Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156649 przypisów.
usajdaczyć się — wyposażyć się w łuki i kołczany (od sajdak, kołczan). [przypis edytorski]
usamotniać (neol.) — czynić samotnym. [przypis edytorski]
uschnęła — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz. r.ż.: uschła. [przypis edytorski]
uscisk — dziś popr. pisownia: uścisk. [przypis edytorski]
usechłszy — dziś popr.: uschnąwszy. [przypis edytorski]
U se! (dialekt niem.-szwajc.) — precz! [przypis redakcyjny]
usiadać — zasiadać. [przypis edytorski]
usiadamy — dziś popr.: siadamy. [przypis edytorski]
Usiatyn — albo Husiatyn, jak wiadomo, miasteczko nad Zbruczem, na granicy Galicyi i dzis. gubernii podolskiej. Na czele listu tylko data miesiąca i dnia, ale na karcie adresowej dopisana drugi raz wyraźnie ręką króla także data roku: „1663”. [przypis redakcyjny]
usiędą (daw.) — dziś: usiądą. [przypis edytorski]
usiędą — dziś popr.: usiądą. [przypis edytorski]
usiędę (daw.) — dziś popr.: usiądę. [przypis edytorski]
usiędę — dziś popr.: usiądę. [przypis edytorski]
usiędę (starop. forma) — dziś: usiądę. [przypis edytorski]
usiędzie (daw. forma) — dziś: usiądzie. [przypis edytorski]
usiędzie — usiądzie. [przypis edytorski]
usiec (tu: 2 os. lp cz. przysz.: usieczesz) — pokonać. [przypis redakcyjny]
usiecze (starop.) — obije. [przypis redakcyjny]
usiedli w odległości czterech łokci od niego — nadal ciążyła na nim klątwa. [przypis tłumacza]
usiedzić — dziś popr.: usiedzieć. [przypis edytorski]
usiłują wykazać, że istota materialna jest niegodna natury boskiej i że do niej należeć nie może — De Spinoza ma tutaj głównie na myśli Majmonidesa, który silnie argumentował przeciwko materialistycznemu pojmowaniu bóstwa. Ob. Trakt. teologiczno–polityczny VII. [przypis redakcyjny]
usiłuję skierować wszystkie nauki do jednego celu i końca — Cel w naukach jest tylko jeden, do którego wszystkie one powinny zmierzać. [przypis autorski]
usiłuje zjawiska duchowe bezpośrednio wyrazić kolorem (…) jest Munch naturalistą psychicznych fenomenów — S. Przybyszewski, Na drogach duszy, s. 59. [przypis autorski]
Usiłujmy skupić, rozlać wewnątrz siebie święty płomień udzielony nam przez mistrza… — Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 1, s. 92; cytat ze zmianą szyku. [przypis edytorski]
usilić — wzmocnić. [przypis edytorski]
usilny — tu: silny, natarczywy. [przypis redakcyjny]
usi omnibus populi commentis (łac.) — posługując się wszystkimi plotkami pospólstwa. [przypis redakcyjny]
uskąpiony — dziś raczej: poskąpiony. [przypis edytorski]
uskarżała się przed nim na wojewodę lub towarzysza innego z jego rady — w oryg. łac. quereretur de duce vel comite. [przypis edytorski]
uskarzać — dziś popr.: uskarżać. [przypis edytorski]
Uskoki właśc. Uskokowie (serb. i chorw. Uskoci) — chrześcijanie, którzy w XVI/XVII w. uciekli z terenów Bośni i Serbii przed wojskami tureckimi i schronili się blisko wybrzeża Adriatyku w niedostępnych górach Welebitu; Uskokowie pełnili rolę pogranicznej ludności o charakterze wojskowym, która walczyła z Turkami także w trakcie pokoju. [przypis edytorski]
U — skrót od Uderzenia. [przypis edytorski]
uskrobać (daw., pot.) — ujść, wycofać się. [przypis redakcyjny]
uskromić — poskromić, powściągnąć. [przypis edytorski]
uskutecznił przy śmierci Aleksandra — w chwili śmierci Aleksandra. [przypis edytorski]
uskwirknąć (gw.) — umrzeć. [przypis edytorski]
usławszy (…) było — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: usłała wcześniej (uprzednio). [przypis edytorski]
usługować (daw.) — dziś: usługiwać. [przypis edytorski]
usłużny — pomocny. [przypis edytorski]
usłyszawszy (…) deklaracją — dziś popr.: (…) deklarację. [przypis edytorski]
usłysz głosy (starop.) — wysłuchaj głosów. [przypis edytorski]
usłyszycie (starop.) — daw. forma wołacza: usłyszcie. [przypis edytorski]
usmiritiel (ros.) — pogromca. [przypis edytorski]
u smoku — dziś popr. forma D.lp: u smoka. [przypis edytorski]
