Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7210 przypisów.
bezeń (daw.) — skrót od: bez niego. [przypis edytorski]
bezeń — połączenie przyimka z -ń, skróconą formą zaimka osobowego „on”; znaczenie: bez niego. [przypis edytorski]
bezera (daw.) — łajdak, niegodziwiec. [przypis edytorski]
bezformy (neol.) — nieposiadający formy. [przypis edytorski]
bez gałązki oliwnej — nawiązanie do biblijnej Księgi Rodzaju: bogobojny Noe przed zesłanym na ziemię niszczycielskim potopem z rozkazu Boga zbudował według szczegółowych wskazówek arkę (rodzaj statku), dzięki której uratował swoją rodzinę oraz po parze każdego rodzaju zwierząt. Aby dowiedzieć się, czy wody potopu już opadły i można bezpiecznie opuścić arkę, co jakiś czas wysyłał ptaki; powrót gołębicy z gałązką oliwną o świeżych liściach był dla niego znakiem, że ziemia jest dostatecznie sucha. [przypis edytorski]
bezganny (neol.) — nienaganny. [przypis edytorski]
Bezgenialność kobiety wynika nieuchronnie z tego, że nie jest ona monadą, a więc nie jest zwierciadłem wszechświata — Byłoby to samo w sobie łatwe wziąć dla przykładu utwory najznakomitszych kobiet i wskazać na nich, jak mało można tu w ogóle mówić o geniuszu. Nie mogłem się atoli zdecydować na tak nudną historyczno-filozoficzną, źródłową pracę, która bez pedantyczności nie dałaby się przeprowadzić, a którą każdy, komu by to sprawiło satysfakcję, sam z łatwością potrafi spełnić. [przypis autorski]
bez (gw.) — przez, poprzez. [przypis edytorski]
bez (gw.) — przez. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część trzecia - Wiosna
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Bez (gw.) — przez. [przypis edytorski]
bez (gw.) — przez, z powodu. [przypis autorski]
bez (gw.) — przez; z powodu. [przypis edytorski]
bez (gw.) — przez, z powodu. [przypis edytorski]
bez (gw.) — tu: przez. [przypis edytorski]
bez (gw.) — tu: przez (z powodu). [przypis edytorski]
bezhamulne — niepohamowane. [przypis autorski]
bezhołowie (reg.) — dezorganizacja. [przypis edytorski]
bezik — daw. gra w karty. [przypis edytorski]
bezik — dawna gra w karty. [przypis edytorski]
Bez imienia autorów; ale ponieważ znany był wasz zamiar, siedemdziesięciu sprzeciwiło się — XVIII Prowincjałka. [przypis tłumacza]
bezimieniec (neol.) — człowiek bez imienia; tu: metaforyczne nawiązanie do wymazania nazwy Polski z mapy Europy pa rozbiorach 1772–1795. [przypis edytorski]
Bezirk — powiat, okręg, rejon. [przypis edytorski]
bez jakichkolwiek strącań z zastawu tytułem starych krzywd — za cenę zrzeczenia się przez Ateny praw do Eubei, silnie zattycyzowanej, przystępuje potem ta wyspa do Związku Morskiego. [przypis tłumacza]
bez jej niedozór (gw.) — przez jej zaniedbanie. [przypis edytorski]
bezjutrzny (neol.) — nieposiadający jutra; skupiony na teraźniejszości i nierobiący sobie nadziei na przyszłość. [przypis edytorski]
bez kazki (daw.) — bez okazałości, marnie. [przypis redakcyjny]
bez kontradykcji — bez sprzeciwu. [przypis redakcyjny]
bez kozery — tu: bez powodu, bez jakiegoś ukrytego celu. [przypis edytorski]
bezkreśny — dziś: bezkresny; niemający kresu. [przypis edytorski]
bezkreśny — dziś popr.: bezkresny. [przypis edytorski]
bezkreśny — dziś popr.: bezkresny. [przypis edytorski]
bezkrewny (daw.) — pozbawiony krwi. [przypis redakcyjny]
bezkrewny (starop.) — bez krwi. [przypis redakcyjny]
bez książeczki — przed wojną prostytutki podlegały obowiązkowi rejestracji. [przypis edytorski]
bez kunsztu (starop.) — bez wybiegów. [przypis redakcyjny]
bez kwestii — tu: bez wątpienia. [przypis edytorski]
