Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 445 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160828 przypisów.
Gdowiec, gdowa (gw.) — wdowiec, wdowa. [przypis edytorski]
Gdy Aleksander oblegał pewne miasto w Indiach (…) — Diodor z Sycylii, Biblioteka historyczna, XVII, 18. [przypis tłumacza]
Gdy Aleksander przechodził przez Hyrkanię (…) — por. Diodor z Sycylii, Bibliotheca historica, XVII, 16. [przypis tłumacza]
gdy będzie w równowadze, jak osioł Buridana — Przysłowiowy „osioł Buridana” jest to osioł stojący pośrodku między dwiema jednakowymi wiązkami siana lub też pomiędzy obrokiem i wodą jako jednakowymi podnietami, sprawiającymi, że pozostaje nieruchomy i skutkiem tego ginie z głodu. W pismach Buridana, nominalisty XIV wieku, nie ma nic o tym. Wszakże podniósł on sprawę (In Eth. Nic. III, q. 1 i n.), czy można przy jednakowych okolicznościach postępować dowolnie za każdym razem inaczej, i uważał, że nie można tego rozstrzygnąć ani deterministycznie, ani indeterministycznie, gdyż w pierwszym przypadku nie uznałoby się odpowiedzialności moralnej, w drugim zaś przyczynowości. Prawdopodobnie przeciwnicy tego poglądu, chcąc go ośmieszyć, wystawiali powyższy argument, który zresztą znajduje się u Arystotelesa (De coelo II, 13) i jako porównanie u Dantego (Boska komedia, Raj 4, 1–9), tylko bez drastycznego osła. Ale być może (jak sądzi Siebeck, Beiträge, Pr. Giessen, 1891, 18 i n.), że tym przykładem posługiwał się sam Buridan w swych wykładach celem wykazania różnicy pomiędzy podlegającym wyłącznie sile podniet zwierzęciem a człowiekiem, który posiada w rozwadze środek sprowadzający postanowienie. A tego nauczał Buridan, posuwając się do twierdzenia, że „wola jest rozumem, a rozum wolą” (In Eth. Arist. I, 10, q. 1), i tworząc w ten sposób determinizm psychologiczny, taki sam, jaki mamy u de Spinozy. [przypis redakcyjny]
Gdy bez troski o ostrożność miejsce narad znajdziesz — przekład usiłuje naśladować aliterację oryginału: si minus cum cura aut cautela locus loquendi lectus est. [przypis tłumacza]
Gdy bije swoich ludzi i nędznie ich płaci — jadowicie, z przyciskiem. [przypis tłumacza]
gdy bilety nastały — w Warszawie za pobyt w mieście Żydzi płacili, wykupując bilety u stosownych władz stolicy. [przypis edytorski]
Gdy bliźnich poświęcanym mordują żelazem — Ten sławny wiersz jest zapewne wpisany już w czasie kampanii o Tartufa, gdy przeciwnicy używali wszelkich środków walki, aby pognębić Moliera. [przypis tłumacza]
gdy buta cios ofiarę domęczał do końca — nadzorczynie w obozach koncentracyjnych nosiły oficerki, czyli wysokie skórzane buty, podbijane gwoździami i z metalowymi podkówkami, dlatego cios takim butem mógł dobić ofiarę. [przypis edytorski]
Gdyby Bóg trzymał w prawym ręku całą prawdę, w lewym ręku zaś tylko dążenia do prawdy… — G. E. Lessing, Anty-Goeze (1778). [przypis edytorski]
gdyby bowiem jak się okazało, trzydzieści jeszcze inaczej wypadło, byłbym zupełnie wolny — przy 500 sędziach stosunek głosów wynosił więc prawdopodobnie 280 za uznaniem za winnego do 220 za uniewinnieniem. [przypis edytorski]
gdyby bowiem nawet myślał o tym, nie dopuścił się zamachu — Trzeba, aby myśl była połączona z jakowymś uczynkiem. [przypis autorski]
gdyby była była taka — daw. konstrukcja w czasie zaprzeszłym, wyrażająca przypuszczenie, które nie może się już ziścić. [przypis edytorski]
Gdyby była utknęła — przykład użycia konstrukcji czasu przeszłego w trybie warunkowym (przypuszczającym), opisującego hipotetyczną, niezrealizowaną możliwość; dziś: gdyby utknęła. [przypis edytorski]
gdyby (…) był czekał — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość; dziś: gdyby czekał. [przypis edytorski]
gdyby był (…) nie przemógł — forma cz. zaprzeszłego: gdyby wcześniej nie przemógł. [przypis edytorski]
Gdyby było rzeczą możliwą, żeby zwierzchnik (…) miał władzę wykonawczą, nastąpiłoby takie pomieszanie się prawa z faktem, że by już nie wiedziano, co jest prawem, a co nim nie jest… — nowy argument za oddzieleniem egzekutywy od legislatywy. [przypis tłumacza]
