dłoniach. [przypis edytorski]

Teresa z Lisieux, zw. Teresa Mała, właśc. Thérèse Martin (1873–1897) — karmelitanka francuska, mistyczka, jedna z najpopularniejszych świętych katolickich (kanonizowana w 1925), patronka misji katolickich, Doktor Kościoła; przedstawiana z różami w dłoniach. [przypis edytorski]

Teresienstadt a. Theresienstadt — (niem.) Konzentrationslager Theresienstadt, niemiecki obóz koncentracyjny na terenie Czech, składający się z getta i obozu przejściowego, działający w latach 1941–1945. [przypis edytorski]

Teresina — miasto portowe w północno-wschodniej Brazylii. [przypis edytorski]

tergiwersacja (z łac.) — wykręt. [przypis edytorski]

teriak (daw.) — lekarstwo, panaceum na wszystkie choroby i odtrutka na wszelkie trucizny; także: driakiew. [przypis edytorski]

terlica (a. tarlica, cierlica) — drewniany przyrząd do łamania i zgniatania albo międlenia lnu i konopii. [przypis edytorski]

terlica — drewniana podstawa siodła. [przypis edytorski]

terlica — stelaż siodła, dawniej wykonywany z drewna. [przypis edytorski]

terlica — stelaż siodła. [przypis edytorski]

terlica — sztywna część siodła. [przypis edytorski]

terlica — sztywna podstawa, stelaż siodła. [przypis edytorski]

Termagant — olbrzym, czczony jako bóstwo przez Saracenów wg średniowiecznych romansów. Herod i Termagant byli najczęściej głównymi czarnymi charakterami w średniowiecznych widowiskach teatralnych. [przypis edytorski]

termedia (daw.) — zwykle w lm.: skomplikowane zabiegi; awantury. [przypis edytorski]

termedyja (z łac.) — kłopot. [przypis edytorski]

termes vagues (fr.) — niejasne pojęcia. [przypis edytorski]

termidor — jedenasty miesiąc francuskiego kalendarza rewolucyjnego. [przypis edytorski]

Termidor — jedenasty miesiąc kalendarza republikańskiego; 9 Termidor: 27 lipca 1794 r., dzień kończący okres terroru podczas rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]

termidor — jedenasty miesiąc kalendarza republikańskiego rewolucyjnej Francji; 9 termidora roku II, tj. 27 lipca 1794, w Konwencie Narodowym dokonano przewrotu i obalono dyktaturę jakobinów, Robespierre i jego zwolennicy zostali aresztowani i następnego dnia straceni. [przypis edytorski]

terminator — rzemieślnik uczący się u majstra. [przypis edytorski]

terminator — uczeń a. pomocnik w warsztacie rzemieślnika. [przypis edytorski]

termin (daw.) — ciężkie chwile, tarapaty. [przypis edytorski]

termin (daw.) — nauka rzemiosła u majstra. [przypis edytorski]

termin (daw.) — nauka u rzemieślnika. [przypis edytorski]

termin (daw.) — nauka zawodu u rzemieślnika. [przypis edytorski]

termin (daw.) — opresja, kłopot. [przypis edytorski]

termin (daw.) — tu: doświadczenie, cierpienie, tarapaty. [przypis edytorski]

termin (daw.) — tu: wyrok. [przypis edytorski]

terminować — uczyć się rzemiosła u majstra. [przypis edytorski]

termin prekluzyjny — w terminologii prawniczej: termin ostateczny, nieprzekraczalny. [przypis edytorski]

terminus ad quem (łac.) — moment przyjęty za koniec czegoś. [przypis edytorski]

terminus ad quem (łac.) — moment ustalony jako końcowy, przed którym coś musiało lub powinno zajść. [przypis edytorski]

terminus a quo (łac.) — moment przyjęty za początek czegoś. [przypis edytorski]

terminus medius (łac.) — termin środkowy; w logice: termin wspólny dla obu przesłanek sylogizmu, dzięki któremu możliwe jest utworzenie wniosku; termin środkowy we wniosku nie występuje. [przypis edytorski]