usnacht (daw., z niem. Hausknecht) — służący w oberży; stróż domowy, parobek. [przypis redakcyjny]
usnacht — stróż domowy, pachołek. [przypis redakcyjny]
u Sofoklesa opis pustej jaskini nieszczęśliwego Filokteta (…) łachmany, pełne krwi i jadu — [por.] Filoktet, w. 31–39. [przypis redakcyjny]
uspakajać — dziś popr.: uspokajać. [przypis edytorski]
uspakaja — dziś popr.: uspokaja. [przypis edytorski]
uspakajał — popr.: uspokajał. [przypis edytorski]
uspi — dziś: uśpi. [przypis edytorski]
Uspienski, Gleb (1843–1902) — prozaik rosyjski. [przypis edytorski]
Uspienski, Gleb Iwanowicz (1840–1902) — rosyjski pisarz, bliski ruchowi narodników. [przypis edytorski]
uspieszyć — zdążyć; por. ros. uspiet'. [przypis edytorski]
uspiony — dziś popr.: uśpiony. [przypis edytorski]
u spiżowych podwoi świątyni — właściwie: które wewnątrz świątyni, τοῦ ἔνδον ἱεροῦ. [przypis tłumacza]
uspokojenie się namiętności — por. Schopenhauer, IV. 548. [przypis redakcyjny]
usposobienie (daw.) — tu: nastawienie, chwilowy stan ducha, nastrój. [przypis edytorski]
usprawiedliwicie się — przykład dał ks. Hieronim Sanguszko, wojewoda wołyński, zrzekając się na sesji 6 marca 1789 r. dwóch starostw, Czerkaskiego i Kazimierskiego. [przypis redakcyjny]
usprawiedliwił opinią (daw.) — dziś: usprawiedliwił opinię. [przypis edytorski]
usprzecznienie — w oryginale jest Antinomie: antynomia (zob. Słownik wyrazów filozoficznych). Słowo to pochodzi z greckiego i oznacza sprzeczność dwóch prawd lub zasad, z których każda zdaje się prawdziwa. Zrozumiemy tą uwagę Schopenhauera, gdy sobie przypomnimy, że dowody Kanta, stwierdzające tezy jego czterech antynomii, uważał za sofizmaty, a tylko antytezom przyznawał, że polegają na formach naszej zdolności poznawczej, a więc na podstawach przedmiotowych. (Zob. s. 627 i 628 I-go tomu Welt als Wille und Vorstellung: Kritik der Kantischen Philosophie, wydanie Grisebacha, Reclam). W naszym wypadku idzie o trzecią antynomię Kantowską. [przypis tłumacza]
uspy — usypiska gór. [przypis autorski]
usque ad finem (łac.) — aż do końca. [przypis edytorski]
usque ad mortem (łac.) — aż do śmierci. [przypis edytorski]
usque (…) alter (łac.) — „Więc niczym dla cię wiedza, jeśli bliźni twoi/ Nie dziwią się jej w tobie?” (Aulus Persius Flaccus, Satirae, I, 23; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
usquebaugh (z gaelickiego uisge beatha, dosł.: woda życia) — daw. szkockie i irlandzkie określenie mocnej wódki ze zboża i słodu jęczmiennego, od którego wywodzi się obecne whisky. [przypis edytorski]
usquebaugh (z gaelickiego uisge beatha, dosł.: woda życia) — daw. szkockie i irlandzkie określenie mocnej wódki ze zboża i słodu jęczmiennego, od którego wywodzi się obecne whisky. [przypis edytorski]
Usque quo Domine oblivisceris me in finem (łac.) — Jak długo, Panie, całkiem nie będziesz o mnie pamiętał; Psalm 13. [przypis edytorski]
Usque (…) timorem — Lucretius, De rerum natura, III, 79. [przypis tłumacza]
Usque (…) videtur — „Jest jakaś moc tajemna, co obraca w druzgi/ Sprawy ludzkie i łamie wszechpotężne rózgi/ I topory liktorów jakby dla igraszki!” (Lucretius, De rerum natura, V, 1232; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
US — skrót od United States: Stany Zjednoczone; sprzęt znaczony w ten sposób stanowi mienie państwowe, np. własność armii itp. [przypis edytorski]
ustąpić gościńca (daw.) — zboczyć. [przypis redakcyjny]
ustąpić (starop.) — [tu:] umrzeć. [przypis redakcyjny]
ustąpić z placu — zrezygnować z walki. [przypis edytorski]
ustąpiły kręgu południka noc dla Skorpiona, a słońce dla Byka — Według tu oznaczonego miejsca, jakie zajęły na południku gwiazdy zodiaku, w tej chwili na górze czyśćcowej była godzina druga po południu. [przypis redakcyjny]
ustać (daw.) — stanąć z wyczerpania, opaść z sił. [przypis edytorski]
ustać — tu: przerwać działanie lub marsz z powodu zmęczenia. [przypis edytorski]
