Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7120 przypisów.
alszbant (z niem.) — naszyjnik, taśma ozdobiona klejnotami a. naszywany klejnotami gorset kobiecy. [przypis edytorski]
Altama — rzeka w południowey Ameryce. [przypis autorski]
Altamor — bohater egipski. [przypis redakcyjny]
altarie, kanonie i doktory — tu: uposażenie altarysty, kanonika i doktora teologii. [przypis redakcyjny]
altarysta — ksiądz utrzymujący się z fundacji przywiązanej do jakiegoś ołtarza, później także: sługa kościelny, zakrystianin. [przypis redakcyjny]
altarysta (z łac.) — ksiądz, opłacany z zapisu na utrzymanie ołtarza, pomocnik plebana. [przypis redakcyjny]
Altarywa — zamek Hauterive we Francji. [przypis redakcyjny]
altarzysta a. altarysta — ksiądz pobierający prebendę (pensję) za opiekę nad jednym z ołtarzy w dużym kościele. [przypis edytorski]
Alta (ukr. Ільтиця, daw. Альта) — rzeka w środkowo-wsch. części Ukrainy; także imię kobiece. [przypis edytorski]
Altdorf, Neustadt — nazwy miejscowości w południowych Niemczech użyte na oznaczenie zapadłej prowincji niemieckiej. [przypis redakcyjny]
altération de la personnalié (fr.) — upośledzenie (uszkodzenie) osobowości. [przypis edytorski]
Altea (…) porodziła głownię (mit. gr.) — Altea, królowa kalidońska, otrzymała we śnie proroctwo, według którego jej nowonarodzony syn, Meleager, miał żyć tak długo, póki nie spali się głownia, płonąca wówczas w domowym ognisku. Altea schowała więc głownię, ale kiedy po latach Meleager wdał się w spór z jej bratem, włożyła żagiew w ogień, powodując śmierć syna, po czym popełniła samobójstwo. Proroczy sen o urodzeniu płonącej głowni miała natomiast Hekabe, królowa Troi, w związku z czym swojego syna, Parysa-Aleksandra, kazała porzucić na pustkowiu. Wychowany przez pasterzy, Parys przyczynił się potem rzeczywiście do upadku Troi, porywając Helenę. [przypis edytorski]
alte bobe (jid.) — prababka. [przypis edytorski]
alteja — malwa. [przypis edytorski]
altembas — jedwabna tkanina przetykana nićmi ze złota. [przypis edytorski]
altembas — kosztowna tkanina z wypukłymi wzorami, przetykana złotymi nićmi, rodzaj brokatu aksamitnego. [przypis edytorski]
altembas — kosztowna tkanina z wypukłymi wzorami, przetykana złotymi nićmi, rodzaj brokatu aksamitnego. [przypis redakcyjny]
altembasowy — z jedwabiu przetykanego złotem. [przypis edytorski]
altembas (starop.) — materia jedwabna grubo tkana ze złotem; [złotogłów]. [przypis redakcyjny]
altembas (z tur.) — złotogłów, jedwabna tkanina przetykana nićmi ze złota. [przypis edytorski]
Altenberg, Peter — pseud. lit. Richarda Engländera (1859–1919), austr. pisarza modernistycznego, autora popularnych nastrojowych szkiców, czołowego członka ruchu artystycznego Jung Wien (Młody Wiedeń), barwnej postaci wiedeńskiej cyganerii. [przypis edytorski]
Altenberg, Peter, właśc. Richard Engländer (1859–1919) — pisarz, przedstawiciel austriackiego modernizmu, ważna postać w kręgach wiedeńskiej cyganerii. [przypis edytorski]
Altenberg, Peter, właśc. Richard Englünder (1859–1919) — modernistyczny pisarz i krytyk niem., jeden z prekursorów ekspresjonizmu. [przypis edytorski]
alteracja (daw.) — niepokój, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (daw.) — wzburzenie, niepokój. [przypis edytorski]
alteracja (daw.) — wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (daw.) — zdenerwowanie, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (daw., z łac. alteratio: zmiana) — wzburzenie, niepokój. [przypis edytorski]
