Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156541 przypisów.
Rzymianie twierdzili, iż pochodzą od Frygijczyka — wg Eneidy Wergiliusza Rzymianie wywodzili się od Eneasza, bohatera wojny trojańskiej, syna króla Anchizesa i bogini Wenus, który uciekł z płonącej Troi i po długiej wędrówce dotarł z towarzyszami do brzegów Italii, a jego potomkowie założyli Rzym. Frygia, w zach. Azji Mniejszej, graniczyła z Troadą, krainą, w której leżała Troja; wg źródeł staroż. Frygijczycy byli sojusznikami Trojan i posługiwali się tym samym językiem. [przypis edytorski]
Rzymianie weszli (…) do Grecji przez Etolów — Związek Etolski ze środk. Grecji, szukając ochrony przed hegemonią macedońską, w 211 p.n.e. zawarł sojusz z republiką rzymską i wsparł ją w ekspansji na ziemie greckie. [przypis edytorski]
Rzymianie, za przykładem Greków, wprowadzili formuły wymiaru sprawiedliwości — Quas actiones ne populus prout vellet, institueret, certas solennesque esse voluerunt. Leg. 2. § 6, Digest. de orig. iur. [przypis autorski]
Rzymianina dworzanina królewskiego — Znaczniejsi Rzymianie czepiali się dworu, jak się to widzi z życia wielu biskupów, którzy się tam chowali. Prawie tylko Rzymianie umieli pisać. [przypis redakcyjny]
Rzymianin, co zginął pod Filipami — Brutus; bitwa pod Filippi w Macedonii w 42 p.n.e. między armią republikańską dowodzoną przez przywódców spisku przeciw Juliuszowi Cezarowi, Brutusa i Kasjusza, a siłami triumwirów: Marka Antoniusza i Oktawiana Augusta; widząc nieuchronną klęskę, Brutus przebił się mieczem. [przypis edytorski]
Rzymianom tedy w czasie owej przerwy wojennej… — por. Starożytności XIV, XV, 4–9. [przypis tłumacza]
Rzymiany (daw. forma) — dziś N.lm: Rzymianami. [przypis edytorski]
Rzym jeszcze był boga tego [Mitry] do swego panteonu nie wcielił — nastąpiło to za Trajana dopiéro. [przypis autorski]
Rzym (…) miał dwa słońca — Dwa słońca: cesarz i papież. [przypis redakcyjny]
Rzym powtórnemi ziemię opasał ramiony — tj. Rzym powtórnie opasał ziemię swoimi ramionami (czyli objął ją swoją władzą). [przypis edytorski]
rzymskiej siły zbrojnej * dla swoich użyć celów — gwiazdka oznacza, że rękopis jest w tym miejscu uszkodzony. [przypis tłumacza]
rzymskiemu temu Herkulesowi — Plutarch (rozdz. 4) mówi, że Antoniusz wysokim czołem i orlim nosem przypominał rzeźby i obrazy przedstawiające Herkulesa [mitycznego herosa o olbrzymiej sile]. Miał także ród swój wywodzić od syna jego, Anteona. Stąd szyderczy przytyk Kleopatry. [przypis tłumacza]
rzymskie upadło po 80 latach — mowa o 80 latach pomiędzy ostatecznym podziałem państwa rzymskiego na cesarstwo zachodnie i cesarstwo wschodnie, dokonanym w roku 395 w testamencie Teodozjusza Wielkiego, a upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego w roku 476, kiedy ostatni jego cesarz, Romulus Augustulus, został obalony przez germańskiego wodza Odoakra. [przypis edytorski]
Rzym słowiański — tzn. Rosja, jako kontynuatorka tradycji Cesarstwa Rzymskiego, nazywana „Trzecim Rzymem”, odkąd w 1547 r. car Iwan Groźny ogłosił się carem Wszechrusi, a Carstwo Rosyjskie spadkobiercą (np. przez kultywowanie tradycji prawosławia i stylu sztuki oraz architektury) tradycji Bizancjum. [przypis edytorski]
Rzym (…) spokrewnił Marsa ze swoim Kwirytem — Ojciec Romulusa jest nieznany. Podanie ludowe starego Rzymu dało mu za ojca Marsa. [przypis redakcyjny]
