Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4092 przypisów.
jakiś północny poeta spisze o tym kiedyś bardzo dziwaczny poemat epiczny — aluzja do poematu epickiego Raj utracony (1667) angielskiego poety Johna Miltona. [przypis edytorski]
Jakiś półwariat, Damiens, rzucił się w 1757 r. na króla Ludwika XV i lekko zadrasnął go nożem… — Helbing-Bauer, s. 244–257. [przypis autorski]
jakiś rycerz z wody — Argala, brat Angeliki. Zabił go w pojedynku Ferat, złożywszy poprzednio obietnicę, że jego ciało z całą zbroją wrzuci do pobliskiej rzeki; wymówił sobie tylko hełm na cztery dni, gdyż jego własny został zniszczony, i dotąd słowa nie dotrzymał. Powód pojedynku podany [w pieśni] VIII 42, w. 7. [przypis redakcyjny]
jakisik (gw.) — jakiś. [przypis edytorski]
Jak i ten, co twierdził, że jest moim niewolnikiem, com go tu wyzwolił (Vel ille qui servom esse se meum aibat, quem ego emisi manu) — według poprawki Ussinga; następujące dwa wiersze u Lindsaya, jako złożone z pomieszanych szczątków wierszy poprzednich, opuszczono. [przypis tłumacza]
Jaki też to zwyczaj mamy… — całe opowiadanie odnosi się do czysto rzymskich stosunków między patronem a klientami i jest przykładem na to, jak swobodnie romanizuje Plautus greckie partie (p. Wstęp). [przypis tłumacza]
jaki — tu dziś popr.: jakiś. [przypis edytorski]
Jaki uznaje przyrodoznawstwo powiedz. Świat bowiem nauk historycznych jest nieco odmienny. — echo przełomu antypozytywistycznego, który dokonał się na przełomie XIX i XX wieku. Obowiązujący w ówczesnej nauce paradygmat przyrodoznawczy okazał się niewystarczający dla nauk humanistycznych, których przedstawiciele sprzeciwiali się takiemu ograniczaniu metodologii badań, które owocowało np. ewolucjonistycznym podejściem do powstawania społeczeństw, utożsamianiem utworów literackich z zapisem biografii autora itd., znacząco zawężając horyzonty humanistyki. [przypis edytorski]
jaki z gniewliwej piorun Jego ręki (starop.) — szyk przestawny, zdanie eliptyczne; inaczej: jaki [jest] piorun z Jego gniewliwej ręki. [przypis edytorski]
jak ja, każdy niewolnik ma siłę Swojej niewoli potargać łańcuchy — parafraza Seneki z Listów do Lucyliusza. [przypis edytorski]
jak je ks. Wołonczewski opisuje (…) nic osobliwszego — wyczerpaliśmy materiały ks. Wołonczewsklego tak obszernie ze względu na małą przystępność dzieła, napisanego w żmudzkim narzeczu, lecz świeżo ukazał się jego polski przekład. [przypis redakcyjny]
jak jest dzwonek, żeby jedna strona jezdni jechała — dawniej do regulacji ruchu na skrzyżowaniach używano sygnalizacji świetlnej z dzwonkami jako dodatkowymi sygnałami dźwiękowymi. [przypis edytorski]
Jak Jowisz wywoływać deszcze — może aluzja do jednego z przydomków Jowisza [najwyższego boga rzymskiego]: Iuppiter Pluvius. [przypis tłumacza]
jak Kalchasa — p. wyżej w. 759. [przypis tłumacza]
Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec… — fragment utworu Juliusza Słowackiego Testament mój. [przypis edytorski]
Jak każda inna teoria, tak i wyłuszczona wyżej teoria Braya miała swych zwolenników, którzy dali się uwieść pozorom. W Londynie, w Sheffield, w Leeds i w wielu innych miastach Anglii wprowadzono bazary equitable-labour-exchange [wymiany pracy równowartościowej], które po pochłonięciu znacznych kapitałów doszły do skandalicznego bankructwa. Od tego czasu stracono gust do tego rodzaju przedsięwzięć! Dobre ostrzeżenie dla p. Proudhona! K. M. [Jak wiadomo, p. Proudhon nie bardzo wziął do serca to ostrzeżenie. W 1849 roku usiłował założyć w Paryżu bank wymiany, który jednak upadł, zanim zaczął należycie funkcjonować (Przypis F. Engelsa do przekładu niemieckiego)]. [przypis autorski]
Jakkolwiek bądź ludzie się do mnie zbliżają, tak ich przyjmuję, albowiem wszystkie drogi są moje — z księgi Bhagavadgita [dialogu filozoficznego stanowiącego część Mahabharaty, staroż. hinduskiego poematu epickiego; red. WL]. [przypis autorski]