ustał był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego, dziś: ustał. [przypis edytorski]
ustalić się — tu: osiąść na stałe. [przypis edytorski]
ustalić — tu: umocnić. [przypis edytorski]
ustalić — tu: ustatkować, przywiązać tylko do siebie. [przypis edytorski]
ustalić — tu: utwardzić. [przypis edytorski]
ustalić — tu: wzmocnić. [przypis edytorski]
ustaliła się ostatecznie konstytucja w całym państwie austriackim — po wydaniu ustaw zasadniczych w grudniu 1867 r. [przypis autorski]
ustaliły się prawa lenne i znaczna część dóbr kościelnych podlegała tym prawom; duchowni oddzielili się bardziej i zaniedbali reform — „Niech biskupi (powiada Karol Łysy w kapitularzu z r. 844, art. 8) pod pozorem, że mają władzę czynienia kanonów, nie sprzeciwiają się tej ustawie ani nie zaniedbują jej”. Zdaje się, że już przewidywał jej upadek. [przypis redakcyjny]
Usta me przyrzekały, lecz serce moje nie — cytat z Eurypidesa, Hippolytos uwieńczony 612. [przypis edytorski]
Usta moje otwórz mi, o Panie — Psalm Dawida, 51 w. 17. [przypis redakcyjny]
ustanowienie (daw.) — tu: decyzja, postanowienie. [przypis edytorski]
Ustanowienie tzw. quaestiones perpetuae, tj. podziału jurysdykcji między pretorów, i zwyczaj, jaki się coraz więcej utrwalał, iż ci pretorowie sądzili sami wszystkie sprawy — Judicia extraordinaria. [przypis autorski]
Ustanowiłbym jako zasadę pedagogiczną, aby nikt nie brał do ręki historii filozofii, póki sam nie będzie w posiadaniu własnej filozofii, póki nie będzie miał własnej filozoficznej wiary i przekonań — w tym miejscu poglądy Emanuela pokrywają się z poglądami samego Brzozowskiego (por. Zamiast wstępu). [przypis edytorski]
ustanowiwszy rządy dziesięciu — oligarchie z dziesięciu organizuje Lizander wszędzie i zostawia załogę z harmostą. W Atenach było 30, ale w Pireusie 10. [przypis tłumacza]
Usta osła — chodzi o oślicę Balaama. [przypis tłumacza]
U starych Rzymian praw onych, na 12 tablicach pisanych, i dzieciom się uczyć, i jako piosnki śpiewać kazano — Cyceron, O prawach (De legibus) II, 59. [przypis edytorski]
ustawa antysocjalistyczna w Niemczech (niem. Sozialistengesetz) — ustawa obowiązująca w Cesarstwie Niemieckim od 1878, kilkukrotnie przedłużana i zmieniana, skierowana „przeciwko niebezpiecznym dla społeczeństwa wysiłkom socjaldemokratycznym”, zakazująca socjalistycznych, socjaldemokratycznych i komunistycznych stowarzyszeń, zgromadzeń i pism, których celem było obalenie istniejącego państwa i porządku społecznego; zniesiona w 1890. [przypis edytorski]
ustawa (daw.) — ustanowienie; układ. [przypis edytorski]
Ustawa francuska z 16 maja 1886 roku stanowiła, że „[w]yrób i sprzedaż instrumentów do mechanicznego odtwarzania aryj muzycznych, będących własnością indywidualną, nie poczytuje się za kontrafakcję muzyczną”. Cytat za: E. Ferenc-Szydełko, Prawo autorskie na ziemiach polskich do 1926 roku, „ZNUJ” nr. 75/2000, s. 188. [przypis autorski]
Ustawa Lotara powiada jedynie, że nie będzie się pobierać pewnych dziesięcin — To ta, o której tyle mówiłem wyżej, w rozdziale IV. [przypis redakcyjny]
Ustawa Lotara powiada jedynie, że nie będzie się pobierać pewnych dziesięcin z dóbr kościelnych — Kapitularz Karola Wielkiego z r. 800 tłumaczy bardzo dobrze, co to był za rodzaj dziesięciny, od której Lotar uwalnia Kościół: była to dziesiąta część świń, które umieszczało się w lasach królewskich na upasienie: i Karol Wielki chce, aby jego sędziowie płacili jak inni, dla przykładu. Widzimy, że to było prawo pańskie czyli gospodarcze. [przypis redakcyjny]
ustawa o krążownikach — ang. Cruiser Act, amerykański akt prawny, przyjęty przez Kongres 13 lutego 1929, przyznający środki na budowę 19 krążowników i pierwszego specjalnie skonstruowanego lotniskowca Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]
Ustawa o prawie autorskim z 1926 roku w brzmieniu pierwotnym zamieszczona w: S. Gołąb, Ustawa o prawie autorskim…, s. 22. §58. [przypis autorski]
