Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4712 przypisów.
Gromadził się pod nim na sejmowe sesje Naród — Sejm ostatecznie ogłosił się jako konfederacki 24 kwietnia 1773 r. [przypis redakcyjny]
gromem — tu: błyskawicznie. [przypis edytorski]
gromić — ostro napominać. [przypis edytorski]
gromili rosnącą rozwiązłość obyczajów. Określono to w wyroku sądowym jako ciężką, a zręcznie zamaskowaną zbrodnię… — Przytacza to prof. Mikołaj Arsienjew w dodatku do Glaubensverfolgung in Russland Trubeckiego. [przypis autorski]
gromkieli (daw.) — konstrukcja z -li jako przysłówkiem sposobu, inaczej: „gromkie jedynie”. [przypis edytorski]
gromki — głośny, donośny. [przypis edytorski]
gromnica — duża świeca zapalana podczas ważnych uroczystości religijnych, w tym pogrzebowych. [przypis edytorski]
gromnica — duża woskowa świeca, używana w niektórych wyznaniach chrześcijańskich w trakcie najważniejszych wydarzeń religijno-społecznych w życiu wiernego. [przypis edytorski]
Gromnice — obchodzone 2 lutego katolickie święto Matki Boskiej Gromnicznej, podczas którego wierni przynoszą do kościoła świece do pobłogosławienia, zwane gromnicami. [przypis edytorski]
gromnicznik — kaszubski: luty. [przypis autorski]
gromnik (daw.) — piorunochron. [przypis edytorski]
Grom — ORP Grom, niszczyciel wybudowany na zamówienie Marynarki Wojennej RP w latach 1935–1937, zatopiony 4 maja 1940 roku pod Narwikiem. [przypis edytorski]
Gromosiły — Zeus, władca pioruna. [przypis edytorski]
gromy — dziś popr. forma N. lm: gromami. [przypis edytorski]
gromy (starop. forma) — gromami (strąceni). [przypis edytorski]
Groń — wzniesienie położone między Cioskami a Łopuszną. [przypis edytorski]
gronik — szczyt, wzgórze. [przypis edytorski]
Gronków — wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. [przypis edytorski]
gronorosty a. sargasy, Sargassum (biol.) — rodzaj glonów z gromady brunatnic posiadających pęcherze pławne umożliwiające im unoszenie się w wodzie; porastają głównie podwodne skały u wybrzeży ciepłych mórz, szczególnie na półkuli południowej. [przypis edytorski]
gronostaje — futro ze skórek gronostajowych, symbol władzy. [przypis edytorski]
Gronowski, Tadeusz (1894–1990) — polski grafik i architekt wnętrz, jeden z pionierów nowoczesnego polskiego plakatu. [przypis edytorski]
gronta (gw.) — grunty. [przypis edytorski]
gront (gw.) — grunt. [przypis edytorski]
gront (gw.) — grunt, ziemia. [przypis edytorski]
gront (gw.) — grunt, ziemia, rola. [przypis edytorski]
grontów — gruntu, ziemi uprawnej. [przypis edytorski]
groom (ang.) — chłopiec pracujący w stajni, który opiekuje się końmi. [przypis edytorski]
groom (ang.) — chłopiec stajenny; posłaniec. [przypis edytorski]
groom (ang.) — stajenny, parobek. [przypis edytorski]
groom (ang.) — stajenny. [przypis edytorski]
groom (ang.) — stajenny; tu: służący, posłaniec. [przypis edytorski]
groom (ang.) — tu: chłopiec stajenny. [przypis edytorski]
groom — chłopiec stajenny opiekujący się końmi. [przypis edytorski]
groom — tu: chłopiec hotelowy (z ang. groom: stajenny). [przypis edytorski]
groom (z ang.) — chłopak do koni. [przypis redakcyjny]
Gros de l'armée (fr.) — rdzeń armii. [przypis tłumacza]
grosista (daw., z fr. gros) — hurtownik; kupiec prowadzący transakcje handlowe na wielką skalę. [przypis edytorski]
grosiwo — pewna suma pieniędzy. [przypis edytorski]