jakkolwiekbym urósł był — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: jakkolwiekbym urósł uprzednio (wcześniej, zanim miały miejsce zdarzenia i czynności wyrażone czasem przeszłym zwykłym). [przypis edytorski]
Jakkolwiek dziwną może się wydać tak anachronistyczna emancypacja myśli spod cudu, ze względu jednak na galicyjskie warunki, dodatek ten wcale nie jest zbyteczny — Zamiast programu, „Ognisko” 1889, nr 1. [przypis autorski]
Jakkolwiek nie wyzbył on się (…) żąda badania, obserwacji, analizy — Z. Przesmycki, Wstęp do Wyboru pism dramatycznych Maeterlincka, Warszawa 1894, s. LXXXIV. Por. s. LXXXIX, XCI, XCII, XCV etc. [przypis autorski]
jakkolwiek ono było — tu: jakkolwiek to było; jakkolwiek tam było. [przypis edytorski]
jak Konstantyn, gdy go trąd kaleczył — Konstantyn Wielki prosił św. Sylwestra, ażeby go od trądu uleczył, i święty dał uczuć moc swoich celów w chwili, kiedy chrzcił cesarza. [przypis redakcyjny]
Jak kramarze na łokieć, autory na karty — na czasy stanisławowskie przypada w Polsce zjawisko występowania zawodowych literatów, usiłujących żyć z pióra. [przypis redakcyjny]
jak król ów bajeczny przerabia na złoto — nawiązanie do mitu gr. o frygijskim królu Midasie, dla którego wymarzona zdolność zamiany w złoto dotkniętych przedmiotów okazała się ostatecznie przekleństwem. [przypis edytorski]
Jak krwią twarz Zbawcy na chuście świętej… — Stefan Garczyński, Do ludów. [przypis edytorski]
jak ktoś, co — dziś popr.: jak ktoś, kto. [przypis edytorski]
Jak kwiat człowiek powstaje i skruszon bywa. Przemija jako cień (…) — por. Księga Hioba 14,2, szczególnie w tłum. Jakuba Wujka. [przypis edytorski]
jak lekcyśmy byli — Poeta szedł lekko, bo czuł, że się pozbył głównego swego grzechu, to jest dumny. [przypis redakcyjny]
jak litewski naród przyjął chrześcijańską wiarę — tj. w 1387 r. [przypis edytorski]
jak ludzie chorzy na oczy do gąbki i jaja — w starożytności lekarstwa na choroby oczu. [przypis tłumacza]
jak mam zaszczyt — w znaczeniu: czemu zawdzięczam waszą wizytę. [przypis edytorski]
jak marzł Dawid na starość — kiedy biblijny król Dawid na starość marzł mimo okrywania go kocami, wyszukano młodą dziewczynę, aby rozgrzewała go w łożu swoim ciałem (1 Krl 1, 1–4). [przypis edytorski]
jakmiarz (daw.) — niemal, prawie. [przypis edytorski]
jakmiarz (daw.) — niemal. [przypis edytorski]
Maciej Stryjkowski, Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiéj Rusi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
jakmiarz — ledwie nie; prawie. [przypis redakcyjny]
jakmiarz — prawie, ledwie nie. [przypis redakcyjny]
jakmiarz — prawie, niemal. [przypis edytorski]
jakmiarz — prawie. [przypis edytorski]
Jak miłość rodziców nie była czystą miłością idei, ale pożądała mniej lub więcej zmysłowego wcielenia… — W ten sposób, sądzę, może być rozumiany ścisły związek między popędem płciowym, narodzinami i grzechem pierworodnym. Kształt jednostkowy, w którym utrzymać się pragnie życie niższe, nazwałem poprzednio odstępstwem od idei, winą. Lecz nie nieskończona indywidualność, ale ograniczone indywiduum jest grzechem. [przypis autorski]
jak Minerwa zbroję (mit. gr.) — bogini mądrości, Minerwa, miała urodzić się z głowy Zeusa i od razu odziana w zbroję. [przypis redakcyjny]
Jak mi nie żal ciebie, że tak (…) się (…) gryziesz ze swoim gospodarstwem (…) — list Dominika Korczyńskiego pełen jest rusycyzmów i błędów językowych; świadczy o tym, że brat Benedykta uległ w znacznym stopniu rusycyzacji. [przypis edytorski]
jak mi serce boli — dziś popr. z D.: jak mnie (…) boli. [przypis edytorski]
Jak mnie do ciebie wyjści… (białorus.) — jak mi do ciebie wyjść, do ciebie mówić, kiedy ludzie śmieją się, że mnie z tobą żyć nie pisane (dosł: mnie z tobą nie żyć). [przypis edytorski]
Jak mnie mój pan wynagrodzi za tę służbę moją (prope est quando hoc erus quae faciam pretium exsolvet) — według poprawki Lindsaya. [przypis tłumacza]
