Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7811 przypisów.
nawiązanie do fragmentu Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, z Księgi XI:
O wiosno! kto cię widział wtenczas w naszym kraju,Pamiętna wiosno wojny, wiosno urodzaju!O wiosno! kto cię widział, jak byłaś kwitnącaZbożami i trawami, a ludźmi błyszcząca,Obfita we zdarzenia, nadzieją brzemienna!Ja ciebie dotąd widzę, piękna maro senna!Urodzony w niewoli, okuty w powiciu,Ja tylko jedną taką wiosnę miałem w życiu.
[przypis edytorski]
nawiasem — bokiem, okrążając. [przypis redakcyjny]
nawiasem — w bok. [przypis redakcyjny]
nawiasem — z boku. [przypis redakcyjny]
nawic — popr.: naw; nawa: okręt, statek; przeznaczona dla wiernych część kościoła. [przypis edytorski]
na widnokrąg już wstąpił (…) znak Ryb, Wóz także już stoczył się z nieba — Ryba i Wóz, tak zwane konstelacje niebieskie: a obie poprzedzają przedświt poranny. [przypis redakcyjny]
na widoku — jawna, publiczna. [przypis redakcyjny]
nawidzić (daw.) — nawiedzić; odwiedzić, zobaczyć. [przypis edytorski]
nawidzić — miłować. [przypis redakcyjny]
nawidzieć (daw.) — lubić, kochać. [przypis edytorski]
nawięcej (daw.) — dziś: najwięcej. [przypis edytorski]
nawięcej (daw.) — najwięcej. [przypis edytorski]
nawięcej (starop.) — najwięcej. [przypis edytorski]
nawięcsze (starop.) — największe. [przypis edytorski]
nawięcszy (starop.) — największy. [przypis edytorski]
nawięcy (gw.) — najwięcej. [przypis edytorski]
nawiętszy (starop.) — daw. forma stopnia najwyższego przymiotnika; dziś popr.: największy. [przypis edytorski]
nawiętszy (starop. forma) — dziś: największy. [przypis edytorski]
Na wiecu tym uchwalono także znieść w powiecie wszystkie rady gminne, wójtów… — o wiecu tym pomieścił krakowski „Naprzód” w nrze 251 z dnia 10 listopada 1918 r. na stronie pierwszej następującą notatkę: „Chłopi polscy ujmują władzę wojskową i cywilną w swe ręce”. „We środę 6. w dniu targowym zebrała się w mieście zupełnie samorzutnie przeszło 30-tysięczna rzesza chłopska pod pomnikiem Bartosza Głowackiego. Po przemowie posła ks. Okonia, chłopów Rychla, Stadnika, Grzywacza, Zielińskiego, i syna chłopskiego-oficera Dąbala wybrała przez aklamację swój zarząd powiatu, na którego czele stanęli chłop Grzywacz, adwokat Jaroszewski i chłop Zieliński. Lud wybrał i zamianował oficera Dąbala majorem i komendantem wojskowym powiatu i pułku strzelców ziemi sandomierskiej. Zniesiono Radę powiatową, ustanawiając »Zjazd« delegatów wszystkich gmin, wyszłych z powszechnego wyboru. Złożono poselstwa z dra Rosnera i hrabiów: Lasockiego i Tarnowskiego, wybierając za swych przedstawicieli poselskich ks. Posła Okonia, chłopów: Wryka i Zielińskiego, a dla miast dra Jaroszewskiego. Szefem sanitarnym dla obrony przed zarazą wybrano dra Urbanika. Powzięto szereg radykalnych uchwał i odebrano dotychczasowemu komitetowi stańczykowskiemu władzę, co odbyło się we wzorowym porządku i bez zaburzeń. Wkrótce przybywa do Krakowa liczna deputacja do PKL i generała Roi celem aprobowania uchwał i wyboru. Na odpowiedź tych władz czeka niecierpliwie, lecz zdecydowanie cały lud, tymczasem organizuje się jeszcze liczniej w następnym tygodniu. W razie odmownej odpowiedzi sytuacji stałaby się krytyczną wobec zdecydowanego stanowiska ludu”.