Groß-Enzersdorf — miasto w Austrii, położone bezpośrednio na wschód od Wiednia. [przypis edytorski]
grossartig (niem.) — wspaniały. [przypis edytorski]
Grosse Herrschaften haben sie aber auch? (niem.) — Czy macie też duże majątki? [przypis edytorski]
Grossek-Korycka, Maria (1864–1926) — poetka i publicystka, przedstawicielka ekspresjonizmu, filozoficzne wątki myśli bergsonizmu poddane reinterpretacji w duchu chrześcijaństwa przeciwstawiała myśli Nietzschego; studiowała medycynę, matematykę i filologię na uniwersytetach w Petersburgu i Krakowie, debiutowała w 1904 r.; autorka m.in. tomów Medytacje prozą (1913, wyd. II z 1930 r. pod zmienionym tytułem O supremacji zła), Orzeł oślepły (1913), Niedziela palm (1919; poemat Hafciarka z tego tomu został pośmiertnie opublikowany osobno w 1928 r. w nowej wersji pt. Wieszczka); pośmiertnie zebrano i wydano jej prace poetyckie (Pamiętnik liryczny, Warszawa 1928) oraz felietony społeczno-obyczajowe (Świat kobiecy, Warszawa 1929). [przypis edytorski]
Grosses Schauspielhaus — berliński teatr założony w 1919 roku. [przypis edytorski]
Grossmann, Kurt (1897–1972) — działacz lewicowy i dziennikarz, sekretarz generalny Niemieckiej Ligi Praw Człowieka. W 1933 roku zbiegł z Niemiec; zamieszkał w Stanach Zjednoczonych. [przypis edytorski]
Gross-Rosen — (niem.) Konzentrationslager Groß-Rosen, niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny, istniejący w latach 1940–1945 na Śląsku. [przypis edytorski]
Grosvenor — galeria sztuki w Londynie, założona w 1877; odgrywała ważną rolę dla artystów nowego pokolenia, których prace nie odpowiadały oczekiwaniom konserwatywnej Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
gros — większość, większa część. [przypis edytorski]
grosz — dawny drobny pieniądz polski. [przypis redakcyjny]
Grosz, George (1893–1958) — grafik i karykaturzysta niemiecki; od 1933 r. na emigracji w Stanach Zjednoczonych; W Trzeciej Rzeszy jego prace zostały uznane za „sztukę zdegenerowaną”, znaczną ich część zniszczono. [przypis edytorski]
groszów — dziś popr. forma D. lm: groszy. [przypis edytorski]
grosz wdowi (fraz., bibl.) — niewielki dar osoby niezamożnej (tu w przenośni). [przypis edytorski]
grosz — w XIX w. groszem nazywano w Rosji monetę o wartości pół kopiejki. [przypis edytorski]
Grota Fingala — jaskinia na wybrzeżu wyspy Staffa należącej do Hebrydów Wewnętrznych w Szkocji, częściowo wypełniona wodą. [przypis edytorski]
grota — jaskinia, pieczara. [przypis edytorski]
„Grota” — młodopolska kawiarnia artystyczna przy ul. Floriańskiej 45 w Krakowie, otwarta w 1895 roku, obecnie zwana (od nazwiska założyciela Jana Apolinarego Michalika) Jamą Michalika. Miejsce założenia i występów kabaretów Zielony Balonik i Szopka. [przypis edytorski]
grot — główny, największy żagiel, zawieszany na głównym maszcie jednostki pływającej. [przypis edytorski]
grot — główny, podstawowy żagiel na żaglowcu. [przypis edytorski]
