Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7927 przypisów.
cour d'amour (fr. dosł.: trybunał miłości) — średniowieczna zabawa dworska naśladująca procedury sądowe, trybunał złożony z dam wysokiego rodu, które rozstrzygały skomplikowane kwestie związane z miłością. [przypis edytorski]
Courier, Paul Louis (1772–1825) — francuski hellenista i publicysta liberalny; jeden z najbardziej zaciekłych krytyków rządów Restauracji, atakował je w szeregu listów i pamfletów. [przypis edytorski]
Courier, Paul-Louis (1772–1825) — pisarz i publicysta francuski, słynny z pamfletów politycznych, wymierzonych przeciwko dworowi, szlachcie i duchowieństwu w epoce restauracji Burbonów, zapalony miłośnik hellenizmu, niesforny poprzednio oficer armii napoleońskiej. Brzozowskiemu znany był, zdaje się, tylko pośrednio z lektury Sainte-Beuve'a, który pisał o nim w Causeries du Lundi (tom 6. ed. Garnier-Frères), skąd także powziął był Brzozowski wiadomość o Armandzie Carrelu, wydawcy czterotomowych pism Couriera (1834). Patrz przypis do wpisu z dnia 21 XII w Pamiętniku. Jednotomowy wybór pism Couriera, wystarczający do zapoznania się z tym publicystą, wydał Charles Simond w bibliotece Les prosateurs illustres français et etrangers. (Paris. Louis Michaud). [red. WL]. [przypis edytorski]
Courier — prawdop. Paul Louis Courier (1773–1825), francuski badacz greckiej starożytności i pisarz polityczny. [przypis edytorski]
Cournot, Antoine Augustin (1801–1877) — francuski ekonomista i filozof; profesor uniwersytetu w Grenoble i Dijon; zastosował metody matematyczne do badań ekonomicznych, sformułował analizę krzywej popytu oraz teorię cen monopolowych. [przypis edytorski]
cours d'amour (fr. dosł.: trybunały miłości) — legendarne średniowieczne sądy dworskie złożone z dam wysokiego rodu, które rozstrzygały skomplikowane kwestie związane z miłością. [przypis edytorski]
Cours d'histoire de la philosophie, professé en 1819 (…) — Kurs historii filozofii, wyłożony w latach 1819 i 1820, ogłoszony przez Vacherota w r. 1841. [przypis tłumacza]
Courteline, Georges (1858–1929) — francuski prozaik i dramaturg, zasłynął zwłaszcza jako autor fars. [przypis edytorski]
Courtilz de Sandras, Gatien (1644–1712) — francuski powieściopisarz, dziennikarz, publicysta; autor prac historycznych i politycznych, biografii i na wpół fikcyjnych „pamiętników” postaci historycznych z niedalekiej przeszłości m.in. La Vie de Jean-Baptiste Colbert (Życie Jean-Baptisty Colberta, 1695) oraz Mémoires de M. d'Artagnan (Pamiętniki pana d'Artagnan, 1700), na podstawie których Aleksander Dumas stworzył postać D'Artagnana, bohatera swoich powieści. [przypis edytorski]
Court, Joseph-Desire (1797–1865) — malarz francuski, autor portretów i scen historycznych. [przypis edytorski]
court of justice — sąd. [przypis autorski]
Cousin! Comme c'est ennuyant ici (fr.) — Kuzynie! Jak tu nudno! [przypis edytorski]
cousine (fr.) — kuchnia. [przypis edytorski]
cousin germain (fr.) — syn wuja bądź ciotki. [przypis edytorski]
Cousin germain — (frz.) Geschwisterkind, Neffe. [przypis edytorski]
Cousin, Victor (1792–1867) — francuski filozof i historyk filozofii, popularyzator niem. filozofii klasycznej (gł. Schellinga, ale również Hegla); w swoich poglądach łączył empiryzmu ze spirytualistyczną filozofią religii; autor hasła „sztuka dla sztuki”; minister oświecenia publicznego, dyrektor École normale supérieure, członek Institut de France, pełnił ważną rolę we fr. systemie szkolnictwa. [przypis edytorski]
Cousin, Victor (1792–1867) — francuski filozof i historyk filozofii, popularyzator niemieckiej filozofii klasycznej. [przypis edytorski]