Gdyby był poszedł — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
gdyby (…) był potrząsnął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
gdyby (…) był wstąpił — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość; dziś: gdyby wstąpił. [przypis edytorski]
gdyby były (…) należały — daw. forma czasu zaprzeszłego, znaczenie: gdyby (uprzednio) należały. [przypis edytorski]
gdyby (…) były (…) pielęgnowały — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
Gdyby (…) byli przyjęli — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
gdybyć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci (skróconą do -ć). [przypis edytorski]
gdybyć (…) okuł w łańcuchy (daw.) — skrócone od: gdyby cię okuł (…). [przypis edytorski]
gdybych — gdybym. [przypis redakcyjny]
gdybych (gw.) — gdybym. [przypis edytorski]
gdybych (reg.) — gdybym. [przypis edytorski]
Gdyby ci wszelako chodziło o cytaty przytoczone w poprzednim liście, powiadom mnie; zadowolę cię (…) — w pierwszym wydaniu List piąty nie był opatrzony szczegółowymi wskaźnikami cytatów; następne wydanie Pascal uzupełnił w tym duchu. [przypis tłumacza]
Gdyby człowiek postanowił spisywać wszystkie swoje sny (…) byłby to wielki dar dla ludzkości (…) — uczynił to znany badacz snów, Zygmunt Freud, autor dzieła Die Traumdeutung. [przypis tłumacza]
gdyby (daw.) — jakby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jakby, niby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jakby, niby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jakby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jak gdyby; jakby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jak, jakby, niby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jak, jakby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — niby, jakby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — niby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jakby, jak gdyby; niby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jakby, niby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jakby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jak gdyby, jakby, jak. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jak gdyby, jakby, niby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jak gdyby; jakby, niby. [przypis edytorski]
gdyby (daw.) — tu: jak gdyby, niby, jak. [przypis edytorski]
gdyby duch oszczerstwa (…) rzecz niegodną dawnej przyjaźni — Trzeba zauważyć, że ów pojednawczy poseł mimo woli robi wszystko, co może, aby ambitnemu Żółcikowi uniemożliwić pojednanie. [przypis tłumacza]
gdyby — dziś raczej: niby. [przypis edytorski]
Gdyby estetyka mogła istnieć sama przez się — Przybyszewski byłby jej najkonsekwentniejszym metafizykiem — S. Brzozowski, Dzieła wszystkie, VI, s. 160 (Współczesna krytyka literacka). [przypis autorski]
Gdyby istniał na świecie naród łatwy w pożyciu, serdeczny, pełen radości życia, smaku, swobody w wymianie myśli; naród żywy i miły, czasem nieopatrzny, często lekkomyślny — Montesquieu ma na myśli oczywiście Francję. [przypis tłumacza]
gdyby — jakby, jak gdyby to był (wianek). [przypis edytorski]
gdyby ja tylko kochałem — dziś popr.: gdybym tylko ja kochał. [przypis edytorski]
Gdyby jej zaś (…) sposoby — w rękopisie następuje jedna karta (dwie stronice) niezapisana. [przypis redakcyjny]
gdyby Kant czytał Sienkiewicza (…), wstydziłby się tego, że napisał swoją „Teodyceę” — Zawsze to nieco chwiejna erudycja. [przypis autorski]
gdyby kapłan począł z ambony zachęcać do litości nad nimi, niezawodnie poczytywano by mu to za dziwactwo, i może nawet ktoś dopatrzyłby się w tym powiewu herezji, poczętej z ducha Azji — por. M. Zdziechowski, Św. Franciszek z Asyżu a czasy nasze, „Słowo”, 1927, nr 226. [przypis autorski]