bez ładu i składu — chaotycznie, bezsensownie. [przypis edytorski]
bez lęku i bez żalu — III. 4. [przypis tłumacza]
bez liczby — bez liku, niezliczenie wiele. [przypis edytorski]
bez liczby — tu: bez liku, niezliczone. [przypis edytorski]
Bezlistne drzewo odżyło na nowo — Tu drzewo to jest symbolem Kościoła, który od chwili, jak Chrystus zbudował go na opoce, począł żyć nowym i coraz pełniejszym życiem. Barwy, jakie odzyskuje to drzewo, symbolem są barw kościelnych, jako to: fiolet godłem jest mądrości nauki Kościoła; modrociemny karmazyn, godło krwi, to jest przenajświętszej ofiary krzyżowej, początku i ustalenia Kościoła przez wylaną krew świętych jego męczenników. [przypis redakcyjny]
bezlitośne — dziś: bezlitosne. [przypis edytorski]
bezlotki (biol.) — pingwiny. [przypis edytorski]
bez mała (daw.) — prawie. [przypis edytorski]
bez mała — niemal. [przypis edytorski]
bez mała — prawie. [przypis edytorski]
bez mała zawziętej nie waledykuję szarżej — o mało się nie żegnam z obranym zawodem. [przypis redakcyjny]
bez meldowania — tu: bez zapowiedzi. [przypis edytorski]
bezmian — daw. jednostka masy (także: przyrząd do ważenia, tzw. waga rzymska). [przypis edytorski]
bezmiesięczna (poet.) — bezksiężycowa. [przypis edytorski]
bez mieszkania (daw.) — bez omieszkania, nie zwlekając, natychmiast. [przypis edytorski]
bez mieszkania (daw.) — bez zwłoki. [przypis edytorski]
bez miłości Stwórca i stworzenie nigdy nie byli (…) — Poeta w następnych wierszach przedstawia nam obraz moralnej budowy czyśćca, jak w pierwszej części swojej Boskiej komedii, w Piekle, w pieśni XI przedstawił obraz moralny piekła. Całą budowę moralną czyśćca rozwija na tle zasady następującej: miłość jest dwojaka, naturalna czyli instynktowa i duchowa, która ze współdziałania woli naszej wolnej wynika. Pierwsza jest mimowolna, ale za to pewniejsza swojego celu i przedmiotu. Druga albo wybiera przedmiot fałszywy, albo za przedmiotem rzeczywistym ugania się bez miary, zbyt leniwo, to zbyt żarliwie. Jeżeli miłość duchowa ukocha pierwszy przedmiot i najgłówniejszy, jakim jest niebieskie dobro, a goni zarazem za drugim dobrem, to jest za szczęściem ziemskim z miarą i rozwagą, wtedy prowadzi nas do cnoty; w przeciwnym razie prowadzi do występku, przez co gwałt czyni samemu Stwórcy, który nas do dobra i szczęścia przeznaczył. Źle kierowaną miłość, jaka nas do zawiści lub nienawiści prowadzi, człowiek może zwrócić przeciw samemu sobie albo przeciw Bogu: ponieważ taka miłość będzie zupełnie przeciwna pociągowi nam wrodzonemu, zaszczepionemu w dusze nasze przez samego Boga. Miłość złego szkodzi bliźnim naszym; ona prowadzi nas do pychy, do zawiści i do wściekłego gniewu. Miłość ta, z której czyszczą się duchy w trzech pierwszych kręgach, błądzi w wyborze przedmiotów. Dalej na wyższych kręgach czyścić się będą tacy, których miłość nie umiała zachować miary i rozwagi, a najpierw ci, co w miłości pierwszego dobra, to jest w miłości Boga nie dosyć żarliwi, a potem ci, co w dążeniu do ziemskiego dobra zanadto żarliwymi byli. Taki jest wykład zasady poety o miłości podwójnej, instynktowej i duchowej: dopełnienie dalszego rozwoju tej zasady zostawujemy własnej przenikliwości i sądowi czytelnika. [przypis redakcyjny]
bez mitręgi — bez zwłoki. [przypis edytorski]
bezmoc — dziś: przemoc. [przypis edytorski]
bezmowny — niemy. [przypis edytorski]
bezmozgi — dziś popr. pisownia: bezmózgi. [przypis edytorski]
bezmyślna i częsta krzykliwość — zdaniem komentatorów, rys ten mógłby się odnosić do Montaigne'a. [przypis tłumacza]