Terminus (mit. rzym.) — bóg opiekuńczy znaków granicznych, jego nazwa oznacza również sam znak, często wieńczony głową tego boga. [przypis edytorski]

Terminus (mit. rzym.) — bóg strzegący granic; opiekun kamieni granicznych, które w łacinie nosiły tę samą nazwę i były z nim utożsamiane. [przypis edytorski]

terminus technicus (łac.) — termin techniczny, wyraz a. wyrażenie fachowe, o specjalnym znaczeniu w danej dziedzinie. [przypis edytorski]

terminy (daw.) — opały; kłopoty. [przypis edytorski]

terminy (daw.) — opały, tarapaty; sytuacje, okoliczności stanowiące zagrożenie. [przypis edytorski]

terminy (daw.) — sytuacje, okoliczności, przeważnie stanowiące zagrożenie. [przypis edytorski]

terminy (daw.) — tu: kłopoty, tarapaty. [przypis edytorski]

terminy — tu: trudne sytuacje. [przypis edytorski]

termów (przestarz. forma D. lm.) — dziś: term. [przypis edytorski]

Termodont — trudna do przeprawy rzeka w Azji Mniejszej, nad którą miały zamieszkiwać Amazonki. [przypis edytorski]

Termopile — miejsce bitwy stoczonej w 480 p.n.e., w której wojska greckie pod dowództwem Leonidasa uległy przeważającym siłom perskim. [przypis edytorski]

Termopile — miejsce bitwy stoczonej w 480 p.n.e., w której wojska spartańskie pod dowództwem Leonidasa uległy przeważającym siłom perskim. [przypis edytorski]

Termopile — miejsce bitwy stoczonej w 480 r. p.n.e., w której wojska greckie pod dowództwem Leonidasa uległy przeważającym siłom perskim. [przypis edytorski]

Termopile — stromy, górski wąwóz, stanowiący przejście z Tesalii do Grecji środkowej, z obu stron zamknięty bramami, u których znajdowały się termy, czyli gorące źródła (stąd pochodzi nazwa; thermos: gorący, pyle: brama); stanowiły ważny punkt strategiczny; w 480 r. p.n.e. król Sparty Leonidas wraz z trzystoma swymi rodakami bronił tego miejsca przed wojskami króla perskiego Kserksesa, walcząc do śmierci ostatniego obrońcy, z przyczyn honorowych, wiedząc, że wojna jest już przegrana; napis na pomniku Spartan poległych pod Termopilami głosi: „Przechodniu, powiedz Sparcie, że leżymy tutaj, posłuszni jej prawom”. [przypis edytorski]

Termopile — symbol bohaterskiej postawy niewielkiej grupy obrońców przyjmujących na siebie zadanie powstrzymania przeważających sił wroga ze świadomością, że poniosą w tym starciu śmierć; tu: użyty iron.; pierwotnie Termopile to nazwa wąwozu w Tesalii stanowiącego przejście w kierunku Grecji środkowej i z tego powodu będącego miejscem, gdzie stoczono wiele bitew na przestrzeni wieków, z których najsławniejszą, tą, która uzyskała rangę symbolu, była obrona Termopilów przez trzystu Spartan pod wodzą króla Leonidasa w 480 r. p.n.e., próbujących powstrzymać marsz wojsk perskich pod wodzą Kserksesa na Ateny; wszyscy obrońcy zginęli. [przypis edytorski]

Termopile — wąwóz stanowiący przejście z Tesalii do Hellady, gdzie król Sparty Leonidas bronił się przed Persami w 480 p.n.e. [przypis edytorski]

Termopile — wąwóz stanowiący przejście z Tesalii do Hellady, gdzie król Sparty Leonidas bronił się przed Persami w 480 p.n.e. [przypis edytorski]