gdyby kościół był przypadkiem rodzaju męskiego — Tu es Petrus, et super hanc petram/ Aedificabo Ecclesiam meam. (Patrz: de Potter, Historia Kościoła); [gdyby kościół był przypadkiem rodzaju męskiego: po łacinie ecclesia, po francusku l'eglise są rodzaju żeńskiego; przyp. tłum.] [przypis autorski]
gdyby kto był powiedział przeciętnemu czytelnikowi (…) Molier — Charakterystycznym jest, że ani Moliera, ani Balzaka nie uznali współcześni godnymi zasiadania w Akademii Francuskiej. [przypis tłumacza]
gdyby ktoś był tamto przepuścił — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub niezrealizowaną możliwość, jak w tym przypadku; dziś: gdyby ktoś tamto przepuścił. [przypis edytorski]
Gdyby ktoś napisał historię okrucieństwa, czyli historię obrzydliwości człowieka… — [M. Zdziechowski], Pesymizm, romantyzm, podstawy chrześcijaństwa, t. I, s. 187. [przypis autorski]
Gdyby ktoś posiadał przyjaźń króla angielskiego (…) — Karola I ścięto w r. 1649; królowa Krystyna złożyła koronę w r. 1654; Jan Kazimierz musiał uchodzić z kraju w 1635 r. [przypis tłumacza]
gdyby ktoś robienie osnowy i wątku nazywał tkaniem, używałby nazwy dziwacznej i mylnej — wytwarzanie z przędzy nitek, które podczas tkania służą jako osnowa i wątek, to przędzenie, nie tkanie. [przypis edytorski]
gdyby ktoś (…) według normy danej nam idei prawdziwej zdobywał inne idee w należytym porządku, to nie zwątpiłby nigdy o swej prawdzie — Tak samo jak my nie wątpimy o naszej prawdzie. [przypis autorski]
Gdyby (…) mą miłą! — Wiersz ten jest, zdaje się, oryginalną piosenką ludową. Molier, który grał rolę Alcesta i w którym piosnka ta musiała potrącać najtkliwsze struny serca, umiał nią wzruszyć widzów; następca zaś jego w tej roli, Baron, wywoływał wręcz, za drugiem powtórzeniem, płacz na widowni. Piosenka ta, a zwłaszcza jej refren: j'aime mieux ma mie, o gué, j'aime mieux ma mie, należy dzięki Molierowi do najpopularniejszych utworów W literaturze francuskiej. [przypis tłumacza]
gdyby machinki jakie — jak jakieś maszynki. [przypis edytorski]
gdyby mangrowe — roślinność tropikalna z korzeniami na wierzchu. [przypis autorski]
gdybym była kobietą — Za czasów Szekspira mężczyźni grali role kobiet. [przypis redakcyjny]
gdybym był chciał — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
gdybym był (…) pozostał (daw.) — konstrukcja czasu zaprzeszłego na oznaczenie czynności poprzedzającą tę wyrażoną zwykłym czasem przeszłym; znaczenie: gdybym wcześniej pozostał [przypis edytorski]
gdybym był tego nie uczynił — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: gdybym nie uczynił tego wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
gdybym był wiedział — dziś: gdybym wiedział; przykład użycia czasu zaprzeszłego, oznaczającego czynność wcześniejszą niż wyrażona czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, w połączeniu z przypuszczeniem, warunek, o którym już wiadomo, że się nie spełnił. [przypis edytorski]
gdybym był wówczas wiedział — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość; dziś: gdybym wówczas wiedział. [przypis edytorski]
gdybym go był poprosił — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub niezrealizowaną możliwość, jak w tym przypadku; dziś: gdybym go poprosił. [przypis edytorski]
gdyby miasto — niby miasto, jak miasto; w domyśle: wielkim a. ludnym jak miasto. [przypis edytorski]
Gdyby mi ktoś kazał porównać (…) powiedzieć równie pięknie jak on — Cycero, z którego Montaigne zaczerpnął to zestawienie [Balby i Regulusa; red. WL], daje stanowczo przewagę Regulusowi. [przypis tłumacza]
Gdybym mówił (…) brząkająca — początek Hymnu o miłości św. Pawła (1 Kor 13:1). [przypis edytorski]
gdybym (…) nie był go opuszczał — konstrukcja z czasem zaprzeszłym, wyrażającym czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość; inaczej: gdybym go nie opuszczał. [przypis edytorski]
gdybym nie był wierzył — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
gdybym nie był wziął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość; dziś: gdybym nie wziął. [przypis edytorski]
