Przypisy

nie mogęż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie mogę, czyż nie mogę. [przypis edytorski]

nie mogęż (…) powiedzieć — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do -ż); znaczenie: czy nie mogę powiedzieć. [przypis edytorski]

nie mogłażby — czy nie mogłaby. [przypis edytorski]

nie mogłem obronić się (…) refleksji — nie mogłem obronić się przed refleksją. [przypis edytorski]

nie mogłem stworzyć, jeno rzecz dorywczą — zdanie eliptyczne, konstrukcja daw. często stosowana; znaczenie: „nie mogłem stworzyć nic więcej jak tylko rzecz dorywczą”. [przypis edytorski]

nie mogli jak pół (…) otrzymać — nie mogli otrzymać więcej niż pół. [przypis edytorski]

Nie mogu mołczat' (ros.) — Nie mogę milczeć. [przypis edytorski]

Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — młodopolski poeta, pisarz i publicysta, religioznawca oraz społecznik; wydawca wolnomyślicielskiego, antyklerykalnego, religioznawczego tygodnika „Myśl Niepodległa”, z czasem ewoluującego w kierunku antysemityzmu. [przypis edytorski]

Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — poeta, pisarz i publicysta okresu Młodej Polski, społecznik, religioznawca, znawca astrologii, tłumacz (m.in. Żywota Jezusa Ernesta Renana, 1904 oraz Dziejów wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Józefa Flawiusza, 1906), oraz wydawca wolnomyślicielskiego, antyklerykalnego, religioznawczego tygodnika „Myśl Niepodległa” (z czasem ewoluującego w kierunku antysemityzmu); autor poezji, dramatów, opowiadań i artykułów publicystycznych, m.in. cyklu poetyckiego Polonia irredenta (t. I–VII, Lwów-Kraków-Warszawa 1895–1898), powieści Listy człowieka szalonego z humorem portretującej środowisko cyganerii krakowskiej (1899), Bóg Jezus w świetle badań cudzych i własnych Warszawa 1909; publikował pod pseudonimami: Lambro, Lubieniec A., Rokita. [przypis edytorski]

Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — poeta, pisarz i publicysta okresu Młodej Polski, społecznik, religioznawca, znawca astrologii, tłumacz (m.in. Żywota Jezusa Ernesta Renana, 1904 oraz Dziejów wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Józefa Flawiusza, 1906);wydawca wolnomyślicielskiego, antyklerykalnego, religioznawczego tygodnika „Myśl Niepodległa” (z czasem ewoluującego w kierunku antysemityzmu); autor m.in. cyklu poetyckiego Polonia irredenta (t. I–VII, wyd. 1895–1898), powieści Listy człowieka szalonego (humorystyczne sportretowanie środowiska cyganerii krakowskiej; wyd. 1899), opracowania Bóg Jezus w świetle badań cudzych i własnych (Warszawa 1909); publikował pod pseudonimami: Lambro, Lubieniec A., Rokita. [przypis edytorski]

Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — poeta, pisarz i publicysta okresu Młodej Polski, społecznik, religioznawca, znawca astrologii, tłumacz (m.in. Żywota Jezusa Ernesta Renana, 1904 oraz Dziejów wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Józefa Flawiusza, 1906), oraz wydawca wolnomyślicielskiego, antyklerykalnego, religioznawczego tygodnika „Myśl Niepodległa” (z czasem ewoluującego w kierunku antysemityzmu); autor poezji, dramatów, opowiadań i artykułów publicystycznych, m.in. cyklu poetyckiego Polonia irredenta (t. I–VII, Lwów–Kraków–Warszawa 1895–1898), powieściListy człowieka szalonego z humorem portretującej środowisko cyganerii krakowskiej (1899), Bóg Jezus w świetle badań cudzych i własnych Warszawa 1909; publikował pod pseudonimami: Lambro, Lubieniec A., Rokita. [przypis edytorski]

Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — poeta, pisarz, religioznawca. [przypis edytorski]