Termopile — w starożytności wąski pas lądu między górami a morzem, jedyne przejście prowadzące z Grecji północnej do środkowej, którego w 480 p.n.e. koalicja wojsk greckich pod dowództwem spartańskiego króla Leonidasa broniła przed wielokrotnie liczniejszą inwazyjną armią perską dowodzoną przez króla Kserksesa. Po których niegdyś wąż Kserksesa przelazł: Efialtes, Grek, który zdradził armii perskiej górską ścieżkę, prowadzącą na tyły armii greckiej. Kiedy Leonidas dowiedział się o zdradzie, na naradzie wojennej nakazał odesłać kontyngenty wszystkich miast greckich, postanawiając pozostać ze Spartanami, żeby bronić przejścia i opóźnić marsz Persów. Na placu boju razem z 300 Spartanami pozostało 700 żołnierzy z Tespiów i 400 Tebańczyków. W zażartej walce zginęli wszyscy Spartanie, do niewoli dostała się większość Tebańczyków. [przypis edytorski]

Termopile — w starożytności wąski pas lądu między górami a morzem, jedyne przejście prowadzące z Grecji północnej do środkowej, którego w 480 p.n.e. koalicja wojsk greckich pod dowództwem spartańskiego króla Leonidasa broniła przed wielokrotnie liczniejszą inwazyjną armią perską. Kiedy Leonidas dowiedział się, że wrogowie przechodzą górską ścieżką na tyły jego oddziałów, nakazał odesłać kontyngenty wszystkich miast greckich, postanawiając pozostać ze Spartanami, żeby bronić przejścia i opóźnić marsz Persów. Na placu boju razem z 300 Spartanami pozostało 700 żołnierzy z Tespiów i 400 Tebańczyków. W zażartej walce zginęli wszyscy Spartanie, do niewoli dostała się większość Tebańczyków. [przypis edytorski]

Termy Dioklecjana — dawny wielki kompleks łaźni publicznych w Rzymie, wzniesionych na pocz. IV w., nazwanych imieniem cesarza rzymskiego Dioklecjana; kiedy podczas wojen w VI w. zniszczono doprowadzające wodę do miasta akwedukty, termy zostały porzucone i popadły w ruinę. [przypis edytorski]

termy Karakalli — najlepiej zachowane, wielkie rzymskie łaźnie publiczne, oddane do użytku za panowania cesarza Karakalli (188–217). [przypis edytorski]

Ternaux, Louis Mortimer (1808–1872) — historyk i polityk francuski. [przypis edytorski]

terno (daw.) — wskazanie trzech kandydatów na jedno stanowisko. [przypis edytorski]

terno — trzy wygrywające numery na loterii. [przypis edytorski]

tero wis (gw.) — teraz wiesz. [przypis edytorski]

terpentyna — bezbarwna lub żółtawa ciecz uzyskiwana z żywicy drzew iglastych, stosowana m.in. do produkcji farb, lakierów i rozpuszczalników. [przypis edytorski]

terpentyna — bezbarwna lub żółtawa ciecz uzyskiwana z żywicy drzew iglastych. Stosowana m.in. do produkcji farb, lakierów i rozpuszczalników. W medycynie używana do nacierania. Może być trująca i działa drażniąco. [przypis edytorski]

terpeny (chem.) — izoprenoidy, węglowodory o wzorze ogólnym (C5H8)n, występujące w żywicy drzew iglastych i balsamicznych, nadające im charakterystyczny zapach. [przypis edytorski]

Terpsichore (mit. gr.) — muza tańca. [przypis edytorski]

Terpsychora (mit. gr.) — muza tańca i pieśni chóralnej. [przypis edytorski]

Terpsychora (mit. gr.) — muza tańca. [przypis edytorski]

Terpy, Kozacze, budesz otomanom (ukr.) — wytrzymaj, Kozacze, a zostaniesz atamanem (dowódcą). [przypis edytorski]

Terpy, synku, mohorycz bude (ukr.) — Wytrzymaj, synku, czeka cię nagroda. [przypis edytorski]