(…) jak mówił p. Turgot z okazji „Oblężenia Calais” (…) — ciesząca się w 1765 r. niezasłużonym rozgłosem tragedia Du Belloy nie znalazła uznania w oczach późniejszego ministra finansów Ludwika XVI; Stendhal przyrównuje tę sztukę do wodewilu granego w 1821 r. w teatrze Variétés. [przypis redakcyjny]
jak mówi legenda — mowa o legendzie z Uczty Platona. [przypis redakcyjny]
jak mówi Sokrates — Platon, Timajos, 61. [przypis tłumacza]
jak mos wole (gw.) — jeśli masz wolę; jeśli chcesz. [przypis edytorski]
Jak można być Persem? — Chodzi o słynną refleksję w Listach perskich Monteskiusza z listu XXX. [przypis tłumacza]
Jak można być Persem? — Listy perskie. [przypis autorski]
jak można być Persem — znany cytat z Listów perskich Monteskiusza. [przypis tłumacza]
jak mu jego natura (…) wskazywała — w oryginale: naturalisirte. [przypis tłumacza]
jak nabił — tu: gęsto, ciasno. [przypis edytorski]
Jak na głos: „Tisbe!” Pyram konający (…) rubinowe — Pyram pod umówionym drzewem morwowym, gdzie nań Tisbe miała oczekiwać, znalazł podartą jej zasłonę i świeże ślady lwa na ziemi. W mniemaniu, że jego kochanka przez lwa pożartą była, przebił się w rozpaczy. Lecz Tisbe od lwa uratowana, na miejsce umówione przybiegła już w chwili, kiedy jej kochanek leżał konający. Na dźwięk jej imienia, jakie ona w rozpaczy wymówiła, otworzył on jeszcze raz oczy, ażeby je zamknąć na wieki. Tisbe tym samym mieczem, jakim jej kochanek życie sobie odebrał, przebiła się, a krew z jej rany trysnęła na drzewo morwowe, które odtąd poczęło rodzić czerwone owoce. [przypis redakcyjny]
jak najlepszą — dziś raczej: jak największą. [przypis edytorski]
jak na literata przystoi — w późn. wyd. tłumaczenie poprawiono: „jak na uczonego przystoi”. [przypis edytorski]
jak naoczne świadki — dziś popr.: jak naoczni świadkowie. [przypis edytorski]
jak Napoleon po wygranej bitwie — Napoleon Bonaparte (1769–1821), wybitny francuski wódz (a następnie cesarz), zwycięzca wielu bitew. [przypis edytorski]
jak na przykład umieć — Fragment ten jest w dwóch swoich częściach niejasno sformułowany: w pierwszej redakcji było nie umieć. [przypis tłumacza]
jak naszym sposobem poznawania przedmiotów, o ile ten ma być możliwym a priori — w pierwszym wydaniu: „naszymi apriorycznymi pojęciami o przedmiotach”. [przypis tłumacza]
jak na tej fotografii — autor pisze o swojej fotografii z czasów dzieciństwa. [przypis edytorski]
Jak nietoperze pod sklepem w niesamowitej jaskini… — Odyseja XXIV 6–9, dusze zabitych przez Odyseusza zalotników, zwoływane przez Hermesa do krainy zmarłych. [przypis edytorski]
jak nigdy nic — raczej: jak gdyby nigdy nic. [przypis edytorski]
Jakób Ignaca syn Usof — napis odzwierciedla błędy ortograficzne oryginału: Якоф Игнатив Усоф (zamiast Яков Игнатьевич Усов). [przypis edytorski]
jakóbiny — przenośnie: rewolucjoniści. Nazwa pochodzi od klubu rewolucyjnego z czasów rewolucji francuskiej 1789 r., którego członkowie zbierali się w kościele św. Jakuba w Paryżu. W l. 1792–1794 objęli władzę i działali w duchu konsekwentnego rewolucjonizmu burżuazyjno–demokratycznego. Plotka, którą powtarza Żona Doktora, wprowadza nowy element do dramatu. Ukazuje Męża już nie tylko w jego sytuacji rodzinnej, ale i w społecznej, przy czym czytelnik otrzymuje tu pierwszą informację, w jakim wzajemnym stosunku pozostaje Mąż i „jakobini” — rewolucjoniści. [przypis redakcyjny]
Jakób — tak w daw. pisowni (por. Jacob); dziś: Jakub. [przypis edytorski]
Jakób — z fr. Jacob; dziś popr.: Jakub. [przypis edytorski]
jak ów człowiek, który bez niczyjej wiedzy trzymał zamkniętą w butelce księżniczkę chińską — nawiązanie do opowiastki o człowieku, który wierzył, że w butelce trzyma zamkniętą chińską księżniczkę, póki przypadkiem butelka się nie stłukła. [przypis edytorski]
jak ów rybak (…) potłukł i w wór potkał — pierwotnie bajka Babriosa, gr. bajkopisarza żyjącego w III w. [przypis redakcyjny]