Cousin Viktor — ur. 1792 w Paryżu; kształcił się tamże w École normale, gdzie od r. 1814 był profesorem filozofii; dzięki swej wolnomyślności był dobrze widzianym u rządu za czasów monarchii lipcowej i dzierżył wiele godności; po wypadkach z 1848 r. usunął się od życia publicznego, poświęcając się odtąd wyłącznie pracy literackiej. Um. 1867 r. Ważniejsze dzieła filozoficzne: Cours de l’histoire de la philosophie moderne (dzieło to zostało potem przerobione i wydane pod rozmaitymi tytułami); Fragments philosophiques; Nouveaux fragments philosophiques; De la métaphysique d’Aristote; Études sur Pascal. [przypis autorski]
Cousin, Wiktor (1792–1867) — francuski filozof epoki porewolucyjnej. Eklektyk, spirytualista, któremu brakowało zupełnie samodzielności i głębokości w badaniach filozoficznych. Uczeń Royer Callarda i Maine de Birana. Pozostawał pod wpływem Hegla i starał się we Francji rozpowszechnić filozofię niemiecką. Filozofia jego jest metafizyką opartą na psychologii. Wydawca tekstów Proklusa, Platona, Abélarda, Kartezjusza, Pascala. [przypis tłumacza]
coute que coute (fr.) — bez względu na koszty. [przypis edytorski]
coute que coute (fr.) — za wszelką cenę. [przypis edytorski]
Couture, Thomas (1815–1879) — francuski malarz, przedstawiciel akademizmu; znany szczególnie z obrazu Rzymianie okresu upadku (1847), który odniósł wielki sukces na wystawie w Salonie Paryskim. [przypis edytorski]
couvade — a practice in which the husband of a woman bearing a child lies in his bed and reenacts the birth. [przypis edytorski]
Covent Garden — dzielnica w Londynie, na której centralnym placu (Covent Garden Piazza) mieścił się niegdyś targ owocowo-warzywny. [przypis edytorski]
Co wam napiszę, ojcowie? (…) ja sam codzień ginąc dręczonym się czuję — w Tacycie i Swetoniuszu jednakowo przytoczony ten ułamek [Swetoniusz, Żywot Tyberiusza 67; Tacyt, Roczniki VI 6]. [przypis autorski]
Cowan Bridge — wieś w Anglii, w hrabstwie Lancashire. [przypis edytorski]
co ważniejsza — daw. forma; znaczenie: co jest ważniejsze, że. [przypis edytorski]
cowboy star (ang.) — kowbojska gwiazda. [przypis edytorski]
Co w chmurze robi jej iskra tak chyża — Wszystko, co pobudza nową miłość i nową radość błogosławionych duchów, ożywia większym blaskiem światło, jakim są otoczone, co już widzieliśmy nieraz. [przypis redakcyjny]
co, wedle notat Dawida, miał nazwać ksiądz włoski, spowiadający przed śmiercią Brzozowskiego, „mistyczną potrzebą czynu — J. W. Dawid, Psychologia religii, Warszawa 1933, s. 31. [przypis autorski]
Co widzę, to dla mnie rzecz nowa — Wykrzyknik zdziwienia wyrwany z ust poety na widok poganina w raju. [przypis redakcyjny]
Co więcej, edykt pistyjski mówi o owych ludziach wolnych, którzy musieli płacić czynsz królewski od głowy i od chaty, i którzy sprzedali się w czasie głodu. Król chce, aby ich odkupiono: jako że ci, którzy byli wyzwoleni patentem królewskim, nie nabywali zazwyczaj pełnej i całkowitej wolności, ale płacili census in capite — Artykuł 28-my tegoż samego edyktu tłumaczy to dobrze. Czyni nawet różnicę między wyzwoleńcem Rzymianinem a wyzwoleńcem Frankiem; widzimy więc z tego, że czynsz nie był powszechny. [przypis redakcyjny]
co więcej stało — co miało większą wartość, więcej kosztowało. [przypis redakcyjny]
co większa — dziś: co więcej. [przypis edytorski]
co więtsza (starop.) — co więcej; w dodatku. [przypis edytorski]
co wiedzieć gdzie się rozleci — nie wiadomo, gdzie się rozproszy. [przypis edytorski]
co wielka (starop. konstrukcja) — co było wielkie. [przypis edytorski]
co wlazło — dziś raczej: ile wlazło; ile wlezie (ile się da). [przypis edytorski]
Co wnet po śmierci ludzi czerni… — aluzja do szubienicy [i/lub do zarazy nazywanej Czarną Śmiercią; Red.WL]. [przypis tłumacza]
co w niej gadał — tu: obrońca sądowy. [przypis redakcyjny]