Gdybym powrócił do Litwy naszej, może bym jak spuszczona sprężyna spadł na dawną kwintę… — Adam Mickiewicz, List do Jana Czeczota i Tomasza Zana, Moskwa, 5 stycznia 1827. [przypis edytorski]
Gdybym się była domyśliła — daw. formy czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: Gdybym się domyśliła (w przeszłości). [przypis edytorski]
gdybym się był uparł (daw.) — przykład użycia daw. czasu zaprzeszłego, oznaczającego czynność (zjawisko, zdarzenie itp.) wcześniejszą od opisywanych w czasie przeszłym; znaczenie: gdybym uparł się wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
gdybym słuchała żywota świętej Małgorzaty — Żywot Św. Małgorzaty odczytywano niewiastom w bólach rodzenia, aby ułatwić poród. [przypis tłumacza]
Gdybym tam do nich obrócił me oczy, gdzież jest wymówka takiej winy godna — Tu poeta przypomina przestrogę odźwiernego, ażeby wchodząc w tę bramę, za siebie nie patrzeć. [przypis redakcyjny]
gdyby mu był dotrzymał… — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
Gdybym ujrzał cud, powiadają, nawróciłbym się — Por. fragm. 263. [przypis tłumacza]
Gdybym wam był mówił — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
gdybymże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
Gdyby Napoleon zniszczył świat dla niszczenia (…) Najwyższym! — S. Przybyszewski, Dzieci szatana, s. 63. [przypis autorski]
gdyby nawet prawo zwolniło zupełnie zabieg przerywania ciąży od kar, zawsze zostanie w nim dla lekarza coś, przed czym będzie się wzdragało jego poczucie lekarskie: jego zadaniem jest leczyć choroby, nie zaś, dla względów obcych na pozór jego sztuce, przerywać stan fizjologiczny u osoby zdrowej, może narażając ją na chorobę. — Mówię na pozór, bo wszak nie tylko bezpośrednie zdrowie jednostki jest przedmiotem medycyny, ale i najszerzej pojęta higiena społeczna. [przypis autorski]
Gdyby nie dziatek pacierze… — cytat z ballady A. Mickiewicza Powrót taty. [przypis edytorski]
gdyby nie ludzie — jakby nie byli ludźmi. [przypis edytorski]
gdyby nie piasek — tj. ograniczenie czasu mierzone przesypywaniem się piasku w klepsydrze. [przypis edytorski]
Gdyby nie światłość pisma wam święcąca (…) — Samo Pismo Święte najbardziej upokarza pychę rozumu, kiedy człowiek bez daremnych szperań rozumowych wierzy w to, co nam to pismo objawia. [przypis redakcyjny]
gdyby nie ten łotr, mogli się — dziś popr.: mogliby się. [przypis edytorski]
Gdyby Nietzsche pisał swoje pierwsze dzieło po raz drugi, nazwałby je może: „Geburt der Tragedie aus dem Geiste der Skulptur” — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 8; [Geburt der Tragedie aus dem Geiste der Skulptur (niem): narodziny tragedii z ducha rzeźby; red. WL]. [przypis autorski]
gdyby nosił rogi, wydałyby się piękne — czy to dla ich połysku, czy dla wielkości lub kształtu; w ten sposób lub też przez kojarzenie uczuć (patrz wyżej o śladach ospy) kochająca kobieta przyzwyczaja się do braków kochanka. Rosyjska księżna C. przyzwyczaiła się zupełnie do człowieka, który właściwie wcale nie ma nosa. Obraz odwagi oraz pistoletu nabitego dla odebrania sobie życia z powodu tego nieszczęścia, wreszcie litość dla wielkiej niedoli, wspomagane myślą, że on się wyleczy, że już zaczyna się leczyć, sprawiły ten cud. Trzeba, aby biedny ranny nie zdradzał, że myśli o swoim nieszczęściu. Berlin 1807. [przypis autorski]
gdyby np. do krateru nalano roztopionego szkła (…) to wydobyto by zeń wielkie szklane naczynie, podobne do kielicha dnem przewróconego — w tym miejscu w źródle znajduje się rysunek w przekroju ukazujący kształt kielicha a. dzwonu otaczającego podziemną górę. [przypis edytorski]
Gdyby o mego serca (…) szczęście twoje leży. — Ze słów Filinta dowiadujemy się, że istnieje osoba wcielająca wszystkie zalety charakteru po myśli Alcesta i której w dodatku Alcest nie jest obojętny. Słowa te, jak się okaże później, są dowodem bezinteresownej i oddanej przyjaźni Filinta. [przypis tłumacza]
gdyby On był jeszcze cesarzem — tj. Napoleon Bonaparte. [przypis edytorski]
