Przypisy

Taurus, właśc. Tytus Statiliusz Taurus (I w. p.n.e.) — rzymski generał, konsul; początkowo stronnik Marka Antoniusza, przez którego został wybrany na konsula dokooptowanego (37 p.n.e.); wysłany przez Antoniusza z flotą, aby pomóc Oktawianowi w wojnie przeciwko Sekstusowi Pompejuszowi, następnie towarzyszył Oktawianowi w wyprawie do Dalmacji; po wybuchu wojny opowiedział się po stronie Oktawiana, w bitwie pod Akcjum dowodził jego siłami lądowymi; konsul roku 26 p.n.e. [przypis edytorski]

taurycki a. taurydzki — krymski (od staroż. nazwy Krymu: Tauryda). [przypis edytorski]

Tauryda — staroż. nazwa Krymu. [przypis edytorski]

Tausendschlüssel (niem.) — klucz tysiąckrotny, klucz otwierający tysiąc zamków. [przypis edytorski]

Tausend Teufel (niem.) — tysiąc diabłów. [przypis edytorski]

tautologia — pleonazm, wyrażenie składające się z wyrazów znaczących to samo. [przypis edytorski]

Tavastsjerna, Karl August (1860–1898) — fiński pisarz i poeta, tworzący po szwedzku, przedstawiciel realizmu. [przypis edytorski]

Taverne Olympia — popularny nocny lokal przy paryskiej sali music-hallowej Olympia. [przypis edytorski]

Tawań — wyspa na Dniestrze. [przypis edytorski]

Taxil, Leo, właśc. Gabriel Antoine Jogand-Pages (1854–1907) — fr. pisarz i dziennikarz, znany ze swych poglądów antyklerykalnych, autor m.in. La Bible amusante („Biblia na wesoło”), La Vie de Jesus („Życie Jezusa”), w których Taxil w tonie satyrycznym wskazuje niekonsekwencje, błędy i fałszywe wierzenia religijne, a także innych pism (niekiedy pisanych w duecie z innym autorem), w których ukazuje dostojników kościoła katolickiego jako wykorzystujących swą władzę do praktyk w guście Markiza de Sade (m.in.Les Débauches d'un confesseur, Les Pornographes sacrés: la confession et les confesseurs, Les Maîtresses du Pape); Diana Vaughan była postacią zmistyfikowaną przez Taxila. [przypis edytorski]

Tayassu pecari (biol.) — pekari białobrody, jedyny przedstawiciel rodzaju Tayassu, jednego z czterech rodzajów, na jakie dzieli się rodzina pekariowców (Tayassuidae). [przypis edytorski]

Taylor, Frederick Winslow (1856–1915) — amer. inżynier, twórca tzw. tayloryzmu, metody organizacji pracy, której celem jest maksymalna intensyfikacja produkcji dzięki efektywnemu wykorzystaniu czasu (podział procesu technologicznego na czynności proste, wyeliminowanie nawyków powodujących przestoje w pracy). Dla unormowania systemu kontroli pracy Taylor wprowadził metodę chronometrażu, czyli pomiaru czasu pracy przy pomocy sekundomierzy i postulował, by wynagrodzenie robotnika zależało od realizacji normy; przy wyśrubowaniu norm jest to system prowadzący do wyzysku robotników. [przypis edytorski]

Taylor, Mary (1817–1893) — angielska orędowniczka praw kobiet. [przypis edytorski]

taż (gw.) — toż. [przypis edytorski]

taż — ta że; ta sama. [przypis edytorski]

tbc (med.) — skrót od łac. tuberculosis: gruźlica. [przypis edytorski]

tchawka — narząd oddechowy występujący u części stawonogów; tu: aparat szparkowy rośliny, organ służący do wymiany gazowej między tkankami rośliny a atmosferą. [przypis edytorski]

tchnąć (gw.) — tknąć. [przypis edytorski]

tchnąć (starop.) — tu: oddychać. [przypis edytorski]

tchnąć — tu: cechować się. [przypis edytorski]