Rzym… stawiał cnoty przysionek przed domem honoru — w mitologii Cnota „miana jest za boginią i czczona w ubiorze poważnej matrony, a częstokroć szędziwej, na kamieniu czworogranistym siedzącej. Tej Markus Marcellus wspaniały poświęcił kościół, przy którym zaraz i Honorowi bazylikę wystawić postarał się, ale tak żeby przez kościół Cnoty do bazyliki Honoru było przejście, czym chciał pokazać, iż inaczej do honoru wstąpić nie można, tylko przez cnotę”. (F. Pomey, Pantheum mithicum, albo bajeczna bogów historia, Warszawa 1768, s. 352–353). [przypis redakcyjny]
Rzym — stolica i największe miasto Włoch, położone w środkowej części kraju nad rzeką Tyber i Morzem Śródziemnym. [przypis edytorski]
Rzym — stolica i największe miasto Włoch. [przypis edytorski]
Rzyszczewski, Gabriel (1780–1857) — polski generał, uczestnik wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
śćmić (daw.) — pociemnieć, zasnuć mgłą. [przypis edytorski]
śćmić — dziś: przyćmić. [przypis edytorski]
śćmić — dziś: zaćmić. [przypis edytorski]
śćmić się — dziś: zaćmić się. [przypis edytorski]
śćmić — zaćmić. [przypis edytorski]
śćmiło — zaćmiło. [przypis edytorski]
śćmiony — dziś popr.: zaćmiony a. przyćmiony. [przypis edytorski]
śćwiczyć (daw.) — wybatożyć. [przypis edytorski]
ściąć (daw.) — zacisnąć, ścisnąć. [przypis edytorski]
ściągać (pot.) — zabierać po kryjomu coś cudzego, kraść. [przypis edytorski]
ściągać rękę (daw.) — dziś: wyciągać rękę. [przypis edytorski]
ściągać się (daw.) — odnosić się. [przypis edytorski]
ściągać się (daw.) — sprowadzać się (do czegoś). [przypis edytorski]
ściągać się do czego (daw.) — sprowadzać się do czego; tu: nawiązywać do czego. [przypis edytorski]
ściągać się na kogo (starop.) — dotyczyć kogo. [przypis edytorski]
ściągać się — tu: ograniczać się. [przypis edytorski]
ściągać się — tu: sprowadzać się (do czegoś); redukować się (do czegoś). [przypis edytorski]
ściągać — tu daw.: mieć kogoś na uwadze, czynić aluzję do kogoś, wytykać coś komuś. [przypis edytorski]
ściągać — tu: sprowadzać; redukować. [przypis edytorski]
ściągaczka (tu daw.) — ściągawka, kartka z podpowiedziami. [przypis edytorski]
ściągała z niej egzamin — dziś: robiła jej egzamin. [przypis edytorski]
ściąg — dziś popr.: ściągnij. [przypis edytorski]
ściągła — dziś: pociągła (twarz). [przypis edytorski]
ściągła — dziś: pociągła (twarz). [przypis edytorski]
ściągła — dziś popr. forma: ściągnęła. [przypis edytorski]
ściągła — dziś popr.: ściągnęła. [przypis edytorski]
ściągła twarz (daw.) — pociągła twarz, szczupła. [przypis edytorski]
ściągła twarz — twarz szczupła, wydłużona; dziś: pociągła. [przypis edytorski]
ściągły — dziś: pociągły. [przypis edytorski]
ściągły — dziś popr.: ściągnięty. [przypis edytorski]
ściągły — dziś raczej: ściągnięty. [przypis edytorski]
Ściągnę ja go z rynku — pana (Pyrgopolinicesa), zob. wyżej, w. 73. [przypis tłumacza]
ściągnęli nam zapłatę, w dół poza rok 1904 — tj. obniżyli nam wypłatę poniżej sum, które otrzymywaliśmy przez 1904 r. (czyli przed wojną rosyjsko-japońską i rewolucją 1905 roku: oba wydarzenia spowodowały kryzys polityczno-ekonomiczny w Imperium Rosyjskim). [przypis edytorski]
ściągnienie — dziś raczej z inną końcówką: ściągnięcie. [przypis edytorski]
ściągniono — dziś: ściągnięto. [przypis edytorski]
ściągniony — dziś popr. forma: ściągnięty. [przypis edytorski]
ściągniony — dziś: ściągnięty. [przypis edytorski]
ściął ośmdziesiąt — przy gromadnem traceniu buntowniczych strielców (dawna gwardia carska) w r. 1700; własnoręczne ścinanie głów ludzkich było dla Piotra W. ulubionym sportem, któremu często oddawał się po pijanemu. [przypis redakcyjny]
ściah (rus.) — flaga, sztandar. [przypis edytorski]
ściana (daw.) — granica. [przypis edytorski]
ściana ogniowa — mur mający zapobiec rozprzestrzenianiu się pożaru. [przypis edytorski]
ściana — tu: granica. [przypis edytorski]
ściana — tu: strona. [przypis redakcyjny]
