Przypisy

wyspa Keeling — Wyspy Kelling, inaczej Wyspy Kokosowe. [przypis edytorski]

Wyspa Kwiatów (port. Ilha das Flores) — mała wyspa przy wybrzeżu zatoki Guanabara, w pobliżu Rio de Janeiro, na której w 1883 cesarski rząd brazylijski zorganizował miejsce tymczasowego zakwaterowania dla imigrantów, gdzie byli oni rejestrowani, przydzielano im ziemię, odbywali kwarantannę i aklimatyzowali się do nowego środowiska; w latach 1894–1896 republikański rząd federalny przekazał odpowiedzialność za promowanie imigracji i przyjmowanie swoich imigrantów poszczególnym stanom, które jednak z trudem ponosiły koszty; w 1907 ponownie scentralizowano politykę imigracyjną i zrestrukturyzowano placówkę na Wyspie Kwiatów. [przypis edytorski]

Wyspa Łabędzia — niewielka sztuczna wyspa na Sekwanie w Paryżu. [przypis edytorski]

wyspa Norfolk — mała wyspa ma Pacyfiku, pomiędzy Australią, Nową Zelandią i Nową Kaledonią. [przypis edytorski]

Wyspa Św. Heleny — miejsce wygnania Napoleona I. [przypis edytorski]

Wyspa Św. Heleny — wyspa wulkaniczna na Oceanie Atlantyckim, około 1900 km wybrzeża Afryki. [przypis edytorski]

Wyspa Świętej Heleny — wyspa na Atlantyku, na którą w 1815 został zesłany Napoleon Bonaparte i gdzie powstał zbiór jego wspomnień, Le Mémorial de Sainte-Hélène (pol. Pamiętnik Świętej Heleny), spisany i zredagowany przez jego towarzysza i nieformalnego sekretarza Emmanuela de Las Cases. [przypis edytorski]

wyspa św. Kolumbana — wyspa Iona u wybrzeży Szkocji, gdzie w 563 r., po opuszczeniu Irlandii Kolumban (święty kościoła katolickiego i kościołów protestanckich) wraz z 12 innymi mnichami założył opactwo Hy (obecnie: Opactwo Iona). [przypis edytorski]

Wyspa Saint-Pierre — Wyspa Św. Piotra na jeziorze Biel (Bienne) w Szwajcarii. [przypis edytorski]

Wyspa Strzelecka, czes. Střelecký ostrov — wyspa na Wełtawie w Pradze, połączona z brzegami mostem Legii. [przypis edytorski]

wyspa Topazus — wg Pliniusza znajdowała się na M. Czerwonym. [przypis edytorski]

Wyspa Wasylewska (ros. Wasiljewskij ostrow) — jedna z wysp w delcie Newy zajmowanych przez zabudowę miejską Petersburga; stanowi znaczną część historycznego centrum miasta. [przypis edytorski]

Wyspa Wniebowstąpienia — wyspa pochodzenia wulkanicznego na Oceanie Atlantyckim, ok. 1600 km od wybrzeży Afryki, odwiedzona przez Darwina w 1836 podczas podróży statkiem Beagle. [przypis edytorski]

wyspę Delos […] jako pewny schron dla dziewy — wg mitu Leto (Latona) z pomocą Posejdona uciekła przed swą nieprzyjaciółką Herą na wyspę Delos, gdzie urodziła Apolla i Artemidę. [przypis edytorski]

Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — dramaturg, poeta, malarz, grafik, inscenizator, reformator teatru; w literaturze związany z symbolizmem, w malarstwie tworzył w duchu secesji i impresjonizmu; przez badaczy literatury został nazwany „czwartym wieszczem”; tematyka utworów Wyspiańskiego obejmuje m.in. dzieje legendarne, historyczne, porusza kwestie wsi polskiej, czerpie z mitologii. [przypis edytorski]

Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — poeta, artysta plastyk, najwybitniejszy dramaturg polskiego modernizmu, autor m. in. Wesela i Wyzwolenia. [przypis edytorski]

Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — poeta, malarz, wybitny dramatopisarz, reformator teatru; pierwszy wystawił Mickiewiczowskie Dziady w 1901 roku; autor dramatów politycznych, filozoficzny, metafizycznych, np. Wesela. [przypis edytorski]

Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt i projektant. [przypis edytorski]