jako Abramowi obiecał: iż ze krwie jego królowie wychodzić mieli — Rdz 17, 6. [przypis edytorski]
Jako Acheron i Styks z Flegetonem — Według mitu starożytnego cztery rzeki piekielne są: Acheron, Styks, Flegeton i Kocyt. [przypis redakcyjny]
jako Apostoł mówi, bo insza głowa, inaksze oko, inakszy język i zęby, inaksze uszy, inaksza ręka i noga: jednak nie dla tego ma być niezgoda, iż głowa nie jest jako oko i noga jako ręka, iż ta niżej, a ta wyższej — por. 1 Kor 12, 12–17. [przypis edytorski]
jako Arystoteles powiada — Arystoteles, Polityka, ks. I. [przypis edytorski]
Jako [Beltram] w pokrewnej topił swe żądze miłości — tj. pożądał żony swego brata Rugiera, Galacjelli, matki Marfizy i Rugiera. [przypis redakcyjny]
jakobin — członek lewicowego, rewolucyjnego klubu politycznego działającego w okresie rewolucji francuskiej; przen.: zwolennik rewolucji. [przypis edytorski]
jakobin — członek lewicowego, rewolucyjnego klubu politycznego działającego w okresie rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
jakobini — członkowie republikańskiego klubu politycznego działającego w rewolucyjnej Francji, którego przywództwo objął Robespierre. [przypis edytorski]
jakobini — dominikanie. [przypis tłumacza]
jakobini — paryscy dominikanie, nazywani tak od nazwy siedziby zakonu: klasztoru św. Jakuba, założonego przy głównej osi miejskiej, gdzie rozpoczynał się szlak pielgrzymkowy z Paryża do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela. [przypis edytorski]
jakobini — republikańskie ugrupowanie polityczne działające w okresie rewolucji francuskiej, znane głównie z okresu radykalizacji i rewolucyjnej dyktatury. [przypis edytorski]
jakobinizm — radykalnie lewicowe poglądy polityczne; od nazwy francuskich „jakobinów”, tzn. członków klubu politycznego działającego w okresie rewolucji francuskiej 1789 roku. [przypis edytorski]
jakobinizm — radykalnie lewicowe poglądy polityczne; od nazwy francuskich „jakobinów”, tzn. członków klubu politycznego działającego w okresie rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
jakobin — tu: francuski dominikanin; od nazwy paryskiej siedziby zakonu: klasztoru św. Jakuba, założonego przy głównej osi miejskiej, gdzie rozpoczynał się szlak pielgrzymkowy z Paryża do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela. [przypis edytorski]
jakobin — tu: francuski dominikanin. [przypis edytorski]
jakobita — tak nazywano zwolenników pozbawionego korony Jakuba II oraz jego syna. [przypis tłumacza]
jako Bizantyńcy, na żeleziaki — Byzantion było osadą dorycką: stąd używano tam niegdyś żelaznej, spartańskiej monety, czyli żeleziaków, gdy w Atenach, jako moneta drobna, kursowały chalkusy czyli miedziaki. [przypis tłumacza]
Jakobson, Roman (1896–1982) — rosyjski językoznawca i teoretyk literatury, jeden z twórców strukturalizmu, autor teorii funkcji aktu mowy. [przypis edytorski]
jak obszył (fraz.) — równo; akurat tyle. [przypis edytorski]
jakoby — byś. [przypis redakcyjny]
jakobyć — aby ci. [przypis redakcyjny]
jakoby im (…) i kół nie pogorzał (starop.) — jakby się nic nie stało. [przypis edytorski]
jakoby im kół nie pogorzał (starop.) — że im to nic nie szkodzi. [przypis edytorski]
jakoby jakaś szósta essencja — Ukuty superlatyw od Kwintessencji. [przypis tłumacza]
jakoby — jakżeby. [przypis redakcyjny]
jako było w Pradze rozporządzono (daw.) — jak rozporządzono w Pradze. [przypis edytorski]
jakoby mu rogate kijce z gęby pirzchały — mówi wygrażając. [przypis edytorski]
jakoby prawo niewoli miało być legalne, skoro sam udowodniłem przeciwieństwo tego — księga I, rozdz. II i IV. [przypis tłumacza]
jakobyście podobnym był — raczej: jakbyście podobni byli [panie]. [przypis edytorski]
jakoby też co na nim u cesarza należało — [jakby] miał znaczenie [u cesarza]. [przypis redakcyjny]
jakoby — tu: aby. [przypis edytorski]