alteracja (daw., z łac.) — wzburzenie, niepokój. [przypis edytorski]
alteracja (przestarz.) — wzburzenie, niepokój. [przypis edytorski]
alteracja (starop.) — zdenerwowanie, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — rozterka, niepewność. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — zdenerwowanie, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — zmartwienie. [przypis redakcyjny]
alteracja (z łac.) — zmiana nastroju, niepokój, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — zmiana nastroju, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — zmiana nastroju, zdenerwowanie, wzburzenie. [przypis edytorski]
Alter (…) annus (łac.) — „Zaledwie mi się zaczął rok życia dwunasty” (Vergilius, Eclogae, VIII, 39; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Altera nunc rerum facies, me quaero, nec adsum… (łac.) — Inna teraz jest postać rzeczy, ani nie skarżę się, ani nie udzielam, nie jestem, kim byłem, nie można uważać mnie za żyjącego: byłem (zakończenie wiersza Fututor effoetus ze zbioru Elegantiae Latini Sermonis seu Aloisia Sigaea Toletana, 1752). [przypis edytorski]
Alter (…) arenas — Propertius, Elegiae III, 3, 23. [przypis tłumacza]
Alter (…) arenas — Propertius, Elegiae, III, 3, 23. [przypis tłumacza]
alterationes (łac.) — zgryzoty. [przypis redakcyjny]
alter ego (łac.) — drugi ja. [przypis redakcyjny]
alter ego (łac.) — „drugi ja”, zaufany zastępca. [przypis redakcyjny]
alter ego (łac.) — zastępca; dosł. drugi (inny) ja. [przypis edytorski]
alterkacja (daw.) — zatarg, sprzeczka. [przypis edytorski]
alterkacja — zatarg, sprzeczka. [przypis redakcyjny]
alternatą — na przemian. [przypis redakcyjny]
alternata (daw., z łac.) — tu: odmiana, zmienność. [przypis edytorski]
alternata (daw., z łac.) — zmiana. [przypis edytorski]
alternata (daw.) — zmiana biegu wypadków. [przypis edytorski]
alternata — kolej. [przypis redakcyjny]
alternata (z łac.) — odmiana losu, zmienna kolej życia. [przypis redakcyjny]
alternata (z łac.) — przemiana. [przypis edytorski]
alternata — zmiana biegu wypadków. [przypis redakcyjny]
alternata — zmiana, oboczność. [przypis redakcyjny]
altero tanto (łac.) — drugie tyle. [przypis redakcyjny]
alterować (daw.) — niepokoić, martwić, smucić. [przypis edytorski]
alterować (daw., z łac.) — zmieniać, odmieniać; martwić, smucić, trapić. [przypis edytorski]
alterować — gniewać się. [przypis redakcyjny]
alterować się — martwić się. [przypis redakcyjny]
alter rex (łac.) — drugim królem. [przypis redakcyjny]
alter ridebat (…) contrarius alter (łac.) — „Pierwszy, ilekroć za próg wystawił swą nogę/ Z domu idąc, już śmiał się, drugi zasię płakał” (Iuvenalis, Satirae, X, 28; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
alterum (łac.) — po wtóre. [przypis redakcyjny]
alterum tantum (łac.) — drugie tyle. [przypis redakcyjny]
alte Sachen (niem.) — stare rzeczy. [przypis edytorski]
altessa (neol.) — z fr.: altesse: wysokość, tytuł honorowy nadawany książętom i księżnom. [przypis edytorski]
Altgeselle (niem.) — starszy czeladnik. [przypis edytorski]
alt (muz.) — niski głos kobiecy lub chłopięcy. [przypis edytorski]
alto supprimimus silentio (łac.) — głębokim pokrywamy milczeniem. [przypis redakcyjny]
Altra volta (…) amore — Niegdyś byłam piękna, biała i różowa jak kwiat, dziś już nie. Nie jestem już piękna, strawiła mnie miłość. [przypis edytorski]
Altra volta (…) amore — Niegdyś byłam piękna, biała i różowa jak kwiat, dziś już nie. Nie jestem już piękna, strawiła mnie miłość. [przypis tłumacza]