Wyspiański, Stanisław — (1869–1907) polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, inscenizator, reformator teatru. W literaturze związany z symbolizmem, w malarstwie tworzył w duchu secesji i impresjonizmu. Przez badaczy literatury został nazwany „czwartym wieszczem”. Tematyka utworów Wyspiańskiego jest bardzo rozległa i obejmuje dzieje legendarne, historyczne, porusza kwestie wsi polskiej, czerpie z mitologii. [przypis edytorski]

Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, inscenizator, reformator teatru. W literaturze związany z symbolizmem, autor m.in. dramatów Wesele, Wyzwolenie, Noc listopadowa; w malarstwie tworzył w duchu secesji i impresjonizmu. Przez badaczy literatury został nazwany „czwartym wieszczem”. Tematyka utworów Wyspiańskiego jest bardzo rozległa i obejmuje dzieje legendarne, historyczne, porusza kwestie wsi polskiej, czerpie z mitologii. [przypis edytorski]

Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, inscenizator, reformator teatru. W literaturze związany z symbolizmem, w malarstwie tworzył w duchu secesji i impresjonizmu. Przez badaczy literatury został nazwany „czwartym wieszczem”. Tematyka utworów Wyspiańskiego jest bardzo rozległa i obejmuje dzieje legendarne, historyczne, porusza kwestie wsi polskiej, czerpie z mitologii. [przypis edytorski]

wyspina — dziś popr.: wspina. [przypis edytorski]

Wyspy Andamańskie a. Andamany — archipelag leżący na Oceanie Indyjskim, pomiędzy Zatoką Bengalską a Morzem Andamańskim, odległy o ok. 1300 km od Indii kontynentalnych. [przypis edytorski]

Wyspy Arrańskie — chodzi o Wyspy Aran (Arran Islands), trzy wyspy na zachodnim wybrzeżu Irlandii. [przypis edytorski]

wyspy Bonin a. Ogasawara — grupa w większości niezamieszkałych wysp ok. 1000 km na południe od Japonii. [przypis edytorski]

Wyspy Boromejskie — grupa trzech niewielkich wysp i dwóch malutkich wysepek położonych na polodowcowym jeziorze Maggiore w Alpach, na granicy Włoch i Szwajcarii. [przypis edytorski]

Wyspy Brytańskie — dziś: Wyspy Brytyjskie. [przypis edytorski]

Wyspy Egejskie — ogół wysp położonych na Morzu Egejskim, pomiędzy Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą. [przypis edytorski]

Wyspy Kanaryjskie — grupa górzystych wysp pochodzenia wulkanicznego położonych na Atlantyku na płn.zach. od Afryki; niekiedy utożsamiane z legendarnymi, leżącymi na Atlantyku, Wyspami Szczęśliwymi, na których wg mit. gr. przebywali po śmierci (lub nawet jeszcze za życia) sławni bohaterowie. [przypis edytorski]

Wyspy Kerguelena — archipelag ok. 300 wulkanicznych wysp, położony w płd. części Oceanu Indyjskiego; jedno z najbardziej izolowanych miejsc świata: znajduje się ok. 4000 km od Australii, ok. 3800 km od płd.-wsch. wybrzeża Afryki, ok. 2000 km od Antarktydy; największą w archipelagu jest Wyspa Kerguelena. [przypis edytorski]

Wyspy Liparyjskie — grupa wysp pochodzenia wulkanicznego na M. Tyrreńskim, na północ od Sycylii. [przypis edytorski]

Wyspy Owcze — wulkaniczny archipelag na Atlantyku przy granicy z Morzem Norweskim, terytorium zależne Danii. [przypis edytorski]

wyspy Sandwich — daw. nazwa Hawajów, archipelagu w płn. części Pacyfiku, nadana w 1778 przez Jamesa Cooka na cześć ówczesnego szefa marynarki brytyjskiej, Johna Montagu, hrabiego Sandwich. Nazwę Sandwich ten sam odkrywca nadal także bezludnemu atolowi Manuae na płd. Pacyfiku, wyspie Efate na płd. Pacyfiku oraz archipelagowi bezludnych wysp na płd. Atlantyku (Sandwich Południowy). [przypis edytorski]

Wyspy Sołowieckie — część sowieckiego Gułagu nad Morzem Białym. [przypis edytorski]