tchnąć — wywołać w kimś. [przypis edytorski]

tchnienie (starop.) — ciężki, dychawiczny oddech. [przypis edytorski]

tchnieszli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy tchniesz. [przypis edytorski]

tchniny — chodzi o tahinę (hebr. tchina) a. tahini: bliskowschodnią pastę z prażonych zmielonych ziaren sezamu, jeden z podstawowych składników kuchni izraelskiej, podawaną z płaskim pszennym plackiem lub jako dodatek do rozmaitych potraw. [przypis edytorski]

tchórstwo — tchórzostwo. [przypis edytorski]

tchórzów — dziś popr. forma D. lm: tchórzy. [przypis edytorski]

tchu dostać nie móc — dziś popr. raczej: nie móc tchu złapać. [przypis edytorski]

tchu niewiele (…) stanie — tchu niewiele pozostaje. [przypis edytorski]

tęć bych ja podparła (starop.) — tę podparłabym; podparłabym ją. [przypis edytorski]

tęć (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

tęchnąć (daw.) — tracić obrzęk. [przypis edytorski]

tęczany — dziś popr.: tęczowy. [przypis edytorski]

Tęcza — polskie czasopismo kulturalno-społeczne, wyd. w latach 1927–1939 w Poznaniu, jedna z nielicznych kolorowych gazet w międzywojennej Polsce. [przypis edytorski]

tęczować (daw.) — mienić się barwami tęczy. [przypis edytorski]

tęczowe mosty czułości nad pustką — można odnieść to zdanie do postaci Irydiona, którego imię pochodzi od Iris (mit. gr.): tęcza; posłanka bogów. Irydion (tytułowy bohater dramatu Zygmunta Krasińskiego) miał być uosobieniem myśli, że miłość ojczyzny przynosi zbawienie. Również następna wzmianka o „malowankach częstochowskich” nawiązuje do stylu poezji patriotycznej Krasińskiego, mianowicie Psalmów przyszłości. [przypis edytorski]

tęczowie — dziś: tęczowo. [przypis edytorski]

tęga (gw.) — siła; tu: duszność. [przypis edytorski]

tęgi (daw.) — mocny, dzielny, dobry w swojej dziedzinie. [przypis edytorski]

tęgiem — dziś popr. forma N.lm.: tęgim. [przypis edytorski]

tęgi — mocny, dzielny, dobry w swojej dziedzinie. [przypis edytorski]

tęgi — mocny; o dużym nasileniu; tu: szybki. [przypis edytorski]

tęgi — mocny. [przypis edytorski]

tęgi — mocny, silny; masywny. [przypis edytorski]

tęgi — silny, mocny. [przypis edytorski]

tęgi — tu: dobry w swojej dziedzinie. [przypis edytorski]

tęgi — tu: dzielny. [przypis edytorski]

tęgi — tu: gruby, mocny. [przypis edytorski]

tęgi — tu: mocny; o dużym nasileniu. [przypis edytorski]

tęgi — tu: obfiy. [przypis edytorski]

tęgi — tu: wielki. [przypis edytorski]

tęgom (gw.) — tęgą; mocną. [przypis edytorski]

tęgo — mocno, dużo. [przypis edytorski]

tęgo — mocno. [przypis edytorski]

tęgo — mocno, silnie. [przypis edytorski]

tęgość (…) broni kutej w Damaszku — w okolicach Damaszku w Syrii od X do XVI w. produkowano bardzo cenioną broń z wyjątkowo twardej, a zarazem sprężystej stali, zwanej stalą damasceńską. [przypis edytorski]

tęgość — tu: ciężar. [przypis edytorski]

tęgość — tu: krzepkość, moc. [przypis edytorski]

tęgoś im przysolił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: tęgo im przysoliłeś. [przypis edytorski]

tęgo — tu: dzielnie. [przypis edytorski]

tęgo — tu: mocno. [przypis edytorski]

tęgo — tutaj: bardzo, mocno, z dużym nasileniem. [przypis edytorski]

tę, która by prawu nieposłuszną była, listownie napomni — te słowa usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]

tęm zabił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tę zabiłem. [przypis edytorski]

ténébreux (fr.) — mroczny, ponury. [przypis edytorski]

tę opinią (daw. B. lp rodz. ż.) — tę opinię. [przypis edytorski]