Co w ogóle Muz dotyczy (…) zobowiązań — [patrz: Spence,] Polymetis Dial., VIII p. 91. [przypis redakcyjny]
co w poeciej marzyło się głowie — co się marzyło w głowie poety. [przypis edytorski]
co wróży z drgnień oka (quae supercilio spicit) — drgnięcie oka, tzn. powieki, uważano tak u Greków, jak i u Rzymian za znak wróżebny. [przypis tłumacza]
Co wśrzód gęstych zarośli, niedościgłe szlaki tłoczą na wszystkie strony dla mylnej poznaki — „Stepy te wysoką okryte trawą; nie można jechać przez nią, by jej nie stratować; dla niepoznania więc toru i śladów używają Tatarzy następującego wybiegu. Wnosząc, że ich jest 400, dzielą się na cztery części po sto; część jedna idzie na zachód, druga na wschód, trzecia na południe, czwarta na północ; każda część uszedłszy półtorej mili, dzieli się na cztery części, postępuje dalej i znów się dzieli, tak, że na końcu nie będzie jak po 10 lub 11 w hufcu; wszyscy jadą sporym kłusem; kiedy są postrzeżeni, każdy hufiec ucieka w swą stronę; tak trafnie kierując się przez stepy, dochodzą do przeznaczonego miejsca, jak najlepszy żeglarz kompasem swoim lepiej kierować się nie może. Pędzący za nimi kozacy, trafiając na labirynt potratowanych przez nich ścieżek, nie wiedzą, w którą stronę gonić za nimi”. Opisanie Ukrainy polskiej przez Beauplana, w Pamiętnikach o dawnej Polsce J. Niemcewicza, Tom III, karta 373 [Opisanie Ukrainy… przez Beauplana: Wilhelm Beauplan, inżynier i geograf francuski w służbie królów polskich Zygmunta III i Władysława IV, kapitan artylerii pod hetmanem Koniecpolskim, zbadał dokładnie Ukrainę i po powrocie do Francji wydał tam w r. 1650: Description d'Ukrainie qui sont plusieurs provinces du Royaume de Pologne, contenues depuis les confins de la Moscovie jusque aux limites de la Transylwanie ensemble leurs moeurs, façon de vivre et de faire la guerre, par le sieur de Beauplan. Polski przekład, skrócony, wyszedł w Zbiorze pamiętników o dawnej Polsce, wydawanym przez Niemcewicza, w Tomie III (1822); J. U.]. [przypis autorski]
Co wydał z obyczajmi dworzanina swemi — hrabia Baltazar Castilione, autor dzieła Dworzanin (Il corteggiano), na którym się wzorował nasz Górnicki, pisząc swego Dworzanina; [odnośnie budowy w. 3 i 4:] co nie ściąga się na wyraz [tj. nie odnosi się do wyrazu] „Kapel”, lecz na domyślny zaimek „ten” [a. „ten, co” i zastępuje nazwisko autora Il corteggiano]. [przypis redakcyjny]
co wypowiedziałem w artykule „Ojczyzny” — chodzi prawdodobnie o artykuł „»Salt«; thi »Christenhed« er: Christendoms Forraadnelse; »en christen Verden« er: Affaldet fra Christendommen” (duń.), ktory ukazał się 30 marca 1855 roku w n.76 gazety „Fædrelandet” duń. („Ojczyzna”). [przypis edytorski]
Co wy ta wiecie (gw.) — co wy tam wiecie. [przypis edytorski]
Co w zgodzie jest z naturą — Ustęp ten przywodzi na pamięć analogiczne refleksje Montaigne'a, którego tyle śladów można znaleźć w filozofii Moliera. Świadczyłby on wszakże jeszcze raz, iż nie tylko obłuda jest celem uwag Kleanta, ale i szczera choćby religijność „psująca rzecz przesadą”. [przypis tłumacza]
coxcomb (ang.) — dosłownie koguci grzebień; tu: chłystek. [przypis redakcyjny]
coypu (z hiszp.), właśc. nutria amerykańska, Myocastor coypus (biol.) — gatunek roślinożernego gryzonia z rodziny nutriowatych, żyjącego pierwotnie w płd. części Ameryki Płd. [przypis edytorski]
Coysevox, Antoine (1640–1720) — francuski rzeźbiarz barokowy. [przypis edytorski]
coż — dziś: cóż. [przypis edytorski]