Wyspy Sundzkie — dziś: Wyspy Sundajskie, grupa wysp położonych w zachodniej części Archipelagu Malajskiego: Sumatra, Jawa, Borneo, Celebes oraz pomniejsze wyspy leżące pomiędzy nimi a Australią. [przypis edytorski]

Wyspy Szczęśliwych a. Wyspy Szczęśliwe (mit. gr.) — wyspy na zachodnim krańcu ziemi, gdzie w nagrodę za dobre życie przebywają po śmierci bohaterowie. [przypis edytorski]

Wyspy Szczęśliwych a. Wyspy Szczęśliwe (mit. gr.) — wyspy na zachodnim krańcu ziemi, gdzie w nagrodę za dobre życie przebywają po śmierci sławni bohaterowie. [przypis edytorski]

Wyspy Szczęśliwych (mit. gr.) — wyspy na zachodnim krańcu ziemi, gdzie w nagrodę za dobre życie przebywają po śmierci bohaterowie. [przypis edytorski]

Wyspy Zielonego Przylądka — archipelag w środkowej części Atlantyku, 620 km na zach. od wybrzeży Afryki, na wysokości Zielonego Przylądka (fr. Cap-Vert, port. Cabo Verde) w Senegalu. [przypis edytorski]

wyssają — dziś: wyssą. [przypis edytorski]

Wyss, Johann David (1743–1818) — autor szwajcarski, znany z popularnej niegdyś powieści przygodowo-pedagogicznej Robinson szwajcarski (1812), inspirowanej książką Daniela Defoe, opisującej losy szwajcarskiej rodziny Raynal, ocalałej z katastrofy statku płynącego do Australii i zmuszonej wieść życie na bezludnej wyspie. [przypis edytorski]

wysszej (starop. forma) — inne zapisy formy: wyszszej; dziś: wyżej. [przypis edytorski]

wysszej (starop. forma) — wyżej. [przypis edytorski]

wysszej (starop.) — także: wyszszej; dziś: wyżej. [przypis edytorski]

wysszej — wyżej. [przypis edytorski]

wystąpienie — tu: występek. [przypis edytorski]

Wystała tyźnie (gw.) — stała kilka tygodni. [przypis edytorski]

wystały — dojrzały. [przypis edytorski]

wystały — tu: dojrzały. [przypis edytorski]

wystawa (daw.) — pompa. [przypis edytorski]

wystawa (daw.) — wystawność, przepych. [przypis edytorski]

wystawa — dziś popr. forma 3 os.lp: wystaje. [przypis edytorski]

wystawając — dziś popr.: wystając. [przypis edytorski]

Wystawa Kolonialna — Międzynarodowa Wystawa Kolonialna w Paryżu, otwarta od 6 maja do 15 listopada 1931, prezentująca wytwory i osiągnięcia wszystkich zamorskich kolonii i terytoriów zależnych Francji, a także głównych mocarstw kolonialnych, zorganizowana na terenie kompleksu zajmującego 110 hektarów wokół jeziora Daumesnil; odwiedziło ją 8 milionów gości. [przypis edytorski]

wystawa sceniczna — sposób pokazania sztuki teatralnej, jej oprawa scenograficzna. [przypis edytorski]

wystawa — tu: ganek; zadaszona przybudówka przed wejściem. [przypis edytorski]

wystawa w Chicago (1893) — jedna z wystaw światowych, wielkich międzynarodowych wystaw, organizowanych cyklicznie w różnych krajach, prezentujących osiągnięcia kulturalne, naukowe i techniczne państw świata. [przypis edytorski]

wystawa — wystający ze ściany domu przedsionek. [przypis edytorski]

Wystawa — wystawa światowa w Paryżu. [przypis edytorski]

wystawa — wystawne wyposażenie. [przypis edytorski]

wystawiać (daw.) — przedstawiać, opisywać. [przypis edytorski]

wystawiać (daw.) — przedstawiać, wyobrażać. [przypis edytorski]

wystawiać (daw.) — tu: wyobrażać. [przypis edytorski]

wystawiać (daw.) — wyobrażać. [przypis edytorski]

wystawiać na szwank — narażać. [przypis edytorski]

wystawiać sobie coś (daw.) — wyobrażać sobie coś. [przypis edytorski]

wystawiać sobie coś — wyobrażać sobie coś. [przypis edytorski]