Tępa Podkowa — autentyczny herb: złoty krzyż pod białą podkową na niebieskim polu. [przypis edytorski]

tępa podkowa — autentyczny herb: złoty krzyż pod białą podkową na niebieskim tle. [przypis edytorski]

tępe — w oryg. niem. stumpfes: zobojętniały, apatyczny. [przypis edytorski]

tę pracą (daw.) — forma B.lp r.ż., dziś popr.: tę pracę. [przypis edytorski]

tęschniący — ortografia, przy której Narcyza Żmichowska upierała się, upatrując w takim zapisie odwołanie do słowa tchnienie. [przypis edytorski]

tęskliwy — dziś: tęskny. [przypis edytorski]

tęsknica (daw.) — tęsknota. [przypis edytorski]

tęsknica — tęsknota. [przypis edytorski]

tęsknica — tęsknota, żal, smutek, żałoba. [przypis edytorski]

tęsknice (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: tęsknicy; tęsknoty. [przypis edytorski]

tęskno go było z pokojem — znudził go pokój. [przypis edytorski]

tęskność (daw.) — tęsknota. [przypis edytorski]

tęskność — dziś popr.: tęsknota. [przypis edytorski]

tęsknota — w oryginale niem.: Erwartung: oczekiwanie. [przypis edytorski]

tę suknią — dziś popr. B.lp r.ż.: tę suknię. [przypis edytorski]

tètè de veau bouillie (fr.) — gotowana głowa cielęca. [przypis edytorski]

tête-à-tête (fr.) — sam na sam. [przypis edytorski]

tête à tête (fr.) — sam na sam; spotkanie tylko we dwoje. [przypis edytorski]

tête-à-tête (fr.) — sam na sam; spotkanie tylko we dwoje. [przypis edytorski]

tête à tête (fr.) — sam na sam; spotkanie tylko we dwoje, schadzka. [przypis edytorski]

tête-à-tête (fr.) — sam na sam; spotkanie tylko we dwoje, schadzka. [przypis edytorski]

tête-à-tête (fr.) — spotkanie, zwł. osób przeciwnej płci. [przypis edytorski]

tête à tête (fr.) — twarzą w twarz; sam na sam. [przypis edytorski]

tête de moineau (fr.) — chaber. [przypis edytorski]

Tętniące serce — w przekładzie Mirandoli zmieniono pierwotny tytuł powieści Selmy Lagerlöf: Cesarz Portugalii (oryg. Kejsarn av Portugallien). [przypis edytorski]

tętniała — dziś popr.: tętniła. [przypis edytorski]

tętniało — dziś popr.: tętniło. [przypis edytorski]

tężeć — zastygać. [przypis edytorski]

tężej — mocniej; tu: więcej. [przypis edytorski]

tęższy (daw.) — silniejszy. [przypis edytorski]

tęższy — tu: silniejszy. [przypis edytorski]

tęż — tu: B. zaimka wskazującego ta połączony z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż, znaczenie: tę właśnie. [przypis edytorski]

tęż — tu: B. zaimka wskazującego ta połączony z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: tę właśnie. [przypis edytorski]

tea gown (ang.) — suknia herbaciana, długa, luźna sukienka, zwykle wykonana z cienkiej tkaniny i wykończona koronką, noszona podczas popołudniowych spotkań przy herbacie, popularna na przełomie XIX i XX wieku. [przypis edytorski]

Teajtet z Aten (ok. 410–368 p.n.e.) — grecki matematyk; badał odcinki niewspółmierne, rozwinął teorię niewymierności; udowodnił, że istnieje tylko pięć wypukłych brył foremnych; główna postać dialogu Platona Teajtet oraz rozmówca Gościa z Elei w dialogu Sofista. [przypis edytorski]