Grotius, Hugo (1583–1645) — prawnik i historyk holenderski, który długo przebywał we Francji jako ambasador szwedzki przy dworze Ludwika XIII. Jest założycielem szkoły prawa natury i właściwym twórcą koncepcji umowy społecznej. Główne jego dzieło O prawie wojny i pokoju (1625), zajmuje się przeważnie prawem międzynarodowym, zawiera jednak także i system teorii państwa. Oto jego poglądy w tej materii: Prawo natury, wypływające z wrodzonej umysłowi ludzkiemu troski o powszechność, z wrodzonego człowiekowi instynktu społecznego, jest także źródłem wszelkiego prawa państwowego. Jedno bowiem z jego przykazań brzmi: „Należy dotrzymywać umów”. Historyczny zaś fakt umowy społecznej stanowi podstawę związków społecznych i na nim to gruntuje się ich władza zwierzchnicza. Prawo pozytywne, opierając się na prawie natury, nie powinno być z nim sprzeczne. Piastunem władzy zwierzchniczej może być zarówno naród, jak monarcha. Zwierzchnictwo jest bowiem pozbywalne i może być przeniesione w zupełności na inny podmiot. Cały naród może raz na zawsze poddać się panującemu w niewolę. [przypis tłumacza]
Grotius, Hugo, właśc. Huig de Groot (1583–1645) — holenderski prawnik, filozof i dyplomata, zajmujący się kwestiami teorii państwa i prawa; kierując się ideą społeczności międzynarodowej rządzonej nie siłą lub wojną, ale przyjętymi zasadami prawnymi, przedstawił pierwszy kompletny system prawa międzynarodowego. [przypis edytorski]
Grotius nawet sądzi, że każdy może wyrzec się państwa, którego jest członkiem, i odzyskać swą naturalną wolność i swe mienie, opuszczając kraj — rozumie się, że nie opuszcza się kraju, by uchronić się przed obowiązkiem i uwolnić się od służby ojczyźnie, w chwili gdy nas potrzebuje. Ucieczka wówczas byłaby zbrodnicza i karygodna; nie byłoby to już wycofanie się, lecz byłaby to dezercja. [przypis autorski]
Grotius przeczy, jakoby wszelka władza ludzka miała być ustanowiona dla korzyści tych, którymi się rządzi (…) Można by użyć metody bardziej logicznej, ale nie można by użyć metody bardziej korzystnej dla tyranów — jeden z najważniejszych metodologicznych aksjomatów Umowy, którego przestrzeganie stanowi jedną z głównych zasług Russa. — Przypis autora do tego ustępu kwestionuje zasadniczo potrzebę badań porównawczych nad prawem pozytywnym oraz stwierdza, że nie można oprzeć na nich teorii prawa o charakterze absolutnym, powszechnowartościowym. Świadczy ten przypis o świadomym przeciwstawieniu się Monteskiuszowi. [przypis tłumacza]
grot, marsel, foki i topsle — rodzaje żagli. [przypis edytorski]
grotmaszt — główny maszt żaglowca. [przypis edytorski]
Grotowski, Jerzy (1933–1999) — reżyser i teoretyk teatru, zainscenizował m. in. spektakle Książę Niezłomny (1965) i Apocalypsis cum figuris (1969), od początku lat 80. na emigracji. [przypis edytorski]
grotreja — reja (pozioma belka) na głównym maszcie (grotmaszcie). [przypis edytorski]
Grottger, Artur (1837–1867) — malarz okresu romantyzmu, znany z cyklu rysunków na temat powstania styczniowego. [przypis edytorski]
Grottger, Artur (1837–1867) — malarz okresu romantyzmu, znany z cyklu rysunków na temat powstania styczniowego. [przypis edytorski]
Grottger, Artur (1837–1867) — polski malarz, ilustrator i rysownik. [przypis edytorski]
grot tyfejski — piorun, którym Jowisz zabił niegdyś Tytana Tyfeusa. [przypis edytorski]
Grotus — nazyw. w inn. źródł. Grothaus albo Grothausen, Ernest, generał-major piechoty w dywizyi hetmana pol. kor., Jerzego Lubomirskiego. [przypis autorski]
groty — dziś popr. forma N. lm.: grotami. [przypis edytorski]
groty — dziś popr. forma N.lm: grotami. [przypis edytorski]
groty Kanheri na wyspie Salcette — buddyjski zespół klasztorny składający się z ponad stu wyciętych w skale grot, zawierających wiele rzeźb, płaskorzeźb i inskrypcji z I w. p.n.e.–X w. n.e. [przypis edytorski]
grotżagiel — żagiel głównego masztu. [przypis redakcyjny]