Coż macie w porownaniu tych klęsk i nieszczęśliwości, które na was zciągnęły wynalazki wasze? Powinni byście ohydzać pamięć takich ludzi (…) — Newton, że dociekł przyczyn obrotu płanet, ma za to statuę w Londynie. Eliot, iż spalił baterye pływaiące rozpalonemi kulami, przeydzie medalem do potomności. Znamy imiona Keplerów, Leibnicych, Montgolfiuszow, a co dziwnieysza Alexandrow, Neronów, Herostratów, a nie wiemy o tych, którzy wynaleźli wóz, młyn i narzędzia rolnicze. Jest to, mówi la Chapelle, prosty wynalazek, ale dotąd nic podobnego nikt ieszcze nie wynalazł. [przypis autorski]
coż (starop.) — tu: który. [przypis edytorski]
co żywo (daw.) — jak najszybciej. [przypis edytorski]
co żywo (daw.) — wszyscy żywi (por. kto żyw). [przypis redakcyjny]
co żywo — jak najszybciej. [przypis edytorski]
co żywo źrebię ono łomie — „łamie” przed czasem źrebię, nim dorośnie (przysłowie). [przypis redakcyjny]
co za białagłowa — Antenor zna oczywiście Kasandrę; chodzi tu jednak o przedstawienie jej widzom, jak w teatrze greckim (nie znano tam afisza, zastępowano go więc dialogiem, podającym imię wprowadzanego na scenę bohatera). [przypis redakcyjny]
Co zacz jest? (daw.) — Kto to jest? [przypis edytorski]
co za człowiek jest — jakim człowiekiem jest. [przypis edytorski]
Co za doskonały motyw dla niedorzecznego komizmu! (przypis autora) [red. WL]. [przypis autorski]
co zalecało go — dziś: co było jego zaletą. [przypis edytorski]
Co za mina! — robi mądrą minę wielkiego znawcy. [przypis tłumacza]
Co zamyślasz? czy ty śnisz?… — (w. 41–48) Nie troszcząc się zbytnio o ścisłość, daje poeta do zrozumienia, że jakieś mahometańskie przepisy religijne nie pozwalają chrześcijanom wchodzić do domów muzułmańskich („Gdy uczują ptaki krzyż — wicher będzie wiał — I przyniesie czworo skał”). Tymczasem takiego przepisu w Koranie nie ma. [przypis redakcyjny]
Co za ojca miał Cyknusa — było podanie o Cyknusie, zamienionym w łabędzia (cycnus: łabędź); prawdopodobnie dlatego siwowłosy starzec nazwany jest synem białego ptaka, ale kto wie, czy i tutaj Plautus nie przekręcił czegoś, co było w greckim oryginale. Zresztą małe zmartwienie dla rzymskiej publiczności, która i tak o żadnym Cyknusie nie słyszała, a wszystko to zapewne uważała za jakieś egzotyczne przezwiska. [przypis tłumacza]
[co zapragniesz… dokładnie] Odgadł [wszystko… ściągłem] ([quaequomque me vis: ita edepol recte omnia] Elocutus nam [ab uxore hanc pallam surrupui mea]) — tekst uszkodzony, uzupełnił Niemeyer. [przypis tłumacza]
co za przyczyna była do bratobójczej wojny Żydów… — z powodu zgwałcenia i śmierci kobiety w mieście Gibea, doszło do krwawej wojny domowej między plemionami Izraela; opowiada o tym biblijna Księga Sędziów. [przypis edytorski]
Co za szyk w tej pozie (euscheme hercle astitit) — czym dla Rzymianina greckie słowo euscheme, tym dla nas francuskie „szyk”. Niewolnik z komedii, dzierżący w swych rękach zwykle wszystkie nici intrygi, ma już swój styl w przybieraniu odpowiednich póz i min. Podkreśla to Periplektomenus, łamiąc właściwie iluzję sceniczną (jak to często u Plauta, zob. wyżej, do w. 79). [przypis tłumacza]
Co za związek (…) nie wyobraził sobie błazna. — St. Tarnowski: Jan Matejko, Kraków 1897, str. 63–64. [przypis redakcyjny]
co zdarzyło się w Rzymie w dwieście sześćdziesiąt lat po założeniu onegoż — Anegdota ta wzięta jest z żywota Marka Aurelego, pióra Ant. Guerara (1527). [przypis tłumacza]
co znów począć z tym Ramem i Gallandem — Dwaj humaniści, współcześni i znajomi Rabelais'go. Pierwszy, Piotr Ramee (1515–72) nauczyciel filozofii, anty-arystotelik; drugi Piotr Galland († 1559) rektor kolegium w Boncourt. [przypis tłumacza]
Co zostało nam, co wszystko wiemy (…) Głowę zwiesił niemy — K. Tetmajer, Poezje, S. II, wyd. V, s. 19. [przypis autorski]
co zrobić z tym fantem — jak wybrnąć z tej sytuacji. [przypis edytorski]
co zrobili Mars i Wenera — znane podanie greckie o miłostkach z Aresem (Marsem) Afrodyty (Wenery), której mąż, Hefajstos, był brzydki i kulawy. [przypis tłumacza]
