Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | pogardliwe | polski | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3758 przypisów.
François de Pâris (1690–1727) — diakon, zwolennik jansenizmu, słynny ze swojej gorliwości religijnej; po śmierci został uznany za świętego przez mieszkańców Paryża, na jego grobie tłumy wpadały w ekstazę, widziały cuda i proroctwa. Autorytety kościelne nie zaakceptowały tego kultu, a w 1732 r. władze świeckie zamknęły cmentarz dla odwiedzających. [przypis edytorski]
François La Rochefoucauld (1613–1680) — francuski pisarz i filozof. [przypis edytorski]
François Mignet — historyk francuski, wydał 1845 roku dzieło pt. Antonio Perez et Philippe II. [przypis redakcyjny]
François Rabelais (ok. 1490–1553) — francuski pisarz, lekarz, były zakonnik; jego satyryczno-fantastyczna epopeja Gargantua i Pantagruel pisana w latach 1532–1564 krytykowała instytucje kościelno-feudalne, dogmaty, średniowieczną metafizykę. [przypis edytorski]
François Rabelais (ok. 1493–1553) — francuski pisarz, a przy tym duchowny i lekarz. Jego najważniejsze dzieło stanowi Gargantua i Pantagruel, opowieść wzorowana na literaturze jarmarcznej, parodiująca m. in. romanse rycerskie. [przypis edytorski]
François-René de Chateaubriand (1768–1848) — francuski pisarz i polityk; postać Velledy z Męczenników, wieszczki, przywódczyni hordy, była jednym z pierwowzorów dla Rozy Wenedy. [przypis edytorski]
François Villon (1431 a. 1432–po 1463) — średniowieczny poeta fr., magister Sorbony, członek organizacji złodziejskiej i awanturnik. Jego doświadczenia z paryskiego półświatka i więzień stały się kanwą poematu Wielki Testament (ok. 1461). [przypis edytorski]
franca (posp.) — kiła, syfilis. [przypis edytorski]
franca — Syfilis był w owym czasie w Europie ogromnie rozpowszechniony. [przypis tłumacza]
franca (wulg.) — kiła, syfilis; choroba zakaźna przenoszona drogą płciową. [przypis edytorski]
France, Anatol (1844–1924) — francuski poeta, powieściopisarz oraz krytyk, autor powieści Bogowie łakną krwi, której tytuł nawiązywał do artykułu Camille'a Desmoulinsa w „Le Vieux Cordelier” atakującego terror rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
France, Anatol (1844–1924) — powieściopisarz, poeta i krytyk francuski. [przypis edytorski]
France, Anatole (1844–1924) — francuski poeta, powieściopisarz i krytyk literacki. [przypis edytorski]
France, Anatole (1844–1924) — francuski prozaik, laureat Nagrody Nobla (1921). [przypis edytorski]
France, Anatole (1844–1924) — właśc. François-Anatole Thibault, francuski poeta, pisarz i dziennikarz. Laureat literackiej Nagrody Nobla (1921). Najsłynniejsze dzieła France'a to: Zbrodnia Sylwestra Bonnard (1881), Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką (1892) oraz Bogowie łakną krwi (1912). [przypis edytorski]
France, Anatole (1844–1924) — właśc. Jacques-Anatole-François Thibault, poeta, powieściopisarz i krytyk francuski. [przypis edytorski]
France, Anatole, właśc. François-Anatole Thibault (1844–1924) — francuski poeta, pisarz i dziennikarz, laureat literackiej Nagrody Nobla (1921); w okresie sprawy Dreyfusa zaangażował się w jego obronę. [przypis edytorski]
France, Anatole, właśc. François-Anatole Thibault (1844–1924) — francuski poeta, pisarz i dziennikarz. Laureat literackiej Nagrody Nobla (1921). [przypis edytorski]
France, Anatole, właśc. François-Anatole Thibault (1844–1924) — fr. poeta, pisarz i dziennikarz; laureat literackiej Nagrody Nobla (1921); najsłynniejsze dzieła France'a to: Zbrodnia Sylwestra Bonnard (1881), Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką (1892) oraz Bogowie łakną krwi (1912). [przypis edytorski]
France, Anatole, właśc. Jacques Anatole Thibault (1844–1924) — poeta, powieściopisarz i krytyk francuski, członek Akademii Francuskiej, laureat nagrody Nobla (1921). [przypis edytorski]