Notatka powyższa z tego względu ważna, że nadała rozgłos wydarzeniom w powiecie tarnobrzeskim i odtąd zaczęła się upowszechniać nazwa Republiki Tarnobrzeskiej.
[przypis autorski]
nawiedzać zdrowie — tu zwrot grzecznościowy: dopytywać się o zdrowie, życzyć zdrowia. [przypis edytorski]
nawiedzić (daw.) — odwiedzić. [przypis redakcyjny]
na wieki — na zawsze; nie wrócisz na wieki: nie wrócisz nigdy. [przypis redakcyjny]
na wiek wieki — dziś popr.: na wiek wieków. [przypis edytorski]
na wielkich łask swych zadatki — jako zadatek wielkich łask. [przypis edytorski]
na wierzchu — tu: na przedzie. [przypis edytorski]
nawieść (daw.) — naprowadzić. [przypis edytorski]
na wieść o wzięciu Warszawy cieszyli się i tańczyli noc całą — są to naiwne plotki, krążące wówczas na emigracji o Towiańskim. [przypis redakcyjny]
nawigant (z łac. nawigans, navigantis: żeglujący) — podróżnik morski; żeglarz, marynarz. [przypis edytorski]
nawigant (z łac.) — żeglarz. [przypis edytorski]
nawigować (daw.) — żeglować, płynąć. [przypis edytorski]
Nawigujemy (…) metropolii — „Pływamy po Sekwanie o wschodzie i zachodzie słońca; przechadzamy się po drogach krzyżowych i rozstajnych stolicy”. [przypis tłumacza]
Na wiki wikiw (ukr.) — Na wieki wieków. [przypis edytorski]
na Wilnie — tj. na zamku wileńskim. [przypis edytorski]
Na winie i pierzynie nie braknie nikomu — nie braknie zam. nie zabraknie. [przypis redakcyjny]
nawinionych — [forma D.lp:] którzy się nawinęli, podsunęli. [przypis redakcyjny]
Na wiotkich liściach spisane wyrocznie — Wyrocznie Sybilli spisywane były, według Wergiliusza, na liściach przy progu jej groty. [przypis redakcyjny]
Na władze Ducha zabójcy, strachem podniesione, uderzyła moc Boża — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Widzenie Boga Mojżeszowe”. [przypis edytorski]
nawłóczyć — dziś: nawlekać. [przypis edytorski]
nawłoć — pospolita roślina o żółtych, wiechowatych kwiatostanach na szczycie łodygi; osiąga wysokość do ok. 1 m. [przypis edytorski]
na wnątrzu — dziś: wewnątrz. [przypis edytorski]
na wnątrzu (gw.) — w środku, w brzuchu. [przypis edytorski]
Na wniosek Timokratesa (…) kazała Rada wtrącić ich do więzienia — uzasadnienia wniosku autor nie podaje. Być może oskarżył ktoś wodzów o zdradę, pojęcie w attyckim prawie bardzo rozciągliwe. Takie oskarżenie, wniesione przed Radę lub Zgromadzenie Ludowe, zwie się eisangelia. Rada rozstrzyga, czy oskarżenie przyjąć, czy ukarać oskarżonego, czy też oddać za pośrednictwem tesmotetów Zgromadzeniu lub sądowi ludowemu. Jeśli eisangelię wniesiono przed Zgromadzenie, to ono, uznawszy, że skargę należy przyjąć, oddawało Radzie do zaopiniowania, czy ma sądzić sąd ludowy pod przewodnictwem tesmotetów, czy Zgromadzenie. W tym wypadku Rada przedstawiłaby wodzów ludowi bez żadnej opinii ze swej strony. [przypis tłumacza]
nawój — wałek maszyny tkackiej. [przypis edytorski]
na wodach Dżoliby — Jak wiadomo, Niger, znany różnym krajowcom pod różnymi nazwami, jak Tebiem (przy źródłach), Baba, czyli Dżoliba (tj. wielka rzeka), a niżej Timbuktu nosi nazwę Kworra. [przypis autorski]