ściany malowane przez Matejkę — polichromia wnętrz kościoła Mariackiego wykonana wg projektu Jana Matejki w latach 1889–1891. [przypis edytorski]
ściany — tu chyba w znaczeniu: mury obronne. [przypis edytorski]
ścichniony — dziś popr.: ściszony. [przypis edytorski]
ścięgna — τὰ νεῦρα, nervi, Sehnen (Cl.) [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
ścięgno renie — ścięgno renifera. [przypis edytorski]
ściegi — dziś popr. forma N. lm: ściegami. [przypis edytorski]
Ściegienny, Piotr (1801–1890) — ksiądz katolicki, polski działacz niepodległościowy i przywódca chłopski, działał na Lubelszczyźnie i Kielecczyźnie; autor przeznaczonej dla ludu Złotej książeczki, będącej krótkim zarysem dziejów zawierającym wyjaśnienie przyczyn nierówności społecznych oraz ucisku zaborców wobec ludności polskiej; założyciel konspiracyjnego Związku Chłopskiego (1842–1844), dążył do wywołania powstania chłopskiego; aresztowany i skazany w 1846 r. na śmierć; wyrok w ostatniej chwili przed egzekucją zmieniono na chłostę i katorgę w kopalni; w 1871 r. powrócił z zesłania z Syberii, dożył sędziwego wieku i został pochowany w Lublinie; jego grób był w okresie międzywojennym miejscem manifestacji robotniczych. [przypis edytorski]
ściegno a. stegno (daw.) — ścieżka, ślad, trop. [przypis edytorski]
Ścieki — słynne kanały paryskie, długości (w r. 1878) ok. 800 km, tworzą rozległą sieć podziemnych korytarzy; ówcześnie stanowiły najwyższe osiągnięcie techniki w tej dziedzinie. [przypis redakcyjny]
ścieląca się srebrzystymi płaty — dziś: ścieląca się srebrzystymi płatami. [przypis edytorski]
ścieląc je jakby wysłanniki — dziś: (…) jakby (niby) wysłanników. [przypis edytorski]
ściela — ściółka. [przypis edytorski]
ściel (daw., gw.) — sufit. [przypis edytorski]
ścieluchy — niski, karłowaty las szpilkowy. [przypis autorski]
ściemiężyć — uciemiężyć; poddać niewoli, przemocy. [przypis edytorski]
ściemięży — ujarzmi. [przypis autorski]
Ściemniło mu się — dziś: pociemniało mu. [przypis edytorski]
ścieńczeć — stać się cienkim. [przypis edytorski]
ścienie (starop. forma) — zamiast: ścianie, por. pieśń II zwr. 60. [przypis redakcyjny]
ścienknąć — stać się cieńszym. [przypis edytorski]
ściepnąć (gw.) — zrzucić. [przypis edytorski]
ścierać się (daw.) — [tu:] współzawodniczyć. [przypis redakcyjny]
ścierać się z kim (starop.) — współzawodniczyć. [przypis redakcyjny]
ścierają słodkie Weroniki ręce / Twarde czoła w spylenia i potu udręce — nawiązanie do motywu św. Weroniki, która ocierała twarz Jezusa podczas jego drogi krzyżowej. [przypis edytorski]
ścierciałka — skartabella, szlachcic bez pełni praw stanowych. [przypis edytorski]
ścier — drewniany półprodukt, służący do wyrobu papieru. [przypis edytorski]
ścierki ich — korekty Dnia Dzisiejszego. [przypis redakcyjny]
ścierń — krótkie źdźbła pozostałe na polu po ścięciu zboża; por.: ściernisko. [przypis edytorski]
ścierń — krótkie źdźbła pozostałe na polu po ścięciu zboża; por. ściernisko. [przypis edytorski]
ścierń — krótkie źdźbła pozostałe na polu po ścięciu zboża; ściernisko. [przypis edytorski]
ścierń — pozostałe po żęciu łodygi zbóż. [przypis edytorski]
ścierń — ściernisko, czyli skoszone pole zboża. [przypis edytorski]
ścierń — ucięte łodygi zbóż na polu; pole po żniwach. [przypis edytorski]
ściernisko — pole, na którym po żniwach pozostały łodygi zbóż. [przypis edytorski]
ściernisko — pole, na którym pozostały po żniwach kłujące łodygi zbóż. [przypis edytorski]
ściernisko — zżęte pole z pozostawionymi kłującymi łodygami. [przypis edytorski]
ścierpieć — wytrzymać coś z trudnością. [przypis edytorski]
ścierw — dziś popr. forma: ścierwo. [przypis edytorski]