France, Anatol, właśc. François-Anatole Thibault (1844–1924) — francuski poeta, pisarz i dziennikarz. Laureat literackiej Nagrody Nobla (1921). Najsłynniejsze dzieła France'a to: Zbrodnia Sylwestra Bonnard (1881), Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką (1893) oraz Bogowie łakną krwi (1912). [przypis edytorski]
Francesca de Rimini (1255–ok.1285) — bohaterka historii miłosnej sportretowana w Boskiej komedii Dantego. [przypis edytorski]
Francesco di Giorgio Martini (1439–1502) — włoski renesansowy malarz, rzeźbiarz, architekt i pisarz; autor m.in. obrazu Święta Dorota i Dzieciątko Jezus (ok. 1465). [przypis edytorski]
Francesco I Sforza (1401–1466) — wł. dowódca oddziałów najemnych, w 1550 otrzymał władzę książęcą w Mediolanie, powierzoną mu przez senat Republiki Ambrozjańskiej, proklamowanej po śmierci ostatniego z książąt Viscontich (1447), dotychczasowych panów miasta; założyciel dynastii Sforzów. [przypis edytorski]
Francesco Maria Molza (1489–1544) — najwybitniejszy poeta wśród petrarkistów, znawca łaciny, greckiego i hebrajskiego, autor wierszy lirycznych, poezji żartobliwych, stanc i poematu Ninfa Tiberina. [przypis tłumacza]
Francesco Mazzuoli (1503–1640) — malarz i miedziorytnik włoski. [przypis redakcyjny]
Franciscae meae laudes — Podajemy dla ciekawości niniejszy kaprys poety, średniowieczną łaciną napisany wiersz do kochanki, niejakiej Franciszki, jak powiada T. Gautier: „modystki nabożnej i uczonej”. [przypis redakcyjny]
Francisco Bovadilla, właśc. Francisco de Bobadilla (zm. 1502) — hiszp. konkwistador. [przypis edytorski]
Franciscus bipes nero (łac.) — dwunogi czarny Franciszek. [przypis edytorski]
Francis Osborne (1593–1659) — angielski pisarz, autor m.in. książki Traditional Memoirs of the Reigns of Q. Elizabeth and King James I (Pamiętniki z czasów panowania królowej Elżbiety i króla Jakuba, 1658), zawierającej plotki dworskie, przedrukowanej w 1811. [przypis edytorski]
Franciszek Bieńkowski, zw. Cyklop (ur. 1862) — sławny siłacz i zapaśnik. [przypis edytorski]
Franciszek de Mayronis — ur. w Mayronne, franciszkanin, uczeń Dunsa Szkota, nauczał w Paryżu, um. 1325 r. Napisał m.in. komentarz do Porfiriusza Eisagoge [Isagoga]. [przypis autorski]
Franciszek Dionizy Kniaźnin (1749 a. 1750–1807) — poeta oświeceniowy. Pisał wiersze patriotyczne, religijne, ody, sielanki, erotyki, bajki i dramaty. [przypis edytorski]
Franciszek Ferdynand (1863–1914) — arcyksiążę Habsburg, bratanek cesarza Franciszka Józefa I, następca tronu Austro-Węgier. [przypis edytorski]
Franciszek Ferdynand (…) w kilku kwestiach politycznych doszedł do porozumienia z carem — chodzi o Mikołaja II (1868–1918) z dynastii Romanowów, ostatniego cara rosyjskiego. [przypis edytorski]
Franciszek Fiszer (1860–1937) — filozof, erudyta; pochodził ze spolonizowanej szlachty niem., był postacią niezwykle popularną w środowisku artystycznym Warszawy; bywalec kabaretów, kawiarni i restauracji; do jego znajomych należeli: Bolesław Leśmian, Zenon Przesmycki, Antoni Lange, Stefan Żeromski, Władysław Reymont, Artur Rubinstein, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Jan Lechoń oraz wielu innych twórców; znany z licznych dowcipnych anegdot, nie pozostawił żadnego utworu pisanego, lecz zyskał sobie miano „Sokratesa naszych czasów”. [przypis edytorski]
Franciszek — Franciszek d'Este, syn Alfonsa I. [przypis redakcyjny]
Franciszek — Franciszek Gonzaga, książę mantuański, mąż Izabelli d'Este. [przypis redakcyjny]
Franciszek Głowacki — brak dokładniejszych danych na temat tej osoby. [przypis edytorski]
Franciszek I (1494–1547) — król Francji (od 1515). [przypis edytorski]