Na wodach Krety (…) — Sprawa Krety, mającej od r. 1878 autonomię pod zwierzchnictwem sułtana i dążącej do połączenia się z Grecją, była powodem ciągłych sporów między państwami. Francja była za pozostawieniem tej wyspy przy Turcji, która na ruchy wyzwoleńcze na Krecie odpowiadała rzeziami; jedna z nich, w Kanei, w lutym 1897 doprowadziła do wojny Grecji z Turcją; Kreta na razie została przy Turcji, ale otrzymała konstytucję i autonomię pod protektoratem mocarstw zachodnich. [przypis redakcyjny]
na wodach — w uzdrowisku; mówiono również: u wód. [przypis edytorski]
na wodzie zamki budują — jest to nawiązanie do metody budowania rzymskich willi; wprawdzie nie na morzu, ale na tamach czy kamiennych groblach wchodzących w morze (zob. też Ks. 1, Pieśń I). [przypis redakcyjny]
nawojka — tu: dziewczyna. [przypis edytorski]
na wojnie w Kaplandzie — podczas jednej z wojen kolonialnych toczonych przez Wielką Brytanię przeciw wcześniejszym, holenderskim kolonizatorom w Afryce Płd.; Kapland to używana w XIX w. nazwa Kolonii Przylądkowej (Cape Colony) ze stolicą w Kapsztadzie, usytuowanej w okolicach Przylądka Dobrej Nadziei (dziś: część Republiki Południowej Afryki). [przypis edytorski]
Na wołowej pisał skórze — będzie miał wiele pisania w związku z tą sprawą (podczas ewentualnego procesu). Jeszcze dziś istnieje powiedzenie: „nie spiszesz na wołowej skórze”, na oznaczenie jakiejś długiej historii, trudnej do spisania nawet na wielkim arkuszu. [przypis redakcyjny]
na wolą (daw.) — na wolność [przypis edytorski]
na wolę — na wolność. [przypis edytorski]
na wolej (starop.) — na wolności, na swobodzie (być). [przypis edytorski]
na woli — tu żarg.: na wolności. [przypis edytorski]
na Wolterze — na bulwarze Woltera. [przypis redakcyjny]
na wprost największych świętości — ἐπὶ τῶν ἁγίων μετώπων, in fronte sancti sanctorum, im Angesicht des Allerheiligsten (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. Sądzę, że tu wyrażenie ścisłe nie jest potrzebne, tym bardziej, że Święte Świętych jest oznaczone przez τὸ ἅγιον, o czym wyżej była mowa. [przypis tłumacza]
nawracać — tu: zawracać. [przypis edytorski]
Nawracaj — w podwójnym znaczeniu tego wyrazu leży istota fraszki, podrwiwającej sobie z któregoś nuncjusza. [przypis redakcyjny]
Nawróćcie się do Boga — Ecclesiasticus 17, 21. [red. WL: tj. Księga Mądrości Syracha wg Wulgaty; we współczesnych polskich wydaniach Biblii werset ten nie występuje lub ma inną treść]. [przypis tłumacza]
Nawróćcie się do mnie wszyscy, nawrócę się ja też do was — Za 1, 3. [przypis edytorski]
nawróć nas do siebie, Panie — Ps 80 (79): 4, 8, 10. [przypis tłumacza]
nawrócić się (daw., gw.) — zawrócić, nawrócić; skierować się na poprzednie miejsce. [przypis edytorski]
nawrócić się (daw., gw.) — zawrócić. [przypis edytorski]
Nawrocki, Witold (1934–2013) — historyk literatury, krytyk, eseista. [przypis edytorski]
nawroty — dziś popr. N. lm.: nawrotami. [przypis edytorski]
na wściąż — na oścież. [przypis edytorski]
na wschodach — dziś popr.: na schodach. [przypis edytorski]
Na wschodzie skoro gospodarz chleb z podróżnym rozłamie i solą z nim podzieli się, już go przyjmuje za gościa; chociażby w gościu poznano nieprzyjaciela, już osoba jego jest poświęcona i od wszelkiej krzywdy bezpieczna. [przypis autorski]