co zupełnie na Jima patrzyło (przestarz.) — co było zupełnie podobne do [zachowania] Jima. [przypis edytorski]
Co zwiążecie albo osądzicie na ziemi, to będzie zawiązano i osądzono na niebie — Mt 18, 18. [przypis edytorski]
„Co zwiążecie na ziemi, będzie związane w niebie” — słowa Chrystusa do apostołów (Mt 18:18). [przypis redakcyjny]
co zwycięża nemejskiego smoka — nawiązanie do dwunastu prac Heraklesa, z których pierwszą było zabicie lwa nemejskiego. [przypis edytorski]
cozzar — wskazówka dla dyrygenta zaznaczona na marginesie tekstu [cozzare (wł.): uderzać; red. WL]. [przypis tłumacza]
Crabbe, George (1754–1832) — angielski poeta romantyczny, częstow swojej twórczości odwołujący się do doświadczeń narkotycznych. [przypis edytorski]
Cracovia poi e Culma — król ma tu na myśli pewnie biskupów: krakowskiego, Andrzeja Trzebickiego, i chełmińskiego, Andrzeja Olszowskiego. [przypis autorski]
Crainquebille — opowiadanie Anatola France'a z 1901. [przypis edytorski]
Cramm, Gottfried Freiherr von (1909–1976) — tenisista niemiecki, uważany za najlepszego na świecie zawodnika. W 1938 roku oskarżony o homoseksualizm, w przepisach hitlerowskich traktowany jak przestępstwo i skazany w maju 1938 na 10 miesięcy więzienia. [przypis edytorski]
Cranach, Lucas (1472–1553) — niemiecki malarz i grafik, jeden głównych przedstawicieli niemieckiego renesansu. [przypis edytorski]
Crashaw, Richard (1612–1649) — angielski poeta metafizyczny. [przypis edytorski]
Crasne — Krasiński. [przypis redakcyjny]
Cras (…) vexit — Horatius, Odae, III, 29, 43. [przypis tłumacza]
Craven, Pauline (ok. 1808–1891) — konserwatywna pisarka francuska, autorka powieści z życia dworskiego. [przypis redakcyjny]
crazy (ang.) — zwariowany, zbzikowany. [przypis edytorski]
Crébillion, Prosper Jolyot de (1674–1762) — poeta i dramaturg, członek Akademii Francuskiej, znany ze swoich tragedii o akcji osadzonej w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]
Crébillon, Prosper Jolyot de (1674–1762) — dramaturg francuski, autor przesyconych grozą tragedii, osadzonych zazwyczaj w realiach starożytnego Rzymu. [przypis edytorski]
Crébillon, Prosper Jolyot de (1674–1762) — francuski dramaturg, autor przesyconych grozą tragedii klasycystycznych; jego dramat Atrée et Thyeste (1707) opowiada o nienawiści i krwawej zemście między dwoma braćmi, zapoczątkowanej uprowadzeniem żony Atreusza przez Thyestesa. [przypis edytorski]
Crébillon, Prosper Jolyot de (1674–1762) — francuski dramaturg, autor przesyconych grozą tragedii klasycystycznych, m.in. dramatu Kserkses, którego tytułowym bohaterem jest król Persji. [przypis edytorski]
Crébillon, Prosper Jolyot de (1707–1777) — francuski pisarz, libertyn, autor skandalicznych powieści, które obrazowały kulisy życia salonowego, oraz opowiadań o tematyce erotycznej (Noc i chwila, Igraszki kącika przy kominku); zwany Crébillonem młodszym (juniorem) dla odróżnienia od jego ojca, autora przesyconych grozą tragedii, noszącego te same imiona. [przypis edytorski]
Crébillon, Prosper Jolyot de (1707–1777) — francuski pisarz, libertyn, autor skandalicznych powieści, które obrazowały kulisy życia salonowego, oraz opowiadań o tematyce erotycznej (Noc i chwila, Igraszki kącika przy kominku). [przypis edytorski]
Crédit Foncier — dawniej jeden z głównych francuskich banków; zał. w 1852, w XXI w. przejęty przez Grupę BPCE. [przypis edytorski]
crêmerie (fr.) — mleczarnia (tu w znaczeniu: mały zakład gastronomiczny). [przypis edytorski]
Crémerie — kleines Restaurant. [przypis edytorski]
crêpe de Chine (fr.) — krepa chińska, krepdeszyn, rodzaj miękkiej i lekkiej tkaniny jedwabnej o gładkim, płóciennym splocie. [przypis edytorski]