Franciszek I (1494–1547) — król Francji (od 1515); renesansowy patron sztuk i nauk, humanista; znany m.in. z wypowiedzi: „Dwór bez kobiet jest jak rok bez wiosny, wiosna bez róż”. [przypis edytorski]
Franciszek I (1494–1547) — z gałęzi orleańskiej Walezjuszów, król Francji od 1515. [przypis edytorski]
Franciszek I (1494–1547) — z gałęzi orleańskiej Walezjuszów, król Francji od 1515 r. [przypis edytorski]
Franciszek I (…) jeńcem naszym w Madrycie — Franciszek I Walezjusz (1494–1547), król Francji, 24 lutego 1525 pokonany w bitwie pod Pawią przez wojska Karola V Habsburga, króla Hiszpanii i cesarza rzymsko-niemieckiego, został wzięty do niewoli i osadzony w więzieniu w Madrycie; uwolniony w 1526 za cenę znacznych ustępstw terytorialnych. [przypis edytorski]
Franciszek I Lotaryński był cesarzem rzymskim (narodu niemieckiego) w latach 1745–1765. [przypis redakcyjny]
Franciszek I Walezjusz (1494–1547) — król Francji (od 1515); w czerwcu 1520 spotkał się z Henrykiem VIII, królem Anglii, chcąc sobie zapewnić jego przychylność w zbliżającym się konflikcie z Karolem V Habsburgiem. [przypis edytorski]
Franciszek I Walezjusz (1494–1547) — z gałęzi orleańskiej Walezjuszów, król Francji od 1515. [przypis edytorski]
Franciszek I wrócił do Francji — 6 marca 1526, po podpisaniu traktatu madryckiego i wysłaniu swoich dwóch synów do Hiszpanii jako zakładników. [przypis edytorski]
Franciszek Józef a. Franciszek Józef I, a. Franz Joseph (1830–1916) — władca z dynastii habsburskiej, w latach 1848–1916 cesarz Austrii i król Węgier. [przypis edytorski]
Franciszek Józef I (1830–1916) — cesarz cesarstwa austro-węgierskiego od 1848. [przypis edytorski]
Franciszek Karol (1802–1878) — arcyksiążę austriacki. [przypis edytorski]
Franciszek Karpiński herbu Korab (1741–1825) — polski poeta epoki oświecenia, twórca i główny przedstawiciel nurtu sentymentalnego w polskiej liryce. [przypis edytorski]
Franciszek Ksawery (1506–1552) — właśc. Francisco de Jaso y Azpilicueta ur. w zamku Xavier w Królestwie Nawarry (dziś: Hiszpania); święty rzymskokatolicki (wspominany 3 grudnia); jeden z ojców założycieli zakonu jezuitów, misjonarz m.in. w Indiach, Japonii i Chinach, osobiście ochrzcił tysiące ludzi, żył według przykładnie surowej reguły, całkowicie oddany dziełu krzewienia wiary. [przypis edytorski]
Franciszek Ksawery Dmochowski (1762–1808) — poeta, krytyk literacki i publicysta; działacz tzw. jakobinów polskich w powstaniu kościuszkowskim 1794 r.; sekretarz Towarzystwa Przyjaciół Nauk; autor Sztuki rymotwórczej (adaptacji poematu N. Boileau), pierwszy polski tłumacz Iliady, współautor O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja. [przypis edytorski]
Franciszek Ksawery, właśc. Francisco de Jaso y Azpilicueta (1506–1552) — jeden z ojców założycieli zakonu jezuitów; ur. w zamku Xavier w Królestwie Nawarry (dziś: Hiszpania). [przypis edytorski]
Franciszek Liszt (1811–1896) — znakomity kompozytor i wirtuoz węgierski. [przypis redakcyjny]
Franciszek Moor — bohater dramatu Zbójcy Friedricha Schillera. [przypis edytorski]
Franciszek Ołtarzowski — późn. podstoli rawski. [przypis redakcyjny]
Franciszek Salezy Potocki (1700–1772) — najbogatszy magnat ówczesnej Polski, wojewoda kijowski, właściciel ogromnych dóbr na terenie dzisiejszej Ukrainy, m.in. miasta Humań, gdzie w 1768 r. dokonała się największa rzeź koliszczyzny. Pierwowzór teścia bohaterki poematu Maria Antoniego Malczewskiego. [przypis edytorski]
Franciszek Salezy, właśc. François de Sales (1567–1622) — biskup Genewy, założyciel zakonu wizytek, autor dzieła Filotea. Wprowadzenie do życia pobożnego, sabaudzki doktor Kościoła, święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