Niemojewski, Andrzej Jan (1864–1921) — młodopolski poeta, pisarz i publicysta, religioznawca oraz społecznik. [przypis edytorski]

niemoralność — Więcej na temat problemu niemoralności pisarzy zob.: Boy-Żeleński Tadeusz, Jak zostałem literatem, [w tegoż:] Reflektorem w mrok, PIW, Warszawa 1985, s. 40–41. [przypis edytorski]

niemowa (daw.) — niemożność mówienia, niemota. [przypis edytorski]

niemożebne (daw.) — niemożliwe. [przypis edytorski]

niemożebność (daw.) — niemożliwość. [przypis edytorski]

niemożebność (daw.) — niemożliwość. [przypis edytorski]

niemożebny (daw.) — niemożliwy. [przypis edytorski]

niemożebny — niemożliwy. [przypis edytorski]

nie może być bezimienny, a musi być podpisany — dziś popr.: nie może być bezimienny, ale musi być podpisany. [przypis edytorski]

nie może być szczęśliwą — dziś raczej: nie może być szczęśliwa. [przypis edytorski]

nie może być zabieżano — nie da się zapobiec. [przypis edytorski]

nie możeli być (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli nie może [tak] być. [przypis edytorski]

nie możesz być silnym — dziś raczej: (…) być silny. [przypis edytorski]

niemożny — tu: niemożliwy. [przypis edytorski]

niemoze (gw.) — choruje, od ”niemoc” - choroba. [przypis edytorski]

nie muszą mieć czasu — muszą nie mieć czasu. [przypis edytorski]

Nie mył się długo — tu: mył, kąpał się krótko [przypis edytorski]

niemylny — dziś: nieomylny. [przypis edytorski]

niemylny — nieomylny. [przypis edytorski]

Nie myślę od was wymagać przysięgi — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie, wstawiając przed tym wersem następujący: „A teraz, flądry, nadstawcie zapaski”. [przypis edytorski]

Nie myślę, żeby Hektor tak był pięknie zbudowany — w późn. wyd. tłum. tę kwestię wypowiada Król. [przypis edytorski]

niemyślny — nierozważny. [przypis edytorski]

niemy — w oryg niem. sprachlos, raczej: oniemiały. [przypis edytorski]

nie nada — nie pomoże. [przypis edytorski]

nie nada (z ros.) — nie wolno (w domyśle: czynić). [przypis edytorski]

nienadniszczony — dziś: niepodniszczony. [przypis edytorski]

nie naglej — nie naglij; nie przynaglaj; nie pospieszaj, nie poganiaj. [przypis edytorski]

nie na górce, a nieco z dala — dziś popr.: nie na górce, ale nieco z dala. [przypis edytorski]

nienagorzej (starop. forma ort.) — dziś popr.: nie najgorzej. [przypis edytorski]

nienajadek — niemogący się najeść do syta; przeciwieństwo: niejadek. [przypis edytorski]

nie najźreć (daw.) — nienawidzić. [przypis edytorski]

nienajzręczniej — dziś tylko: najbardziej niezręcznie. [przypis edytorski]

nienależyty (daw.) — tu: mało istotny. [przypis edytorski]

nie na próżno noszą miecz, skoro są sługami Boga dla wypełniania jego pomsty na winnych — Rz 13, 4. [przypis edytorski]

Nie naśladuj pospólstwa, abyś co złego czynił, ani w sądzie do wiela person przystaj, prawdy odstępując — Wj 23, 2. [przypis edytorski]

Nie nastąpiło jednak tak prędko połączenie; musiał wprzód (…) obeznać się z obyczajem chrześcijańskim i zasadami religijnego obrządku, wyrzec przesądu pogaństwa, po tym zaś (…) na łono kościoła być przyjętym — Dąbrówka przybyła do Polski i wzięła ślub z Mieszkiem w 965, zaś chrzest księcia miał miejsce w 966 r. [przypis edytorski]

nie na sucho — tj. wymieniając dary. [przypis edytorski]

nie na toć to dana (starop.) — nie po to ci [została] dana (chorągiew). [przypis edytorski]

nie na to może, aby zasnął — nie po to może, aby zasnąć (składnia łac.). [przypis edytorski]

Nienawidzę świeckiego gminu — sens wyrażenia jest nie tylko klasowy, ale też religijny, przypomina ono bowiem formułę wygłaszaną podczas misteriów eleuzyjskich. [przypis edytorski]

nienawidziałam (starop. forma) — dziś: nienawidziłam. [przypis edytorski]

nienawidzieć (daw.) — dziś popr.: nienawidzić. [przypis edytorski]

nienawidził Ulichę — dziś konstrukcja z D.: nienawidził Ulichy. [przypis edytorski]

nienawiście (daw., gw.) — nienawiści (M., B. lm). [przypis edytorski]

nie nazbyt sprzeczny był — nie sprzeciwiał się zbytnio. [przypis edytorski]

nienazwalną — dziś raczej: nienazwaną. [przypis edytorski]

nie nazywaj — tu: nie nawołuj, nie wzywaj. [przypis edytorski]

nie niepodobna (starop. forma) — nie niemożliwa (rzecz); nie jest to niemożliwe. [przypis edytorski]