bez nadzieje (daw.) — dziś: bez nadziei. [przypis edytorski]
bez natonie (gw.) — przez podwórko na tyle dworu. [przypis autorski]
Bez niewolnictwa Ameryka Północna (…) zamieniłaby się w kraj patriarchalny — Twierdzenie to w roku 1847 było zupełnie słuszne. W owym czasie handel światowy Stanów Zjednoczonych sprowadzał się głównie do przywozu emigrantów i produktów przemysłowych oraz wywozu bawełny i tytoniu, tj. produktów pracy niewolników w stanach południowych. Północne stany produkowały głównie zboże i mięso dla stanów niewolniczych. Dopiero od chwili, kiedy Północ zaczęła produkować zboże i mięso na eksport i oprócz tego stała się krajem przemysłowym, z chwilą kiedy powstała silna konkurencja ze strony Indii, Egiptu, Brazylii dla monopolu bawełnianego Ameryki, stało się możliwe zniesienie niewolnictwa. A nawet wtedy pociągnęło to za sobą ruinę stanów południowych, którym nie udało się zastąpić jawnego niewolnictwa Murzynów ukrytym niewolnictwem hinduskich i chińskich kulisów (Przypis F. Engelsa do przekładu niemieckiego). [przypis redakcyjny]
bezoard a. bezoar (z arab.) — kamień wyjęty z kiszki pewnych zwierząt, ważny lek w daw. medycynie. [przypis redakcyjny]
bezoar — kamień jelitowy, kulisty twór powstały w żołądku zwierzęcym z niestrawionych resztek pokarmu i sierści, uważany w średniowieczu za mający właściwości lecznicze i magiczne. [przypis edytorski]
bezoar — rzekomy kamień jelitowy; nagromadzenie niestrawionych substancji w żołądku zwierząt; w średniowieczu bezoary uważane były za talizmany, przypisywano im właściwości magiczne (źródła niezwykłej mocy) i lecznicze (używane były jako odtrutki). [przypis edytorski]
bezoar — substancja powstała w żołądku zwierzęcym z niestrawionych włókien roślinnych i sierści, uważana w średniowieczu za odtrutkę na dolegliwości żołądkowe; tu: napój magiczny. [przypis edytorski]
bezoar — substancja powstała w żołądku zwierzęcym z niestrawionych włókien roślinnych i sierści, uważana w średniowieczu za odtrutkę na dolegliwości żołądkowe. [przypis redakcyjny]
bez obłazu — bez ogródki. [przypis redakcyjny]
bez obłazu (daw.) — bez ceremonii, wprost. [przypis redakcyjny]
bez obłazu (daw.) — wprost. [przypis redakcyjny]
bezobrazje (ros. безобразие) — skandal, świństwo. [przypis edytorski]
bez ochyby (daw.) — niechybnie, niewątpliwie. [przypis edytorski]
bez ochyby (daw.) — niechybnie, niezawodnie. [przypis edytorski]
bez ochyby — niezawodnie, niechybnie (por. chybić: nie trafić). [przypis edytorski]
bez odwłoki — dziś: bez zwłoki. [przypis edytorski]
bez odwłoki — nie zwlekając. [przypis edytorski]
bez odwłoki (starop.) — niezwłocznie. [przypis edytorski]
bez ofiar i bożyszcza — „Bez bożyszcza” (sans idole) nie znajduje się w tekście. [przypis tłumacza]
bez ogródki (daw.) — dziś: bez ogródek. [przypis edytorski]
bezokole (neol.) — miejsce lub stan poza czasem, poza wszelkimi okolicznościami, jak w terminie gramatycznym bezokolicznik. [przypis edytorski]
bez omieszki — nie omieszkając; natychmiast. [przypis edytorski]
bez one potępieńce (daw.) — przez tych potępieńców. [przypis edytorski]
bez opasek — rozporządzenie Generalnego Gubernatora Hansa Franka od 1 stycznia 1940 roku zmuszało Żydów do noszenia na ramieniu białych opasek z Gwiazdą Dawida. [przypis edytorski]
bez opłat ślub — w staroż. Grecji przyszły mąż oddawał rodzicom dary za narzeczoną. [przypis edytorski]
bez oręża — w wyd. drukowanych było pierwotnie opuszczone „bez”, co uzupełnił Czubek na podstawie rękopisu. [przypis redakcyjny]