Franciszek Wilon właśc. Villon, François (1431/1432–1463) — średniowieczny poeta fr., magister Sorbony, członek organizacji złodziejskiej i awanturnik; jego doświadczenia z paryskiego półświatka i więzień stały się kanwą poematu Wielki Testament (ok. 1461). [przypis edytorski]
Franciszek z Peskaryej — margrabia Peskary, mąż poetki Wiktorii Kolonna. [przypis redakcyjny]
franciszkana — dziś popr. forma D.lp: franciszkanina. [przypis edytorski]
Franciszkan — dziś popr.: franciszkanin. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
franciszkanki a. klaryski — zakonnice należące do żeńskiego zgromadzenia katolickiego, opartego na regule św. Franciszka. [przypis edytorski]
Francja antarktyczna — Brazylia, dokąd przybył w r. 1557 Villegagnon, człowiek odważny i awanturniczy; osiedlił się w Brazylii z gromadką protestantów, którzy szukali tam schronienia. [przypis tłumacza]
Francja i cesarz wypowiedzieli sobie wojnę… — wojna o sukcesję polską (1733–1735): w sprawie następstwa tronu polskiego Francja opowiedziała się po stronie wybranego przez większość szlachty Stanisława Leszczyńskiego i wypowiedziała wojną Austrii, wspierającej zbrojną interwencję sasko-rosyjską na rzecz Augusta III Wettina. Korzystając z sytuacji Karol Emanuel III, książę Sabaudii i król Sardynii, 26 września 1733 zawarł z Francją i Hiszpanią sojusz w celu wyparcia Austrii z Mediolanu i południa Italii. W wyniku wojny Francja zyskała Lotaryngię, którą przekazała w dożywotnie władanie Leszczyńskiemu, zięciowi Ludwika XV, Sabaudia przejęła zachodnią część księstwa Mediolanu, zaś Hiszpania Królestwo Neapolu i Sycylię. [przypis edytorski]
Francja jest krajem, gdzie się zawiera najmniej małżeństw z miłości — Miss O'Neill, mistress Coutts i większość wielkich aktorek angielskich rzuca teatr, aby wyjść bogato za mąż. [przypis autorski]
Francja przed rewolucją — dzieło Hippolyte'a Taine'a (1828–1893), opublikowane po polsku w 1881 r. [przypis edytorski]
Francja, tylko patrzeć, jak weźmie się za łeb z Niemcami — po przegranej z Prusami wojnie 1870–1871 r. istniało we Francji dążenie do odwetu, odsuwanego jednak na dalszą przyszłość. [przypis redakcyjny]
Francji Cezar nowy — Napoleon Bonaparte, który podobnie jak Gajusz Juliusz Cezar w staroż. Rzymie zyskał wysoką pozycję jako dowódca wojskowy w republikańskim państwie, a następnie przejął pełnię władzy; po przejęciu władzy dyktatorskiej Napoleon w 1804 koronował się na cesarza Francuzów. [przypis edytorski]
Franck, James (1882–1964) — laureat nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1925). W 1933 r. opuścił Niemcy i wyjechał do Stanów Zjednoczonych; brał udział w budowie pierwszej bomby atomowej. [przypis edytorski]
francmasoni (z fr. franc-maçons) — dziś: masoni, wolnomularze, tj. członkowie ruchu powstałego w XVIII w., mającego na celu moralne i społeczne doskonalenie człowieka, braterstwo ludzi różnych religii, narodowości i poglądów. [przypis edytorski]
Franco, Francisco (1892–1975) — hiszpański generał i polityk, współorganizator buntu wojskowego i przywódca nacjonalistów w czasie hiszpańskiej wojny domowej (1936–1939), caudillo (wódz) Falangi Hiszpańskiej; po zwycięstwie dyktator wojskowy, premier rządu, naczelny dowódca sił zbrojnych. [przypis edytorski]
franctireur (fr. franc-tireur) — żołnierz lekkiej piechoty fr. (nazwa używana w niektórych jednostkach) a. wolny strzelec spoza regularnych oddziałów. [przypis edytorski]
francuska choroba (pot.) — kiła, choroba weneryczna. [przypis edytorski]
francuska czaszka — tu: łysina. [przypis edytorski]
Francuska Gazeta a. La Gazette — czasopismo utworzone w 1631 r. przy wsparciu Richelieugo; jedna z najstarszych gazet we Francji, wydawana do 1915 r. [przypis edytorski]