altruizm — bezinteresowna dbałość o dobro innych osób, przeciwieństwo egoizmu. [przypis edytorski]
Altstadtischer Graben — Podwale Staromiejskie w Gdańsku. [przypis edytorski]
„a” lub „I” – w języku angielskim: a: rodzajnik nieokreślony; I: ja. [przypis tłumacza]
A ludzkie myśli (…) na jawi — zajmuje myśli ludzkie tym, co na jawie, czyli w rzeczywistości okazuje się nieprawdziwe, złudne. [przypis redakcyjny]
A Luisa Riccardi, moglie adorata, il marito (wł.) — Ludwice Riccardi, uwielbianej żonie, mąż. [przypis autorski]
Al. Ujazdowskie 7 — przed wojną budynek o tym adresie należał do Rady Ministrów. [przypis edytorski]
alumna (łac.) — wychowanka. [przypis edytorski]
alumn — kleryk, uczeń seminarium a. duchowny katolicki niższej rangi. [przypis edytorski]
alus (litew.) — piwo. [przypis autorski]
alus (litew.) — piwo. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
alus (lit.) — piwo. [przypis edytorski]
aluwialny (geol.) — dotyczący współczesnego okresu geologicznego, po epoce lodowej; dawne dyluwium i aluwium stanowiły obecny czwartorzęd, odpowiadały plejstocenowi i holocenowi. [przypis edytorski]
aluwialny — powstały z osadów naniesionych przez rzekę. [przypis edytorski]
Aluzja do biblijnego podania o pochodzeniu człowieka stworzonego z gliny oraz o uwiedzeniu pierwszej kobiety, Ewy, przez szatana ukrytego w postaci węża. Mąż wypowiadając te słowa nie zdaje sobie sprawy z tego, że sam pada ofiarą pokus szatańskich upostaciowanych w Dziewicy. [przypis redakcyjny]
Aluzja do legendy o pochodzeniu klejnotu, tj. herbu Habdank, związanej z posłowaniem Jana z Góry od Bolesława Krzywoustego do cesarza Henryka V. Gdy cesarz przechwalał się swymi skarbami, Jan wrzucił do nich własny pierścień mówiąc, że Polacy ufają żelazu. Z odpowiedzi cesarza: „Hab Dank — dziękuję” wywodzono nazwę herbu. [przypis redakcyjny]
Aluzja do początku VI księgi Eneidy: Eneasz udaje się za wskazówką wieszczki Sybilli, uzbrojony w złotą różdżkę, do Hadesu — „piekła”. [przypis redakcyjny]
Aluzja do podania zapisanego przez Plutarcha w Żywocie Cezara, według którego Brutusowi — zabójcy Cezara w obronie republiki — przed bitwą pod Filippi ukazał się duch Cezara. [przypis redakcyjny]
aluzja do roku 93 — prawdopodobnie odniesienia do rewolucji francuskiej, bratobójczych walk we Francji i wojny w Europie w 1793 r. [przypis edytorski]
Alvar a. alwar — daw. pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej, od nazwiska jej autora, Emanuela Alvareza (1526–1585). [przypis edytorski]
Alvarez — odkrywca Brazylii. [przypis tłumacza]
Alwar a. alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej (w tym 15 w Wilnie); ostatnie wyd. pol. z 1840 r. [przypis edytorski]
alwar a. Alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
Alwaraka — Wyspy Szczęśliwych, Kanaryjskie. [przypis redakcyjny]
Alwar, Donatus — nazwiska dwu autorów gramatyk łacińskich. [przypis redakcyjny]
alwar — elementarz, podręcznik. [przypis edytorski]
Alwar — pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej używanego od XVI w. [przypis edytorski]
Alwar — potoczna nazwa popularnego w XVII i XVIII w. w całej Europie podręcznika gramatyki łacińskiej autorstwa Emanuela Alvareza (1526–1583), jezuity portugalskiego. [przypis edytorski]
Alwar — tak powszechnie nazywano w Polsce gramatykę łacińską napisaną przez uczonego portugalskiego, jezuitę i językoznawcę Emmanuela Alvareza (1526–1583). [przypis edytorski]