wystawiać sobie (daw.) — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]

wystawiać sobie (przestarz.) — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]

wystawiać — tu o psie łowieckim: wskazywać myśliwemu nieruchomym ciałem miejsce, gdzie znajduje się zwietrzona zwierzyna. [przypis edytorski]

wystawiać — tu: wyobrażać. [przypis edytorski]

wystawić (daw.) — tu: przedstawić. [przypis edytorski]

wystawić (daw.) — ukazać. [przypis edytorski]

wystawić (daw.) — wyobrazić, przedstawić. [przypis edytorski]

wystawić (daw.) — wyobrazić. [przypis edytorski]

wystawić (daw.) — wyobrazić sobie. [przypis edytorski]

wystawić sobie co (daw.) — wyobrazić sobie co. [przypis edytorski]

wystawić sobie coś (daw.) — wyobrazić sobie coś. [przypis edytorski]

wystawić sobie (daw.) — wyobrazić sobie. [przypis edytorski]

wystawić sobie (daw.) — wyobrazić sobie. [przypis edytorski]

wystawić sobie (przestarz.) — wyobrazić sobie. [przypis edytorski]

wystawić — tu: przedstawić (kogoś w pewien sposób). [przypis edytorski]

wystawić — tu: unaocznić, pokazać. [przypis edytorski]

wystawioną więcej — dziś popr.: wystawioną bardziej. [przypis edytorski]

wystawiony — dziś: przedstawiony. [przypis edytorski]

wystawiwszy sam komedię wygwizdaną w teatrze w Paryżu, wymyśla tym, którzy wystawiają komedie o sto mil stamtąd — Rousseau był autorem komedii Narcisse (Narcyz), granej tylko raz, w Komedii Francuskiej w 1752; kiedy w artykule Encyklopedii pt. Genewa d'Alembert wyraził żal, że tak oświecone miasto nie posiada teatru, Rousseau wypowiedział się publicznie Listem do d'Alemberta o widowiskach (1758), krytykując teatr, zarzucając przedstawieniom szkodliwość i niemoralność, co zapoczątkowało burzliwą polemikę w licznych pismach i broszurach. [przypis edytorski]

wystawując — dziś: wystawiając. [przypis edytorski]

wystawujący (daw.) — wystawiający, pokazujący. [przypis edytorski]

wystawy sklepowe biły łuną gazowego światła — pod koniec XIX w. w dużych miastach używano zasilanych z gazowni lamp gazowych, emitujących silne światło dzięki rozgrzewaniu do białości siatki żarowej płomieniem spalanego gazu; oświetlano nimi ulice, budynki publiczne, warsztaty, sklepy, a także domy klasy średniej. [przypis edytorski]

wystębnowany — przyszyty ciągłym ściegiem, widocznym po wierzchniej stronie materiału. [przypis edytorski]

występne sądzi (starop. konstrukcja) — dziś: występnych sądzi. [przypis edytorski]

występowanie — tu: wystąpienia publiczne. [przypis edytorski]

występuje z całą gwałtownością przeciwko wykształceniu kobiet. „Nie pozwałam, by przez naukę niewiasta panowała nad mężczyzną, ale chcę, by była pokorna” — 1 Tm 2 11–12; jednak sens cytatu w kontekście jest nieco inny: „Niewiasta niech się uczy w milczeniu ze wszelkim poddaństwem. Bo niewieście nie pozwalam uczyć, ani władzy mieć nad mężem, ale aby była w milczeniu” (tłum. Biblia Gdańska), przy czym „nauka” oznacza tu nauczanie religijne, nie zaś ogólnie wykształcenie (por. następny przytoczony cytat). [przypis edytorski]

wysterkać (daw.) — wysterczać, sterczeć, wystawać. [przypis edytorski]

wysterkać — wystawać, sterczeć. [przypis edytorski]

wysterk — tu: fragment skały wystający znacznie poza jej obręb, główny zrąb. [przypis edytorski]

wystrachany (pot.) — wystraszony. [przypis edytorski]

Wystruć — dziś: Czerniachowsk; miasto w obwodzie kaliningradzkim. [przypis edytorski]

wystrzyganka — wycinanka. [przypis edytorski]

wyswobodziemy (starop. forma) — wyswobodzimy. [przypis edytorski]