Nie noch fand ich das Weib (…) liebe Dich, oh Ewigkeit (niem.) — „Nigdym nie napotykał kobiety, z którą bym dzieci chciał, snadź ta jest kobietą, którą kocham, albowiem kocham cię, o wieczności!”; cytat z Tako rzecze Zaratustra Nietzschego, refren z rozdz. Siedem pieczęci (czyli: Pieśń na „tak” i „amen”), tłum. Wacław Berent. [przypis edytorski]

Nie noch sah ich die Nacht beglänzter — Diamantisch erstrahlen die Fernen (niem.) — dosł.: „Nigdy jeszcze nie widziałem bardziej olśniewającej nocy — diamentowo rozpromieniają się dale”. [przypis edytorski]

Niente! Niente! (wł.) — Nic! Nic! [przypis edytorski]

niente (wł.) — nic. [przypis edytorski]

nieobaczny — taki, który nie dostrzega (bądź wariantowa forma słowa „niebaczny”). [przypis edytorski]

Nie obaczycie, tylko próżniactwo — nie zobaczycie niczego innego, jak tylko próżniactwo; nie zobaczycie nic, oprócz próżniactwa (daw. konstrukcja składniowa). [przypis edytorski]

nieobeszły — nie do obejścia. [przypis edytorski]

nie oblewamyż (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie oblewamy, czyż nie oblewamy. [przypis edytorski]

nieobrachowane — dziś: nieobliczone, tu: niezaplanowane. [przypis edytorski]

nieochajnie (reg., z ukr.) — niechlujnie, niedbale. [przypis edytorski]

nieochajny (daw.) — nieokrzesany. [przypis edytorski]

nieochajny (gw. z ukr.) — niechlujny, niedbały; tu: nieokrzesany. [przypis edytorski]

nieochajny (z ukr.) — nieokrzesany, brudny. [przypis edytorski]

nieochędóstwo (daw.) — nieporządek, nieład; brud. [przypis edytorski]

nieochędożon — nieochędożony (daw. krótka forma przym.); taki, który nie jest ochędożony (daw.: zadbany, schludny, czysty). [przypis edytorski]

nieochełznany — dziś popr.: nieokiełznany. [przypis edytorski]

nieochotnie — niechętnie. [przypis edytorski]

nieochybnie — dziś: niechybnie. [przypis edytorski]

nieochybnie — niewątpliwie. [przypis edytorski]

nieochybny — nieuchronny. [przypis edytorski]

nie ochynął się (starop.) — nie wywrócił, nie upadł. [przypis edytorski]

nieodbicie (daw.) — koniecznie. [przypis edytorski]

nieodbicie — koniecznie. [przypis edytorski]

nieodbicie — nieodzownie, nieodparcie. [przypis edytorski]

nieodbity (daw.) — niezbędny, konieczny. [przypis edytorski]

nieodbycie (daw.) — koniecznie. [przypis edytorski]

nieodbycie — tu: nieuchronnie. [przypis edytorski]

Nie oddamo (białorus.) — nie oddamy. [przypis edytorski]

nie odezwał się ani słowa — dziś: nie odezwał się ani słowem. [przypis edytorski]

nieodgadle (neol.) — tajemniczo. [przypis edytorski]

nie od gazeciarzy, a właśnie — dziś popr.: nie od gazeciarzy, ale właśnie. [przypis edytorski]

nieodpornemu — nieodpartemu. [przypis edytorski]

nieodpornie — dziś: nieodparcie. [przypis edytorski]

Nie od razuśmy do tego doszli — dziś: nie od razu do tego doszliśmy. [przypis edytorski]

nie od tego — być chętnym. [przypis edytorski]

nieodwetowanie — na zawsze, nieodwołalnie. [przypis edytorski]

nie odwłaczaj — nie odwlekaj [przypis edytorski]

nieodwłocznie (daw.) — nie zwlekając, niezwłocznie; natychmiast. [przypis edytorski]

nieodwłoczny (daw. forma) — dziś: niezwłoczny; natychmiastowy. [przypis edytorski]

nieodwłoczny — dziś popr.: niezwłoczny. [przypis edytorski]