Grouchy, Emmanuel de (1766–1847) — francuski generał, marszałek Francji (1815) i par Francji; ostatni z marszałków Napoleona Bonapartego; mimo iż słyszał odgłosy bitwy pod Waterloo, wykonał wydane mu uprzednio rozkazy i zaangażował się w walkę z korpusem nieprzyjaciela postawionym celowo przez głównego dowódcę wojsk pruskich z dala od głównego pola bitwy. [przypis edytorski]
groupe allegorique — grupa postaci, figur itp. posiadająca znaczenie alegoryczne. [przypis edytorski]
Grove, Harriet (1791–1867) — kuzynka Shelleya, omyłkowo uznana przez tłumacza za jego pierwszą żonę (zapewne przez zbieżność imion). Według innych źródeł pierwszą żoną poety i matką ich dwojga dzieci była Harriet Westbrook (1795–1816), a z kuzynką połączył go jedynie romans. [przypis edytorski]
Growth of English Constitution — The Growth of the English Constitution from the Earliest Times, książka Freemana z 1872 roku. [przypis edytorski]
growth of English mind (ang.) — rozkwit, rozwój angielskiego umysłu. [przypis edytorski]
groźby i schlebianiami — groźbami i pochlebstwami. [przypis edytorski]
groźne — φρικτὸν, tremendum, hehren (Cl.), Henkel nie tłumaczy. [przypis tłumacza]
groźne powodzie (…) w latach 1803–1848 — Mowa o latach katastrofalnych powodzi na Maderze, które wystąpiły kolejno: w 1803, 1815, 1842, 1848; dlatego autor użył tu zakresu dat. [przypis edytorski]
groźnież (…) wyglądało (daw.) — konstrukcja z partykułą -ż w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy groźnie wyglądało. [przypis edytorski]
groźno (starop.) — srodze; tu: bardzo. [przypis edytorski]
groźny i straszliwy wyraz, jaki Komodus kazał dawać swoim posągom — Władca ów widział dobrze, jaka jest zasada jego rządów w tym państwie. [przypis autorski]
groźnymi parowy (daw.) — dziś popr. forma N.lm: (…) parowami. [przypis edytorski]
Groźnym pewności wzrokiem — pewności: pewności siebie; a groźnym oczywiście: dla wroga. [przypis redakcyjny]
grożąc złotem liliom — tj. Francji, gdyż królowie francuscy używali herbu lilii. [przypis redakcyjny]
groza — tu: groźba. [przypis edytorski]
Gruba Berta (niem. Dicke Bertha) — potoczna nazwa najcięższego moździerza oblężniczego I wojny światowej, kalibru 420 mm, produkowanego przez niemieckie zakłady Kruppa; przydomek tej broni został nadany przez żołnierzy niemieckich jako odniesienie do imienia żony fabrykanta, Berty Krupp. [przypis edytorski]
Gruba Berta (niem. M-Gerät, pot. Dicke Bertha) — najcięższy moździerz oblężniczy I wojny światowej wyprodukowany w liczbie 30 przez zakłady Kruppa w Essen (popularna nazwa Dicke Bertha miała „uhonorować” żonę fabrykanta broni Gustava Kruppa, Bertę Krupp); pociski moździerza (kaliber 420 mm) przebijały stropy o grubości 2,5 metra oraz osłony pancerne o grubości do 300 mm. [przypis edytorski]
gruba — palenisko. [przypis redakcyjny]
gruba — piec z szerokim paleniskiem. [przypis edytorski]
gruba plika — dziś popr.: gruby plik. [przypis edytorski]
grubarz (daw.) — grabarz. [przypis redakcyjny]
grubaski (gw.) — gruby. [przypis edytorski]
gruba (z niem. Grube: dołek, jama) — palenisko. [przypis edytorski]
grubej księgi „Malleus malaficarum” (Młot na czarownice) — Wyszła w przekładzie polskim w r. 1614. [przypis autorski]
grubem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: grubym. [przypis edytorski]
grubiański — prymitywny, niekulturalny. [przypis edytorski]