francuska rewolucja — tu: Wielka Rewolucja Francuska (1789–1799), podczas której doszło do głębokich zmian polityczno-społecznych, obalenia monarchii Burbonów i zaprowadzenia republiki; rewolucja spowodowała powstanie antyfrancuskiej koalicji mocarstw i wojen rewolucyjnej Francji z jej przeciwnikami, podczas których zdobył sobie pozycję Napoleon Bonaparte. [przypis edytorski]
francuskiego literata, dla którego często świat zamyka się w Paryżu — E. Goncourt, najczystszej krwi literat, powiada gdzieś, że tematem dla literatury może być paryżanin, reszta to historia natuturalna. [przypis tłumacza]
francuskiem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: francuskim. [przypis edytorski]
francuski kołowrotek — branle (bransle, brawl), francuski taniec grupowy składający się z figur wykonywanych przez pary połączone w zamknięty lub otwarty łańcuch; od końca XVI w. popularny na dworach Europy. [przypis edytorski]
Francuza jest coś przeciwnego naturze, aby się miał znaleźć w roli podziwiającego — podziw modny, jak dla Hume'a około r. 1775 lub dla Franklina w r. 1784, nie przeczy temu. [przypis autorski]
Francuza: rozumiem Frygijczyka i Trojana — Niektórzy historycy wywodzili Francuzów od Trojan. [przypis tłumacza]
francuzczyzna — dziś ubezdźwięcznione: francuszczyzna. [przypis edytorski]
Francuzi — tu: Gallowie. [przypis redakcyjny]
francuzki — dziś popr. pisownia: francuski. [przypis edytorski]
francuzki (starop. forma) — dziś popr. (po ubezdźwięcznieniu): francuski. [przypis edytorski]
Francuzki z ich milusim wdziękiem — poza tym, że autor miał nieszczęście nie urodzić się w Paryżu, bardzo niewiele przebywał w tym mieście. (Uwaga wydawcy) [przypis autorski]
Francuz Mainard — Mowa o Edmundzie Mainard, młodym przyjacielu Mickiewicza, który pod pseudonimem Pontile napisał po francusku entuzjastyczną broszurę (1862) o poecie. Ale panna Deybel wyszła za Mainarda dopiero po latach od wypadków, które tu Władysław Mickiewicz opisuje. [przypis autorski]
Francuzów pamięta… — tj. pamięta przemarsz wojsk fr. ciągnących pod wodzą cesarza Napoleona przez ziemie polskie na wyprawę na Rosję w czerwcu 1812 r. (24 czerwca Wielka Armia przekroczyła Niemen). [przypis edytorski]
Francuzowie poganie — Frankowie, lud germański, który w V w., pokonując inne plemiona, opanował Galię i utworzył własne państwo, w szczytowym okresie, za panowania dynastii Karolingów, będące europejskim imperium (jego rozpad w 843 dał początek Francji, Niemcom i Włochom). Na terenach ob. Francji stopniowo zasymilowali się z ludnością galorzymską i ulegli romanizacji. Pierwszym królem Franków, który przyjął chrześcijaństwo, był Chlodwig (pomiędzy rokiem 496 a 508). [przypis edytorski]
Francuz ten nie mógłby korzystać z dobrodziejstwa króla, o ile by nie oddał temu Włochowi pierwszego roku swego dochodu — mowa o opłacie zwanej annata (z łac. annus: rok), wnoszonej na rzecz skarbu papieskiego w wysokości rocznych dochodów z objętego beneficjum kościelnego; były źródłem ciągłych sporów między papiestwem a większością władców Europy; we Francji zniesiono je dopiero podczas rewolucji w 1789. [przypis edytorski]
Francyją — dziś forma D.lp: Francję. [przypis edytorski]
Franczesko Bolończyk — późniejszy malarz miniatur. [przypis redakcyjny]
frandzla (daw.) — frędzla, obszycie z frędzlami. [przypis edytorski]
Frangestan kraj Czerkassów. [przypis autorski]
frank — dawna francuska jednostka monetarna, w 2002 zastąpiona przez euro. [przypis edytorski]
Frank-Dobrucki, Jakub Józef von (1726–1791) — twórca żydowskiej sekty frankistów (nazwanej na jego cześć) w kręgu której był uznawany za proroka, kabalista, rabin sabataistyczny, cadyk, mistyk, filozof, działacz społeczno-polityczny, reformator religijny, astrolog i alchemik; miał prawa do tytułu barona. [przypis edytorski]
Frankenthal — miasto w Niemczech, w Nadrenii-Palatynacie, w roku 1600 przekształcone w fortecę. [przypis edytorski]