bez osłony — φανερῶς. [przypis tłumacza]
bezowocne złudzenie — w oryginale: illusorisch. [przypis tłumacza]
bez pardonu — bez wybaczenia, bez litości; tu: bez zważania na cokolwiek. [przypis edytorski]
Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem — powołana po zamachu majowym partia, mająca za zadanie walczyć z „partyjniactwem” i konsolidować społeczeństwo wokół obozu sanacji. [przypis edytorski]
bez permisji — bez pozwolenia. [przypis redakcyjny]
bezpięty — diabeł; według wierzeń ludowych diabeł miał kopyta zamiast ludzkich stóp, a zatem nie miał pięty. [przypis edytorski]
bezpieczeństwo (daw.) — śmiałość. [przypis redakcyjny]
bezpieczeństwo (daw.) — [tu:] śmiałość. [przypis redakcyjny]
bezpieczeństwo osobiste można było znaleźć we Francji, jedynie należąc do jakiejś korporacji, sądownictwa na przykład — Correspondance Grimma, styczeń 1783: „Hrabia de N., kapitan gwardii, podrażniony tym, że nie znalazł miejsca na balkonie w dniu otwarcia nowej sali, próbował, bardzo niewłaściwie, wyparować pewnego godnego prokuratora; ów, niejaki pan Pernot, nie chce ustąpić. „To jest moje miejsce”. „Nie, moje”. „A kto pan jesteś?” „Jestem pan Sześć Franków…” (To była cena miejsc). Wymiana słów coraz żywsza, obelgi, kuksańce. Hrabia de N. posunął nieprzyzwoitość do tego, że potraktował biednego sądownika jak złodzieja, w końcu ośmielił się kazać sierżantowi, aby go ujął i odprowadził na strażnicę. Pan Pernot udał się tam z wielką godnością, a wyszedłszy pospieszył wnieść skargę do komisarza. Potężna korporacja, do której miał zaszczyt należeć, za nic nie pozwoliła, aby miał cofnąć tę skargę. Wytoczono tedy rzecz przed parlament. Pana de N. skazano na wszystkie koszta, na przeproszenie prokuratura, na zapłacenie mu dwóch tysięcy talarów odszkodowania, które za jego zgodą rozdano ubogim więźniom w Conciergerie; co więcej, zalecono wyraźnie rzeczonemu hrabiemu, aby nie nadużywał na przyszłość rozkazów królewskich jako pozoru dla zakłócania widowisk etc. Przygoda ta narobiła hałasu, urosła do wielkich rozmiarów: całe sądownictwo czuło się obrażone zniewagą wyrządzoną człowiekowi noszącemu jego szaty etc. Pan de N., chcąc zatrzeć swą przygodę, udał się po laury do obozu w Saint-Roch. Nie mógł uczynić nic lepszego, powiadano: „trudno wątpić o jego talencie do zdobywania szturmem obronnych miejsc” (Grimm, cz. III, t. II, s. 102). Wyobraźcie sobie nieznanego filozofa w miejsce pana Pernot. Użyteczność pojedynku. Patrz dalej, s. 496, wcale rozsądny list Beaumarchais'go, który odmawia jednemu z przyjaciół krytej loży na Wesele Figara. Póki myślano, że ta odmowa odnosi się do pewnego księcia, wrzenie było wielkie, mówiono o surowych karach. Wszystko obróciło się w śmiech, kiedy Beaumarchais oświadczył, że list jego zwrócony był do prezydenta du Paty. Daleko jest od r. 1785 do 1822! Nie rozumiemy już tych uczuć. I chcą, aby ta sama tragedia, która wzruszała tamtych ludzi, dobra była dla nas! [przypis autorski]
bezpieczeństwo (starop.) — [tu:] zażyłość. [przypis redakcyjny]
bezpieczna biegłość (daw.) — [tu:] nietroszcząca się o nic ciekawość. [przypis redakcyjny]
Bezpieczne wycinając mu drogi, szli przed nim synowie Hefajstosa — tj. cieśle z siekierami; Hefajstos był patronem rzemiosł. [przypis edytorski]
bezpiecznie (daw.) — śmiało. [przypis redakcyjny]
bezpiecznie (…) głupstwo zadać — bez obawy, że się pomyli, zarzucić głupotę. [przypis redakcyjny]
bezpiecznie — śmiało. [przypis redakcyjny]
bezpiecznie (starop. forma ort.) — dziś: bezpiecznie. [przypis edytorski]