Terpyty, terpyty, z Bohom sia ne byty! (ukr. gw.) — wytrzymać, znosić los, z Bogiem się nie bić. [przypis edytorski]

terpy (ukr.) — cierp. [przypis edytorski]

terra cotta (wł. dosł.: wypalona ziemia) — kolor ceglasty. [przypis edytorski]

Terra est rotunda (łac.) — ziemia jest okrągła. [przypis edytorski]

terra ferma (wł.) — ląd. [przypis edytorski]

terra incognita (łac.) — ziemia nieznana. [przypis edytorski]

terra incognita (łac.) — ziemia nieznana [przypis edytorski]

terra (łac.) — ziemia. [przypis edytorski]

Terra Santa College (wł.) — ob. Terra Sancta College (łac.), kompleks budynków edukacyjnych zakonu franciszkanów, zbudowany w Jerozolimie w 1926 r.; w latach 1929–1947 funkcjonowała w nim otwarta szkoła podstawowa i średnia dla uczniów wszystkich wyznań. [przypis edytorski]

terras Astraea reliquit (łac.) — Astrea opuściła ziemię (Owidiusz, Metamorfozy I, 150); Astrea: bogini sprawiedliwości. [przypis edytorski]

terras tractusque maris coelumque profundum (łac.) — ziemie, głębie mórz i bezkres nieba. [przypis edytorski]

terre à terre (fr.) — przyziemny, mało poetycki, dosłowny. [przypis edytorski]

terre à terre (fr.) — przyziemny. [przypis edytorski]

terre à terre'skości — przyziemności. [przypis edytorski]

Terre Haute — miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Indiana; położone ok. 270 km na wsch. od St. Louis i ok. 290 km na płd. od Chicago. [przypis edytorski]

terribilità (wł.) — włoska nazwa używana na określenie poruszającej siły wyrazu dzieł Michała Anioła; siła dramatyczna. [przypis edytorski]

terrier (fr.) — rejestr, zawierający prawa i zwyczaje panowania feudalnego, a także opis nieruchomości, praw i warunków życia mieszkańców oraz podatków i danin, którym podlegają. [przypis edytorski]

terrigena (łac.) — mieszkaniec (tej) ziemi. [przypis edytorski]

terror (łac.) — przerażenie, strach. [przypis edytorski]

terror, terroris (łac.) — strach, trwoga, przerażenie. [przypis edytorski]

terror — tu dosł. z łac.: strach, trwoga. [przypis edytorski]

ter. — skrót od: tertio, po trzecie. [przypis edytorski]

Tersytes (mit. gr.) — bohater Iliady Homera; wojownik achajski, bezczelny, złośliwy, najtchórzliwszy i najbrzydszy spośród uczestników wojny trojańskiej; uosobienie motłochu, prostactwa ludzi z nizin: podczas wieców miał zwyczaj wszczynać kłótnie, buntował się przeciw dowódcom i obrażał ich. [przypis edytorski]

Tersytes (mit. gr.) — bohater Iliady Homera, złośliwy, tchórzliwy i brzydki wojownik grecki. [przypis edytorski]

Tersytes (mit. gr.) — uczestnik wojny trojańskiej, najbrzydszy z Achajów, kłótliwy, choć tchórzliwy kaleka, podżegający do buntu; zob. Iliada II 212 i nast. [przypis edytorski]

Tersytes (mit. gr.) — wojownik achajski, bezczelny, złośliwy, najtchórzliwszy i najbrzydszy spośród uczestników wojny trojańskiej (Iliada II 211–277). [przypis edytorski]

Tersytes — postać lit., jedyny przedstawiciel ludu w Iliadzie Homera, ukazany karykaturalnie jako człowiek brzydki, gadatliwy, niesforny. [przypis edytorski]

Tersytes — szpetny i tchórzliwy Grek z Iliady Homera. [przypis edytorski]

Tersytowska (mit. gr.) — Tersytes jest bohaterem Iliady. Często pojawia się w późniejszej literaturze jako charakterystyczny typ zarozumiałego i tchórzliwego demagoga; rdzeń imienia oznacza bezczelność, arogancję, złośliwość i tchórzliwość. [przypis edytorski]