nawsie — plac położony w centrum dawnej wsi. [przypis edytorski]
na wsi — utwór występuje równiez w tomie poetyckim Józefa Czechowicza Dzień jak codzień. [przypis edytorski]
na wsi — utwór występuje równiez w tomie poetyckim Józefa Czechowicza Kamień. [przypis edytorski]
nawskoroś — dziś popr.: na wskroś. [przypis edytorski]
na wskos — dziś popr.: na skos. [przypis edytorski]
na wskróś — dziś popr.: na wskroś. [przypis edytorski]
na wskróś — na wylot, przez coś; dziś popr.: na wskroś. [przypis edytorski]
na wskroś chrześcijaninem był Kant nie tylko w swojej etyce, lecz i w swojej teorii poznania — fragment odsyła do poglądów Nietzschego, który twierdził, że choć pozornie Kant odszedł od chrześcijańskiej perspektywy, zbudował swój system filozoficzny tak, by zgadzał się z chrześcijańskimi wartościami, sam zatem był ukrytym chrześcijaninem. Stwierdzenie to miało wydźwięk bardzo negatywny, ponieważ Nietzsche uważał wartości chrześcijańskie (współczucie, miłosierdzie, wybaczenie itd.) za słabość, której poddają się ci, co nie są w stanie walczyć o własną indywidualność. [przypis edytorski]
na wskroś — do głębi, całkowicie. [przypis edytorski]
na wskroś — na wylot. [przypis edytorski]
na wspak tezom „formalistów”— zob. artykuł T. Żeleńskiego Czy myć zęby, czy ręce?. [przypis edytorski]
na wsparze (daw.) — na widoku. [przypis edytorski]
na współkę — dziś popr. wspólnie bądź na spółkę. [przypis edytorski]
na wspólnie obchodzone uroczystości — np. igrzyska olimpijskie, istmijskie, nemejskie, pityjskie (Olimpia w Elidzie, w krainie Pisatis nad rzeką Alfejos, w zachodnim Peloponezie; Istmos, przesmyk pod Koryntem; Nemea w Argolidzie, na południowy zachód od Koryntu, między Fliuntem a Kleonaj; igrzyska pityjskie, czyli delfickie, w Delfach w Fokidzie) lub też w Atenach Panatenaje, przedstawienia teatralne podczas Dionizjów. [przypis tłumacza]
na wstręcie było — być na wstręcie czemuś a. komuś: stanowić przeszkodę. [przypis edytorski]
na wszem (daw.) — we wszystkim. [przypis edytorski]
na wszem (daw.) — we wszystkim. [przypis edytorski]
na wszem dobrze wodziło — dziś: we wszystkim dobrze wiodło. [przypis edytorski]
na wszem (starop.) — [tu:] we wszystkim. [przypis redakcyjny]
na wszem (starop.) — we wszystkim. [przypis edytorski]
na wszem — we wszystkim. [przypis edytorski]
na wszem zbywa (daw.) — wszystkiego brakuje. [przypis edytorski]
na wszystkim schodzi (daw.) — wszystkiego brakuje. [przypis edytorski]
na w[u]ede (gw.) — na wodę. [przypis edytorski]
na wybranie — do wyboru. [przypis edytorski]
Na wybrzeżu Malabaru, w kaście Nairów mężczyźni mogą mieć tylko jedną żonę; przeciwnie kobieta może mieć więcej mężów — Jest to uważane za nadużycie stanu wojskowego; nigdy kobieta z kasty braminów nie pojęłaby więcej mężów. [przypis autorski]
na wychodnym — przy wyjściu, wychodząc. [przypis edytorski]
nawy (daw.) — okręty. [przypis edytorski]
nawy (daw.) — okręty, statki. [przypis edytorski]
nawykły — tu: taki, do którego się przywykło. [przypis edytorski]
nawyknąć — przyzwyczaić się. [przypis edytorski]
nawyknienie (daw.) — nawyk. [przypis edytorski]
